Camel (Şütürân) Procurement from Hamid Sanjak within the Scope of Ottoman Campaign Logistics in the Late Eighteenth and Early Nineteenth Centuries
Abstract
By the last quarter of the eighteenth century, the most important aim for the Ottoman Empire, which had to deal with endless internal and external problems, had become to maintain its territorial integrity. While reform and renovation efforts were being carried out in this direction, traditional methods were used to overcome wars and rebellions by utilizing the country's resources. As in previous centuries, one of the most commonly used methods was procuring certain logistical needs such as food, ammunition, and various materials from the population, especially army personnel. One of the most important of these needs was the supply of various animals to be used in transportation services. Especially camels (şütürân) had an important place among the animals used to meet the transportation and transportation needs in Isparta, the center of Hamid Sanjak, located in a mountainous and rugged geography, and in other districts of the Sanjak. This feature of camels, which had a serious carrying capacity for the transportation needs of the people living in the districts and the nomadic groups (Yörükler) scattered in various parts of the sanjak, was considered by the state administration. Accordingly, especially in times of campaign, camels were procured in various quantities from the districts of Hamid Sanjak as well as from other parts of the empire and sent to the army. In this study, the purchases of camels from Hamid Sanjak for the Ottoman army during some of the wars fought by the empire in the late eighteenth and first quarter of the nineteenth centuries are examined in the light of Şer'îye Sicilleri, and in this way, it is aimed to contribute to the research on Ottoman campaign logistics.
Keywords
References
- Ahmed Resmî Efendi (2011). Hulâsatü’l-İ’tibâr. (Osman Köksal, Haz.). Gazi Kitabevi.
- Ak, M. (2022). Teke Yörükleri. TTK Yayınları.
- Besim Zühdî (1922). Türkiye’nin Sıhhî İçtimâî Coğrafyası Hamîd-abâd (Isparta) Sancağı. TBBM Umûr-ı Sıhhîye ve Muâvenet-i İçtimâîye Vekâleti.
- Böcüzade Süleyman Sami (2012). Isparta Tarihi. (Hasan Babacan, Haz.). İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
- Ekin, Ü. (2004). Osmanlı İmparatorluğunda Nakliye Hayvanlarının Bakımı ve Masrafları. Kebikeç, 17, 327-334.
- Genç, S. (2012). III. Ahmed Dönemi İran Seferlerinde Nakliyenin Sağlanması ve Nakliye Vasıtaları (1722-1725). Turkish Studies, 4(1), 235-249. [http://dx.doi.org/10.9737/hist_475](http://dx.doi.org/10.9737/hist_475)
- Gökçe E. (2022) III. Selîm Döneminde Isparta’nın Osmanlı Ordusuna Askerî ve Lojistik Katkısı. SDÜ. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 56, 167-201.
- Halaçoğlu, Y. (2014). Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme (Menziller). İlgi Kültür-Sanat.
- Hammer, J.V. (1992). Büyük Osmanlı Tarihi-3 (Beşinci Cilt). Üçdal Neşriyat.
- Isparta’nın Somut Olmayan Kültür Mirası-Isparta ve Çevresi Yörük Kültürü (2020). İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
- İnalcık, H. (2014). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-II, Tagayyür ve Fesad (1603-1656) Bozuluş ve Kargaşa Dönemi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- İnalcık, H. (2021). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-V. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- İşbilir, Ö. (1996). XVII. Yüzyıl Başlarında Şark seferlerinin İâşe, İkmâl ve Lojistik Meseleleri (Doktora Tezi). İstanbul.
- Karal, E.Z. (1938). Fransa-Mısır ve Osmanlı İmparatorluğu. Milli Mecmua Basımevi.
- Katırcıoğlu, N. (1958): Bütün Isparta. Bereket Matbaası.
- Koç, M. (1983). Baris-Hamit-Hamitâbât, Tüm Yönleri İle Isparta. Türk Köyü Yayınları.
