Abstract
Sûre ve âyetlerdeki insicamın Kur’ân’daki en önemli edebi hususlardan biri olduğu bilinmektedir. Sûrelerin insicam açısından değerlendirilmesi Kur’ân’daki birçok konun bütünlük halinde sunulmasına imkân verir. Bu konu tefsir usulü ilminde münasebetü’l-Kur’ân başlığı altında ele alınır. Âyet ve sûreler arasındaki insicamı tespit edip ortaya çıkarmak her zaman çok kolay bir durum değildir. Âyetler ve sûreler arasındaki insicamın ortaya çıkarılması dikkatli bir okuma ve belli bir birikimi gerektirir. Bu sebeple bu çalışmada âyetleri arasındaki insicamın tespitinin önemli olduğunu düşündüğümüz Kalem sûresi konu edilir. Kalem sûresindeki kavram ve misallerin birbiriyle olan irtibatı üzerinde durularak âyetler ve sûreler arasındaki anlam bütünlüğü ortaya konulmaya çalışılır. Bu çalışma giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Girişte insicam kavramı ve çalışmanın yöntemi ele alınır. Birinci bölümde Kalem sûresinin bazı âyetlerinin birbirleriyle olan insicamı değerlendirilir. Sûrede geçen bazı kavramlar ve ahlak ilkeleri ayrı alt başlıklar altında değerlendirilir. Nûn harfinin Hz. Yûnus kıssası ile olan irtibatı ele alınır. Nûn harfinin balığa benzetilmesinin sebepleri üzerinde durulur. Hz. Yûnus’un balığa benzetilmesine “zün nûn” ifadesinin de işaret ettiğine değinilir. Kalem, mecnun ve hidayet ifadelerinin tebliğ açısından birbiriyle olan irtibatına işaret edilir. Kalem sûresinde geçen “sen güzel bir ahlak üzerin” ahlaki değerler açısından ele alınır. Hz. Peygamber’in tebliğ görevini yaparken takındığı tavrın nasıl olduğu tespit edilerek değerlendirilir. Hz. Peygamber’in ahlak anlayışının hoşgörü eksenli olduğu fikri üzerinde durulur. Kötülüğe karşı kötülükle cevap vermenin uygun olmadığı “Seninle ilişkisini kesenle sen ilişkini devam ettir, sana vermeyene sen ver, sana haksızlık edeni affet” İfadeleri doğrultusunda değerlendirilir. Kalem sûresinde geçen bahçe ashabının sureyle olan irtibatı değerlendirilir. Aynı zamanda surede konu edilen Hz. Yunus kıssası ile bahçe ashabının ortak yönleri belirtilir. Hz. Peygamber ile Hz. Yûnus kıssasının birbiriyle olan alakası üzerinde durulur. Hz. Peygamber’e Hz. Yunus gibi öfkeli davranarak tebliğ görevini ihmal etmemesi hususundaki uyarıya dikkat çekilir. İkinci bölümde ise söz konusu âyetlerin diğer sûrelerdeki âyetlerle olan irtibatı konu edilir. Bu bağlamda Kalem sûresinin Câsiye, Hûd, Tîn, Kamer, Sebe, Mü’minûn, En’am, Hümeze, Müddesir, Hakka, Sâffât, Enbiya, Maun sûreleriyle olan irtibatı ele alınır. Câsiye sûresinde kulların davranışlarının gözetilmesine yapılan vurgu Kalem sûresiyle olan irtibatı açısından değerlendirilir. Tîn sûresi bağlamında güzel ahlakın neticesi olarak Allah tarafından verilecek olan mükâfatların önemine işaret edilir. Kamer sûresi Hz. Peygamber’e yalancı ithamı açısından ele alınır. Mü’minûn sûresi mal ve dünya hayatını insanı Allah’tan alı koymaması bağlamında Kalem sûresiyle irtibatlandırılır. Hümeze sûresi insanları arkalarından çekiştirmenin ve ayıplamanın uygun gayri ahlaki bir davranış olduğu bağlamında değerlendirilir. Kalem sûresinin Maun suresiyle olan irtibatı fakiri gözetip koruma açısından ele alınır. Çalışma Kur’ân’ın insicam açısından değerlendirilmesi neticesinde Kalem sûresinde açığa çıkan manaları belirten sonuçla bitirilir.
Keywords
References
- Aydınlatan, Zeliha Mahinur. Kalem Suresi Bağlamında Tefsir İhtilâfları Üzerine Bir İnceleme. Karabük: Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü İslami Bilimler Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi, 2021.
- Ayverdi, İlhan. Büyük Misalli Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı, 2005.
- Bikâî, İbrâhîm b. Ömer. Nazmü’d-dürer. Kahire: Daru’l-Kitabi’l-İslamî, ts.
