Research Article
BibTex RIS Cite

“Kavanozdaki Adam” Televizyon Mini Dizisinin Monomit Kuramı Üzerinden Analizi

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 244 - 262, 30.04.2025

Tolga Barman

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1623773

Abstract

Bu çalışma, 1988 yılında TRT ekranlarında yayınlanmış olan Kavanozdaki Adam televizyon dizisinin Joseph Campbell’in monomit kuramı temel alınarak Christopher Vogler tarafından oluşturulan 12 aşamalı model üzerinden çözümlenmesi amacı ile gerçekleştirilmiştir. Anlatı analizi yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen çalışmada Kavanozdaki Adam dizisi, Türk televizyon tarihinde bilimkurgu türünde bir ilk örnek olmasının yanı sıra anlatı içerisinde kahramanlarının kimlik ve dönüşüm süreçlerini merkeze alması nedeniyle bu analiz için seçilmiştir. Çalışmanın yapılabilmesi için dizinin tüm bölümlerinin olay örgüleri ve anlatıya katkı sunan tüm karakterleri incelenmiştir. Çözümleme sürecinde Semih Şerifoğlu ve Kenan Aksal, anlatının ana kahramanları olarak seçilmiş, iki kahraman da sıradan dünya, maceraya çağrı, çağrının reddi, rehberle karşılaşma, ilk eşiğin aşılması, sınavlar, müttefikler, düşmanlar, mağaranın derinliklerine yaklaşma, çile, ödül, dönüş yolu, diriliş, iksirle dönüş aşamaları üzerinden değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucunda kahramanların yolculuklarının tüm aşamaları sunulmuş; her iki kahramanın dönüşüm süreçleri için de 12 aşamalı modelin tüm aşamalarının uygulanabilir olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

monomit kuramı anlatı analizi film çalışmaları televizyon dizisi Kavanozdaki Adam

