Research Article
BibTex RIS Cite

MAKÛL SÜREDE YARGILAMA YAPILMASINDA YAPAY ZEKÂNIN ETKİSİ

Year 2025, Issue: 62, 431 - 464, 30.04.2025
https://doi.org/10.54049/taad.1683957

Abstract

Adalete erişimi kolaylaştıran, mahkemeler ve avukatlar arasındaki iletişimi geliştiren ve hâkimlerin ve mahkeme idaresinin çalışmalarına doğrudan yardım sağlayan dijital araçlar, adaletin yerine getirilmesinde uzun zamandır kullanılmaktadır. Yargı organlarının iş yükü ve bugünün teknolojik gelişmeleri dikkate alındığında, yargının dijitalleşmesi ve bu açıdan yapay zekâ uygulamalarından yararlanılması gerekliliği, Dünya’da teknolojik gelişmeler de dikkate alındığında, son yıllarda çok fazla tartışılmaya başlanmıştır. Bu çerçevede, hukuk uyuşmazlıklarının çözüm süreci bakımından yargılamada yapay zekâdan yararlanılması ve böylece uyuşmazlıkların çözümünün daha kolay ve basit hale getirilmesinin ve bilhassa makȗl sürede yargılamaların tamamlanmasında yapay zekânın hizmet edip edemeyeceği sorusuna cevap aranmaya çalışılmaktadır. Bu çalışmada, yargısal süreçte kullanılan veya kullanılabilecek yargılama yapılmasını destekleyen yapay zekâ sistemlerine ilişkin Dünya’daki farklı örnekler de dikkate alınmak suretiyle, yapay zekânın makȗl sürede yargılamaya olan etkisinin ne olabileceği ele alınacaktır.

