Research Article
Year 2025,
Volume: 28 Issue: 1, 26 - 56, 29.04.2025
Abstract
Bu araştırma, çocukluklarında işçileşme deneyimi yaşamış bireylerin, bu deneyimlerin toplumsal ve kişisel etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. 18 yaş üzerindeki 15 katılımcı ile yapılan derinlemesine görüşmelerle, çocukların işçileşmesinin toplumsal cinsiyet, eğitim fırsatları, özgüven ve aile dinamikleri üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Fenomenolojik bir yaklaşım benimsenerek katılımcıların öznel deneyimleri ele alınmıştır. Veri toplama süreci, kartopu tekniği ile belirlenen katılımcılarla yapılan ses kayıtları ile gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerin ardından, MaxQda programı ile serbest ve tematik kodlama yöntemleriyle veriler analiz edilmiştir. Araştırma etik kurallara uygun şekilde yapılmış, katılımcıların kimlikleri anonimleştirilmiştir. Bulgular, çocukların işçileşmesinin, çocukluklarını olumsuz etkilediğini, eğitim fırsatlarını sınırladığını ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğini pekiştirdiğini göstermektedir. Katılımcılar, işçileşmenin özgüven, psikolojik sağlık ve aile içindeki güç dinamiklerine de zarar verdiğini belirtmişlerdir. Ayrıca, eğitim hayatlarının engellenmesi ve ekonomik baskılar, katılımcılarda pişmanlık ve olumsuz sonuçlara yol açmıştır. Sonuç olarak, çocukların işçileşmesinin yalnızca bireysel bir sorun olmadığı, aynı zamanda toplumsal eşitsizlik, eğitim hakları ve yapısal sorunlarla bağlantılı olduğu vurgulanmıştır. Araştırma, çocukların işçileşmesini engellemek için daha etkili müdahale stratejilerinin önemini ortaya koymaktadır.
Keywords
Çocukların İşçileşmeleri Çocuk Emeği Çocuk İşçi Çalışan Çocuk Çalıştırılan Çocuk. Çalıştırılan Çocuk.
Supporting Institution
Bu çalışma TÜBİTAK BİDEB 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı (2023/1) tarafından desteklenmiştir.
References
- Aptekar, L. (1994). Street Children in the Developing World: A Review of Their Condition. Cross-Cultural Research. 28/3. 195-224.
- Avşar Kurnaz, Ş. (2007). Çocuk Yoksulluğu. Aile ve Toplum. 3/12. 47-55.
- Barışık, S. Ege, T. Şimşek, T. (2016). Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve Ekonomik Etkileri. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 17/2. 160-178.
- Basu, K. Van, P. H. (1998). The Economics of Child Labor. American Economic Review. 88. 412-427.
- Berkman, K. (2022). Çocuk Yoksulluğu ile Mücadelede Bir Sosyal Politika Önerisi: Asgari Gelir Garantisi Modeli. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
- Beşoluk, E. Parlak Z. (2022). Temel Bir Çalışma Standardı Olarak Gelişmekte Olan Ülkelerde Çocuk İşçiliği. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi. 5/1. 54-67.
- Bilgili, A. (2022). Kentsel Yoksulluk Bağlamında Çocuk Olgusu ve Türkiye’de Sokaklarda Çalışan Çocuklar. Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2/2. 101-107.
- Bolgün, C. Işık, A. (2017). Sürdürülebilir Toplumsal Kalkınmanın Mihenk Taşı: Çocuk Yoksulluğu Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz. Akademia Sosyal Bilimler Dergisi. 3. 1-10.
- Cunningham, M. (2001). The Influence of Parental Attitudes and Behaviors on Children’s Attitudes Toward Gender and Household Labor in Early Adulthood. Journal of Marriage and Family. 63. 111-122.
- Çobaner, A. A. (2016). Türkiye’de Çocuk İşçiliği Sorunu ve Haberlerde Suriyeli Çocuk İşçilerin İzini Sürmek. İletişim Çalışmaları Dergisi. 5/9. 13-49.
- Çöpoğlu, M. (2018). Bir Kısır Döngü: Dünyada ve Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve İşsizlik. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6/5. 671-685.
- Durgun, Ö. (2019). Gelişmiş Ülkelerde Çocuk Yoksulluğu, Teorik ve Güncel Bakış. Nobel Bilimsel Eserler.
