Research Article
BibTex RIS Cite

Hindistan’da İlk Türk-İslâm Nişânesi: Delhi Kutub Külliyesi

Year 2025, Volume: 34 Issue: 1, 39 - 67, 14.07.2025
https://doi.org/10.29135/std.1612014

Abstract

İslâm mimarisi yüzyıllar boyunca farklı coğrafyalarda ve çeşitli bölgelerde gelişen geniş bir stil yelpazesini kapsamaktadır. Hindistan Yarımadası İslâm sanatı ve mimarisinin en önemli eserlerinden bazılarını barındırmaktadır. Hindistan’da İslâm mimarisine ait ilk eserler Delhi Türk Sultanlığı döneminde inşa edilmiştir. Kutub Külliyesi içerisinde; Kuvvetü’l İslâm Camii, Kutub Minâr, Ala-i Minâr, İltutmış Türbesi, Alâeddin Halacî Medresesi, Alâeddin Halacî Türbesi, Ala-i Dervaza bulunmaktadır. Külliye, 1993 yılından beri UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer almaktadır. Hint-İslâm mimarisi ilk olarak Kutub Külliyesi’nde ortaya çıkmıştır. Yapının çoğu şu anda harap halde olsa da mevcut kalıntılar, tarihi açıdan önemli olan bu külliyenin geçmişteki ihtişamına dair ipuçları vermektedir. Külliye, İslâm’ın öğretilerine uygun bir şekilde hem dini hayata hitap ederken hem de sosyal alanda gösterdiği etkinlikle, gayrimüslim efkarıumumiyesinin “yakıp yıkma/talan/yağma” gibi yanlış bir yerde konumlanan algılarını ortadan kaldırmış; İslâm’ın yaşatma, imar etme, üretme, güzelleştirme ve insana verdiği değer başta olmak üzere diğer ahlaki normlarını Türklerin eliyle Hindistan’da asırlar boyunca temsil etmiştir. Günümüzde ise farklı inanç ve milliyete sahip pek çok insanın ziyaretgâhı olarak bu misyonunu zihinlerde devam ettirmektedir. Kutub Külliyesi ile ilgili olarak ülkemizde yapılan bilimsel çalışmalar yok denecek kadar azdır. Araştırmanın konusunu; Kutub Külliyesi’nde bulunan Delhi Türk Sultanlığı dönemi mimari eserleri oluşturmaktadır. Bu çalışmayla, detaylı bir saha araştırması yapıldıktan sonra külliyenin vaziyet planı çıkarılmış, mevcut eserlerin planları çizilmiş, güncel fotoğrafları çekilerek belgelenmiştir. Türk-İslâm tarihi ve sanatı açısından önemli bir yere sahip olan ve günümüzde ciddi bir yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalan bu eserlerin gelecek kuşaklara aktarılması amaçlanmıştır. Delhi-Türk Sultanlığı üzerine yapılacak benzer çalışmalara ışık tutması öngörülmüştür.

Ethical Statement

Etik beyan gerekmemektedir.

Supporting Institution

Herhangi bir kurum tarafından desteklenmemiştir.

