Research Article
BibTex RIS Cite

BUDİST UYGUR VE MOĞOL METİNLERİNDE ZİHİN-KALP İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Year 2025, Volume: 26 Issue: 49, 493 - 514, 31.07.2025

Asuman Baş

https://doi.org/10.21550/sosbilder.1620195

Abstract

Budist öğretide düşünme altıncı duyu, zihin bu duyunun organı, kalp ise zihnin yerleşkesi olarak görülür. Bu nedenle Budizm’de kalp, zihinsel ögelerin merkezi kabul edilmekte; düşünme, zihin ve bilinç gibi ögeler fiziksel ve kavramsal düzeyde kalple ilişkilendirilmektedir. Ayrıca Budist felsefede düşünme, zihin, bilinç ve kalp anlamına gelen sözcükler arasında anlamsal içerik bakımından bir örtüşme bulunmaktadır. Bu çalışmada, Budist Uygur ve Moğol metinlerinde düşünme, zihin ve bilinç gibi ögelerin, öğretinin felsefesine uygun biçimde ele alındığının gösterilmesi amaçlanmış olup bunların ifadesi için Eski Uygurcada köŋül, Klasik Moğolcada sedkil sözcüklerinin kullanımının sergilediği koşutluklar üzerinde durulmuştur. Aynı zamanda sırasıyla Eski Uygurcada ve Klasik Moğolcada köŋül ve sedkil ile teşkil edilen ve bazı zihinsel ögeler ve içsel süreçlerin ifadesinde kullanılan söz öbeklerinin Budizm’in kaynak dillerindeki karşılıklarıyla beraber değerlendirilmesi sağlanmıştır. Böylece, Uygur ve Moğol Budist metinlerindeki benzer söz öbeklerinin kaynağı meselesi tartışılmıştır. Ayrıca aynı tematik alandaki diğer bazı terimlerin Klasik Moğolcada Eski Uygurca unsurlar olarak yer aldığı gösterilmiştir.

Keywords

Budizm Eski Uygurca Klasik Moğolca zihin-kalp

Ethical Statement

Makale araştırma ve yayın etiğine uygun olarak hazırlanmıştır. Yapılan bu çalışma etik kurul izni gerektirmemektedir.

