Research Article
BibTex RIS Cite

Sosyal Anksiyete Belirtileri Gösteren Üniversite Öğrencilerinde Sanal Gerçeklik İle Maruz Bırakma ve Psikoeğitimin Karşılaştırmalı Etkililiği

Year 2025, Volume: 4 Issue: 2, 114 - 128, 26.04.2025

Mert Aksoy , Cumhur Avcil

Abstract

Sosyal anksiyete bozukluğu; bireylerin sosyal durumlar karşısında aşırı kaygı duymaları, olumsuz değerlendirilme veya alay edilme korkusu ile karakterize, genellikle çocukluk ve ergenlik dönemlerinde başlayan bir psikolojik rahatsızlıktır. Bu araştırma, sosyal anksiyete belirtileri gösteren üniversite öğrencileri (N=26) üzerinde, dört seanslık sanal gerçeklikle maruz bırakma tekniği (n=14) ile tek seanslık bilişsel davranışçı terapi temelli psikoeğitimin (n=12) etkinliklerinin karşılaştırmalı olarak değerlendirildiği bir çalışmadır. Araştırmanın ölçüm araçları olarak, sosyal anksiyete düzeyleri Liebowitz Sosyal Anksiyete Ölçeği ve genel anksiyete belirtileri Beck Anksiyete Envanteri kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonuçları, sanal gerçeklikle maruz bırakma müdahalesinin, sosyal kaygı düzeylerinde, psikoeğitim uygulanan gruba göre anlamlı bir azalma sağladığını (t: 3.537, p<.01) ve bu azalmanın müdahale sonrasında da sürdürülebildiğini (W: 67.000, p>.05) ortaya koymuştur. Öte yandan, bilişsel davranışçı terapi temelli psikoeğitimin genel anksiyete düzeyleri üzerinde, sanal gerçeklikle maruz bırakma uygulamasına kıyasla anlamlı olumlu etkiler sergilediği gözlemlenmiştir (t: 3.181, p<.05). Bu bulgular, sosyal kaygı belirtilerinin yönetiminde sanal gerçeklikle maruz bırakmanın önemli bir müdahale olduğunu vurgularken, bilişsel yapılandırmaya dair bilgilendirmeler içeren psikoeğitimin genel kaygı düzeylerinin azaltılmasında etkili bir araç olabileceğini göstermektedir. Sonuç olarak; bu çalışma, sosyal anksiyete bozukluğu tedavisinde -etkili olduğu geçmiş araştırmalarla kanıtlanmış- maruz bırakma tekniğinin, sanal gerçeklik teknolojileri kullanılarak uygulanmasının da etkili birer müdahale yöntemi olarak değerlendirilebileceğini göstermektedir. Bu çalışmanın bulguları, sosyal kaygı belirtilerinin azaltılmasında kombine müdahale yaklaşımlarının etkili olabileceğine dair kanıtlar sunmakta ve sanal gerçeklikle maruz bırakmanın, özellikle sosyal anksiyete üzerindeki etkilerini maksimize etmek için bilişsel müdahalelerle birleştirilmesinin bu etkililiği daha da artırabileceğini ortaya koymaktadır. Bu sonuçlar, gelecekteki araştırmalarda daha geniş katılımcı gruplarıyla ve uzun vadeli etkilerin incelenmesiyle desteklenebilir.

Keywords

Sosyal Anksiyete Psikoeğitim Sanal Gerçeklik ile Maruz Bırakma Bilişsel Davranışçı Terapi

