Research Article
Year 2025,
Issue: 63, 207 - 244, 29.07.2025
Abstract
Suç işlediği kesinleşmiş mahkeme kararıyla tespit edilen hükümlülerin ya da suç işlediği iddiası ile tutuklu olarak yargılanmasına karar verilen ve ceza infaz kurumlarında bulunan kişilerin hürriyeti, bu hukuki durum nedeniyle sınırlandırılmaktadır. Bununla birlikte doktrin ve yargı kararlarında geniş biçimde kabul gördüğü üzere bu kişiler, kişi hürriyetinden yoksun kalsa da, yaşam hakkı, maddi ve manevi varlıklarının bütünlüğü ya da ifade hürriyeti gibi diğer temel hak ve hürriyetlerini muhafaza etmeye devam etmektedirler. Bu anlamda eğitim hakkı da bu kişilerin muhafaza etmeye devam ettiği haklardan biridir. Eğitim hakkı, cezalandırmadan beklenen amacın gerçekleştirilmesi ve ceza infaz kurumlarında bulunan kişilerin topluma yeniden kazandırılması açısından da önemli bir araçtır. Ancak bilhassa örgün eğitim ve uzaktan eğitim faaliyetlerine devam etmek, hükümlü ve tutukluların mevcut koşulları göz önünde bulundurulduğunda hak ihlali iddialarına sebep olabilmektedir.
Bu çalışmada doktrin, uluslararası ve ulusal mevzuat ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türk Anayasa Mahkemesi içtihatlarından faydalanılması suretiyle ceza infaz kurumlarında bulunan kişilerin eğitim hakkı ve imkânları incelenecek, özellikle örgün ve yaygın eğitime katılmaları hususunda devletin yükümlülükleri araştırılacaktır.
Ethical Statement
Bu makale Etik Kurul iznine tabi değildir
References
- Adıgüzel S, ‘Uluslararası Hukukta ve Türkiye’de Eğitim Hakkı’ (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi 2016)
- Akandji-Kombe J, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Pozitif Yükümlülükler (Özgür Heval Çınar ve Abdulcelil Kaya, Council of Europe 2007)
- Akın A, İnfaz Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2016)
- Altunya H N, Anayasa Hukuku Açısından Türkiye’de Eğitim ve Öğrenim Hakkı (Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları 2019)
- Anayurt Ö, Avrupa İnsan Hakları Hukukunda Kişisel Başvuru Yolu, (Seçkin Yayıncılık 2004)
- Atakan A, ‘Friedrich Müller’in “Temel Hakların Nesnel Sınırlılığı” Teorisi Üzerine Bir İnceleme’ (2010) 16 [3-4] Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
- Aydoğan A, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Eğitim Hakkı’ (Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi 2018)
- Aytaç T(edr), Eğitim Hukuku (Pegem Akademi Yayıncılık 2020)
- Binbir Ü & Arastaman G, ‘Eğitim Hakkı: Bir Sistematik Derleme Çalışması’ (2021) 11 [18] Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 5075
- Bozak A & Yıldırım M C(edr) Eğitim Hukuku ve Uygulamaları (Anı Yayıncılık 2024)
- Cengiz S, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Yaşam Hakkı’, (2011) 93 TBB Dergisi
- Centel N, ‘Cezanın Amacı ve Belirlenmesi’ Turhan Tufan Yüce’ye Armağan, (Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları 2001) 337
- Çalışkan A Z, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Eğitim ve Öğrenim Hakkı’ (2007) 11 [3-4] Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 295
- Çallı Y, ‘Türk Anayasa Hukukunda Eğitim Hakkı’ (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi 2009)
- Çelik A, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Eğitim Hakkı’ (2015) 6 [20] Adalet Akademisi Dergisi 279
- Değerli A, ‘Avrupa Birliğinde Eğitim Hakkı’ (Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi 2016)
- Demirtaş Z, ‘Uluslararası Antlaşmalar Çerçevesinde Engellilerin Eğitim Hakkı’ (2019) 2 Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Akademisi Dergisi 39
- Easton S, ‘Not Just Another Brick in the Wall? Protecting Prisoners Right to Education’ (2022) 69 International Journal of Law, Crime and Justice 1
- Ekinci B & Eren M, Mahpus Hakları El Kitabı (TCPS Kitaplığı 2015)
- Emmert S, ‘Education in terms of Human Rights’ (2011) 12 Procedia Social and Behavioral Sciences 348
- Erdoğan O, İnfaz Hukuku (Adalet Yayınevi 2022) 1043
- General Comment No. 13: The Right to Education(Art. 13 of the Covenant)
- Gerards J, General Principle of the European Convention on Human Rights(Cambridge University Press 2019)
- Gilchrist H R, ‘Higher Education is a Human Right’ (2018) 17 [3] Washington University Law Review 645