References

  • Adi, Ana vd. (2015). “Stories, Heroes and Commercials. Spreading the Message across with a New Type of Responsibility”. Management Dynamics in the Knowledge Economy 3(4), 749-764.
  • Akçam, Harun (2020). “Propp’un yapısal inceleme metodu bağlamında Ulak filmi incelemesi”. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi 2(1), 35-43.
  • Allison, Scott T (2024). "Home and the Hero’s Journey". Encyclopedia of Heroism Studies. Ed. Scott T. Allison, James K. Beggan ve George R. Goethals. Cham: Springer International Publishing, 1142-1148.
  • Allrath, Gaby vd. (2005). Introduction: Towards a Narratology of TV Series. Narrative Strategies in Television Series. Ed. Gaby Allrath ve Marion Gymnich. Londra: Palgrave Macmillan UK, 1- 43.
  • Bamberg, Michael (2012). Narrative analysis. APA handbook of research methods in psychology, Vol 2: Research designs: Quantitative, qualitative, neuropsychological, and biological. Ed. Harris Cooper. Worcester: American Psychological Association, 85-102.
  • Bars, Mehmet Emin (2014). “Vladimir Propp’un Yapısal Çözümleme Yöntemi Çerçevesinde “Battal Gazi Destanı” Filminin İncelenmesi”. Tarih Okulu Dergisi (TOD) 18, 79-97.
  • Busch, Carsten vd. (2012). "Digital Games and the Hero’s Journey in Change and Innovation Management Workshops". 6th European Conference on Games Based Learning (Cork, 4-5 Ekim 2022). Reading: Academic Publishing, 72-81.
  • Campbell, Joseph (2010). Kahramanın sonsuz yolculuğu. (Çev. Sabri Gürses). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Caserta, Mary Kathryn (2021). Revitalizing the pedagogical approach to the hero’s journey. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ohio: Univesity of Dayton.
  • Darbellay, Frédéric (2017). “From Monomyth to Interdisciplinary Creative Polymathy”. Journal of Genius and Eminence 2(2), 45-54.
  • Dinvar Pekşen, Gülseren (2023). “2000 Öncesi Türk Sinemasının Kültürel Dışavurumu: Kimliksizlik, Basmakalıplaşma ve Zihniyet Sorunu”. Kültür Araştırmaları Dergisi 18, 371-399.
  • Dmitrievich, Belousov Egor ve Ravilevna, Khuzeeva Liliia. (2022). "The Concept of «Hero’s Journey» in Modern Video Games and Its Influence on the Gamer’s Self-Identity". Materials of International University Scientific Forum (UAE, 8 Kasım 2022). UAE: Scientific Publishing House Infinity, 67-74.
  • Durmuş, Gülşah (2015). “Campbell’in Monomi̇t Kuramı Bağlamında Manas Destanı: Bi̇r Kahramanın Sonsuz Yolculuğu”. Fırat University Journal of Social Sciences 25(2), 67-76.
  • Girgin, Ümit Hüseyin (2017). “Sen Aydınlatırsın Geceyi filminin göstergebilimsel çözümlemesi”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 45, 314-344.
  • Güneş, Ahmet (2014). “Melih Gülgen’in Tatar Ramazan Sürgünde Filminin Greimas’ ın Eyleyenler Modeline Göre Çözümlemesi”. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi 3(5), 1- 31.
  • Güneş Saral, Selda ve Yağız Baylan, Deniz (2016). “Değişen toplumsal yapının film içeriklerine yansıması: Kibar Feyzo ve Recep İvedik filmlerinin Greimas’ ın eyleyenler örnekçesine göre çözümlenmesi”. Global Media Journal: Turkish Edition 6(12), 332-355.
  • Gürocak, Tolga (2023). ““Çaylak” Ve “Milyon Dolarlık Bebek” Filmlerindeki̇ Kahramanların Kahramanın Sonsuz Yolculuğu Ekseninde Karşılaştırmalı İncelemesi”. Erciyes Akademi 37(3), 832-859.