Ethical Statement

Bu makale Etik Kurul iznine tabi değildir

Project Number

224K031

References

  • Aletras N, Tsarapatsanis D, Preotiuc-Pietro D and Lampos V, “Predicting Judicial Decisions of the European Court of Human Rights: A Natural Language Processing Perspective’ (2016) 10 Peerj Computer Science 1-19.
  • Arslan, R, Yılmaz, E, Taşpınar Ayvaz S and Hanağası, E, Medeni Usul Hukuku (10.Bası, Yetkin Yayıncılık 2024).
  • Atalı, M, Ermenek, İ and Erdoğan, E, Medeni Usȗl Hukuku (7.Bası, Yetkin Yayıncılık 2024).
  • Bilgin H, ‘Yapay Zekȃnın Mahkeme Kararlarında Kullanımına Uluslararası Bir Bakış ve Robot Hakimler Hakkında Düşünceler’ (2022) 13(2) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 405-419.
  • Birtane, Ş, ‘Hakime Yardımcı Yapay Zekȃ’ (2024) 59, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 233-272.
  • Bora Çınar S, ‘Dava Yönetimi ve Yapay Zekâ Etkileşimi Üzerine Düşünceler’ (2022) 20(234) Legal Hukuk Dergisi 2089-2130.
  • Buocz T. J, ‘Artificial Intelligence in Court Legitimacy Problems of AI Assistance in the Judiciary’ (2018) 2(1) Retskraft Copenhagen Journal of Legal Studies 41-59.
  • Crootof R, ‘Cyborg Justice” And The Risk Of Technological-Legal Lock-In’, (2019) 119 (20) Columbia Law Rewiew Forum 233-251.
  • Demircioğlu Y, Medeni Usul Hukukunda İnsan Hakları ve Adil Yargılanma Güvenceleri, (Yetkin Yayıncılık 2007).
  • Doğan E, Yapay Zekânın Hukuki Statüsü ve Sorumluluğu, (1. Bası, Seçkin Yayıncılık 2022).
  • Dymitruk M, ‘The Right to a Fair Trial in Automated Civil Proceedings’ (2019) 13(1) Masaryk University Journal of Law and Technology 27-44.
  • Franguloiu S, ‘Principles for the Use of Artificial Intelligence (Ai) in the Judiciary as derived from the European Ethics Charter. Justice Efficiency and Limitations’ (2023) 16 (65) Bulletin of the Transilvania University of Braşov 39-46.
  • Gomes de Sousa, W, Fidelis R. A, De Souza Bermejo P. H, Da Silva Gonçalo A. G and De Souza Melo B, ‘Artificial intelligence and speedy trial in the judiciary: Myth, reality or need? A case study in the Brazilian Supreme Court (STF)’ (2022) 39(1) Government Information Quarterly 1-13.
  • Gültekin Varkonyi G, Robot Yargıçlar Teknolojinin Yargıdaki Geleceği, Fırsatlar ve Riskler, (1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2022).
  • Gyuranecz F. Z, Krausz B and Papp D, ‘The AI is now in session – The impact of digitalization on courts’ EJTN THEMIS SEMI-FINAL D.
  • Hasırcı H, ‘Medeni Usul Hukukunda Yapay Zekâ’ in Erdem Büyüksağış (ed), Hukuk Perspektifinden Yapay Zeka (On İki Levha Yayıncılık 2022) 399-440.
  • Heikkinen H. T, ‘How Does the Use of Artificial Intelligence Affect the Concept of Fair Trial?’ (Master Thesis, Lund University 2019).
  • İnceoğlu S, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı Kamu ve Özel Hukuk Alanlarında Ortak Yargısal Hak ve İlkeler, (2. Bası, Beta Yayıncılık 2005).
  • Karahan İ, ‘Adil Yargılanma Hakkı Çerçevesinde Türk Hukuku’nda Makul Sürede Yargılanma Hakkı’ (Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi 2019).
  • Khalil E. M. Omar, ‘Artificial Decision-Making and Artificial Ethics: A Management Concern’ (1993) 12(4) Journal Of Business Ethics 313-321.
  • Laptev A. V and Feyzrakhmanova R. D, ‘Application of Artificial Intelligence in Justice: Current Trends and Future Prospects’ (2024) 4 (3) Human-Centric Intelligent Systems 1-12.
  • Molbæk-Steensig H and Quemy A, ‘Artificial Intelligence and Fair Trial Rights’ in Alberto Quintavalla and Jeroen Temperman (eds), Artificial Intelligence and Human Rigths (Oxford 2023) 265-280.
  • Mostowy, Walter A, ‘Explaining Opaque at Decisions, Legally’ (2020) 35(4) Berkeley Technology Law Journal 1291-1330.