References

  • Aalto, P. (1954). Prolegomena to an edition of the Pañcarakṣa. Studia Orientalia Edidit Societas Orientalis Fennica, XIX(12), 1-48.
  • Atwood, C. P. (2004). Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire. Facts on File.
  • Aydın, E. (2015). Orhon yazıtları. Kömen Yayınları.
  • Azılı, K. (2024). Bilişsel bir mekânlaştırma biçimi: Eski Uygurcada zihin metaforları ve buna bağlı sözcüksel seçimler. Gazi Türkiyat, (35), 25-38.
  • Barutçu, F. S. (1987). Uygurca Sadāpradudita ve Dharmodgata Boddhisattva hikâyesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Buswell, R. E. & Donald S. L. (2013). The Princeton dictionary of Buddhism. Princeton University Press.
  • Cappeller, C. (1891). A Sanskrit-English dictionary, based upon the St. Petersburg lexicons. Karl J. Trübner.
  • Cerensodnom, D. & Taube, M. (1993). Die Mongolica der Berliner Turfansammlung. Berliner Turfan Texte XVI, Akademie-Verlag.
  • Clauson, G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Clarendon Press.
  • Dietz, S. (2000). Citta and related concepts in the Sanskrit manuscripts from the Turfan finds. Buddhist Studies Review, 17(2), 127-149.
  • Doğan, Ş. (2009). Eski Uygur Türkçesi çeviri metinlerindeki özenti alıntılar üzerine. Uluslararası IX. Dil-Yazın-Deyişbilim Sempozyumu (Yaratıcılık ve Yenilik Yılında Yeni Yaklaşımlar) Bildirileri Cilt 1 içinde (326-344. ss.), Sakarya Üniversitesi Yayınları.
  • Domii, T. (2006). Mongolian monuments in Uighur-Mongolian script (XIII-XVI. centruies). Introduction, transcription and bibliography. Language and Linguistics Monograph Series A-11, Institute of Linguistics, Academia Sinica.
  • Durkin, P. (2009). The Oxford guide to etymology. Oxford University Press.
  • Durkin, P. (2014). Borrowed words. A history of loanwords in English. Oxford University Press.
  • Eliade, M. (2017). Dinsel inançlar ve düşünceler tarihi. Gotama Budha’dan Hıristiyanlığın doğuşuna. Alfa Yayınları.
  • Elmalı, M. (2022). Daşakarmapathavadanamala. Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Elverskog, J. (2020). Budist Uygur edebiyatı. (Çev: M. Ağca, D. Uzunkaya), Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Erdal, M. (1991). Old Turkic word formation I-II. Otto Harrassowitz Verlag.
  • Gabain, A. (1988). Eski Türkçenin grameri. (Çev: M. Akalın), Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Gharib, B. (1995). Sogdian dictionary (Sogdian-Persian-English). Farhangan Publications.
  • Günay, N. (2015). Türk dilinde eş anlamlılık ve “gönül, yürek, kalp” kelimeleri. Türkbilig, (29), 121-146.
  • Hạnh, T. N. (2002). Buda’nın öğretisi. (Çev: N. Yener), Okyanus Yayınları.
  • Haspelmath, M. (2009). Lexical borrowing: concepts and issues. M. Haspelmath, U. Tadmor (Ed.), Loanwords in the World’s Languages: A Comparative Handbook içinde (35-54. ss.), Walter de Gruyter.
  • Haugen, E. (2010). Dil bilimsel ödünçlemenin analizi. (Çev: C. Kerimoğlu), Dil Araştırmaları, (7), 131-157.
  • Hazai, G. & Zieme, P. (1971). Fragmente der Uigurischen version des “jin’gangjing mit den gāthās des meister fu”. Nebst einem anhang von T. Inokucki, Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin.
  • Jackson, R. R. (2003). Karunṇā (compassion). R. E. Buswell (Ed.), Encyclopedia of Buddhism içinde (419-421. ss.), Macmillan Reference USA/Thomson/Gale.
  • Johanson, L. (2018). Türkçe dil ilişkilerinde yapısal etkenler. (Çev: N. Demir), Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Kara, G. (1968). Az Aranyfény-szutra: Suvarṇaprabhāsottamasūtrendrarāja, Yon-Tan Bzaṅ-Po Szövege (1-2). Mongol Nyelvemléktár XIII. Akadémia Kiadó.
  • Kara, G. (1982). Le sūtra de Vimalakīrti en Mongol: texte de ergilu-a rinčin ms. de Leningrad I. Monumenta Linguage Mongolicae Collecta IX, Akadémia Kiadó.
