Lise Öğrencilerinin Atık Piller, Sağlığa Etkileri ve Sürdürülebilirlik Hakkında Bilgi Düzeyleri, Tutumları ve Sağlık Eğitiminin Etkisi: Seçilmiş İki Lise Örneği
Abstract
Amaç: Atık piller, içerdikleri metaller nedeniyle hem insan sağlığını etkileyebilecek bir risk faktörü hem de geri dönüştürülmesi gereken bir kaynaktır. Bu çalışmada lise öğrencilerinin atık pillerin özellikleri, sağlığa olası etkileri ve sürdürülebilirliği hakkındaki bilgi düzeyleri, sürdürülebilirlik tutumları ve ilişkili faktörler incelenmiştir.
Yöntem: Araştırma tek gruplu ön test-son test düzeninde yarı deneysel desen olarak yürütülmüştür. Çalışma fen ve meslek liselerinde 9. sınıf 168 öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırmada evrenin tamamı örneklem olarak seçilmiştir. Çalışma öncesi ve sonrası değerlendirmede “Sürdürülebilirlik Bilinci Ölçeği (SBÖ)” ve “Atık Piller Bilgi Düzeyi” kullanılmıştır.
Bulgular: Erkek (p=0,004) ve kız (<0,001) fen lisesi öğrencilerinin bilgi düzeyi son test ortanca puanları istatistiksel olarak anlamlıdır ve daha yüksektir. Ayrıca, ailesini geliri giderlerine eşit (p=0,001) ve geliri giderlerinden fazla (p=0,008) olan öğrencilerin bilgi düzeyi son test ortanca puanı istatistiksel olarak anlamlıdır ve daha yüksektir. Cinsiyete göre, kızlarda SBÖ toplam puanı için son test ortanca puanı istatistiksel olarak anlamlı ve daha yüksektir (p=0,043). Erkek (p=0,044) ve kadın (p=0,012) meslek lisesi öğrencilerinde bilgi düzeyi son test ortanca puanı daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlıdır. Ayrıca, ailesinin geliri giderlerine eşit (p=0,007) ve geliri giderlerinden fazla (p=0,010) olan öğrencilerin bilgi düzeyi son test ortanca puanı daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlıdır. Fen lisesinde bilgi düzeyi (<0,001), SBÖ toplam puanı (p=0,001), bilgi (p=0,004) ve tutum alt boyutu (<0,001) ortanca puanları meslek lisesinden daha yüksektir ve istatistiksel olarak anlamlıdır.
Sonuç: Çalışmamızda, meslek lisesi öğrencilerinin SBÖ toplam puanı “orta” düzeyde bulunurken, fen lisesi öğrencilerinin SBÖ toplam puanı “yüksek” düzeyde bulunmuştur.
Keywords
Project Number
None
References
- Yavuz CI, Acar Vaizoglu S, Güler C. Hayatımızdaki piller. STED 2012;21(6):319-25.
- World Health Organization. Childhood lead poisoning. Geneva: WHO Press. https://www.who.int/publications/i/item/9789241500333
- Özbolat G, Tuli, A. Ağır metal toksisitesinin insan sağlığı üzerine etkileri. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi 2016;25(4):502-21, doi:10.17827/aktd.253562
- Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği. (TAP). https://tap.org.tr/pil-atik-pil/sss/atik-pil-nedir-ve-neden-toplanmalidir/
- Seven T, Can B, Darende BN, Ocak S. Hava ve toprakta ağır metal kirliliği. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi 2018;1(2):91-103.
- The United Nations Environment Programme (UNEP). E-waste Monitor 2020. United Nations University, International Telecommunication Union.
- T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Sıfır Atık Projesi. (2018). http://www.sifiratik.gov.tr
- Le Blanc D. Towards ıntegration at last? The sustainable development goals as a network of targets. Sustainable Development 2015;23(3): 176-87.