- Gözler K, İnsan Hakları Hukuku (Ekin Yayınları 2017) 212
- Türk Anayasa Hukuku Dersleri (Ekin Yayınları 2017)
- Guide on Article 2 of Protocol No. 1 to the European Convention on Human Rights, Right to Education, (Council of Europe 29 February 2024)
- Gülcan M G, Eğitim Hukuku (Pegem Yayıncılık 2019)
- İnceoğlu S(edr) İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa (Council of Europe 2013)
- Karafazlı H & Tuna C, ‘Türkiye’de Cezaevlerinde Uygulanan Eğitim Politikaları’ (2020) 1 [2] Eğitim Yönetimi ve Politikaları Dergisi 42
- Koçyiğit S, ‘Uluslararası Belgeler ve Türk Hukukunda Eğitim Hakkı’ (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2014)
- Necmi N & Cemaloğlu N, Eğitim Hukuku (Pegem Akademi Yayıncılık 2021)
- Öksüz Y, ‘Temel Bir İnsan Hakkı Olarak Eğitim Hakkı’ (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi 2023)
- Özbek V Ö, İnfaz Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2023)
- Özen M, Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında İnfaz Hukuku, (Adalet Yayınevi 2024)
- Sağlam F, Temel Hakların Sınırlanması ve Özü (Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları 1982)
- Saldırım M, ‘Uluslararası Hukuk Açısından Türkiye’deki Tutuklu ve Hükümlülerin Eğitim Hakkı’ (2004)
- Savaş G, ‘Türk Eğitim Sistemini Kuran ve Düzenleyen Temel Yasalar’iç Necmi Gökyer ve Necati Cemaloğlu (edr), Eğitim Hukuku (Pegem Akademi Yayıncılık 2021)
- Selamet K, ‘Türkiye Hapishanelerinde Öğrenci Olmak ve Öğrenim Hakkı’ (2015) Türkiye Hapishane Çalışmaları Merkezi
- Sungurtekin Özkan M, ‘İnsan Hakkı Olarak Eğitim Hakkı ve Ülkemizde Kız Çocuklarının Durumu’ (2019) İzmir Barosu Dergisi 119
- Şahin C & Özgenç İ, İnfaz Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2023)
- Şantay Baykut S, ‘İnsan Haklarının Korunması Açısından Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları’ (Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi 2019)
- Tomasevski K, ‘Human Right Obligations: Making Education Available, Accessible, Acceptable and Adaptable’ (2011) 3 Education Primers 13
- Topçu N K & Can N, ‘Örgüt Suçlarından Mahkûm Olan Öğrencilerin Yükseköğretim Kurumundan Çıkarılmasının Cezaların İnfazının Amacı ve Eğitim Hakkı Bağlamında Değerlendirilmesi’ (2022) 19 Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 283
- Urgan G, Positive Obligations of States for The Protection of Prisoners Rights Under the Case Law Of the European Court of Human Rights (Eğitim Yayınevi 2020)
- Ülker İ, ‘Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde ve Türk Anayasa Hukukunda Eğitim Hakkı ve Özgürlüğü’ (Yüksek Lisans Tezi, Konya Selçuk Üniversitesi 2010)
- Ünal A & Sarpkaya R, Eğitim Hakkı (Anı Yayıncılık 2021) 21
- Ünal A, Eğitim Hukuku: Herkese Nitelikli Eğitim (Anı Yayıncılık 2020)
- Vorhaus J, ‘Prisoners’ Right to Education: A Philosophical Survey’ (2014) 12 [2] London Review of Education
- Williams K & Rainey B, ‘Language, Education and the European Convention on Human Rights in the Twenty-First Century’ (2002) 22 [4] Legal Studies
- Zendeli E, ‘The Right to Education as a Fundamental Human Right’ (2017) 7 [4] Contemporary Educational Researches Journal 158
Year 2025,
Issue: 63, 207 - 244, 29.07.2025
Abstract
The freedom of those in penal institutions who have been determined to have committed a crime by a final court decision or who are detained and tried on allegations of committing a crime is restricted due to this legal situation. However, as is widely accepted in doctrine and judicial decisions, although these persons are deprived of their personal liberty, they continue to preserve other fundamental rights and freedoms such as the right to life, physical and moral integrity or freedom of expression. In this sense, the right to education is one of the rights that these people continue to preserve. The right to education is also an important tool for achieving the expected purpose of punishment and for the reintegration of people in penal institutions into society. Nevertheless, given the specific circumstances of prisoners, pursuing formal education or distance learning activities can sometimes lead to allegations of rights violations.
