Research Article
Year 2025,
Volume: 6 Issue: 1, 35 - 52, 30.06.2025
Abstract
Bu çalışmada travma sonrası stres bozukluğu konusunda literatürde yer alan tezler incelenmektedir. Çalışmanın amacı, ikincil travma, tssb, travma sonrası stres bozukluğu kavramlarının yer aldığı tezlerin düzeyleri, yazıldıkları kurumlar, yazıldıkları diller, yayımlandıkları yıllar, tezlerin yazıldığı disiplinler olmak üzere beş farklı değişken üzerinden incelenmesidir. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden belge taraması sağlanarak yapılmıştır.
Tezler üretim yıllarına göre beşer yıllık dönemlere ayrılmıştır. 1995-2024 yılları arasında travma sonrası stres bozukluğu konusunda en az tez 1995-1999 yılları arasında beş tez ile %1 oranında yazılmış; en çok ise 190 tez ile %51 oranında dağılımla 2020-2024 yılları arasında yazılmıştır. Bu araştırmaya göre travma sonrası stres bozukluğu Türkiye’de 20. yüzyılın sonunda akademik çalışmalara konu olmaya başlamıştır. Türkiye’deki 208 üniversitenin 35’sinde ikincil travma, tssb, travma sonrası stres bozukluğu konulu tez çalışması yapılmış olup en çok tez 37 tez ile Sağlık Bilimleri Üniversitesinde (GATA dahil) üretilmiştir. En çok sayıda tez yüksek lisans seviyesinde %54 ile yazılmış, en az yazılan tez derecesi %10 ile doktora düzeyindedir. Travma sonrası stres bozukluğu konusunu en çok çalışan disiplin %43 oranı ile psikoloji disiplinidir. Lisansüstü yapılan çalışmalarda yazılan tezlerin %5’inin sosyal hizmet disiplininde yazıldığı görülmektedir.
Ethical Statement
Bu çalışmada canlı insan ya da hayvan denek kullanılmadığı için etik kurul iznine ihtiyaç bulunmamaktadır.
References
- Akcan, G. (2018). Travma sonrası büyüme: bir gözden geçirme. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(3), 61-70.
- Akcanbas, M., & Keskiner, M. (2020). Travmatize olmuş mağdurları temsil eden avukatlarda ikincil travmatik stres oluşumu. Ohs Academy, 3(3), 162-182. https://doi.org/10.38213/ohsacademy.777212
- Akdağ, B., Bozduman Çelebi, S., & Kılıçaslan, F. (2024). Kahramanmaraş depremi sonrasında çocuk/ergen psikiyatristlerinde travma sonrası stres bozukluğu, ikincil travmatik stres ve tükenmişliğin incelenmesi. Dicle Medical Journal, 51(4), 565-572. https://doi.org/10.5798/dicletip.1608133
- Akdemir, Z. (2024). Çok kültürlü ortamlarda afet yönetimi ve sosyal hizmet. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 24(2), 120-148.
- APA - Amerikan Psikiyatri Birliği, (2014). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ından, (Çevirmen. Köroğlu E.). Hekimler Yayın Birliği. (Orijinal çalışma 2013’te yayımlanmıştır)
- Arıcı Özcan, N., & Arslan, R. (2020). Travma sonrası stres ile travma sonrası büyüme arasındaki ilişkide sosyal desteğin ve maneviyatın aracı rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(73), 299-314. https://doi.org/10.17755/esosder.548142
- Aykaç Kemik, C. (2020). Nörobilişsel esneklik ile travma sonrası büyüme ilişkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Bayraktar, S. (2016). Psikolojik Travma. Nobel Tıp Kitabevi.
- Bayram, S., Duman, R. N., & Demirtaş, B. (2018). Üç insan, bir olay, üç farklı travmatik deneyim süreci. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 1(1), 165-182.
- Carlson, E.B., & Dalenberg, C. (2000). A conceptual framework fort he impact of traumatic experiences. Trauma, Violence & Abuse, 1(1), 4-28. 23 Haziran 2025 tarihinde https://www.jstor.org/stable/26636344 adresinden erişilmiştir.
- Çakıroğlu, M. (2018). Ceza infaz kurumları ve denetimli serbestlik müdürlüklerinde görev yapan psikologlarda ikincil travmatik stres ile ilişkili faktörler. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
- Demircioğlu, M. (2020). Çok boyutlu çalışana destek, müdahale ve tükenmişlik önleme programı’nın (çadem-tp) psikososyal destek çalışanlarının travmatik stres tükenmişlik ve psikolojik sağlamlık düzeylerine etkisi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
- Duman, N. (2019). Travma sonrası büyüme ve gelişim. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 4(7), 178-184.
