Research Article
BibTex RIS Cite

A Reactive Existence in Otman Babalis: The Construction of Heptagonal Tombs against Dodecagon Tombs

Year 2025, Issue: 18, 197 - 234, 30.06.2025
https://doi.org/10.46231/sufiyye.1650264

Abstract

In this study, the meaning of the Seven-Principled Otman Babalis, the descendants of the Rum Abdals living in the Balkans, building their tombs (shrines) with heptagonal architecture since the 16th century, was analyzed. In the literature, heptagonal architecture is generally explained by emphasizing the Ismaili identity of Otman Babalis. However, this approach struggles to explain why the Ismaili faith was not reflected in the tombs until the 16th century. In this study, the relationship between faith and shrine architecture was evaluated in terms of Turkish religious and political history. In this context, it is discussed how temples and shrines were shaped according to the number of diagonals in the historical process during the pre-Islamic and Islamic eras. As a result, it was observed that the support provided by the Ottoman and Safavid States to the Twelve Imams belief played a significant role in the emergence of the heptagonal architectural style. The dodecagonal tomb architecture, which became widespread with the support of both empires, was perceived as a threat in the Balkans, prompting Otman Babalis to react by protecting their identity through heptagonal architecture. Although there is no obligatory relationship between faith and shrine architecture, the fear of extinction or assimilation threatens the preservation of identity. Heptagonal tomb architecture should probably be seen as a reflection of the identity crisis faced by the Haydari dervishes, a variant of Ismailism, in the Balkans.