  • Kara, G. (2001). Late mediaeval Turkic elements in Mongolian. L. Bazin, P. Zieme (Ed.), Silk Road Studies V. De Dunhuang a Istanbul. Hommage à James Russell Hamilton içinde (73-119. ss.), Brepols.
  • Kara, G. (2008). Uygur verbs of compassion. P. Zieme (Ed.), Aspects of Research into Central Asian Buddhism içinde (69-76. ss.), Silk Road Studies XVI, Brepols.
  • Kara, G. (2009). Dictionary of Sonom Gara’s erdeni-yin sang a Middle Mongol version of the Tibetan Sa skya Legs bshad. Mongol-English-Tibetan. Brill’s Inner Asian Library, (23), Brill.
  • Kara, G. & Zieme, P. (1976). Fragmente tantrischer werke in uigurischer übersetzung. Berliner Turfan Texte VII, Akademie-Verlag.
  • Karaağaç, G. (1997). Alıntı kelimeler üzerine düşünceler. Türk Dili, (552), 499-511.
  • Karunadasa, Y. (1967). Buddhist analysis of matter. Department of Cultural Affairs.
  • Kaya, C. (2021). Uygurca Altun Yaruk. Giriş, metin ve dizin. Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Kemal Yunusoğlu, M. (2019). Moğol döneminde çeviri ve Uygur mütercimler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, (68), 7-21.
  • Kövecses, Z. (2002). Metaphor: A practical introduction. Oxford University Press.
  • Kudara, K. (2009). Eski Uygurların Budist kültürü. (Çev. M. Elmalı), Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, (20), 247-262.
  • László, L. (1982). Molon Toyin’s journey into the hell Altan Gerel’s translation, introduction and transcription. Monumenta Linguage Mongolicae Collecta VIII 1, Akadémia Kiadó.
  • Lessing, F. D. (2017). Moğolca-Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Ligeti, L. (1973). Trésor des sentences. Subhāṣitaratnanidhi de Sa-skya Paṇḍita. Traduction de Sonom Gara. Monumenta Linguage Mongolicae Collecta IV. Akadémia Kiadó.
  • Macdonell, A. A. (1893). Sanskrit-English dictionary, being a practical handbook with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout. Clarendon Press.
  • Monier-Williams, S. M. (1986). Sanskrit-English dictionary, etymologically and philogically arranged with special reference to cognate Indo-European languages. Motilal Banarsidass.
  • Moriyasu, T. (2000). The West Uighur Kingdom and Tun-huang around the 10th-11th centuries. Berlin-Brandenburgischen Akademie der Wissenschaften- Berichte und Abhandlungen 8, 337-368.
  • Müller, F.W.K. (1911). Uigurica II. Berlin. (AKPAW. Phil. Hist. Kl. 1910:3).
  • Oda, J. (2010). A Study of the Buddhist sūtra called Säkiz Yükmäk Yaruk or Säkiz Törlügin Yarumış Yaltrımış in Old Turkic, text. Volume [I]; Facsimile Volume [II]. Hōzōkan.
  • Özbay, B. (2019). Huastuanift, Manihaist Uygurların tövbe duası. Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Piatigorsky, A. M. (1984). The Buddhist philosophy of thought, essays in interpretation. Curzon Press.
  • Poppe, N. (1955). The Turkic loan words in middle Mongolian. Central Asiatic Journal, 1(1), 36-42.
  • Poppe, N. (1957). The twelve deeds of Buddha, a Mongolian version of the Lalitavistara. Mongolian text, notes, and English translation. AF 23, Harrassowitz Verlag.
  • Röhrborn, K. (2013). Uygur Budizm’inde şuur öğretisi. (Çev: H. Erdem), Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 61(2), 245-260.
  • Sárközi, A. (1982). A 17th-Century Mongol Manjusrmâmasamgiti with commentary. Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, XXXVI(1-3), 449-468.
  • Sárközi, A. (1995). A Buddhist terminological dictionary: the Mongolian Mahāvyutpatti. Bibliotheca Orientalis Hungarica XLII, Akadémia Kiadó.
  • Semet, A. (2018). Uygurcada terim yapma tekniği üzerine gözlemler. M. Kaçalin (Yay. Haz.) Beşbalıklı Şingko Şeli Tutung Anısına Uluslararası Eski Uygurca Çalıştayı Bildirileri içinde (19-31. ss.), Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Shōgaito, M. (1991). On Uighur elements in Buddhist Mongolian Texts. Memories of the Research Department of the Toyo Banko, (XLIX), 27-49.