  • Özekes, M, “Dijital Çağda Yargılama, Adalete Erişim Ve Yargılama İlkelerine Genel Bakış”, in Muhammet Özekes (ed), Dijital Çağda Medeni Yargı 2022’den Bakış (Adalet 2022) 13-53.
  • Özkan Duvan A, ‘Bireysel Başvuru Kararlarında Makul Sürede Yargılanma Hakkı’ (2019) 68(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 287-336.
  • Pastukhova A, ‘Artificial Intelligence as a Judge: Can We Rely on a Machine?’ (Master Paper, Ghent University 2017).
  • Pekcanıtez H, ‘Medeni Yargıda Adil Yargılanma’ (1997) 2 İzmir Barosu Dergisi 35-55.
  • Pekcanıtez, H, Atalay, O and Özekes, M, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı (12.Bası, On İki Levha Yayıncılık 2024).
  • Reiling A. D, ‘Courts and Artificial Intelligence’ (2020) 11(2) International Journal for Court Administration 1-10.
  • Remus, D and Levy, F. S, ‘Can Robots Be Lawyers? Computers, Lawyers, and the Practice of Law’ 27.11.2016, 30, 31 (<Can Robots Be Lawyers? Computers, Lawyers, and the Practice of Law by Dana Remus, Frank S. Levy :: SSRN> accessed 1 Oct 2024).
  • Rüzgaresen, C, Medeni Muhakeme Hukukunda Usul Ekonomisi İlkesi (Yetkin Yayıncılık 2013).
  • Servet G, “Yargıda Yapay Zeka ve Büyük Veri Teknolojileri” in “21. Yüzyılda İdare ve İdari Yargılama Hukukunun Gelişimi” Sempozyumu 10.05.2024 accessed 20 Sep 2024.
  • Stone P, Brooks R, Brynjolfsson E, Calo R, Etzioni O, Hager G, Hirschberg J, Kalyanakrishnan S, Kamar E, Kraus S, Leyton-Brown K, Parkes D, Press W, Saxenian A, Shah J, Tambe M, and Teller A, ‘Artificial Intelligence and Life in 2030’ (One Hundred Year Study on Artifcial Intelligence: Report of the 2015–2016 Study Panel Stanford, CA: Stanford University 2016), 12 <ai100report10032016fnl_singles.pdf> accessed 20 Ekim 2024).
  • Stuart R and Norvig P, Artificial Intelligence A Modern Approach (Fourth Edition, Pearson 2021).
  • Sümer S. Y, ‘Ceza Yargılamasının Geleceği: Robot Hakim’ (2021) 23(29) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1543-1591.
  • Szappanyos M, ‘Artificial Intelligence: Is the European Court of Human Rights Prepared?’ (2023) 11(1) Acta Humana 93-110.
  • Szczudlik K, ‘AI Must Not Predict How Judges in France Will Rull’ <https://newtech.law/en/articles/ai-must-not-predict-how-judges-in-france-will-rule> accessed 23 Oct 2024.
  • Tamošiūnienė E, Terebeiza Z and Doržinkevič A, ‘The Possibility of Applying Articial Intelligence In The Delivery of Justice by Courts’ (2024) 17(1) Baltic Journal of Law & Politics 207-222.
  • Tanrıver S, Medenî Usûl Hukuku C. I, (6. Bası, Yetkin Yayınları 2024).
  • Tanrıver, S, ‘Hukuk Yargısı (Medenȋ Yargı) Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı’ (2004) 56 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 191, 215
  • Terzidou K, ‘The Use of Artificial Intelligence in the Judiciary and Its Compliance with the Right to a Fair Trial’ (2022) 31 Journal of Judicial Administration 154-168.
  • Turner J, Robot Rules Regulating Artificial Intelligence, (Palgrave Macmillan 2019).
  • Ulenaers J, ‘The Impact of Artificial Intelligence on the Right to a Fair Trial: Towards a Robot Judge?’ (2020) 11(2) Asian Journal of Law and Economics 1-38.
  • Üçüncü, S. H, Medeni Yargılama Hukukunda Kişisel Verilerin ve Sırların Korunması (On İki Levha Yayıncılık 2019).
  • Yıldırım M. K, ‘Teksif ve Sözlülük İlkeleri Açısından Yargılama Usulleri Hakkında Düşünceler’ (Alkım Yayınları 2003) Prof. Dr. Ergun Önen’e Armağan 467-493.
  • Yılmaz O. G, ‘Yargı Uygulamasında Yapay Zekâ Kullanımı – Yapay Zekâ Hâkim Cübbesini Giyebilecek Mi?’ (2021) 66(1) Adalet Dergisi 379-415.
  • Yücel M. T, ‘Adli Yargıda Makul süre Felsefesi ve Matematiği’ 2015 (117) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 35-53.