- Bursevî, İsmail Hakkı. Ruhu’l-beyan. Beyrut: Daru’l-Fikr, ts.
- İbn Ebü’l-İsba’, Ebû Muhammed Zekiyyüddîn Abdilvâhid b. Zâfir el-Mısrî. Bedîü’l-Kur’ân, thk. Muhammed Şeref. Kahire: Dâru’n-Nahde, 1392/1792.
- İbn Kesir, Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer el-Kureşî. Tefsiru’l-Kurâni’l-azîm. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419.
- Kur’ân Yolu Meâli, çev. Hayreddin Karaman. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2014.
- Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. Kâhire: Dâru Kütüb el- Mısriyye, 1964.
- Kuşeyrî. Abdu’l-Kerim, Letaifu’l-işarat. Mısır: el-Heyetü’l-Mısriyye, ts.
- Müslim, b. Haccac Ebu’l-Hasan el-Kuşeyrî. el-Müsnedü’-s-sahihü’l-muhtasar. Beyrut: Daru Türasi’l-Arabî, ts.
- Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer Fahruddin. Mefâtihu’l-gayb. Dâru İhyâi Türâsi’l-Arabî, 1420.
- Sarıgül, Murat. “İlk Nâzil Olan Beş Âyetin Münâsebetü’l-Kur’ân İlmi Açısından İncelenmesi”, Mütefekkir 7/14 (2020), 485-507.
- Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr Celaleddin. el-İtkan fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Mustafa Dȋbe’l-Buğa. Beyrut: Dȃru İbn Kesir, 1416/1996.
- Taberî, Muhammed b. Cerir. Câmiu’l-beyan fî tevili’l-Kur’ân. Müessesetü’r-Risale, 2000.
- Yazır, Muhammed Hamdi Elmalılı. Hak Dini Kur’ân Dili Meali. (Tıbkı Basım) Diyanet İşleri Başkanlığı, 2015.
- Yılmaz, Mehmet Faik. Âyetler ve Sûreler Arasındaki Münâsebet. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
- Zerkeşî, Bedrüddin Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. Dâru İhyâi Kütübi’l-Arabî, 1957.
Abstract
References
- Aydınlatan, Zeliha Mahinur. Kalem Suresi Bağlamında Tefsir İhtilâfları Üzerine Bir İnceleme. Karabük: Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü İslami Bilimler Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi, 2021.
- Ayverdi, İlhan. Büyük Misalli Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı, 2005.
- Bikâî, İbrâhîm b. Ömer. Nazmü’d-dürer. Kahire: Daru’l-Kitabi’l-İslamî, ts.
- Bursevî, İsmail Hakkı. Ruhu’l-beyan. Beyrut: Daru’l-Fikr, ts.
- İbn Ebü’l-İsba’, Ebû Muhammed Zekiyyüddîn Abdilvâhid b. Zâfir el-Mısrî. Bedîü’l-Kur’ân, thk. Muhammed Şeref. Kahire: Dâru’n-Nahde, 1392/1792.
- İbn Kesir, Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer el-Kureşî. Tefsiru’l-Kurâni’l-azîm. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419.
- Kur’ân Yolu Meâli, çev. Hayreddin Karaman. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2014.
- Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. Kâhire: Dâru Kütüb el- Mısriyye, 1964.
- Kuşeyrî. Abdu’l-Kerim, Letaifu’l-işarat. Mısır: el-Heyetü’l-Mısriyye, ts.
- Müslim, b. Haccac Ebu’l-Hasan el-Kuşeyrî. el-Müsnedü’-s-sahihü’l-muhtasar. Beyrut: Daru Türasi’l-Arabî, ts.
- Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer Fahruddin. Mefâtihu’l-gayb. Dâru İhyâi Türâsi’l-Arabî, 1420.
- Sarıgül, Murat. “İlk Nâzil Olan Beş Âyetin Münâsebetü’l-Kur’ân İlmi Açısından İncelenmesi”, Mütefekkir 7/14 (2020), 485-507.
- Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr Celaleddin. el-İtkan fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Mustafa Dȋbe’l-Buğa. Beyrut: Dȃru İbn Kesir, 1416/1996.
- Taberî, Muhammed b. Cerir. Câmiu’l-beyan fî tevili’l-Kur’ân. Müessesetü’r-Risale, 2000.
- Yazır, Muhammed Hamdi Elmalılı. Hak Dini Kur’ân Dili Meali. (Tıbkı Basım) Diyanet İşleri Başkanlığı, 2015.
- Yılmaz, Mehmet Faik. Âyetler ve Sûreler Arasındaki Münâsebet. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
- Zerkeşî, Bedrüddin Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. Dâru İhyâi Kütübi’l-Arabî, 1957.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Tafsir |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | May 31, 2022 |
| Published in Issue | Year 2022 Volume: 2 Issue: 1 |