  • Shōgaito, M. (1991). Kodai uigurubun A–bi–da–mo ju–she–lun shi–yi–shu [= Abidatsumakusharonjitsugisho] no kenkyū. 1. Studies in the Uighur version of the abhidharma–kośa–bhāṣya–ṭīkātattvārtha–nāma. 1. Text, translation and commentary. Kyōto.
  • Shōgaito, M. (1993). Kodai uigurubun A–bi–da–mo ju–she–lun shi–yi–shu [= Abidatsumakusharonjitsugisho] no kenkyū. 2. Studies in the Uighur version of the abhidharma–kośa–bhāṣya–ṭīkātattvārtha–nāma. 2. Text, translation, commentary and glossary. Kyōto.
  • Soothill, W. E., Hodous, L. (2014). Dictionary of Chinese Buddhist terms. Routledge.
  • Sugunasiri, S. H. J. (1995). The whole body, not heart, as ‘seat of consciousness’: the Buddha’s view. Philosophy East and West, 45(3), 409-430.
  • Szpindler, M. (2020). Buddhist filial piety in Mongolia and beyond. Przeglad Orientalistyczny. 4(276), 322-337.
  • Şirin, H. (2015). Kül Tigin yazıtı notlar. Bilge Kültür Sanat.
  • Şirin, H. (2021). Türkçenin köken bilgisi sözlüğünde alıntı sözcüklerin yazımına dair notlar. Türkbilig, (42), 57-68.
  • Tekin, Ş. (1963). Burkancı Uygurlarda sekiz türlü şuur üzerine bir deneme. Felsefe Arkivi, (14), 97-107.
  • Tekin, Ş. (1980). Maitrisimit Nom Bitig, die uigurische übersetzung eines werkes der buddhistischen vaibhāsika-schule. 1. Teil: Transliteraiton, übersetzung, anmerkungen, 2. Teil: Analytischer und lückläufiger index, Berliner Turfan Texte IX, Akademie-Verlag.
  • Tekin, Ş. (1980). Maitrisimit Nom Bitig. die Uigurische übersetzung eines werkes der buddhistischen vaibhāsika-schule. 1. teil: Transliteraiton, übersetzung, anmerkungen. Berliner Turfan Texte IX, Akademie-Verlag.
  • Tekin, Ş. (2008). Eski Türklerde tercüme faaliyetleri. Journal of Turkish Studies, Türklük Bilgisi Araştırmaları, 32(II), 99-111.
  • The Pali Text Society’s Pali-English Dictionary (1952). T. W. R. Davids, W. Stede (Ed). Published by the Pali Text Society.
  • Tokyürek, H. (2013). Eski Uygur Türkçesinde “köŋül” sözü. Bilig, (66), 247-272.
  • Tremblay, X. (2007). The spread of Buddhism in Serindia-Buddhism among Iranians, Tocharians and Turks before the 13th century. A. Heirman, S. P. Bumbacher (Ed.), The Spread of Buddhism içinde (75-130. ss.), Brill.
  • Vladimirtsov, B. Ya. (1911). Turetskiye elementı v mongolskom yazıke. ZVO RAO, XX(2-3), 170-178.
  • Waldron, W. S. (2003). The Buddhist unconscious: the alaya-vijñana in the context of Indian Buddhist thought. Routledge Curzon.
  • Wilkens, J. (2001). Die drei Körper des Buddha (trikaya): Das dritte kapitel der uigurischen fassung des goldglanz-sutras (Altun Yaruk Sudur). Berliner Turfan Texte XXI, Brepols.
  • Wilkens, J. (2007). Das buch von der sündentilgung. Edition des alttürkisch-buddhistischen Kšanti Kılguluk Nom Bitig. Berliner Turfan Texte XXV, Brepols.
  • Wilkens, J. (2016). Buddhism in the West Uyghur Kingdom and beyond. C. Meinert (Ed.), Transfer of Buddhism Across Central Asian Networks (7th to 13th Centuries) içinde (191-249 ss.), Brill.
  • Wilkens, J. (2021). Handwörterbuch des Altuigurischen / Eski Uygurcanın el sözlüğü. Universitätsverlag Göttingen.
  • Yakup, A. (2016). Altuigurische Aparimitāyus-Literatur und kleinere tantrische Texte. Berliner Turfan Texte XXXVI, Brepols.
  • Yamabe, N. (2004). Consciousness, theories of. R. E. Buswell (Ed.), Encyclopedia of Buddhism içinde (175-178. ss.), Macmillan Reference USA/Thomson/Gale.
  • Yeh, A. (1979). The characteristics of “vijñāna” and “vijñapti” on the basis of Vasubandhu’s Pañcaskandha-Prakaraṇa. Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute, 60(1/4), 175-198.
  • Zieme, P. (2000). Vimalakirtinirdesasutra. Edition alttürkischer übersetzungen nach handschriftfragmenten von Berlin und Kyoto. Mit einem appendix von jorinde ebert. Ein vimalakirti-bildfragment aus Turfan. Berliner Turfan Texte XX, Brepols.