References

  • Altın, Alper. “Taşkın Paşa (Damsa) Külliyesi İçerisinde Yer Alan Hızır Bey Türbesindeki Sandukalar”. SUTAD 45 (Nisan 2019), 383-408.
  • Aslanapa, Oktay. “Doğu Anadolu’da Karakoyunlu Kümbetleri”. Yıllık Araştırmalar Dergisi 1 (1957), 105-114.
  • Ayşegül Bekmez. “Kayseri Döner Kümbet: Tarihi-Banisi-Türk Sanatındaki Yeri”. VI. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi: 10-13 Mayıs 2017 Muş- Bildiriler Kitabı-III. ed. Kadir Budak - Sabri Ege. 101-116. İstanbul: İlem, 2017.
  • Bahadır, İbrahim. “Alevilikte Erkân Farklılıkları ve Onların Mimariyle Sembollere Etkisi”. Aleviler-Alewiten 2 (2001), 275-290.
  • Bang, Willy - Gabain, Annemarie. “Analytischer Index Zu Den Fünf Ersten Stücken Der Türkischen Turfan-Texte”. Verlag Der Akademie der Wissenschaften. B.y.: y.y., 1931, 1-87.
  • Blessing, Patricia. Moğol Fethinden Sonra Anadolu'nun Yeniden İnşası: Rum Diyarında İslamî Mimari 1240-1330. çev. Merve Özkılıç. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2018.
  • Birdoğan, Nejat. Alevi Kaynakları-1. İstanbul: Kaynak Yayınları, 1996.
  • Daş, Ertan. Erken Dönem Osmanlı Türbeleri (1300-1500). İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
  • Ersal, Mehmet. “Şücaaddin Veli Ocağı: Balkan Aleviliğindeki Yeri, Rolü ve Önemi”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 63 (2012), 207-230.
  • Esin, Emel. Evren (Selçuklu San’atı Evren Tasvirinin Türk İkonografisinde Menşe’leri). Selçuklu Araştırmaları Dergisi (1969), 161-182.
  • Esin, Emel. Türk Kültürü El-Kitabı Cilt II, Kısım I a, İslâmiyetten Önceki Türk San’atı Hakkında Araştırmalar. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1972.
  • Esin, Esin. İslamiyetten Önceki Türk Kültür Tarihi ve İslam’a Giriş. B.y.: y.y., 1978.
  • Gül, Muammer. Orta Çağlarda Doğu ve Güneydoğu Anadolu. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayın, 2010.
  • Gülyüz, Bahriye G. “Balkanlarda Görülen Yedigen Planlı Türbe Şemasının Kaynakları Üzerine Bir Değerlendirme”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 93 (2020), 71-110.
  • Karaca, İbrahim. Ehl-i Haklar’da Kültürel Hayat. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2022.
  • Keleş, Erol. “İlhanlı-Memlûk Rekabeti Arasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu”. History Studies 13/2 (2021), 665-683.
  • Klımkeıt, Hans J. (2009). “Türk Orta Asyasında Budizm”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 26 (2009), 93-108.
  • Kırzıoğlu, M. Fahrettin. “Eratna-Oğulları”. Tarihte Türk Devletleri II. 495-503. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1987.
  • Maspero, Henri. "La composition et la date du Tso Tchuan". Mélanges chinois et bouddhiques 1 (1932), 137-216.
  • Mikov, Lyubomir. Bulgaristan’da Alevi-Bektaşi Kültürü. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2008.
  • Melikoff, İréne. “14.-15. Yüzyıllarda İslâm Heteredoksluğunun Trakya’ya ve Balkanlar’a Yerleşme Yolları”. çev. Özden Arıkan vd. Sol Kol: Osmanlı Egemenliğinde Via Egnatia (1380-1699). ed. Elizabeth A. Zachariadou. 178-190. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1999.
  • Melikoff, İréne. “Le probleme Bektaşi-Alevi: Quelques Dernıeres Consıderatıons”. Turcica 31 (1999), 7-34.
  • Noyan, Bedri. Demir Baba Vilâyetnamesi. İstanbul: Can Yayınları, 1976.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. Ortaçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2016.
  • Öney, Gönül. “İran ve Anadolu Selçuklu Türbelerinin Mukayesesi”. Yıllık Araştırmalar Dergisi III (1981), 41-66.
  • Önkal, Hakkı. Anadolu Selçuklu Türbeleri. Ankara: Ankara Kültür Merkezi Yayını, 1996.
  • Sâdık Abdâl. Sâdık Abdâl Divanı. çev. H. Dursun Gümüşoğlu. İstanbul: Dörtkapı Yayınları, 2019.
  • Sohrabiabad, Hamidreza. Safevî İdaresinde Toplumsal Dönüşüm. Kırklareli: Kırklareli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
  • Tuncer, Orhan Cezmi. Anadolu Selçuklu Mimarisi ve Moğollar. İstanbul: Vakıflar Bankası Yayınları, 1986.
  • Tuncer, Orhan Cezmi. “Anadolu Türk Sanatı ve Yerli Kaynaklarla İlişkiler Üzerine Bir Deneme”. Vakıflar Dergisi 11 (1978), 239-270.
  • Tuncer, Orhan Cezmi. Anadolou Kümbetleri -2- (Beylikler ve Osmanlı dönemi). Adalet Matbaacılık, 1982.
  • Yıldırım, Cengiz. Şah Hatâyî. İstanbul: Dorlion Yayınları, 2020.
  • Yıldırım, Rıza. Aleviliğin Doğuşu. çev. Barış Yıldırım. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
  • Yıldırım, Rıza. Bektaşiliğin Doğuşu. İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.
  • Yılmaz, Hulusi ve Çavuş, Merve. “Musahipsiz Otman Babalılarda Kimlik Mücadelesi”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 102 (2022), 235-252.

Otman Babalılarda Bir Tepkisel Varoluş: Onikigen Türbelere Karşı Yedigen Türbelerin İnşası

Year 2025, Issue: 18, 197 - 234, 30.06.2025
https://doi.org/10.46231/sufiyye.1650264