- Enderer, M. (1995). Felakete bağlı gelişen psikiyatrik morbidite. [Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- Erkaya, H. (2003). Acil kurtarma ekiplerinde travma sonrası stres bozukluğu. [Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
- Gerginci, S. N. (2024). Savaş muhabirliği ve riskleri: Gazze örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
- Gönden, M., & Şafak, A. (2022). Doğal Afetlerde Gazeteciler ve Travma Deneyimleri. Sakarya İletişim, 2(2), 133-151.
- Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: Sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), https://dergipark.org.tr/en/pub/deuhfed/issue/46815/587078 adresinden erişilmiştir.
- Kokurcan, A., & Özsan Hüseyin, H. (2012). Travma kavramının psikiyatri tarihindeki seyri. Kriz Dergisi, 20(1), 19-24. https://doi.org/10.1501/Kriz_0000000330
- Kranda, T. (2019). Sosyal hizmet alanında çalışan profesyonellerin ikincil travmatik stres düzeylerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
- Kring, A.M., Johnson, S.L., Davison, G. & Neale, J. (2015). Anormal psikolojisi (12. Baskı). (Çev. M. Şahin). Nobel Yayınları. (Orijinal eser 2014 yılında yayımlanmıştır)
- Levine, H. B. (2022). Travma, süreç ve temsil. Melis Tanık Sivri. (Ed.) Travma Uluslararası Psikanaliz Yıllığı 2022 içinde (57-76) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Liu, JJW, & Kashou, N, (2025). Editorial: Advances in understanding and treating post-traumatic stress disorder. Front. Hum. Neurosci. 19:1599415. doi: 10.3389/fnhum.2025.1599415
- Memurlar.net. (2023). YÖK: Öğretim dili Türkçe olan programlarda farklı bir dilde tez yazılabilecek. Memurlar. 28.06.2025 tarihinde https://www.memurlar.net/haber/1082835/yok-ogretim-dili-turkce-olan-programlarda-farkli-bir-dilde-tez-yazilabilecek.html adresinden erişilmiştir.
- Morrison, J. (2016). DSM-5’i kolaylaştıran “klinisyenler için tanı rehberi”. (Çev. M. Şahin). Nobel Yayınları. (Orijinal eser 2014 yılında yayımlanmıştır)
- Ruppert, F. (2016). Travmatik Yaşantılar Sembiyoz ve Otonomi. (Çev. F. Zengin). Kaknüs Psikoloji. (Orijinal eser 2008 yılında yayımlanmıştır)
- Serim Yıldız, B., Onaylı, S., & Erdur Baker, Ö. (2023). Afetler ve Travma. Erdur-Baker, Ö., Doğan, T. ve Aksöz Efe, İ. (Ed.). Travma Psikolojisi içinde (ss. 377-412). Pegem Akademi Yayıncılık.
- Şar, V. (2017). Savaş ve terör yaşantılarında travma sonrası stres. Okmeydanı Tıp Dergisi, 33, 114-120.
- Taşar, B. (2023). 6 Şubat depremlerini yaşayan doktorlarda travmatik stres düzeyi ve stresle başa çıkma yöntemlerinin travma sonrası büyümeye etkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. Sağlık Bilimleri Üniversitesi.
- Tonak, H. A., & Kitiş, A. (2019). Deprem ve Yangın Afetlerinde Engelli: Anlatımsal Bir Derleme. Ergoterapi Ve Rehabilitasyon Dergisi, 8(1), 77-84. https://doi.org/10.30720/ered.467358
- Tunca, M. (28.05.2024). YÖK Tez Merkezi Veri Kazıma Aracı. Researchgate. https://www.researchgate.net/publication/381568272_YOK_Tez_Merkezi_Veri_Kazima_Araci
- Türk Dili. (24.05.2025). Türk Dili. Sözlük. 24 Mayıs, 2025 tarihinde https://sozluk.gov.tr/?ara=travma adresinden erişilmiştir.
- Ulusal Tez Merkezi. (2025, 06 Mart). Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. 06.03.2025 tarihinde https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden erişilmiştir.
- Weiss, H. (2022). Travmanın psikanalizde kavramsallaştırmasına giriş. Melis Tanık Sivri. (Ed.) Travma Uluslararası Psikanaliz Yıllığı 2022 içinde (1-14) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
- Yasal, D. (2018). İzmir ili acil servislerinde çalışan hemşirelerin travmatik stres belirtilerini etkileyen faktörler ve başetme yollarının incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
- YÖK. (2023a). 06.11.2023 tarih ve E-75850160-104.01.04.01-74421 sayılı karar.
- YÖK. (2023b). Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Eğitim-Öğretim Dairesi Başkanlığının 17/11/2023 tarih ve 651317 sayılı yazısı. 28.06.2025 tarihinde https://cdn.anadolu.edu.tr/files/anadolu-cms/GVz7XYek/announcement/lisansustu-egitim-tez-yazim-karari-37bb1b830301f158.pdf adresinden erişilmiştir.