An Evaluation of the Heart-Mind Relationship in Buddhist Uyghur and Mongolian Texts

Year 2025, Volume: 26 Issue: 49, 493 - 514, 31.07.2025

Asuman Baş

https://doi.org/10.21550/sosbilder.1620195

Abstract

In Buddhist doctrine, thinking is seen as the sixth sense, the mind as its organ, and the heart as the seat of the mind. Therefore, in Buddhism, the heart is considered the center of mental processes, and elements such as thinking, mind, and consciousness are associated with the heart at the physical and conceptual level. In the source languages of Buddhism, there is an overlap in terms of semantic content between the words expressing the related mental elements; the words meaning thinking, mind, consciousness, and heart are considered identical in Buddhist philosophy. This study aims to show that in Buddhist Uyghur and Mongolian texts, mental processes such as thinking, mind, and consciousness are treated in accordance with the philosophy of the doctrine, and the parallels exhibited by the use of the words köŋül in Old Uyghur and sedkil in Classical Mongolian for their expression are emphasized. In addition, the abstract concepts formed with köŋül in Old Uyghur and sedkil in Classical Mongolian to express some mental elements and internal processes are evaluated together with their equivalents in the source languages of Buddhism. Thus, parallel structures established in Buddhist texts written in Old Uyghur and Classical Mongolian have been identified, and it has been shown that some other terms in a similar thematic area are included in Classical Mongolian as Old Uyghur elements.