In this study, the right to education and opportunities of people in penal institutions will be examined by making use of doctrine, international and national legislation, and the case laws of the European Court of Human Rights and the Turkish Constitutional Court, and state’s obligations, especially regarding their participation in formal and distance education, will be investigated.
Ethical Statement
This article is not subject to Ethics Committee permission
References
- Adıgüzel S, ‘Uluslararası Hukukta ve Türkiye’de Eğitim Hakkı’ (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi 2016)
- Akandji-Kombe J, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Pozitif Yükümlülükler (Özgür Heval Çınar ve Abdulcelil Kaya, Council of Europe 2007)
- Akın A, İnfaz Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2016)
- Altunya H N, Anayasa Hukuku Açısından Türkiye’de Eğitim ve Öğrenim Hakkı (Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları 2019)
- Anayurt Ö, Avrupa İnsan Hakları Hukukunda Kişisel Başvuru Yolu, (Seçkin Yayıncılık 2004)
- Atakan A, ‘Friedrich Müller’in “Temel Hakların Nesnel Sınırlılığı” Teorisi Üzerine Bir İnceleme’ (2010) 16 [3-4] Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
- Aydoğan A, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Eğitim Hakkı’ (Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi 2018)
- Aytaç T(edr), Eğitim Hukuku (Pegem Akademi Yayıncılık 2020)
- Binbir Ü & Arastaman G, ‘Eğitim Hakkı: Bir Sistematik Derleme Çalışması’ (2021) 11 [18] Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 5075
- Bozak A & Yıldırım M C(edr) Eğitim Hukuku ve Uygulamaları (Anı Yayıncılık 2024)
- Cengiz S, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Yaşam Hakkı’, (2011) 93 TBB Dergisi
- Centel N, ‘Cezanın Amacı ve Belirlenmesi’ Turhan Tufan Yüce’ye Armağan, (Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları 2001) 337
- Çalışkan A Z, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Eğitim ve Öğrenim Hakkı’ (2007) 11 [3-4] Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 295
- Çallı Y, ‘Türk Anayasa Hukukunda Eğitim Hakkı’ (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi 2009)
- Çelik A, ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Eğitim Hakkı’ (2015) 6 [20] Adalet Akademisi Dergisi 279
- Değerli A, ‘Avrupa Birliğinde Eğitim Hakkı’ (Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi 2016)
- Demirtaş Z, ‘Uluslararası Antlaşmalar Çerçevesinde Engellilerin Eğitim Hakkı’ (2019) 2 Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Akademisi Dergisi 39
- Easton S, ‘Not Just Another Brick in the Wall? Protecting Prisoners Right to Education’ (2022) 69 International Journal of Law, Crime and Justice 1
- Ekinci B & Eren M, Mahpus Hakları El Kitabı (TCPS Kitaplığı 2015)
- Emmert S, ‘Education in terms of Human Rights’ (2011) 12 Procedia Social and Behavioral Sciences 348
- Erdoğan O, İnfaz Hukuku (Adalet Yayınevi 2022) 1043
- General Comment No. 13: The Right to Education(Art. 13 of the Covenant)
- Gerards J, General Principle of the European Convention on Human Rights(Cambridge University Press 2019)
- Gilchrist H R, ‘Higher Education is a Human Right’ (2018) 17 [3] Washington University Law Review 645
- Gözler K, İnsan Hakları Hukuku (Ekin Yayınları 2017) 212
- Türk Anayasa Hukuku Dersleri (Ekin Yayınları 2017)