  • Jung, Carl Gustav (1991). The Archetypes and the Collective Unconscious. New York: Routledge.
  • Kobacker, Sophia Riley (2016). The Female Hero’s Journey in Narrative Media. Yayımlanmamış Yüksek Lisansı Tezi. Sidney: Macquarie University.
  • Kosinski, Christopher J. (2015). The Narrative Structure of Commercial Advertisements Using The Hero’s Journey by Joseph Campbell. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Indiana: Ball State University.
  • Martin, Leonard L. vd. (2019). “Evaluating Joseph Campbell’s underexplored ideas in the light of modern psychology”. Heroism Science 4(1), 1-20.
  • Milliyet. (1988a, Ocak 15). "Beyin Nakli". Milliyet, 2.
  • Milliyet. (1988b, Şubat 12). "Değişen Kişilik". Milliyet, 2.
  • Özcan, Bahattin (Yapımcı) ve Uçakan, Mesut (Yönetmen) (1988). Kavanızdaki Adam[Televizyon Dizisi]. Türkiye: TRT.
  • Özpay, Ozan (2020). “Monomit kuramı bağlamında kahramanın yolculuğu: İlk Kan filmi ve John Rambo örneği”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 24(3), 1109-1119.
  • Palumbo, Donald (2004). “The Monomyth in Daniel Keyes’s" Flowers for Algernon": Keyes, Campbell and Plato”. Journal of the Fantastic in the Arts 14(4 (56), 427-446.
  • Patan, İlknur (2021). “Vladimir Propp ve Biçimbilimsel Çözümleme Yöntemi: Being There Filmi Üzerine Bir Analiz”. İletişim ve Diplomasi 6, 51-77.
  • Propp, Vladimir Yakovlevich (2012). The Russian Folktale. (Ed. ve Çev. Sibelan Elizabeth) Detroit: Wayne State University Press.
  • Randles, Clint (2012). “The “Hero’s Journey”: A Way of Viewing Music Teacher Socialization”. Journal of Music Teacher Education 22(1), 11-19.
  • Rank, Otto (1914). “Myth of the Birth of the Hero”. The Journal of Nervous and Mental Disease" 41(2), 110-117.
  • Sayıcı, Fırat (2019). “Joseph Campbell’ın Kahramanın Sonsuz Yolculuğu Modelinin Yol Filmlerine Uygulanması:" Easy Rider" Örneği”. İdil Sanat ve Dil Dergisi 8(59), 831-843.
  • TRT Nostalji (2024). https://www.youtube.com/@NostaljiTRT. (Erişim tarihi: 10 Eylül 2024)
  • TRT Nostalji (2024a, Nisan 15). “Kavanozdaki Adam 1. Bölüm @NostaljiTRT”. https://www.youtube.com/watch?v=VcQINvkCVTQ. (Erişim tarihi: 11 Kasım 2024).
  • TRT Nostalji (2024b, Nisan 16). “Kavanozdaki Adam 2. Bölüm @NostaljiTRT”. https://www.youtube.com/watch?v=0btVt40dQ14. (Erişim tarihi: 12 Kasım 2024).
  • TRT Nostalji (2024c, Nisan 17). “Kavanozdaki Adam 3. Bölüm @NostaljiTRT”. https://www.youtube.com/watch?v=vfEi1_2UlT8. (Erişim tarihi: 13 Kasım 2024).
  • TRT Nostalji (2024d, Nisan 18). “Kavanozdaki Adam 4. Bölüm @NostaljiTRT”. https://www.youtube.com/watch?v=dkpLpPk5QvE. (Erişim tarihi: 14 Kasım 2024).
  • TRT Nostalji (2024e, Nisan 19). “Kavanozdaki Adam 5. Bölüm (Final) @NostaljiTRT”. https://www.youtube.com/watch?v=9tfNGdN2ecE. (Erişim tarihi: 14 Kasım 2024).
  • Üçer, Neda vd. (2020). “Kahraman Miti, Olgusu ve Yolculuğu Üzerine Simgesel Bir İnceleme: Netflix “Hakan Muhafız””. Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi 3(1), 56-76.
  • Velikovsky, Joe T. (2017). “Darwin & Kubrick, Joe Campbell & me: Eminent-genius and everydayJoe heroes on a journey”. Journal of Genius and Eminence 2(2), 54-68.
  • Vogler, Christopher (2017). “Joseph Campbell goes to the movies: The influence of the hero’s journey in film narrative”. Journal of Genius and Eminence 2(2), 9-23.