Keywords

Buddhism Old Uyghur Classical Mongolian mind-heart

References

  • Aalto, P. (1954). Prolegomena to an edition of the Pañcarakṣa. Studia Orientalia Edidit Societas Orientalis Fennica, XIX(12), 1-48.
  • Atwood, C. P. (2004). Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire. Facts on File.
  • Aydın, E. (2015). Orhon yazıtları. Kömen Yayınları.
  • Azılı, K. (2024). Bilişsel bir mekânlaştırma biçimi: Eski Uygurcada zihin metaforları ve buna bağlı sözcüksel seçimler. Gazi Türkiyat, (35), 25-38.
  • Barutçu, F. S. (1987). Uygurca Sadāpradudita ve Dharmodgata Boddhisattva hikâyesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Buswell, R. E. & Donald S. L. (2013). The Princeton dictionary of Buddhism. Princeton University Press.
  • Cappeller, C. (1891). A Sanskrit-English dictionary, based upon the St. Petersburg lexicons. Karl J. Trübner.
  • Cerensodnom, D. & Taube, M. (1993). Die Mongolica der Berliner Turfansammlung. Berliner Turfan Texte XVI, Akademie-Verlag.
  • Clauson, G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Clarendon Press.
  • Dietz, S. (2000). Citta and related concepts in the Sanskrit manuscripts from the Turfan finds. Buddhist Studies Review, 17(2), 127-149.
  • Doğan, Ş. (2009). Eski Uygur Türkçesi çeviri metinlerindeki özenti alıntılar üzerine. Uluslararası IX. Dil-Yazın-Deyişbilim Sempozyumu (Yaratıcılık ve Yenilik Yılında Yeni Yaklaşımlar) Bildirileri Cilt 1 içinde (326-344. ss.), Sakarya Üniversitesi Yayınları.
  • Domii, T. (2006). Mongolian monuments in Uighur-Mongolian script (XIII-XVI. centruies). Introduction, transcription and bibliography. Language and Linguistics Monograph Series A-11, Institute of Linguistics, Academia Sinica.
  • Durkin, P. (2009). The Oxford guide to etymology. Oxford University Press.
  • Durkin, P. (2014). Borrowed words. A history of loanwords in English. Oxford University Press.
  • Eliade, M. (2017). Dinsel inançlar ve düşünceler tarihi. Gotama Budha’dan Hıristiyanlığın doğuşuna. Alfa Yayınları.
  • Elmalı, M. (2022). Daşakarmapathavadanamala. Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Elverskog, J. (2020). Budist Uygur edebiyatı. (Çev: M. Ağca, D. Uzunkaya), Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Erdal, M. (1991). Old Turkic word formation I-II. Otto Harrassowitz Verlag.
  • Gabain, A. (1988). Eski Türkçenin grameri. (Çev: M. Akalın), Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Gharib, B. (1995). Sogdian dictionary (Sogdian-Persian-English). Farhangan Publications.
  • Günay, N. (2015). Türk dilinde eş anlamlılık ve “gönül, yürek, kalp” kelimeleri. Türkbilig, (29), 121-146.
  • Hạnh, T. N. (2002). Buda’nın öğretisi. (Çev: N. Yener), Okyanus Yayınları.
  • Haspelmath, M. (2009). Lexical borrowing: concepts and issues. M. Haspelmath, U. Tadmor (Ed.), Loanwords in the World’s Languages: A Comparative Handbook içinde (35-54. ss.), Walter de Gruyter.
  • Haugen, E. (2010). Dil bilimsel ödünçlemenin analizi. (Çev: C. Kerimoğlu), Dil Araştırmaları, (7), 131-157.
  • Hazai, G. & Zieme, P. (1971). Fragmente der Uigurischen version des “jin’gangjing mit den gāthās des meister fu”. Nebst einem anhang von T. Inokucki, Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin.
  • Jackson, R. R. (2003). Karunṇā (compassion). R. E. Buswell (Ed.), Encyclopedia of Buddhism içinde (419-421. ss.), Macmillan Reference USA/Thomson/Gale.
  • Johanson, L. (2018). Türkçe dil ilişkilerinde yapısal etkenler. (Çev: N. Demir), Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Kara, G. (1968). Az Aranyfény-szutra: Suvarṇaprabhāsottamasūtrendrarāja, Yon-Tan Bzaṅ-Po Szövege (1-2). Mongol Nyelvemléktár XIII. Akadémia Kiadó.
  • Kara, G. (1982). Le sūtra de Vimalakīrti en Mongol: texte de ergilu-a rinčin ms. de Leningrad I. Monumenta Linguage Mongolicae Collecta IX, Akadémia Kiadó.
  • Kara, G. (2001). Late mediaeval Turkic elements in Mongolian. L. Bazin, P. Zieme (Ed.), Silk Road Studies V. De Dunhuang a Istanbul. Hommage à James Russell Hamilton içinde (73-119. ss.), Brepols.