- Kuzucu, S. (2023). 1806-1812 Osmanlı-Rus savaşında Faş kalesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 189-200. [https://doi.org/10.21547/jss.1196892](https://doi.org/10.21547/jss.1196892)
- Lu, V.A (2018). XIV ve XVIII. Yüzyıllarda İklimsel ve Doğal Şartların Osmanlı İmparatorluğuna Etkisi. Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4/2, 216-240. [https://doi.org/10.25272/j.2149-8385.2018.4.2.01](https://doi.org/10.25272/j.2149-8385.2018.4.2.01)
- Kubbealtı Misalli Büyük Türkçe Sözlük (2010). Kubbealtı Yayınları.
- Ortaylı, İ. (1973). Devenin Taşıma Maliyeti Eğrisi Üzerine Bir Deneme. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 28(1), 181-190. [https://doi.org/10.1501/SBFder_0000000989](https://doi.org/10.1501/SBFder_0000000989)
- Özbilgen, E. (2010). Bütün Yönleriyle Osmanlı Âdâb-ı Osmânîye. İz Yayıncılık.
- Polat, M. (2024). Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Devletinde Develerin Kullanım Alanları (16-18. Yüzyıllar). Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (17), 274-284. DOI: 10.51531/korkutataturkiyat.221
- Sarı, A. (2019). Osmanlı Kara Taşımacılığında Deve ve Türkmen Deveciler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 303-322. [https://doi.org/10.16953/deusosbil.527854](https://doi.org/10.16953/deusosbil.527854)
- Sarı, S. (2019). Yapılmamış Bir Rus Seferi İçin Sürsat Bedeli Tahsili (1712 Sürsat Bedeli Tahsili). II. Uluslararası Türk-Rus Dünyası Akademik Araştırmalar Kongresi (UTRAK). Gazi Üniversitesi.
- Sarı, S. (2020). Anadolu ve Rumeli Canibinde Bir Sürsat Uygulaması 1712 (H. 1124) Örneği. Tarih Biliminde Akademik Çalışmalar, Cetinje-Montenegro. (ISBN 978-9940-46-010-5).
- Taneri, A. (1981). Osmanlı Deniz ve Kara Kuvvetleri Kuruluş Devri. Kültür Bakanlığı Kültür Eserleri.
- Tekdemir, A. (2009). XIX. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Osmanlı-İran İhtilafları ve 1821-1823 Savaşı. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 4, 77-95.
- Uzunçarşılı, İ.H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapıkulu Ocakları-I, Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı. TTK Yayınları.
- Yıldırım, M.Z. (2002). 1724-1727 İran Seferleri Sırasında Askeri Hazırlıklar ve Aksaklıklar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 139-153. Doi: 10.31795/baunsobed.1119193
- Yıldırım, M.Z. (2011). 1835 Tarihli Jurnal Defterine Göre Karahisâr-ı Sâhibin Ekonomik Hayatından Bir Kesit. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 6/11, 97-120.
- Tabakoğlu, A. (2009). Türkiye İktisat Tarihi. Dergâh Yayınları.
- Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı Devri III. Cilt, 7. Kısım, (Osmanlı İmparatorluğu Kara Kuvvetlerinin İdari Faaliyetleri ve Lojistik). (1995). Genelkurmay Basımevi ATASE Yayınları.