Thanks

-

References

  • Alioğlu, M. A. (Ed.). (2021). Müslüman Türk Devletleri-II, İslâm Tarihi ve Medeniyeti, İstanbul: Siyer Yayınları.
  • Ansari, A. S. (2000). İltutmış. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 22, 158-159), İstanbul: TDV Yayınları.
  • Arseven, C. E. (1956). Türk Sanatı Tarihi Menşeinden Bugüne Kadar Mimari, Heykel, Resim, Süsleme ve Tezyini Sanatlar. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
  • Asher, C. B. (2017). Delhi’s Qutb Complex: The Minar, Mosque and Mehrauli. Mumbai: Silver Point Press Pvt. Ltd.
  • Aslanapa, O. (2019). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Bayur, Y. H. (1987). Hindistan Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Beksaç, E. (2002). Kutub Minar. Türkye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 26, 499-500) Ankara: TDV Yayınları.
  • Beksaç. E. (Ekim 2021), Hindistan’a İslâm Hüviyeti Kazandıran Mimari Eserler, Derin Tarih, 19, 80-87.
  • Brend, B. (1991). Islamic Art. London: British Museum Press.
  • Burckhardt, T. (2005). İslâm Sanatı Dil ve Anlam. (T. Koç, Çev.) İstanbul: Klasik Yayınları.
  • Ebû Abdullah Muhammed İbn Battûta, Tanci. (2022). İbn Battûta Seyahatnâmesi, (A. S. Aykut, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Galib, M. ve Gömeç, S. Y. (2013). Hindistan'da Türkler, Ankara: Berikan Yayınevi.
  • Khan S. N. ve Bilal M. A., (2020). The Architecture Plan of Qutb Complex (Delhi) and its Decoration Analysis, Perennial Journal of History (PJH), 1 (1), 49-68.
  • Kortel, S. H. (2006). Delhi Türk Sultanlığı'nda Teşkilat (1206-1414), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Kuban, D. (1999). Divriği Mucizesi Selçuklular Çağında İslâm Bezeme Sanatı Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Macun, İ. (1990), Hindistan'da Türk-Müslüman Mimari. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXXIII (1-2), 347-359. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2152984
  • Markus H. ve Delius P. (Ed.). (2000). Islam Art and Architecture, Fransa: Könemann.
  • Merçil, E. (2006). Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Michell, G. ve Zevrowski, M. (2008). The New Cambridge History of India Architecture and Art of the Deccan Sultanates. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Migeon, G. ve Toprak, B. (1943.). İslâm San'atları. İstanbul: Güzel Sanatlar Akademisi Neşriyatından.
  • Öztuna, Y. (1996). İslâm Devletleri Devletler ve Hanedanlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Page, J.A. ve Sharma, Y.D., (2002). Qutb Minar&Adjoining Monuments, Mitra, S. (Ed.), Archaeological Survey of India: Good Earth Publications, Eicher Goodearth Limited.
  • Page, J. A. (1998). An Historical Memoir on the Qutb: Delhi. Janpath New Delhi: Memoirs of the Archaeological Survey of India.
  • Ramos, L.F., Casarin, F., Algeri, C., Lourenço, P. B. ve Modena, C. (2006). Investigation Techniques Carried out on the Qutb Minar, New Delhi India, Structural Analysis of Historical Constructions, 633-640, Erişim: 02.11.2024.
  • Sayyed Ahmad Khan, (1847). Asar-as-Sanadid. Book Source: Digital Library of India Item 2015.415809/https://ia801503.us.archive.org/2/items/in.ernet.dli.2015.415809/2015.415809.Asaar-Ul-Sanadeed.pdf
  • Stierlin, H. (2015). İmanın ve İktidarın Hizmetinde İslâm Mimarisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Şahin, H. H. (2018). Tarihsel Bir Panorama: Hint-Türk Tarihine Dair (Babürlüler Dönemine Kadar), Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi. 119 (234), 127-142. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1511587
  • URL-1, (https://ashish-dubey.com/portfolio/HintQutubMinar/index.html, Erişim tarihi: 03.04.2024).
  • URL-2, (https://ashish-dubey.com/portfolio/HintQutubMinar/index.html, Erişim tarihi: 03.04.2024).
  • Yetkin, S. K. (1965). İslâm Mimarisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.

The First Turkish-Islamic Mark in India: Delhi Qutb Complex

Year 2025, Volume: 34 Issue: 1, 39 - 67, 14.07.2025
https://doi.org/10.29135/std.1612014

Abstract

Islamic architecture encompasses a wide range of styles that developed in different geographies and regions over the centuries. The Indian subcontinent (the area covered by today's Pakistan, India, Bangladesh, parts of Afghanistan, Ladakh, Assam and Kashmir) is home to some of the most important works of Islamic art and architecture. Indo-Islamic architecture is essentially a combination of the architecture of two periods, the Delhi Turkish Sultanate (1206-1526) and the Mughal Dynasty (1526-1858). Turkish dynasties left behind many architectural works such as mosques, madrasahs, palaces, forts, inns and mausoleums in the Indian subcontinent. The first works of Islamic architecture in India were built during the Delhi Turkish Sultanate period. Inside the Qutb Complex; The Qutub Minar, Ala-i Minar, Iltutmish Tomb, Alaeddin Halaci Madrasa, Alaeddin Halaci Tomb, Ala-i Dervaza are located. A small palace, a mosque and the Tomb of Imam Zamin built during the Mughal period as well as the Iron Pillar of Delhi, Major Smith Dome, Sanderson Sundial are other works in the complex. The structure has been on the UNESCO World Heritage List since 1993. Indo-Islamic architecture first emerged in the Qutub Complex. The complex is not only the symbol of the domination of Aybek and his state, but also gained importance as the first concrete presence of Islam in India. The materials, construction techniques and decorative elements used in the construction of all individual structures, especially the Qutub Minar, together with the Turkish Sultanate of Delhi; It set an example for the Turks who ruled India after them, and especially for the Mughals, who brought the development of architecture to an important level in the history of India and the world. Although most of the structure is now in ruins, the existing ruins provide clues about the past magnificence of this historically important complex. The complex, while addressing both religious life in accordance with the teachings of Islam and with its activity in the social field, eliminated the misplaced perceptions of the non-Muslim public opinion such as “destruction/plunder/looting”; it represented Islam’s moral norms of sustaining, developing, producing, beautifying and valuing people, primarily through the Turks, in India for centuries. Today, it continues this mission in the minds of many people of different beliefs and nationalities as a place of visit. There are almost no scientific studies conducted in our country on the Qutb Complex. The subject of the research is the architectural works of the Delhi Turkish Sultanate period in the Qutb Complex. In this study, after a detailed field research, the site plan of the complex was drawn, plans of the existing works were drawn, and current photographs were taken and documented. It was aimed to pass on these works, which have an important place in terms of Turkish-Islamic history and art and are currently in serious danger of extinction, to future generations. It is envisaged that it will shed light on similar studies to be conducted on the Delhi-Turkish Sultanate.