Abstract

Bu çalışmada Balkanlar’da yaşayan Rum Abdallarının devamı olan yedi erkânlı Otman Babalılar’ın 16. yüzyıldan itibaren türbelerini yedigen mimari ile inşa etmelerinin anlamı sorgulanmıştır. Literatürde yedigen mimari genellikle Otman Babalıların İsmailî kimliğine vurguda bulunarak izah edilmeye çalışılmaktadır. Fakat bu yaklaşım İsmailî inancın niçin 16. yüzyıla kadar türbelere yansımadığını izah etmekte zorlanmaktadır. Bu çalışmada inanç ile türbe mimarisi arasındaki ilişki, Türk dinî siyasi tarihi açısından ele alarak değerlendirilmiştir. Bu çerçevede İslam’dan önce ve sonra olmak üzere mabet ve türbelerin tarihi süreçte köşegen sayılarına göre nasıl şekillendiği ele alınmıştır. Neticede, yedigen mimari tarzın ortaya çıkmasında Osmanlı ve Safevi Devletlerinin On İki İmam inancına vermiş olduğu desteğin önemli olduğu görülmüştür. Her iki devlet desteğinde yaygınlaşan onikigen türbe mimarisi Balkanlar’da bir tehdit olarak algılanmış ve Otman Babalılar tepkisel olarak kimliklerini yedigen mimariyle korumak istemişlerdir. İnanç ile türbe mimarisi arasında zorunluluk ilişkisi olmamakla birlikte, yok olma veya asimile olma korkusu kimliklerin belirginleşmesi için motivasyon oluşturmaktadır. Yedigen türbe mimarisi muhtemelen İsmailîliğin bir varyantı olan Haydarî dervişlerinin Balkanlar’da yaşadıkları bir kimlik tehdidinin yansıması olarak görülmelidir.

Ethical Statement

Araştırma makalemiz içeriği itibariyle etik beyan gerektirmemektedir.

Supporting Institution

Araştırmanın gerçekleşmesinde herhangi bir kurumdan destek talep edilmemiştir.