- Dursun, S. ve Aksakal E. 2018. Çalışan Çocukların Sorunları Üzerine Bir Araştırma. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi. 8/15. 41-56.
- Edmonds, E. V. Pavcnik, N. (2005). Child Labor in the Gobal Economy. The Journal of Economic Perspectives. 19/1. 199-220.
- Eğitim Reformu Girişimi-ERG (2022), https://www.egitimreformugirisimi.org/etraflica-cocuk-isciligi/ Erişim Tarihi: 01.11.2024.
- Elkin, A. J. Rosch, P. J. (1990). Promoting Mental Health at the Workplace: The Prevention Side of Stress Management. Occupational Medicine: State of the Art Review. 5. 739-754.
- Erdoğan, E. ve Semerci, P. U. (2019). Türkiye’de 2000 Sonrası Akademik Yazında Çocuk İşçiliği Çalışmalarının Değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum. 4/63. 2503-2538.
- Ferguson, H. (2010). Therapeutic journeys: the car as a vehicle for working with children and families and theorising practice. Journal of Social Work Practice. 24/2. 121-138.
- Fidan, F. (2004). Çalışan Çocuk Olgusuna Sosyo-psikolojik Bakış: Sanayide Çalışan Çocuklar Örneği. Sakarya Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6/ 1. 30-49.
- FİSA Çocuk Hakları Merkezi, (2023). https://chm.fisa.org.tr/wp-content/uploads/2023/11/Cocuk-Iscilerin-Sesleri-1-1.pdf , Erişim Tarihi: 01.01.2024
- Gökalp, Ö. T. (2011). Türk İş Hukukunda Çocuk İşçi Çalıştırma. Electronic Journal of Vocational Colleges. 2/1. 125-135.
- Patrinos, H. A. Grootaert, C. (1999). The policy analysis of child labor: a comparative study. İçinde: Christiaan Grootaert and Harry Anthony Patrinos. New York: St. Martin's Press.
- Gülcan, A. E. Ural A. 2024. Türkiye’de Çocuk İşçiliği Konusunda Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 24/1. 523-543.
- Gün, S. (2017). Çocuk; İşçi, Yoksul, Göçmen: İktisadi ve Politik Bir Analiz. Nota Bene Yayınları.
- Güngör, M. (2008). Evrensel Bir Sorun Olarak Çocuk Suçluluğu ve Sokakta Yaşayan ve Çalışan Çocuklar. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 1. 25-43.
- Gürsel, İ. (2016). Çalışan Çocuk ve Gençlerin Korunması. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 74. 415-463.
- İSİG Meclisi. (2018). https://isigmeclisi.org/19520-turkiyede-cocuk-isciligi-ve-cocuk-is-cinayetleri-raporu-ankara-isig-meclisi, Erişim Tarihi: 1.11.2024
- Kayhan, N. (2012). Çocuk İşçiliği, IPEC Deneyimi Işığında Sanayide Çalışan Çocukların Sorunları. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Derneği. 4/1. 187-200.
- Kırca Kurt, A. (2021). Çocuk İşçiliğine Yönelik Kamu Politikası Analizi. Disiplinlerarası Çocuk Hakları Araştırmaları Dergisi. 1/2. 29-52.
- Klasen, S. Lamanna, F. (2009). The Impact of Gender Inequality in Education and Employment on Economic Growth: New Evidence for a Panel of Countries. Feminist Economics. 15/3. 91-132.
- Harunoğulları, M. (2016). Suriyeli Sığınmacı Çocuk İşçiler ve Sorunları: Kilis Örneği. Göç Dergisi. 3/1. 29-63.
- Kösesoy, B. C. Oğuzöncül, A. F. (2020). Çocuk İşçiliği Üzerine Bir Değerlendirme: Elazığ Mesleki Eğitim Merkezi Örneği. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 5/1. 96-103.
- Lortoğlu, S. C. Kurtulmuş, M. M. (2020). Tekstil Sektöründe Suriyeli Çocuk Emeği: İstanbul Örneği. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 42/1. 124-156.
- Morrow, V. (2008). Ethical dilemmas in research with children and young people about their social environments. Children’s Geographies. 6/1. 49–61.
- Öngel, F. S. (2015). Türkiye’de Çocuk İşçiliği Gerçeği Raporu. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. 16/62. 83-85.