References

  • Alioğlu, M. A. (Ed.). (2021). Müslüman Türk Devletleri-II, İslâm Tarihi ve Medeniyeti, İstanbul: Siyer Yayınları.
  • Ansari, A. S. (2000). İltutmış. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 22, 158-159), İstanbul: TDV Yayınları.
  • Arseven, C. E. (1956). Türk Sanatı Tarihi Menşeinden Bugüne Kadar Mimari, Heykel, Resim, Süsleme ve Tezyini Sanatlar. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
  • Asher, C. B. (2017). Delhi’s Qutb Complex: The Minar, Mosque and Mehrauli. Mumbai: Silver Point Press Pvt. Ltd.
  • Aslanapa, O. (2019). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Bayur, Y. H. (1987). Hindistan Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Beksaç, E. (2002). Kutub Minar. Türkye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 26, 499-500) Ankara: TDV Yayınları.
  • Beksaç. E. (Ekim 2021), Hindistan’a İslâm Hüviyeti Kazandıran Mimari Eserler, Derin Tarih, 19, 80-87.
  • Brend, B. (1991). Islamic Art. London: British Museum Press.
  • Burckhardt, T. (2005). İslâm Sanatı Dil ve Anlam. (T. Koç, Çev.) İstanbul: Klasik Yayınları.
  • Ebû Abdullah Muhammed İbn Battûta, Tanci. (2022). İbn Battûta Seyahatnâmesi, (A. S. Aykut, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Galib, M. ve Gömeç, S. Y. (2013). Hindistan'da Türkler, Ankara: Berikan Yayınevi.
  • Khan S. N. ve Bilal M. A., (2020). The Architecture Plan of Qutb Complex (Delhi) and its Decoration Analysis, Perennial Journal of History (PJH), 1 (1), 49-68.
  • Kortel, S. H. (2006). Delhi Türk Sultanlığı'nda Teşkilat (1206-1414), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Kuban, D. (1999). Divriği Mucizesi Selçuklular Çağında İslâm Bezeme Sanatı Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Macun, İ. (1990), Hindistan'da Türk-Müslüman Mimari. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXXIII (1-2), 347-359. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2152984
  • Markus H. ve Delius P. (Ed.). (2000). Islam Art and Architecture, Fransa: Könemann.
  • Merçil, E. (2006). Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Michell, G. ve Zevrowski, M. (2008). The New Cambridge History of India Architecture and Art of the Deccan Sultanates. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Migeon, G. ve Toprak, B. (1943.). İslâm San'atları. İstanbul: Güzel Sanatlar Akademisi Neşriyatından.
  • Öztuna, Y. (1996). İslâm Devletleri Devletler ve Hanedanlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Page, J.A. ve Sharma, Y.D., (2002). Qutb Minar&Adjoining Monuments, Mitra, S. (Ed.), Archaeological Survey of India: Good Earth Publications, Eicher Goodearth Limited.
  • Page, J. A. (1998). An Historical Memoir on the Qutb: Delhi. Janpath New Delhi: Memoirs of the Archaeological Survey of India.
  • Ramos, L.F., Casarin, F., Algeri, C., Lourenço, P. B. ve Modena, C. (2006). Investigation Techniques Carried out on the Qutb Minar, New Delhi India, Structural Analysis of Historical Constructions, 633-640, Erişim: 02.11.2024.
  • Sayyed Ahmad Khan, (1847). Asar-as-Sanadid. Book Source: Digital Library of India Item 2015.415809/https://ia801503.us.archive.org/2/items/in.ernet.dli.2015.415809/2015.415809.Asaar-Ul-Sanadeed.pdf
  • Stierlin, H. (2015). İmanın ve İktidarın Hizmetinde İslâm Mimarisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Şahin, H. H. (2018). Tarihsel Bir Panorama: Hint-Türk Tarihine Dair (Babürlüler Dönemine Kadar), Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi. 119 (234), 127-142. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1511587
  • URL-1, (https://ashish-dubey.com/portfolio/HintQutubMinar/index.html, Erişim tarihi: 03.04.2024).
  • URL-2, (https://ashish-dubey.com/portfolio/HintQutubMinar/index.html, Erişim tarihi: 03.04.2024).
  • Yetkin, S. K. (1965). İslâm Mimarisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
There are 30 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Islamic Arts, History of Architecture
Journal Section RESEARCH
Authors

Fadime Özler Kaya 0000-0002-9241-9874

Early Pub Date July 14, 2025
Publication Date July 14, 2025
Submission Date January 2, 2025
Acceptance Date April 29, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 34 Issue: 1

Cite

APA Özler Kaya, F. (2025). Hindistan’da İlk Türk-İslâm Nişânesi: Delhi Kutub Külliyesi. Sanat Tarihi Dergisi, 34(1), 39-67. https://doi.org/10.29135/std.1612014