References

  • Altın, Alper. “Taşkın Paşa (Damsa) Külliyesi İçerisinde Yer Alan Hızır Bey Türbesindeki Sandukalar”. SUTAD 45 (Nisan 2019), 383-408.
  • Aslanapa, Oktay. “Doğu Anadolu’da Karakoyunlu Kümbetleri”. Yıllık Araştırmalar Dergisi 1 (1957), 105-114.
  • Ayşegül Bekmez. “Kayseri Döner Kümbet: Tarihi-Banisi-Türk Sanatındaki Yeri”. VI. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi: 10-13 Mayıs 2017 Muş- Bildiriler Kitabı-III. ed. Kadir Budak - Sabri Ege. 101-116. İstanbul: İlem, 2017.
  • Bahadır, İbrahim. “Alevilikte Erkân Farklılıkları ve Onların Mimariyle Sembollere Etkisi”. Aleviler-Alewiten 2 (2001), 275-290.
  • Bang, Willy - Gabain, Annemarie. “Analytischer Index Zu Den Fünf Ersten Stücken Der Türkischen Turfan-Texte”. Verlag Der Akademie der Wissenschaften. B.y.: y.y., 1931, 1-87.
  • Blessing, Patricia. Moğol Fethinden Sonra Anadolu'nun Yeniden İnşası: Rum Diyarında İslamî Mimari 1240-1330. çev. Merve Özkılıç. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2018.
  • Birdoğan, Nejat. Alevi Kaynakları-1. İstanbul: Kaynak Yayınları, 1996.
  • Daş, Ertan. Erken Dönem Osmanlı Türbeleri (1300-1500). İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
  • Ersal, Mehmet. “Şücaaddin Veli Ocağı: Balkan Aleviliğindeki Yeri, Rolü ve Önemi”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 63 (2012), 207-230.
  • Esin, Emel. Evren (Selçuklu San’atı Evren Tasvirinin Türk İkonografisinde Menşe’leri). Selçuklu Araştırmaları Dergisi (1969), 161-182.
  • Esin, Emel. Türk Kültürü El-Kitabı Cilt II, Kısım I a, İslâmiyetten Önceki Türk San’atı Hakkında Araştırmalar. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1972.
  • Esin, Esin. İslamiyetten Önceki Türk Kültür Tarihi ve İslam’a Giriş. B.y.: y.y., 1978.
  • Gül, Muammer. Orta Çağlarda Doğu ve Güneydoğu Anadolu. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayın, 2010.
  • Gülyüz, Bahriye G. “Balkanlarda Görülen Yedigen Planlı Türbe Şemasının Kaynakları Üzerine Bir Değerlendirme”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 93 (2020), 71-110.
  • Karaca, İbrahim. Ehl-i Haklar’da Kültürel Hayat. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2022.
  • Keleş, Erol. “İlhanlı-Memlûk Rekabeti Arasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu”. History Studies 13/2 (2021), 665-683.
  • Klımkeıt, Hans J. (2009). “Türk Orta Asyasında Budizm”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 26 (2009), 93-108.
  • Kırzıoğlu, M. Fahrettin. “Eratna-Oğulları”. Tarihte Türk Devletleri II. 495-503. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1987.
  • Maspero, Henri. "La composition et la date du Tso Tchuan". Mélanges chinois et bouddhiques 1 (1932), 137-216.
  • Mikov, Lyubomir. Bulgaristan’da Alevi-Bektaşi Kültürü. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2008.
  • Melikoff, İréne. “14.-15. Yüzyıllarda İslâm Heteredoksluğunun Trakya’ya ve Balkanlar’a Yerleşme Yolları”. çev. Özden Arıkan vd. Sol Kol: Osmanlı Egemenliğinde Via Egnatia (1380-1699). ed. Elizabeth A. Zachariadou. 178-190. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1999.
  • Melikoff, İréne. “Le probleme Bektaşi-Alevi: Quelques Dernıeres Consıderatıons”. Turcica 31 (1999), 7-34.
  • Noyan, Bedri. Demir Baba Vilâyetnamesi. İstanbul: Can Yayınları, 1976.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. Ortaçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2016.
  • Öney, Gönül. “İran ve Anadolu Selçuklu Türbelerinin Mukayesesi”. Yıllık Araştırmalar Dergisi III (1981), 41-66.
  • Önkal, Hakkı. Anadolu Selçuklu Türbeleri. Ankara: Ankara Kültür Merkezi Yayını, 1996.
  • Sâdık Abdâl. Sâdık Abdâl Divanı. çev. H. Dursun Gümüşoğlu. İstanbul: Dörtkapı Yayınları, 2019.
  • Sohrabiabad, Hamidreza. Safevî İdaresinde Toplumsal Dönüşüm. Kırklareli: Kırklareli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
  • Tuncer, Orhan Cezmi. Anadolu Selçuklu Mimarisi ve Moğollar. İstanbul: Vakıflar Bankası Yayınları, 1986.
  • Tuncer, Orhan Cezmi. “Anadolu Türk Sanatı ve Yerli Kaynaklarla İlişkiler Üzerine Bir Deneme”. Vakıflar Dergisi 11 (1978), 239-270.
  • Tuncer, Orhan Cezmi. Anadolou Kümbetleri -2- (Beylikler ve Osmanlı dönemi). Adalet Matbaacılık, 1982.
  • Yıldırım, Cengiz. Şah Hatâyî. İstanbul: Dorlion Yayınları, 2020.
  • Yıldırım, Rıza. Aleviliğin Doğuşu. çev. Barış Yıldırım. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
  • Yıldırım, Rıza. Bektaşiliğin Doğuşu. İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.
  • Yılmaz, Hulusi ve Çavuş, Merve. “Musahipsiz Otman Babalılarda Kimlik Mücadelesi”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 102 (2022), 235-252.
There are 35 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Sufism
Journal Section Research Articles
Authors

Hulusi Yılmaz 0000-0002-9170-7604

Publication Date June 30, 2025
Submission Date March 3, 2025
Acceptance Date June 14, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 18

Cite

ISNAD Yılmaz, Hulusi. “Otman Babalılarda Bir Tepkisel Varoluş: Onikigen Türbelere Karşı Yedigen Türbelerin İnşası”. Sufiyye 18 (June 2025), 197-234. https://doi.org/10.46231/sufiyye.1650264.
Sufiyye is an open access journal.