- Özkan, Y. Nazlıer, E. N. Başpınar, B. Bayrak, G. Çetin, S. N. Dede, H. Karakula, E. Tavus, H. (2023). Çocuk Yoksulluğu ve Çocuk İşçiliği ile Mücadelede Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü. Çocuk ve Medeniyet. 14. 11-52.
- Pritchett, L. and Filmer, D. (1999). What Education Production Functions Really Show: A Positive Theory of Education Expenditures. Economics of Education Review. 18. 223-239.
- Rogers, M. Hwang, H. Toplak, M. Weiss, M. Tannock, R. (2011). Inattention, working memory, and academic achievement in adolescents referred for attention deficit/hyperactivity disorder (ADHD). Child Neuropsychol. 17/5. 444-58. d
- Sallan Gül, S. Türkmen, E. Türkmen, Ö. K. (2019). Türkiye’de Emeğin En Savunmasız Hali: Şanlıurfa’da Suriyeli Mülteci Çocuk İşçi Olmak. Çalışma ve Toplum. 2/61. 917-940
- Paul Schultz, T. (2004). School subsidies for the poor: evaluating the Mexican Progresa poverty program. Journal of Development Economics. 74/1. 199-250.
- Şahin, L. (2012). Geçmişten Günümüze Çocuk İşçiliği. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2. 103-118. Şahin, S. (2018). Psikolojik Danışman Adaylarının Çocukluk Deneyimleri Algısının Belirlenmesi. Academic Review of Humanities and Social Sciences. 1/1. 62-70.
- Somel, P. (2019). Türkiye’de Yoksulluk ve Çocuk İşçiliği İlişkisi Üzerine Bazı Tespitler. Politik Ekonomik Kuram. 3/1. 19-37.
- Tokatlıoğlu, Y. Aykaç, G. (2020). Hanelerde Ücret Karşılığında Çalışan Çocuk Varlığı ile Hanelerin Ekonomik ve Demografik Özelliklerinin İlişkisi: Türkiye Örneği. 20/1. 1-26.
- TÜİK. (2023). https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/Turkiye_Cocuk_2023.pdf, Erişim Tarihi: 18.01.2025.
- Ulutaş, Ç. Ü. Ulutaş, T. B. (2019). Türkiye’nin Çocuk İşçiliği Politikası: Kamu Politikası Süreç Analizi. Çalışma ve Toplum. 4/63. 2565-2584.
- Uygur, S. ve Dikbayır G. (2022). Yoksul Hanelerde Çalışan Kadın Profili. İstatistik Araştırma Dergisi, 1/2. 237-262.
- Yiğitbaş, Ç. 2023. Bibliyometrik Yöntem ve İçerik Analiziyle Halk Sağlığı Perspektifinden Çocuk İşçiliği Çalışmalarının Uluslararası Literatürdeki Durumu. Disiplinlerarası Çocuk Hakları Araştırmaları Dergisi. 3/6. 99-114.
- Zabcı, F. Ç. 2003. Sosyal Riski Azaltma Projesi: Yoksulluğu Azaltmak Mı, Zengini Yoksuldan Korumak Mı? Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 58/1. 215-239.
Year 2025,
Volume: 28 Issue: 1, 26 - 56, 29.04.2025
Abstract
References
- Aptekar, L. (1994). Street Children in the Developing World: A Review of Their Condition. Cross-Cultural Research. 28/3. 195-224.
- Avşar Kurnaz, Ş. (2007). Çocuk Yoksulluğu. Aile ve Toplum. 3/12. 47-55.
- Barışık, S. Ege, T. Şimşek, T. (2016). Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve Ekonomik Etkileri. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 17/2. 160-178.
- Basu, K. Van, P. H. (1998). The Economics of Child Labor. American Economic Review. 88. 412-427.
- Berkman, K. (2022). Çocuk Yoksulluğu ile Mücadelede Bir Sosyal Politika Önerisi: Asgari Gelir Garantisi Modeli. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
- Beşoluk, E. Parlak Z. (2022). Temel Bir Çalışma Standardı Olarak Gelişmekte Olan Ülkelerde Çocuk İşçiliği. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi. 5/1. 54-67.
- Bilgili, A. (2022). Kentsel Yoksulluk Bağlamında Çocuk Olgusu ve Türkiye’de Sokaklarda Çalışan Çocuklar. Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2/2. 101-107.