  • Kara, G. (2008). Uygur verbs of compassion. P. Zieme (Ed.), Aspects of Research into Central Asian Buddhism içinde (69-76. ss.), Silk Road Studies XVI, Brepols.
  • Kara, G. (2009). Dictionary of Sonom Gara’s erdeni-yin sang a Middle Mongol version of the Tibetan Sa skya Legs bshad. Mongol-English-Tibetan. Brill’s Inner Asian Library, (23), Brill.
  • Kara, G. & Zieme, P. (1976). Fragmente tantrischer werke in uigurischer übersetzung. Berliner Turfan Texte VII, Akademie-Verlag.
  • Karaağaç, G. (1997). Alıntı kelimeler üzerine düşünceler. Türk Dili, (552), 499-511.
  • Karunadasa, Y. (1967). Buddhist analysis of matter. Department of Cultural Affairs.
  • Kaya, C. (2021). Uygurca Altun Yaruk. Giriş, metin ve dizin. Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Kemal Yunusoğlu, M. (2019). Moğol döneminde çeviri ve Uygur mütercimler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, (68), 7-21.
  • Kövecses, Z. (2002). Metaphor: A practical introduction. Oxford University Press.
  • Kudara, K. (2009). Eski Uygurların Budist kültürü. (Çev. M. Elmalı), Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, (20), 247-262.
  • László, L. (1982). Molon Toyin’s journey into the hell Altan Gerel’s translation, introduction and transcription. Monumenta Linguage Mongolicae Collecta VIII 1, Akadémia Kiadó.
  • Lessing, F. D. (2017). Moğolca-Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Ligeti, L. (1973). Trésor des sentences. Subhāṣitaratnanidhi de Sa-skya Paṇḍita. Traduction de Sonom Gara. Monumenta Linguage Mongolicae Collecta IV. Akadémia Kiadó.
  • Macdonell, A. A. (1893). Sanskrit-English dictionary, being a practical handbook with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout. Clarendon Press.
  • Monier-Williams, S. M. (1986). Sanskrit-English dictionary, etymologically and philogically arranged with special reference to cognate Indo-European languages. Motilal Banarsidass.
  • Moriyasu, T. (2000). The West Uighur Kingdom and Tun-huang around the 10th-11th centuries. Berlin-Brandenburgischen Akademie der Wissenschaften- Berichte und Abhandlungen 8, 337-368.
  • Müller, F.W.K. (1911). Uigurica II. Berlin. (AKPAW. Phil. Hist. Kl. 1910:3).
  • Oda, J. (2010). A Study of the Buddhist sūtra called Säkiz Yükmäk Yaruk or Säkiz Törlügin Yarumış Yaltrımış in Old Turkic, text. Volume [I]; Facsimile Volume [II]. Hōzōkan.
  • Özbay, B. (2019). Huastuanift, Manihaist Uygurların tövbe duası. Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Piatigorsky, A. M. (1984). The Buddhist philosophy of thought, essays in interpretation. Curzon Press.
  • Poppe, N. (1955). The Turkic loan words in middle Mongolian. Central Asiatic Journal, 1(1), 36-42.
  • Poppe, N. (1957). The twelve deeds of Buddha, a Mongolian version of the Lalitavistara. Mongolian text, notes, and English translation. AF 23, Harrassowitz Verlag.
  • Röhrborn, K. (2013). Uygur Budizm’inde şuur öğretisi. (Çev: H. Erdem), Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 61(2), 245-260.
  • Sárközi, A. (1982). A 17th-Century Mongol Manjusrmâmasamgiti with commentary. Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, XXXVI(1-3), 449-468.
  • Sárközi, A. (1995). A Buddhist terminological dictionary: the Mongolian Mahāvyutpatti. Bibliotheca Orientalis Hungarica XLII, Akadémia Kiadó.
  • Semet, A. (2018). Uygurcada terim yapma tekniği üzerine gözlemler. M. Kaçalin (Yay. Haz.) Beşbalıklı Şingko Şeli Tutung Anısına Uluslararası Eski Uygurca Çalıştayı Bildirileri içinde (19-31. ss.), Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Shōgaito, M. (1991). On Uighur elements in Buddhist Mongolian Texts. Memories of the Research Department of the Toyo Banko, (XLIX), 27-49.
  • Shōgaito, M. (1991). Kodai uigurubun A–bi–da–mo ju–she–lun shi–yi–shu [= Abidatsumakusharonjitsugisho] no kenkyū. 1. Studies in the Uighur version of the abhidharma–kośa–bhāṣya–ṭīkātattvārtha–nāma. 1. Text, translation and commentary. Kyōto.