XVIII. Yüzyıl Sonlarıyla XIX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Sefer Lojistiği Kapsamında Hamid Sancağından Deve Alımı
Abstract
XVIII. yüzyılın son çeyreğine geldiğinde bitmek bilmeyen iç ve dış sorunlarla uğraşmak zorunda kalan Osmanlı İmparatorluğu açısından en önemli hedef toprak bütünlüğünü devam ettirebilmek haline gelmişti. Bu doğrultuda reform ve ıslahat çabaları sürdürülürken, geleneksel yöntemler izlenerek ülke kaynaklarının kullanımıyla savaş ve isyanların üstesinden gelinmeye çalışılıyordu. Önceki asırlarda olduğu gibi bu yöntemler arasında en çok başvurulanlardan birisi, ordu personeli başta olmak üzere gıda, mühimmat ve çeşitli malzemeler gibi birtakım lojistik ihtiyaçların halktan tedarik edilmesiydi. Bu ihtiyaçlar arasında en önemli olanlardan birisi nakliyat hizmetlerinde kullanılacak çeşitli hayvanların tedarik edilmesiydi. Dağlık ve engebeli bir coğrafyada bulunan Hamid Sancağının merkezi Isparta ile sancağın diğer kazalarında nakliyat ve taşımacılık ihtiyaçlarının giderilmesi için kullanılan hayvanlar arasında özellikle develerin önemli bir yeri vardı. Kazalarda yaşayan halkla birlikte, sancağın çeşitli yerlerine dağılmış konar-göçer kitlelerin nakliyat ihtiyaçları için ciddi bir taşıma kapasitesine sahip olan develerin bu özelliği devlet tarafından göz önünde bulunduruluyordu. Bu doğrultuda özellikle sefer zamanlarında imparatorluğun diğer yerlerinden olduğu gibi Hamid Sancağı kazalarından çeşitli miktarlarda deve tedariki yapılarak orduya gönderilmekteydi. Bu çalışmada, XVIII. yüzyılın sonları ile XIX. yüzyılın ilk çeyreğinde imparatorluğun giriştiği bazı savaşlar sırasında Hamid Sancağından Osmanlı ordusu için yapılan deve alımları Şer’îye Sicilleri ışığında mercek altına alınmış, bu doğrultuda Osmanlı sefer lojistiği araştırmalarına katkı sağlamak hedeflenmiştir
Keywords
References
- Ahmed Resmî Efendi (2011). Hulâsatü’l-İ’tibâr. (Osman Köksal, Haz.). Gazi Kitabevi.
- Ak, M. (2022). Teke Yörükleri. TTK Yayınları.
- Besim Zühdî (1922). Türkiye’nin Sıhhî İçtimâî Coğrafyası Hamîd-abâd (Isparta) Sancağı. TBBM Umûr-ı Sıhhîye ve Muâvenet-i İçtimâîye Vekâleti.
- Böcüzade Süleyman Sami (2012). Isparta Tarihi. (Hasan Babacan, Haz.). İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
- Ekin, Ü. (2004). Osmanlı İmparatorluğunda Nakliye Hayvanlarının Bakımı ve Masrafları. Kebikeç, 17, 327-334.
- Genç, S. (2012). III. Ahmed Dönemi İran Seferlerinde Nakliyenin Sağlanması ve Nakliye Vasıtaları (1722-1725). Turkish Studies, 4(1), 235-249. [http://dx.doi.org/10.9737/hist_475](http://dx.doi.org/10.9737/hist_475)
- Gökçe E. (2022) III. Selîm Döneminde Isparta’nın Osmanlı Ordusuna Askerî ve Lojistik Katkısı. SDÜ. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 56, 167-201.
- Halaçoğlu, Y. (2014). Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme (Menziller). İlgi Kültür-Sanat.
- Hammer, J.V. (1992). Büyük Osmanlı Tarihi-3 (Beşinci Cilt). Üçdal Neşriyat.
- Isparta’nın Somut Olmayan Kültür Mirası-Isparta ve Çevresi Yörük Kültürü (2020). İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
- İnalcık, H. (2014). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-II, Tagayyür ve Fesad (1603-1656) Bozuluş ve Kargaşa Dönemi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- İnalcık, H. (2021). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-V. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- İşbilir, Ö. (1996). XVII. Yüzyıl Başlarında Şark seferlerinin İâşe, İkmâl ve Lojistik Meseleleri (Doktora Tezi). İstanbul.