- Bolgün, C. Işık, A. (2017). Sürdürülebilir Toplumsal Kalkınmanın Mihenk Taşı: Çocuk Yoksulluğu Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz. Akademia Sosyal Bilimler Dergisi. 3. 1-10.
- Cunningham, M. (2001). The Influence of Parental Attitudes and Behaviors on Children’s Attitudes Toward Gender and Household Labor in Early Adulthood. Journal of Marriage and Family. 63. 111-122.
- Çobaner, A. A. (2016). Türkiye’de Çocuk İşçiliği Sorunu ve Haberlerde Suriyeli Çocuk İşçilerin İzini Sürmek. İletişim Çalışmaları Dergisi. 5/9. 13-49.
- Çöpoğlu, M. (2018). Bir Kısır Döngü: Dünyada ve Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve İşsizlik. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6/5. 671-685.
- Durgun, Ö. (2019). Gelişmiş Ülkelerde Çocuk Yoksulluğu, Teorik ve Güncel Bakış. Nobel Bilimsel Eserler.
- Dursun, S. ve Aksakal E. 2018. Çalışan Çocukların Sorunları Üzerine Bir Araştırma. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi. 8/15. 41-56.
- Edmonds, E. V. Pavcnik, N. (2005). Child Labor in the Gobal Economy. The Journal of Economic Perspectives. 19/1. 199-220.
- Eğitim Reformu Girişimi-ERG (2022), https://www.egitimreformugirisimi.org/etraflica-cocuk-isciligi/ Erişim Tarihi: 01.11.2024.
- Elkin, A. J. Rosch, P. J. (1990). Promoting Mental Health at the Workplace: The Prevention Side of Stress Management. Occupational Medicine: State of the Art Review. 5. 739-754.
- Erdoğan, E. ve Semerci, P. U. (2019). Türkiye’de 2000 Sonrası Akademik Yazında Çocuk İşçiliği Çalışmalarının Değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum. 4/63. 2503-2538.
- Ferguson, H. (2010). Therapeutic journeys: the car as a vehicle for working with children and families and theorising practice. Journal of Social Work Practice. 24/2. 121-138.
- Fidan, F. (2004). Çalışan Çocuk Olgusuna Sosyo-psikolojik Bakış: Sanayide Çalışan Çocuklar Örneği. Sakarya Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6/ 1. 30-49.
- FİSA Çocuk Hakları Merkezi, (2023). https://chm.fisa.org.tr/wp-content/uploads/2023/11/Cocuk-Iscilerin-Sesleri-1-1.pdf , Erişim Tarihi: 01.01.2024
- Gökalp, Ö. T. (2011). Türk İş Hukukunda Çocuk İşçi Çalıştırma. Electronic Journal of Vocational Colleges. 2/1. 125-135.
- Patrinos, H. A. Grootaert, C. (1999). The policy analysis of child labor: a comparative study. İçinde: Christiaan Grootaert and Harry Anthony Patrinos. New York: St. Martin's Press.
- Gülcan, A. E. Ural A. 2024. Türkiye’de Çocuk İşçiliği Konusunda Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 24/1. 523-543.
- Gün, S. (2017). Çocuk; İşçi, Yoksul, Göçmen: İktisadi ve Politik Bir Analiz. Nota Bene Yayınları.
- Güngör, M. (2008). Evrensel Bir Sorun Olarak Çocuk Suçluluğu ve Sokakta Yaşayan ve Çalışan Çocuklar. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 1. 25-43.
- Gürsel, İ. (2016). Çalışan Çocuk ve Gençlerin Korunması. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 74. 415-463.
- İSİG Meclisi. (2018). https://isigmeclisi.org/19520-turkiyede-cocuk-isciligi-ve-cocuk-is-cinayetleri-raporu-ankara-isig-meclisi, Erişim Tarihi: 1.11.2024
- Kayhan, N. (2012). Çocuk İşçiliği, IPEC Deneyimi Işığında Sanayide Çalışan Çocukların Sorunları. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Derneği. 4/1. 187-200.
- Kırca Kurt, A. (2021). Çocuk İşçiliğine Yönelik Kamu Politikası Analizi. Disiplinlerarası Çocuk Hakları Araştırmaları Dergisi. 1/2. 29-52.
- Klasen, S. Lamanna, F. (2009). The Impact of Gender Inequality in Education and Employment on Economic Growth: New Evidence for a Panel of Countries. Feminist Economics. 15/3. 91-132.