- Yüksel Y, Yıldız B. Lise öğrencilerinin sürdürülebilirlik bilinci. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi 2019;4(2):222-43.
- Michalos AC, Creech H, Swayze N, Kahlke M, Buckler C, Rempel K. Measuring knowledge, attitudes and behaviors concerning sustainable development among tenth grade students in Manitoba. Social Indicators Research 2012;106(2):2013-38. doi:10.1007/s11205-011-9809-6
- Gericke N, Boeve-de Pauw J, Berglund T, Olsson D. Sustainability Consciousness Questionnaire: The theoretical development and empirical validation of an evaluation instrument for stake holders working with sustainable development. Sustainable Development 2019;27(1):35-49. doi:10.1002/sd.1859
- Yüksel Y, Yıldız B. Adaptation of Sustainability Consciousness Questionnaire. Erciyes Jornal Education (EJE) 2019;3(1):16-36. doi:10.32433/eje
- Erhabor NI. Impact of environmental education on the knowledge and attitude of University of Benin students towards waste segregation. Qeios 2023;1-21. doi:10.32388/VEJM85
- Sönmez D. İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin “Sıfır Atık” kavramı ile ilgili çizimlerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2020;8(2):593-601. https://doi.org/10.18506/anemon.638594
- Yalçınkaya E, Çetin O. An ınvestigation of secondary school students’ environmental attitudes and opinions about Environmental Education (EE). Review of International Geographical Education Online (RIGEO) 2018;8(1):125-48
- Gül S, Aydoğmuş M, Çobanoğlu İH, Türk H. Üniversite öğrencilerinin çevre bilinçlerinin incelenmesi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi örneği. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi 2018;4(3):13-28. doi: https://dx.doi.org/10.30855/gjes.2018.04.03.002
- Ablak S, Yeşiltaş E. Secondary school students’ awareness of environmental education concepts. Review of International Geographical Education (RIGEO) 2020;10(3):445-66. doi: 10.33403/rigeo. 745951
- Lea Riza S. Tomas. E- Waste management knowledge, attitude and practices among Senior High School Students at Pudtol Vocational High School. ISRG Journal of Arts Humanities & Social Sciences (ISRGJAHSS) 2024;2(3):595-604. https://doi.org/10.5281/zenodo.12593477
- Çavuş R, Umdu Topsakal Ü, Öztuna Kaplan A. İnformal öğrenme ortamlarının çevre bilinci kazandırmasına ilişkin öğretmen görüşleri: Kocaeli Bilgievleri örneği. PEGEM Eğitim ve Öğretim Dergisi 2013;3(1):15-26.
- Tuna AE. Ortaokul 6. Sınıflarda Uygulamalı Çevre Eğitimi: Halkalama Çalışması Değerlendirilmesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Alaaddin Keykubat Üniversitesi, Antalya, 2019.
- Yaacob NS, Nik Azman NAN, Mohd Salleh S, Alrazi B. Assessing the relationship of knowledge and attitudes on e-waste recycling practices among students of higher learning institutions. Journal of Nusantara Studies 2025;10(1):353-72. http://dx.doi.org/10.24200/jonus.vol10iss1pp353-372
- Barlo, EP, Lapie LP, Cruz CP. Knowledge, attitudes, and practices on solid waste management among undergraduate students in a Philippine State University. Journal of Environment and Earth Science 2016;6(6):146-53.
- Öztürk M. Okul Dışı Öğrenme Ortamlarında Gerçekleştirilen Çevre Eğitiminin Ortaokul Öğrencilerinin Çevre Bilinci ve Çevresel Tutumları Üzerine Etkisi: Bursa Hayvanat Bahçesi ve Atık Getirme Merkezi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, 2024.
- Kamacı F. Türkiye’de Ortaöğretim Öğrencilerinin Çevre Sorunlarına Yaklaşımında Çevre Eğitiminin Etkisi: Karasu Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya, 2021.