- Guide on Article 2 of Protocol No. 1 to the European Convention on Human Rights, Right to Education, (Council of Europe 29 February 2024)
- Gülcan M G, Eğitim Hukuku (Pegem Yayıncılık 2019)
- İnceoğlu S(edr) İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa (Council of Europe 2013)
- Karafazlı H & Tuna C, ‘Türkiye’de Cezaevlerinde Uygulanan Eğitim Politikaları’ (2020) 1 [2] Eğitim Yönetimi ve Politikaları Dergisi 42
- Koçyiğit S, ‘Uluslararası Belgeler ve Türk Hukukunda Eğitim Hakkı’ (Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi 2014)
- Necmi N & Cemaloğlu N, Eğitim Hukuku (Pegem Akademi Yayıncılık 2021)
- Öksüz Y, ‘Temel Bir İnsan Hakkı Olarak Eğitim Hakkı’ (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi 2023)
- Özbek V Ö, İnfaz Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2023)
- Özen M, Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında İnfaz Hukuku, (Adalet Yayınevi 2024)
- Sağlam F, Temel Hakların Sınırlanması ve Özü (Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları 1982)
- Saldırım M, ‘Uluslararası Hukuk Açısından Türkiye’deki Tutuklu ve Hükümlülerin Eğitim Hakkı’ (2004)
- Savaş G, ‘Türk Eğitim Sistemini Kuran ve Düzenleyen Temel Yasalar’iç Necmi Gökyer ve Necati Cemaloğlu (edr), Eğitim Hukuku (Pegem Akademi Yayıncılık 2021)
- Selamet K, ‘Türkiye Hapishanelerinde Öğrenci Olmak ve Öğrenim Hakkı’ (2015) Türkiye Hapishane Çalışmaları Merkezi
- Sungurtekin Özkan M, ‘İnsan Hakkı Olarak Eğitim Hakkı ve Ülkemizde Kız Çocuklarının Durumu’ (2019) İzmir Barosu Dergisi 119
- Şahin C & Özgenç İ, İnfaz Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2023)
- Şantay Baykut S, ‘İnsan Haklarının Korunması Açısından Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları’ (Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi 2019)
- Tomasevski K, ‘Human Right Obligations: Making Education Available, Accessible, Acceptable and Adaptable’ (2011) 3 Education Primers 13
- Topçu N K & Can N, ‘Örgüt Suçlarından Mahkûm Olan Öğrencilerin Yükseköğretim Kurumundan Çıkarılmasının Cezaların İnfazının Amacı ve Eğitim Hakkı Bağlamında Değerlendirilmesi’ (2022) 19 Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 283
- Urgan G, Positive Obligations of States for The Protection of Prisoners Rights Under the Case Law Of the European Court of Human Rights (Eğitim Yayınevi 2020)
- Ülker İ, ‘Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde ve Türk Anayasa Hukukunda Eğitim Hakkı ve Özgürlüğü’ (Yüksek Lisans Tezi, Konya Selçuk Üniversitesi 2010)
- Ünal A & Sarpkaya R, Eğitim Hakkı (Anı Yayıncılık 2021) 21
- Ünal A, Eğitim Hukuku: Herkese Nitelikli Eğitim (Anı Yayıncılık 2020)
- Vorhaus J, ‘Prisoners’ Right to Education: A Philosophical Survey’ (2014) 12 [2] London Review of Education
- Williams K & Rainey B, ‘Language, Education and the European Convention on Human Rights in the Twenty-First Century’ (2002) 22 [4] Legal Studies
- Zendeli E, ‘The Right to Education as a Fundamental Human Right’ (2017) 7 [4] Contemporary Educational Researches Journal 158
There are 51 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Law in Context (Other) |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | July 29, 2025 |
| Submission Date | December 16, 2024 |
| Acceptance Date | July 22, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 63 |
Cite
- Article Files