The Impact of Artificial Intelligence on Trial in Reasonable Time

Year 2025, Issue: 62, 431 - 464, 30.04.2025
https://doi.org/10.54049/taad.1683957

Abstract

Digital tools have long been used in the administration of justice, facilitating access to justice, improving communication between courts and lawyers, and providing direct assistance to the work of judges and court administration. Considering the workload under which judicial bodies are almost overwhelmed and today’s technological developments, the digitalization of the judiciary and the necessity to make use of artificial intelligence (AI) applications in this respect have started to be discussed a lot in recent years, taking into account the technological developments in the world. In this perspective, it is tried to seek an answer to the question of whether AI can be utilized in the judicial process in terms of the resolution process of legal disputes and thus making the resolution of disputes easier and simpler, and especially whether AI can serve to complete the proceedings within a reasonable time. In this article, the impact of AI on the trial within a reasonable time will be discussed by taking into account the different examples in the world regarding AI systems that support the trial within a reasonable time.

Ethical Statement

This article is not subject to Ethics Committee permission

Project Number

224K031

References

  • Aletras N, Tsarapatsanis D, Preotiuc-Pietro D and Lampos V, “Predicting Judicial Decisions of the European Court of Human Rights: A Natural Language Processing Perspective’ (2016) 10 Peerj Computer Science 1-19.
  • Arslan, R, Yılmaz, E, Taşpınar Ayvaz S and Hanağası, E, Medeni Usul Hukuku (10.Bası, Yetkin Yayıncılık 2024).
  • Atalı, M, Ermenek, İ and Erdoğan, E, Medeni Usȗl Hukuku (7.Bası, Yetkin Yayıncılık 2024).
  • Bilgin H, ‘Yapay Zekȃnın Mahkeme Kararlarında Kullanımına Uluslararası Bir Bakış ve Robot Hakimler Hakkında Düşünceler’ (2022) 13(2) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 405-419.
  • Birtane, Ş, ‘Hakime Yardımcı Yapay Zekȃ’ (2024) 59, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 233-272.
  • Bora Çınar S, ‘Dava Yönetimi ve Yapay Zekâ Etkileşimi Üzerine Düşünceler’ (2022) 20(234) Legal Hukuk Dergisi 2089-2130.
  • Buocz T. J, ‘Artificial Intelligence in Court Legitimacy Problems of AI Assistance in the Judiciary’ (2018) 2(1) Retskraft Copenhagen Journal of Legal Studies 41-59.
  • Crootof R, ‘Cyborg Justice” And The Risk Of Technological-Legal Lock-In’, (2019) 119 (20) Columbia Law Rewiew Forum 233-251.
  • Demircioğlu Y, Medeni Usul Hukukunda İnsan Hakları ve Adil Yargılanma Güvenceleri, (Yetkin Yayıncılık 2007).
  • Doğan E, Yapay Zekânın Hukuki Statüsü ve Sorumluluğu, (1. Bası, Seçkin Yayıncılık 2022).
  • Dymitruk M, ‘The Right to a Fair Trial in Automated Civil Proceedings’ (2019) 13(1) Masaryk University Journal of Law and Technology 27-44.
  • Franguloiu S, ‘Principles for the Use of Artificial Intelligence (Ai) in the Judiciary as derived from the European Ethics Charter. Justice Efficiency and Limitations’ (2023) 16 (65) Bulletin of the Transilvania University of Braşov 39-46.
  • Gomes de Sousa, W, Fidelis R. A, De Souza Bermejo P. H, Da Silva Gonçalo A. G and De Souza Melo B, ‘Artificial intelligence and speedy trial in the judiciary: Myth, reality or need? A case study in the Brazilian Supreme Court (STF)’ (2022) 39(1) Government Information Quarterly 1-13.
  • Gültekin Varkonyi G, Robot Yargıçlar Teknolojinin Yargıdaki Geleceği, Fırsatlar ve Riskler, (1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2022).
  • Gyuranecz F. Z, Krausz B and Papp D, ‘The AI is now in session – The impact of digitalization on courts’ EJTN THEMIS SEMI-FINAL D.
  • Hasırcı H, ‘Medeni Usul Hukukunda Yapay Zekâ’ in Erdem Büyüksağış (ed), Hukuk Perspektifinden Yapay Zeka (On İki Levha Yayıncılık 2022) 399-440.
  • Heikkinen H. T, ‘How Does the Use of Artificial Intelligence Affect the Concept of Fair Trial?’ (Master Thesis, Lund University 2019).
  • İnceoğlu S, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı Kamu ve Özel Hukuk Alanlarında Ortak Yargısal Hak ve İlkeler, (2. Bası, Beta Yayıncılık 2005).
  • Karahan İ, ‘Adil Yargılanma Hakkı Çerçevesinde Türk Hukuku’nda Makul Sürede Yargılanma Hakkı’ (Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi 2019).