- YÖK (2025). YÖK İstatistik, 20.05.2025 tarihinde https://istatistik.yok.gov.tr adresinden erişilmiştir.
Year 2025,
Volume: 6 Issue: 1, 35 - 52, 30.06.2025
Abstract
This study examines theses in the literature on post-traumatic stress disorder. The aim of the study is to examine the theses that include the concepts of secondary trauma, PTSD, and post-traumatic stress disorder based on five different variables: their levels, the institutions they were written in, the languages they were written in, the years they were published, and the disciplines in which they were written. The study was conducted by providing document scanning from qualitative research methods.
The theses were divided into five-year periods according to their production years. Between 1995 and 2024, the least theses on post-traumatic stress disorder were written between 1995 and 1999 with a rate of 1%; and the most were written between 2020 and 2024 with a rate of 51% with 190 theses. According to this study, post-traumatic stress disorder began to be a subject of academic studies in Turkey at the end of the 20th century. In 35 of 208 universities in Turkey, theses on secondary trauma, PTSD, and post-traumatic stress disorder have been conducted, and the most theses were produced in the Health Sciences University (including GATA) with 37 theses. The highest number of theses were written at the master's level with 54%, while the lowest number of theses were at the doctoral level with 10%. The discipline that studies the subject of post-traumatic stress disorder the most is psychology with 43%. It is seen that 5% of theses written in post-graduate studies are written in the social work discipline.
References
- Akcan, G. (2018). Travma sonrası büyüme: bir gözden geçirme. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(3), 61-70.
- Akcanbas, M., & Keskiner, M. (2020). Travmatize olmuş mağdurları temsil eden avukatlarda ikincil travmatik stres oluşumu. Ohs Academy, 3(3), 162-182. https://doi.org/10.38213/ohsacademy.777212
- Akdağ, B., Bozduman Çelebi, S., & Kılıçaslan, F. (2024). Kahramanmaraş depremi sonrasında çocuk/ergen psikiyatristlerinde travma sonrası stres bozukluğu, ikincil travmatik stres ve tükenmişliğin incelenmesi. Dicle Medical Journal, 51(4), 565-572. https://doi.org/10.5798/dicletip.1608133
- Akdemir, Z. (2024). Çok kültürlü ortamlarda afet yönetimi ve sosyal hizmet. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 24(2), 120-148.
- APA - Amerikan Psikiyatri Birliği, (2014). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ından, (Çevirmen. Köroğlu E.). Hekimler Yayın Birliği. (Orijinal çalışma 2013’te yayımlanmıştır)
- Arıcı Özcan, N., & Arslan, R. (2020). Travma sonrası stres ile travma sonrası büyüme arasındaki ilişkide sosyal desteğin ve maneviyatın aracı rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(73), 299-314. https://doi.org/10.17755/esosder.548142
- Aykaç Kemik, C. (2020). Nörobilişsel esneklik ile travma sonrası büyüme ilişkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Bayraktar, S. (2016). Psikolojik Travma. Nobel Tıp Kitabevi.
- Bayram, S., Duman, R. N., & Demirtaş, B. (2018). Üç insan, bir olay, üç farklı travmatik deneyim süreci. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 1(1), 165-182.
- Carlson, E.B., & Dalenberg, C. (2000). A conceptual framework fort he impact of traumatic experiences. Trauma, Violence & Abuse, 1(1), 4-28. 23 Haziran 2025 tarihinde https://www.jstor.org/stable/26636344 adresinden erişilmiştir.
- Çakıroğlu, M. (2018). Ceza infaz kurumları ve denetimli serbestlik müdürlüklerinde görev yapan psikologlarda ikincil travmatik stres ile ilişkili faktörler. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
- Demircioğlu, M. (2020). Çok boyutlu çalışana destek, müdahale ve tükenmişlik önleme programı’nın (çadem-tp) psikososyal destek çalışanlarının travmatik stres tükenmişlik ve psikolojik sağlamlık düzeylerine etkisi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
- Duman, N. (2019). Travma sonrası büyüme ve gelişim. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 4(7), 178-184.
- Enderer, M. (1995). Felakete bağlı gelişen psikiyatrik morbidite. [Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- Erkaya, H. (2003). Acil kurtarma ekiplerinde travma sonrası stres bozukluğu. [Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
- Gerginci, S. N. (2024). Savaş muhabirliği ve riskleri: Gazze örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
- Gönden, M., & Şafak, A. (2022). Doğal Afetlerde Gazeteciler ve Travma Deneyimleri. Sakarya İletişim, 2(2), 133-151.
- Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: Sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), https://dergipark.org.tr/en/pub/deuhfed/issue/46815/587078 adresinden erişilmiştir.
- Kokurcan, A., & Özsan Hüseyin, H. (2012). Travma kavramının psikiyatri tarihindeki seyri. Kriz Dergisi, 20(1), 19-24. https://doi.org/10.1501/Kriz_0000000330
- Kranda, T. (2019). Sosyal hizmet alanında çalışan profesyonellerin ikincil travmatik stres düzeylerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
- Kring, A.M., Johnson, S.L., Davison, G. & Neale, J. (2015). Anormal psikolojisi (12. Baskı). (Çev. M. Şahin). Nobel Yayınları. (Orijinal eser 2014 yılında yayımlanmıştır)
- Levine, H. B. (2022). Travma, süreç ve temsil. Melis Tanık Sivri. (Ed.) Travma Uluslararası Psikanaliz Yıllığı 2022 içinde (57-76) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Liu, JJW, & Kashou, N, (2025). Editorial: Advances in understanding and treating post-traumatic stress disorder. Front. Hum. Neurosci. 19:1599415. doi: 10.3389/fnhum.2025.1599415
- Memurlar.net. (2023). YÖK: Öğretim dili Türkçe olan programlarda farklı bir dilde tez yazılabilecek. Memurlar. 28.06.2025 tarihinde https://www.memurlar.net/haber/1082835/yok-ogretim-dili-turkce-olan-programlarda-farkli-bir-dilde-tez-yazilabilecek.html adresinden erişilmiştir.
- Morrison, J. (2016). DSM-5’i kolaylaştıran “klinisyenler için tanı rehberi”. (Çev. M. Şahin). Nobel Yayınları. (Orijinal eser 2014 yılında yayımlanmıştır)
- Ruppert, F. (2016). Travmatik Yaşantılar Sembiyoz ve Otonomi. (Çev. F. Zengin). Kaknüs Psikoloji. (Orijinal eser 2008 yılında yayımlanmıştır)
- Serim Yıldız, B., Onaylı, S., & Erdur Baker, Ö. (2023). Afetler ve Travma. Erdur-Baker, Ö., Doğan, T. ve Aksöz Efe, İ. (Ed.). Travma Psikolojisi içinde (ss. 377-412). Pegem Akademi Yayıncılık.
- Şar, V. (2017). Savaş ve terör yaşantılarında travma sonrası stres. Okmeydanı Tıp Dergisi, 33, 114-120.
- Taşar, B. (2023). 6 Şubat depremlerini yaşayan doktorlarda travmatik stres düzeyi ve stresle başa çıkma yöntemlerinin travma sonrası büyümeye etkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. Sağlık Bilimleri Üniversitesi.
- Tonak, H. A., & Kitiş, A. (2019). Deprem ve Yangın Afetlerinde Engelli: Anlatımsal Bir Derleme. Ergoterapi Ve Rehabilitasyon Dergisi, 8(1), 77-84. https://doi.org/10.30720/ered.467358
- Tunca, M. (28.05.2024). YÖK Tez Merkezi Veri Kazıma Aracı. Researchgate. https://www.researchgate.net/publication/381568272_YOK_Tez_Merkezi_Veri_Kazima_Araci
- Türk Dili. (24.05.2025). Türk Dili. Sözlük. 24 Mayıs, 2025 tarihinde https://sozluk.gov.tr/?ara=travma adresinden erişilmiştir.
- Ulusal Tez Merkezi. (2025, 06 Mart). Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. 06.03.2025 tarihinde https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden erişilmiştir.
- Weiss, H. (2022). Travmanın psikanalizde kavramsallaştırmasına giriş. Melis Tanık Sivri. (Ed.) Travma Uluslararası Psikanaliz Yıllığı 2022 içinde (1-14) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
- Yasal, D. (2018). İzmir ili acil servislerinde çalışan hemşirelerin travmatik stres belirtilerini etkileyen faktörler ve başetme yollarının incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
- YÖK. (2023a). 06.11.2023 tarih ve E-75850160-104.01.04.01-74421 sayılı karar.
- YÖK. (2023b). Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Eğitim-Öğretim Dairesi Başkanlığının 17/11/2023 tarih ve 651317 sayılı yazısı. 28.06.2025 tarihinde https://cdn.anadolu.edu.tr/files/anadolu-cms/GVz7XYek/announcement/lisansustu-egitim-tez-yazim-karari-37bb1b830301f158.pdf adresinden erişilmiştir.
- YÖK (2025). YÖK İstatistik, 20.05.2025 tarihinde https://istatistik.yok.gov.tr adresinden erişilmiştir.
There are 39 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Counselling, Wellbeing and Community Services |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | June 23, 2025 |
| Acceptance Date | June 28, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 6 Issue: 1 |