Analysing the Television Miniseries “Kavanozdaki Adam” Through Monomyth Theory

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 244 - 262, 30.04.2025

Tolga Barman

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1623773

Abstract

This study was aimed to analyse the television miniseries Kavanozdaki Adam, which was broadcasted on TRT television channel in 1988, through Christopher Vogler's 12-step model based on Joseph Campbell's monomyth theory. In this study, which was conducted using the narrative analysis method, the drama series Kavanozdaki Adam was selected for this analysis because it is the first example of science fiction in Turkish television history, as well as because it focuses on the identity and transformation processes of its protagonists within the narrative. In order to conduct the study, the plot of all episodes of the series and all characters contributing to the narrative were analyzed. In the analysis process, Semih Şerifoğlu and Kenan Aksal were selected as the main protagonists of the narrative, and both protagonists were evaluated through the stages of the ordinary world, call to adventure, refusal of the call, meeting the mentor, crossing the threshold, test, allies, enemies, approach to the inmost cave, ordeal, the reward, the road back, resurrection, return with the elixir. As a result of the analysis, all stages of the heroes' journeys were presented and it was determined that all stages of the 12-stage model were possible for the transformation processes of both heroes.

Keywords

monomyth theory narrative analysis film studies. tv drama Kavanozdaki Adam

References

  • Adi, Ana vd. (2015). “Stories, Heroes and Commercials. Spreading the Message across with a New Type of Responsibility”. Management Dynamics in the Knowledge Economy 3(4), 749-764.
  • Akçam, Harun (2020). “Propp’un yapısal inceleme metodu bağlamında Ulak filmi incelemesi”. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi 2(1), 35-43.
  • Allison, Scott T (2024). "Home and the Hero’s Journey". Encyclopedia of Heroism Studies. Ed. Scott T. Allison, James K. Beggan ve George R. Goethals. Cham: Springer International Publishing, 1142-1148.
  • Allrath, Gaby vd. (2005). Introduction: Towards a Narratology of TV Series. Narrative Strategies in Television Series. Ed. Gaby Allrath ve Marion Gymnich. Londra: Palgrave Macmillan UK, 1- 43.
  • Bamberg, Michael (2012). Narrative analysis. APA handbook of research methods in psychology, Vol 2: Research designs: Quantitative, qualitative, neuropsychological, and biological. Ed. Harris Cooper. Worcester: American Psychological Association, 85-102.
  • Bars, Mehmet Emin (2014). “Vladimir Propp’un Yapısal Çözümleme Yöntemi Çerçevesinde “Battal Gazi Destanı” Filminin İncelenmesi”. Tarih Okulu Dergisi (TOD) 18, 79-97.
  • Busch, Carsten vd. (2012). "Digital Games and the Hero’s Journey in Change and Innovation Management Workshops". 6th European Conference on Games Based Learning (Cork, 4-5 Ekim 2022). Reading: Academic Publishing, 72-81.
  • Campbell, Joseph (2010). Kahramanın sonsuz yolculuğu. (Çev. Sabri Gürses). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Caserta, Mary Kathryn (2021). Revitalizing the pedagogical approach to the hero’s journey. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ohio: Univesity of Dayton.
  • Darbellay, Frédéric (2017). “From Monomyth to Interdisciplinary Creative Polymathy”. Journal of Genius and Eminence 2(2), 45-54.
  • Dinvar Pekşen, Gülseren (2023). “2000 Öncesi Türk Sinemasının Kültürel Dışavurumu: Kimliksizlik, Basmakalıplaşma ve Zihniyet Sorunu”. Kültür Araştırmaları Dergisi 18, 371-399.
  • Dmitrievich, Belousov Egor ve Ravilevna, Khuzeeva Liliia. (2022). "The Concept of «Hero’s Journey» in Modern Video Games and Its Influence on the Gamer’s Self-Identity". Materials of International University Scientific Forum (UAE, 8 Kasım 2022). UAE: Scientific Publishing House Infinity, 67-74.
  • Durmuş, Gülşah (2015). “Campbell’in Monomi̇t Kuramı Bağlamında Manas Destanı: Bi̇r Kahramanın Sonsuz Yolculuğu”. Fırat University Journal of Social Sciences 25(2), 67-76.
  • Girgin, Ümit Hüseyin (2017). “Sen Aydınlatırsın Geceyi filminin göstergebilimsel çözümlemesi”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 45, 314-344.
  • Güneş, Ahmet (2014). “Melih Gülgen’in Tatar Ramazan Sürgünde Filminin Greimas’ ın Eyleyenler Modeline Göre Çözümlemesi”. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi 3(5), 1- 31.