- Demirdirek M. Ders Dışı Etkinliklerle Desteklenen Öğrenci Merkezli Çevre Eğitiminin, 7. Sınıf Öğrencilerin Çevre Okuryazarlığına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi, Aksaray, 2019.
High School Students’ Knowledge Levels and Attitudes About Waste Batteries, Their on Health and Sustainability, and the Effect of Health Education: Two Selected High School Examples
Abstract
Objective: Waste batteries are both a risk factor that may affect human health and a resource that should be recycled due to the metals they contain. In this study, high school students' level of knowledge, sustainability attitudes and related factors about the properties of waste batteries, possible health effects and sustainability of waste batteries were examined.
Method: The study was conducted as a quasi-experimental design in a one-group pre-test-post-test design. The study was conducted with 168 9th grade students in science and vocational high schools. The entire population was selected as the sample. “Sustainability Awareness Scale (SCS)” and ‘Waste Batteries Knowledge Level’ were used for pre and post-study evaluation.
Results: The post-test median scores of male (p=0.004) and female (<0.001) science high school students are statistically significant and higher. In addition, the post-test median score of students whose family income was equal to their expenses (p=0.001) and whose income was more than their expenses (p=0.008) was statistically significant and higher. According to gender, the post-test median score for the total score of the SCS was statistically significant and higher in female (p=0.043). The post-test median score for knowledge level was higher and statistically significant in male (p=0.044) and female (p=0.012) vocational high school students. In addition, the post-test median score of the students whose family income was equal to their expenses (p=0.007) and whose income was more than their expenses (p=0.010) was higher and statistically significant. The median scores of knowledge level (<0.001), total score (p=0.001), knowledge (p=0.004) and attitude subdimension (<0.001) in science high school were higher than those in vocational high school and statistically significant.
Conclusion: In our study, while the total score of the SCS was found to be “moderate” in vocational high school students, it was found to be “high” in science high school students.
Keywords
Ethical Statement
Written permission (Date: 10/03/2023 and Number: 2023/9) was obtained from Istanbul Provincial Directorate of National Education and Health Sciences University Hamidiye Scientific Research Ethics Committee. The principles of the Declaration of Helsinki were followed throughout the study. Informed consent forms were obtained from the students.
Supporting Institution
None
Project Number
None
Thanks
None
References
- Yavuz CI, Acar Vaizoglu S, Güler C. Hayatımızdaki piller. STED 2012;21(6):319-25.
- World Health Organization. Childhood lead poisoning. Geneva: WHO Press. https://www.who.int/publications/i/item/9789241500333
- Özbolat G, Tuli, A. Ağır metal toksisitesinin insan sağlığı üzerine etkileri. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi 2016;25(4):502-21, doi:10.17827/aktd.253562
- Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği. (TAP). https://tap.org.tr/pil-atik-pil/sss/atik-pil-nedir-ve-neden-toplanmalidir/
- Seven T, Can B, Darende BN, Ocak S. Hava ve toprakta ağır metal kirliliği. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi 2018;1(2):91-103.
- The United Nations Environment Programme (UNEP). E-waste Monitor 2020. United Nations University, International Telecommunication Union.
- T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Sıfır Atık Projesi. (2018). http://www.sifiratik.gov.tr
- Le Blanc D. Towards ıntegration at last? The sustainable development goals as a network of targets. Sustainable Development 2015;23(3): 176-87.
- Yüksel Y, Yıldız B. Lise öğrencilerinin sürdürülebilirlik bilinci. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi 2019;4(2):222-43.