  • Khalil E. M. Omar, ‘Artificial Decision-Making and Artificial Ethics: A Management Concern’ (1993) 12(4) Journal Of Business Ethics 313-321.
  • Laptev A. V and Feyzrakhmanova R. D, ‘Application of Artificial Intelligence in Justice: Current Trends and Future Prospects’ (2024) 4 (3) Human-Centric Intelligent Systems 1-12.
  • Molbæk-Steensig H and Quemy A, ‘Artificial Intelligence and Fair Trial Rights’ in Alberto Quintavalla and Jeroen Temperman (eds), Artificial Intelligence and Human Rigths (Oxford 2023) 265-280.
  • Mostowy, Walter A, ‘Explaining Opaque at Decisions, Legally’ (2020) 35(4) Berkeley Technology Law Journal 1291-1330.
  • Özekes, M, “Dijital Çağda Yargılama, Adalete Erişim Ve Yargılama İlkelerine Genel Bakış”, in Muhammet Özekes (ed), Dijital Çağda Medeni Yargı 2022’den Bakış (Adalet 2022) 13-53.
  • Özkan Duvan A, ‘Bireysel Başvuru Kararlarında Makul Sürede Yargılanma Hakkı’ (2019) 68(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 287-336.
  • Pastukhova A, ‘Artificial Intelligence as a Judge: Can We Rely on a Machine?’ (Master Paper, Ghent University 2017).
  • Pekcanıtez H, ‘Medeni Yargıda Adil Yargılanma’ (1997) 2 İzmir Barosu Dergisi 35-55.
  • Pekcanıtez, H, Atalay, O and Özekes, M, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı (12.Bası, On İki Levha Yayıncılık 2024).
  • Reiling A. D, ‘Courts and Artificial Intelligence’ (2020) 11(2) International Journal for Court Administration 1-10.
  • Remus, D and Levy, F. S, ‘Can Robots Be Lawyers? Computers, Lawyers, and the Practice of Law’ 27.11.2016, 30, 31 (<Can Robots Be Lawyers? Computers, Lawyers, and the Practice of Law by Dana Remus, Frank S. Levy :: SSRN> accessed 1 Oct 2024).
  • Rüzgaresen, C, Medeni Muhakeme Hukukunda Usul Ekonomisi İlkesi (Yetkin Yayıncılık 2013).
  • Servet G, “Yargıda Yapay Zeka ve Büyük Veri Teknolojileri” in “21. Yüzyılda İdare ve İdari Yargılama Hukukunun Gelişimi” Sempozyumu 10.05.2024 accessed 20 Sep 2024.
  • Stone P, Brooks R, Brynjolfsson E, Calo R, Etzioni O, Hager G, Hirschberg J, Kalyanakrishnan S, Kamar E, Kraus S, Leyton-Brown K, Parkes D, Press W, Saxenian A, Shah J, Tambe M, and Teller A, ‘Artificial Intelligence and Life in 2030’ (One Hundred Year Study on Artifcial Intelligence: Report of the 2015–2016 Study Panel Stanford, CA: Stanford University 2016), 12 <ai100report10032016fnl_singles.pdf> accessed 20 Ekim 2024).
  • Stuart R and Norvig P, Artificial Intelligence A Modern Approach (Fourth Edition, Pearson 2021).
  • Sümer S. Y, ‘Ceza Yargılamasının Geleceği: Robot Hakim’ (2021) 23(29) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1543-1591.
  • Szappanyos M, ‘Artificial Intelligence: Is the European Court of Human Rights Prepared?’ (2023) 11(1) Acta Humana 93-110.
  • Szczudlik K, ‘AI Must Not Predict How Judges in France Will Rull’ <https://newtech.law/en/articles/ai-must-not-predict-how-judges-in-france-will-rule> accessed 23 Oct 2024.
  • Tamošiūnienė E, Terebeiza Z and Doržinkevič A, ‘The Possibility of Applying Articial Intelligence In The Delivery of Justice by Courts’ (2024) 17(1) Baltic Journal of Law & Politics 207-222.
  • Tanrıver S, Medenî Usûl Hukuku C. I, (6. Bası, Yetkin Yayınları 2024).
  • Tanrıver, S, ‘Hukuk Yargısı (Medenȋ Yargı) Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı’ (2004) 56 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 191, 215
  • Terzidou K, ‘The Use of Artificial Intelligence in the Judiciary and Its Compliance with the Right to a Fair Trial’ (2022) 31 Journal of Judicial Administration 154-168.
  • Turner J, Robot Rules Regulating Artificial Intelligence, (Palgrave Macmillan 2019).
  • Ulenaers J, ‘The Impact of Artificial Intelligence on the Right to a Fair Trial: Towards a Robot Judge?’ (2020) 11(2) Asian Journal of Law and Economics 1-38.
  • Üçüncü, S. H, Medeni Yargılama Hukukunda Kişisel Verilerin ve Sırların Korunması (On İki Levha Yayıncılık 2019).
  • Yıldırım M. K, ‘Teksif ve Sözlülük İlkeleri Açısından Yargılama Usulleri Hakkında Düşünceler’ (Alkım Yayınları 2003) Prof. Dr. Ergun Önen’e Armağan 467-493.
  • Yılmaz O. G, ‘Yargı Uygulamasında Yapay Zekâ Kullanımı – Yapay Zekâ Hâkim Cübbesini Giyebilecek Mi?’ (2021) 66(1) Adalet Dergisi 379-415.
  • Yücel M. T, ‘Adli Yargıda Makul süre Felsefesi ve Matematiği’ 2015 (117) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 35-53.
There are 47 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Law in Context (Other)
Journal Section Research Article
Authors