  • Güneş Saral, Selda ve Yağız Baylan, Deniz (2016). “Değişen toplumsal yapının film içeriklerine yansıması: Kibar Feyzo ve Recep İvedik filmlerinin Greimas’ ın eyleyenler örnekçesine göre çözümlenmesi”. Global Media Journal: Turkish Edition 6(12), 332-355.
  • Gürocak, Tolga (2023). ““Çaylak” Ve “Milyon Dolarlık Bebek” Filmlerindeki̇ Kahramanların Kahramanın Sonsuz Yolculuğu Ekseninde Karşılaştırmalı İncelemesi”. Erciyes Akademi 37(3), 832-859.
  • Jung, Carl Gustav (1991). The Archetypes and the Collective Unconscious. New York: Routledge.
  • Kobacker, Sophia Riley (2016). The Female Hero’s Journey in Narrative Media. Yayımlanmamış Yüksek Lisansı Tezi. Sidney: Macquarie University.
  • Kosinski, Christopher J. (2015). The Narrative Structure of Commercial Advertisements Using The Hero’s Journey by Joseph Campbell. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Indiana: Ball State University.
  • Martin, Leonard L. vd. (2019). “Evaluating Joseph Campbell’s underexplored ideas in the light of modern psychology”. Heroism Science 4(1), 1-20.
  • Milliyet. (1988a, Ocak 15). "Beyin Nakli". Milliyet, 2.
  • Milliyet. (1988b, Şubat 12). "Değişen Kişilik". Milliyet, 2.
  • Özcan, Bahattin (Yapımcı) ve Uçakan, Mesut (Yönetmen) (1988). Kavanızdaki Adam[Televizyon Dizisi]. Türkiye: TRT.
  • Özpay, Ozan (2020). “Monomit kuramı bağlamında kahramanın yolculuğu: İlk Kan filmi ve John Rambo örneği”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 24(3), 1109-1119.
  • Palumbo, Donald (2004). “The Monomyth in Daniel Keyes’s" Flowers for Algernon": Keyes, Campbell and Plato”. Journal of the Fantastic in the Arts 14(4 (56), 427-446.
  • Patan, İlknur (2021). “Vladimir Propp ve Biçimbilimsel Çözümleme Yöntemi: Being There Filmi Üzerine Bir Analiz”. İletişim ve Diplomasi 6, 51-77.
  • Propp, Vladimir Yakovlevich (2012). The Russian Folktale. (Ed. ve Çev. Sibelan Elizabeth) Detroit: Wayne State University Press.
  • Randles, Clint (2012). “The “Hero’s Journey”: A Way of Viewing Music Teacher Socialization”. Journal of Music Teacher Education 22(1), 11-19.
  • Rank, Otto (1914). “Myth of the Birth of the Hero”. The Journal of Nervous and Mental Disease" 41(2), 110-117.
  • Sayıcı, Fırat (2019). “Joseph Campbell’ın Kahramanın Sonsuz Yolculuğu Modelinin Yol Filmlerine Uygulanması:" Easy Rider" Örneği”. İdil Sanat ve Dil Dergisi 8(59), 831-843.
  • TRT Nostalji (2024). https://www.youtube.com/@NostaljiTRT. (Erişim tarihi: 10 Eylül 2024)
  • TRT Nostalji (2024a, Nisan 15). “Kavanozdaki Adam 1. Bölüm @NostaljiTRT”. https://www.youtube.com/watch?v=VcQINvkCVTQ. (Erişim tarihi: 11 Kasım 2024).
  • TRT Nostalji (2024b, Nisan 16). “Kavanozdaki Adam 2. Bölüm @NostaljiTRT”. https://www.youtube.com/watch?v=0btVt40dQ14. (Erişim tarihi: 12 Kasım 2024).
  • TRT Nostalji (2024c, Nisan 17). “Kavanozdaki Adam 3. Bölüm @NostaljiTRT”. https://www.youtube.com/watch?v=vfEi1_2UlT8. (Erişim tarihi: 13 Kasım 2024).
  • TRT Nostalji (2024d, Nisan 18). “Kavanozdaki Adam 4. Bölüm @NostaljiTRT”. https://www.youtube.com/watch?v=dkpLpPk5QvE. (Erişim tarihi: 14 Kasım 2024).
  • TRT Nostalji (2024e, Nisan 19). “Kavanozdaki Adam 5. Bölüm (Final) @NostaljiTRT”. https://www.youtube.com/watch?v=9tfNGdN2ecE. (Erişim tarihi: 14 Kasım 2024).
  • Üçer, Neda vd. (2020). “Kahraman Miti, Olgusu ve Yolculuğu Üzerine Simgesel Bir İnceleme: Netflix “Hakan Muhafız””. Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi 3(1), 56-76.
  • Velikovsky, Joe T. (2017). “Darwin & Kubrick, Joe Campbell & me: Eminent-genius and everydayJoe heroes on a journey”. Journal of Genius and Eminence 2(2), 54-68.
  • Vogler, Christopher (2017). “Joseph Campbell goes to the movies: The influence of the hero’s journey in film narrative”. Journal of Genius and Eminence 2(2), 9-23.
There are 40 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Linguistics (Other), Comparative and Transnational Literature
Journal Section EDEBİYAT / ARAŞTIRMA MAKALELERİ
Authors

Tolga Barman 0000-0001-7938-5780

Early Pub Date April 30, 2025
Publication Date April 30, 2025
Submission Date January 20, 2025
Acceptance Date March 10, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 10 Issue: 1

Cite

APA Barman, T. (2025). “Kavanozdaki Adam” Televizyon Mini Dizisinin Monomit Kuramı Üzerinden Analizi. Söylem Filoloji Dergisi, 10(1), 244-262. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1623773
 Download Cover Image


Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.