Tarih Kritik Dergisi

Abstract

Doğru bilginin peşinde olan tarihçiler, herhangi bir tarafgirliğe sebebiyet vermemek amacıyla her türlü kaynağı incelemekle mükelleftirler. Oldukça meşakkatli bir çalışma sürecine tekâbül eden bu mükellefiyet, tarihteki kişilerin ve olayların önem veya ihtilâfına bağlı olarak değişkenlik gösterecektir. Pek tabiî olan bu hususa yakın tarihimizden örnek verecek olursak; Sultan II. Abdülhamid, İttihat ve Terakki, Ermeni Meselesi, Enver Paşa ve faaliyetleri gibi birtakım bahisler hemencecik kendisini belli edecektir. Zikrettiğimiz her bir konu hakkında taraftar-muhalif yüzlerce, binlerce tarihî kaynak ve telif eser bulunmakta ve her biri “doğruları açıkladığını” iddia etmektedir. Bu yüzden; konu hakkında yazılmış eserlerin ve özellikle de hâtıratların çapraz biçimde okunması ve birbiriyle kıyaslanması elzem bir hâl almaktadır. Öyle ki, geçmişten günümüze kadar süregelen tartışmalara ve tarafgirliklere zemin hazırlayan ve hatta o tartışmaların ana hedefi konumunda bulunan Enver Paşa, böylesi hummalı bir çalışma yapılmaya değer bir şahsiyettir. Zira pek çok hâtıratta Paşa’nın hayatı, icraatı ve karakteri bahislerine temas edildiği gibi; ifade ettiğimiz hususları başlı başına inceleyen eserler1 ve Paşa hakkında özel bilgiler sunan hâtıratlar da mevcuttur. 2 Enver Paşa’nın kıymetli eşi Naciye Sultan tarafından kaleme alınan hâtırat da bu noktada oldukça değerlidir.