References

  • American Psychiatric Association, D. S. M. T. F., & American Psychiatric Association, D. S. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 (Vol. 5, No. 5). Washington, DC: American psychiatric association.
  • Ameringen, M. G. van, Mancini, C. ve Farvolden, P. (2003). The impact of anxiety disorders on educational achievement. Journal of Anxiety Disorders, 17(5), 561-571. https://doi.org/10.1016/S0887-6185(02)00228-1
  • Anderson, P. L., Zimand, E., Hodges, L. F., & Rothbaum, B. O. (2013). Cognitive behavioral therapy for public-speaking anxiety using virtual reality for exposure. Depression and Anxiety, 22(3), 156-158. https://doi.org/10.1002/da.20090
  • Bal, P. N. (2014). Sosyal Fobi Grup Psiko-Eğitim Programının Üniversite Öğrencileri Üzerindeki Etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(35).
  • Bayramkaya, E. (2009). Sosyal fobi belirtileri, yetişkin bağlanma boyutları ve kişilerarası ilişki biçimleri arasındaki ilişkiler (Tez No. 257053) [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Beck, A. T., Epstein, N., Brown, G. ve Steer, R. A. (1988). An inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric properties. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56(6), 893–897. https://doi.org/10.1037/0022-006X.56.6.893
  • Carl, E., Stein, A. T., Levihn-Coon, A., Pogue, J. R., Rothbaum, B., Emmelkamp, P., ve Asmundson, G. J. G. (2019). Virtual reality exposure therapy for anxiety and related disorders: A meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Anxiety Disorders, 61, 27-36. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2018.08.003
  • Connolly, S. D., Suarez, L., ve Sylvester, C. (2011). Assessment and treatment of anxiety disorders in children and adolescents. Current psychiatry reports, 13(2), 99–110. https://doi.org/10.1007/s11920-010-0173-z
  • Davidson, J. R. T., Hughes, D. C., George, L. K. ve Blazer, D. G. (1994). The Boundary of Social Phobia: Exploring the Threshold. Archives of General Psychiatry, 51(12), 975–983.https://doi.org/10.1001/archpsyc.1994.03950120047008
  • Evren, C. (2010). Sosyal Anksiyete Bozukluğu ve Alkol Kullanım Bozuklukları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(4), 473-515. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/115132
  • Fıstıkcı, N., Keyvan, A., Erten, E., Duran, Ş., ve Sungur, M. Z. (2015). Sosyal anksiyete bozukluğunda bilişsel davranışçı terapi: Güncel Kavramlar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(3), 229–243. http://psikguncel.org/archives/vol7/no3/cap_07_03_01.pdf
  • Fodor, L. A., Coteț, C. D., Cuijpers, P., Szamoskozi, Ș., David, D., ve Cristea, I. A. (2018). The effectiveness of virtual reality based interventions for symptoms of anxiety and depression: A metaanalysis. Scientific reports, 8(1), 10323. https://doi.org/10.1038/s41598018-28113-6
  • Gültekin, B. K., ve Dereboy, İ. F. (2011). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Fobinin Yaygınlığı ve Sosyal Fobinin Yaşam Kalitesi, Akademik Başarı ve Kimlik Oluşumu Üzerine Etkileri. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(3), 150–158.
  • Heimberg, R. G. (2002). Cognitive-behavioral therapy for social anxiety disorder: Current status and future directions. Biological Psychiatry, 51(1), 101-108. https://doi.org/10.1016/S0006-3223(01)01183-0
  • Heimberg, R. G., Horner, K. J. ve Juster, H. R. (1999). Psychometric properties of the Liebowitz Social Anxiety Scale. Psychological Medicine, 29, 199-212.
  • Horigome, T., Kurokawa, S., Sawada, K., Kudo, S., Shiga, K., Mimura, M., ve Kishimoto, T. (2020). Virtual reality exposure therapy for social anxiety disorder: a systematic review and meta-analysis. Psychological medicine, 50(15), 2487–2497. https://doi.org/10.1017/S0033291720003785
  • İlhan, Y., ve Avcil, C. (2023). The Efficacy of A Single-Session Virtual Reality Exposure In The Therapeutic Intervention of Specific Phobias. The Journal of Happiness and Well-Being, 9(15), 4-19.
  • Kessler, R. C., Berglund, P., Demler, O., Jin, R., Merikangas, K. R., ve Walters, E. E. (2005). Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of DSM-IV disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Archives of General Psychiatry, 62(6), 593-602. https://doi.org/10.1001/archpsyc.62.6.593
  • King, N. J., Heyne, D. ve Ollendick, T. (2005). Cognitive-Behavioral Treatments for Anxiety and Phobic Disorders in Children and Adolescents: A Review. Behavioral Disorders. 30. 241-257. https://doi.org/10.1177/019874290503000304
  • Morina, N., Ijntema, H., Meyerbröker, K. ve Emmelkamp, P. M. G. (2023). Can virtual reality exposure therapy gains be generalized to real-life? A meta-analysis of studies applying behavioral assessments. Behavior Therapy, 54(2), 298-316. https://doi.org/10.1016/j.beth.2022.09.006
  • Özden, Ö. (2020). Sanal gerçeklik destekli̇ maruz bırakma uygulamaları avantajlar sınırlılıklar ve etik konular. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 38-51. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1431309
  • Richardson, T. ve White, S. (2019). Psikoeğitim: Bilişsel davranışçı terapide temel yaklaşımlar. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 10(2), 76-84. https://doi.org/10.1111/jpm.12648
  • Rodrigues, F., Bartolo, A., Pacheco, E., Pereira, A., Silva, C. F., & Oliveira, C. (2018). PsychoEducation for anxiety disorders in adults: A systematic review of its effectiveness. Journal of Forensic Psychology, 3(2), 1-5.
  • Smith, K., Jones, R. ve Brown, L. (2022). The impact of virtual reality exposure therapy on social anxiety disorder: A randomized controlled trial. Behavior Research and Therapy, 142, 103-113. https://doi.org/10.1016/j.brat.2021.103-113
  • Soykan, C., Özgüven, H. D. ve Gençöz, T. (2003). Liebowitz Social Anxiety Scale: The Turkish version. Psychological Reports, 93(3 Pt 2), 1059-69.
  • Stein, M. B. ve Stein, D. J. (2008). Social anxiety disorder. The Lancet, 371(9618), 11151125. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(08)60488-2
  • Sungur, M. Z. (2000). Bilişsel-Davranışçı Yaklaşımlar ve Sosyal Fobi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 3(2), 27-32. https://www.klinikpsikiyatri.org/jvi.aspx?un=KPD-81226&volume=3&supp=2#
  • Ulusoy, M., Sahin, N.H., Erkmen, H. (1998). Turkish Version of the Beck Anxiety Inventory: Psychometric Properties. Journal of Cognitive Psychotherapy, 12(2), 163-172. https://l24.im/Hn26svW
  • Vardarlı, B. (2021). Teknolojik Bir Yaklaşım: Sanal Gerçeklik Maruz Bırakma Terapisi. Ege Eğitim Dergisi, 22(1), 40-56. https://doi.org/10.12984/egeefd.807422
  • Vassilopoulos, S. P., Brouzos, A., Damer, D. E., Mellou, A. ve Mitropoulou, A. (2013). A Psychoeducational School-Based Group Intervention for Socially Anxious Children. The Journal for Specialists in Group Work, 38(4), 307–329. https://doi.org/10.1080/01933922.2013.819953