- Karal, E.Z. (1938). Fransa-Mısır ve Osmanlı İmparatorluğu. Milli Mecmua Basımevi.
- Katırcıoğlu, N. (1958): Bütün Isparta. Bereket Matbaası.
- Koç, M. (1983). Baris-Hamit-Hamitâbât, Tüm Yönleri İle Isparta. Türk Köyü Yayınları.
- Kuzucu, S. (2023). 1806-1812 Osmanlı-Rus savaşında Faş kalesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 189-200. [https://doi.org/10.21547/jss.1196892](https://doi.org/10.21547/jss.1196892)
- Lu, V.A (2018). XIV ve XVIII. Yüzyıllarda İklimsel ve Doğal Şartların Osmanlı İmparatorluğuna Etkisi. Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4/2, 216-240. [https://doi.org/10.25272/j.2149-8385.2018.4.2.01](https://doi.org/10.25272/j.2149-8385.2018.4.2.01)
- Kubbealtı Misalli Büyük Türkçe Sözlük (2010). Kubbealtı Yayınları.
- Ortaylı, İ. (1973). Devenin Taşıma Maliyeti Eğrisi Üzerine Bir Deneme. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 28(1), 181-190. [https://doi.org/10.1501/SBFder_0000000989](https://doi.org/10.1501/SBFder_0000000989)
- Özbilgen, E. (2010). Bütün Yönleriyle Osmanlı Âdâb-ı Osmânîye. İz Yayıncılık.
- Polat, M. (2024). Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Devletinde Develerin Kullanım Alanları (16-18. Yüzyıllar). Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (17), 274-284. DOI: 10.51531/korkutataturkiyat.221
- Sarı, A. (2019). Osmanlı Kara Taşımacılığında Deve ve Türkmen Deveciler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 303-322. [https://doi.org/10.16953/deusosbil.527854](https://doi.org/10.16953/deusosbil.527854)
- Sarı, S. (2019). Yapılmamış Bir Rus Seferi İçin Sürsat Bedeli Tahsili (1712 Sürsat Bedeli Tahsili). II. Uluslararası Türk-Rus Dünyası Akademik Araştırmalar Kongresi (UTRAK). Gazi Üniversitesi.
- Sarı, S. (2020). Anadolu ve Rumeli Canibinde Bir Sürsat Uygulaması 1712 (H. 1124) Örneği. Tarih Biliminde Akademik Çalışmalar, Cetinje-Montenegro. (ISBN 978-9940-46-010-5).
- Taneri, A. (1981). Osmanlı Deniz ve Kara Kuvvetleri Kuruluş Devri. Kültür Bakanlığı Kültür Eserleri.
- Tekdemir, A. (2009). XIX. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Osmanlı-İran İhtilafları ve 1821-1823 Savaşı. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 4, 77-95.
- Uzunçarşılı, İ.H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapıkulu Ocakları-I, Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı. TTK Yayınları.
- Yıldırım, M.Z. (2002). 1724-1727 İran Seferleri Sırasında Askeri Hazırlıklar ve Aksaklıklar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 139-153. Doi: 10.31795/baunsobed.1119193
- Yıldırım, M.Z. (2011). 1835 Tarihli Jurnal Defterine Göre Karahisâr-ı Sâhibin Ekonomik Hayatından Bir Kesit. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 6/11, 97-120.
- Tabakoğlu, A. (2009). Türkiye İktisat Tarihi. Dergâh Yayınları.
- Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı Devri III. Cilt, 7. Kısım, (Osmanlı İmparatorluğu Kara Kuvvetlerinin İdari Faaliyetleri ve Lojistik). (1995). Genelkurmay Basımevi ATASE Yayınları.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | History of Ottoman Socio-Economy |
| Journal Section | History |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | January 8, 2025 |
| Acceptance Date | February 25, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 63 |
- Article Files