- Harunoğulları, M. (2016). Suriyeli Sığınmacı Çocuk İşçiler ve Sorunları: Kilis Örneği. Göç Dergisi. 3/1. 29-63.
- Kösesoy, B. C. Oğuzöncül, A. F. (2020). Çocuk İşçiliği Üzerine Bir Değerlendirme: Elazığ Mesleki Eğitim Merkezi Örneği. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 5/1. 96-103.
- Lortoğlu, S. C. Kurtulmuş, M. M. (2020). Tekstil Sektöründe Suriyeli Çocuk Emeği: İstanbul Örneği. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 42/1. 124-156.
- Morrow, V. (2008). Ethical dilemmas in research with children and young people about their social environments. Children’s Geographies. 6/1. 49–61.
- Öngel, F. S. (2015). Türkiye’de Çocuk İşçiliği Gerçeği Raporu. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. 16/62. 83-85.
- Özkan, Y. Nazlıer, E. N. Başpınar, B. Bayrak, G. Çetin, S. N. Dede, H. Karakula, E. Tavus, H. (2023). Çocuk Yoksulluğu ve Çocuk İşçiliği ile Mücadelede Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü. Çocuk ve Medeniyet. 14. 11-52.
- Pritchett, L. and Filmer, D. (1999). What Education Production Functions Really Show: A Positive Theory of Education Expenditures. Economics of Education Review. 18. 223-239.
- Rogers, M. Hwang, H. Toplak, M. Weiss, M. Tannock, R. (2011). Inattention, working memory, and academic achievement in adolescents referred for attention deficit/hyperactivity disorder (ADHD). Child Neuropsychol. 17/5. 444-58. d
- Sallan Gül, S. Türkmen, E. Türkmen, Ö. K. (2019). Türkiye’de Emeğin En Savunmasız Hali: Şanlıurfa’da Suriyeli Mülteci Çocuk İşçi Olmak. Çalışma ve Toplum. 2/61. 917-940
- Paul Schultz, T. (2004). School subsidies for the poor: evaluating the Mexican Progresa poverty program. Journal of Development Economics. 74/1. 199-250.
- Şahin, L. (2012). Geçmişten Günümüze Çocuk İşçiliği. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2. 103-118. Şahin, S. (2018). Psikolojik Danışman Adaylarının Çocukluk Deneyimleri Algısının Belirlenmesi. Academic Review of Humanities and Social Sciences. 1/1. 62-70.
- Somel, P. (2019). Türkiye’de Yoksulluk ve Çocuk İşçiliği İlişkisi Üzerine Bazı Tespitler. Politik Ekonomik Kuram. 3/1. 19-37.
- Tokatlıoğlu, Y. Aykaç, G. (2020). Hanelerde Ücret Karşılığında Çalışan Çocuk Varlığı ile Hanelerin Ekonomik ve Demografik Özelliklerinin İlişkisi: Türkiye Örneği. 20/1. 1-26.
- TÜİK. (2023). https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/Turkiye_Cocuk_2023.pdf, Erişim Tarihi: 18.01.2025.
- Ulutaş, Ç. Ü. Ulutaş, T. B. (2019). Türkiye’nin Çocuk İşçiliği Politikası: Kamu Politikası Süreç Analizi. Çalışma ve Toplum. 4/63. 2565-2584.
- Uygur, S. ve Dikbayır G. (2022). Yoksul Hanelerde Çalışan Kadın Profili. İstatistik Araştırma Dergisi, 1/2. 237-262.
- Yiğitbaş, Ç. 2023. Bibliyometrik Yöntem ve İçerik Analiziyle Halk Sağlığı Perspektifinden Çocuk İşçiliği Çalışmalarının Uluslararası Literatürdeki Durumu. Disiplinlerarası Çocuk Hakları Araştırmaları Dergisi. 3/6. 99-114.
- Zabcı, F. Ç. 2003. Sosyal Riski Azaltma Projesi: Yoksulluğu Azaltmak Mı, Zengini Yoksuldan Korumak Mı? Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 58/1. 215-239.
There are 48 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Labor Sociology |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | April 29, 2025 |
| Submission Date | November 9, 2024 |
| Acceptance Date | January 27, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 28 Issue: 1 |
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Sosyoloji Araştırmaları Dergisi / Journal of Sociological Research
SAD / JSR