- Michalos AC, Creech H, Swayze N, Kahlke M, Buckler C, Rempel K. Measuring knowledge, attitudes and behaviors concerning sustainable development among tenth grade students in Manitoba. Social Indicators Research 2012;106(2):2013-38. doi:10.1007/s11205-011-9809-6
- Gericke N, Boeve-de Pauw J, Berglund T, Olsson D. Sustainability Consciousness Questionnaire: The theoretical development and empirical validation of an evaluation instrument for stake holders working with sustainable development. Sustainable Development 2019;27(1):35-49. doi:10.1002/sd.1859
- Yüksel Y, Yıldız B. Adaptation of Sustainability Consciousness Questionnaire. Erciyes Jornal Education (EJE) 2019;3(1):16-36. doi:10.32433/eje
- Erhabor NI. Impact of environmental education on the knowledge and attitude of University of Benin students towards waste segregation. Qeios 2023;1-21. doi:10.32388/VEJM85
- Sönmez D. İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin “Sıfır Atık” kavramı ile ilgili çizimlerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2020;8(2):593-601. https://doi.org/10.18506/anemon.638594
- Yalçınkaya E, Çetin O. An ınvestigation of secondary school students’ environmental attitudes and opinions about Environmental Education (EE). Review of International Geographical Education Online (RIGEO) 2018;8(1):125-48
- Gül S, Aydoğmuş M, Çobanoğlu İH, Türk H. Üniversite öğrencilerinin çevre bilinçlerinin incelenmesi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi örneği. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi 2018;4(3):13-28. doi: https://dx.doi.org/10.30855/gjes.2018.04.03.002
- Ablak S, Yeşiltaş E. Secondary school students’ awareness of environmental education concepts. Review of International Geographical Education (RIGEO) 2020;10(3):445-66. doi: 10.33403/rigeo. 745951
- Lea Riza S. Tomas. E- Waste management knowledge, attitude and practices among Senior High School Students at Pudtol Vocational High School. ISRG Journal of Arts Humanities & Social Sciences (ISRGJAHSS) 2024;2(3):595-604. https://doi.org/10.5281/zenodo.12593477
- Çavuş R, Umdu Topsakal Ü, Öztuna Kaplan A. İnformal öğrenme ortamlarının çevre bilinci kazandırmasına ilişkin öğretmen görüşleri: Kocaeli Bilgievleri örneği. PEGEM Eğitim ve Öğretim Dergisi 2013;3(1):15-26.
- Tuna AE. Ortaokul 6. Sınıflarda Uygulamalı Çevre Eğitimi: Halkalama Çalışması Değerlendirilmesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Alaaddin Keykubat Üniversitesi, Antalya, 2019.
- Yaacob NS, Nik Azman NAN, Mohd Salleh S, Alrazi B. Assessing the relationship of knowledge and attitudes on e-waste recycling practices among students of higher learning institutions. Journal of Nusantara Studies 2025;10(1):353-72. http://dx.doi.org/10.24200/jonus.vol10iss1pp353-372
- Barlo, EP, Lapie LP, Cruz CP. Knowledge, attitudes, and practices on solid waste management among undergraduate students in a Philippine State University. Journal of Environment and Earth Science 2016;6(6):146-53.
- Öztürk M. Okul Dışı Öğrenme Ortamlarında Gerçekleştirilen Çevre Eğitiminin Ortaokul Öğrencilerinin Çevre Bilinci ve Çevresel Tutumları Üzerine Etkisi: Bursa Hayvanat Bahçesi ve Atık Getirme Merkezi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, 2024.
- Kamacı F. Türkiye’de Ortaöğretim Öğrencilerinin Çevre Sorunlarına Yaklaşımında Çevre Eğitiminin Etkisi: Karasu Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya, 2021.
- Demirdirek M. Ders Dışı Etkinliklerle Desteklenen Öğrenci Merkezli Çevre Eğitiminin, 7. Sınıf Öğrencilerin Çevre Okuryazarlığına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi, Aksaray, 2019.
Details
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | Health Promotion |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Project Number | None |
| Publication Date | May 23, 2025 |
| Submission Date | December 24, 2024 |
| Acceptance Date | May 23, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 34 Issue: 2 |