  • Shōgaito, M. (1993). Kodai uigurubun A–bi–da–mo ju–she–lun shi–yi–shu [= Abidatsumakusharonjitsugisho] no kenkyū. 2. Studies in the Uighur version of the abhidharma–kośa–bhāṣya–ṭīkātattvārtha–nāma. 2. Text, translation, commentary and glossary. Kyōto.
  • Soothill, W. E., Hodous, L. (2014). Dictionary of Chinese Buddhist terms. Routledge.
  • Sugunasiri, S. H. J. (1995). The whole body, not heart, as ‘seat of consciousness’: the Buddha’s view. Philosophy East and West, 45(3), 409-430.
  • Szpindler, M. (2020). Buddhist filial piety in Mongolia and beyond. Przeglad Orientalistyczny. 4(276), 322-337.
  • Şirin, H. (2015). Kül Tigin yazıtı notlar. Bilge Kültür Sanat.
  • Şirin, H. (2021). Türkçenin köken bilgisi sözlüğünde alıntı sözcüklerin yazımına dair notlar. Türkbilig, (42), 57-68.
  • Tekin, Ş. (1963). Burkancı Uygurlarda sekiz türlü şuur üzerine bir deneme. Felsefe Arkivi, (14), 97-107.
  • Tekin, Ş. (1980). Maitrisimit Nom Bitig, die uigurische übersetzung eines werkes der buddhistischen vaibhāsika-schule. 1. Teil: Transliteraiton, übersetzung, anmerkungen, 2. Teil: Analytischer und lückläufiger index, Berliner Turfan Texte IX, Akademie-Verlag.
  • Tekin, Ş. (1980). Maitrisimit Nom Bitig. die Uigurische übersetzung eines werkes der buddhistischen vaibhāsika-schule. 1. teil: Transliteraiton, übersetzung, anmerkungen. Berliner Turfan Texte IX, Akademie-Verlag.
  • Tekin, Ş. (2008). Eski Türklerde tercüme faaliyetleri. Journal of Turkish Studies, Türklük Bilgisi Araştırmaları, 32(II), 99-111.
  • The Pali Text Society’s Pali-English Dictionary (1952). T. W. R. Davids, W. Stede (Ed). Published by the Pali Text Society.
  • Tokyürek, H. (2013). Eski Uygur Türkçesinde “köŋül” sözü. Bilig, (66), 247-272.
  • Tremblay, X. (2007). The spread of Buddhism in Serindia-Buddhism among Iranians, Tocharians and Turks before the 13th century. A. Heirman, S. P. Bumbacher (Ed.), The Spread of Buddhism içinde (75-130. ss.), Brill.
  • Vladimirtsov, B. Ya. (1911). Turetskiye elementı v mongolskom yazıke. ZVO RAO, XX(2-3), 170-178.
  • Waldron, W. S. (2003). The Buddhist unconscious: the alaya-vijñana in the context of Indian Buddhist thought. Routledge Curzon.
  • Wilkens, J. (2001). Die drei Körper des Buddha (trikaya): Das dritte kapitel der uigurischen fassung des goldglanz-sutras (Altun Yaruk Sudur). Berliner Turfan Texte XXI, Brepols.
  • Wilkens, J. (2007). Das buch von der sündentilgung. Edition des alttürkisch-buddhistischen Kšanti Kılguluk Nom Bitig. Berliner Turfan Texte XXV, Brepols.
  • Wilkens, J. (2016). Buddhism in the West Uyghur Kingdom and beyond. C. Meinert (Ed.), Transfer of Buddhism Across Central Asian Networks (7th to 13th Centuries) içinde (191-249 ss.), Brill.
  • Wilkens, J. (2021). Handwörterbuch des Altuigurischen / Eski Uygurcanın el sözlüğü. Universitätsverlag Göttingen.
  • Yakup, A. (2016). Altuigurische Aparimitāyus-Literatur und kleinere tantrische Texte. Berliner Turfan Texte XXXVI, Brepols.
  • Yamabe, N. (2004). Consciousness, theories of. R. E. Buswell (Ed.), Encyclopedia of Buddhism içinde (175-178. ss.), Macmillan Reference USA/Thomson/Gale.
  • Yeh, A. (1979). The characteristics of “vijñāna” and “vijñapti” on the basis of Vasubandhu’s Pañcaskandha-Prakaraṇa. Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute, 60(1/4), 175-198.
  • Zieme, P. (2000). Vimalakirtinirdesasutra. Edition alttürkischer übersetzungen nach handschriftfragmenten von Berlin und Kyoto. Mit einem appendix von jorinde ebert. Ein vimalakirti-bildfragment aus Turfan. Berliner Turfan Texte XX, Brepols.
There are 80 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Old Turkic Language (Orhon, Uyghur, Karahan)
Journal Section Articles
Authors

Asuman Baş 0000-0003-1508-0624

Publication Date July 31, 2025
Submission Date January 15, 2025
Acceptance Date February 24, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 26 Issue: 49

Cite

APA Baş, A. (2025). BUDİST UYGUR VE MOĞOL METİNLERİNDE ZİHİN-KALP İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(49), 493-514. https://doi.org/10.21550/sosbilder.1620195
 Download Cover Image

88x31.png

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.