Seyhan Selçuk 0000-0001-5074-6722

Project Number 224K031
Early Pub Date April 25, 2025
Publication Date April 30, 2025
Submission Date December 8, 2024
Acceptance Date January 8, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 62

Cite

APA Selçuk, S. (2025). MAKÛL SÜREDE YARGILAMA YAPILMASINDA YAPAY ZEKÂNIN ETKİSİ. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi(62), 431-464. https://doi.org/10.54049/taad.1683957
AMA Selçuk S. MAKÛL SÜREDE YARGILAMA YAPILMASINDA YAPAY ZEKÂNIN ETKİSİ. TAAD. April 2025;(62):431-464. doi:10.54049/taad.1683957
Chicago Selçuk, Seyhan. “MAKÛL SÜREDE YARGILAMA YAPILMASINDA YAPAY ZEKÂNIN ETKİSİ”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, no. 62 (April 2025): 431-64. https://doi.org/10.54049/taad.1683957.
EndNote Selçuk S (April 1, 2025) MAKÛL SÜREDE YARGILAMA YAPILMASINDA YAPAY ZEKÂNIN ETKİSİ. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 62 431–464.
IEEE S. Selçuk, “MAKÛL SÜREDE YARGILAMA YAPILMASINDA YAPAY ZEKÂNIN ETKİSİ”, TAAD, no. 62, pp. 431–464, April 2025, doi: 10.54049/taad.1683957.
ISNAD Selçuk, Seyhan. “MAKÛL SÜREDE YARGILAMA YAPILMASINDA YAPAY ZEKÂNIN ETKİSİ”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 62 (April 2025), 431-464. https://doi.org/10.54049/taad.1683957.
JAMA Selçuk S. MAKÛL SÜREDE YARGILAMA YAPILMASINDA YAPAY ZEKÂNIN ETKİSİ. TAAD. 2025;:431–464.
MLA Selçuk, Seyhan. “MAKÛL SÜREDE YARGILAMA YAPILMASINDA YAPAY ZEKÂNIN ETKİSİ”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, no. 62, 2025, pp. 431-64, doi:10.54049/taad.1683957.
Vancouver Selçuk S. MAKÛL SÜREDE YARGILAMA YAPILMASINDA YAPAY ZEKÂNIN ETKİSİ. TAAD. 2025(62):431-64.