Comparative Effectiveness of Virtual Reality Exposure and Psychoeducation in University Students with Social Anxiety Symptoms

Year 2025, Volume: 4 Issue: 2, 114 - 128, 26.04.2025

Mert Aksoy , Cumhur Avcil

Abstract

Social anxiety disorder is characterized by individuals experiencing excessive anxiety in social situations, fearing negative evaluation or ridicule, typically commencing during childhood and adolescence. This study evaluates the comparative effectiveness of a four-session virtual reality exposure technique (n=14) versus a single-session cognitive-behavioral therapy (CBT)-based psychoeducation (n=12) on university students displaying symptoms of social anxiety (N=26). The Liebowitz Social Anxiety Scale and the Beck Anxiety Inventory were employed to assess levels of social anxiety and general anxiety symptoms, respectively. Results indicate that the virtual reality exposure intervention significantly reduced levels of social anxiety compared to the psychoeducation group (t: 3.537, p<.01), with these gains being maintained post-intervention (W: 67.000, p>.05). Conversely, CBT-based psychoeducation showed significantly positive effects on general anxiety levels compared to the virtual reality exposure application (t: 3.181, p<.05). These findings highlight the importance of virtual reality exposure as an intervention in the management of social anxiety symptoms, while also suggesting that psychoeducation, which includes information on cognitive restructuring, can be an effective tool in reducing general anxiety levels. In conclusion, this study supports the potential of exposure techniques, previously validated by research, to be effectively implemented using virtual reality technologies as intervention methods in the treatment of social anxiety disorder. It provides evidence that combined intervention approaches may be effective in reducing symptoms of social anxiety and suggests that integrating cognitive interventions with virtual reality exposure could further enhance their effectiveness, particularly on social anxiety. These outcomes encourage further research with broader participant groups and the exploration of long-term effects.

Keywords

Social Anxiety Psychoeducation Virtual Reality Exposure Cognitive Behavioral Therapy

References

  • American Psychiatric Association, D. S. M. T. F., & American Psychiatric Association, D. S. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 (Vol. 5, No. 5). Washington, DC: American psychiatric association.
  • Ameringen, M. G. van, Mancini, C. ve Farvolden, P. (2003). The impact of anxiety disorders on educational achievement. Journal of Anxiety Disorders, 17(5), 561-571. https://doi.org/10.1016/S0887-6185(02)00228-1
  • Anderson, P. L., Zimand, E., Hodges, L. F., & Rothbaum, B. O. (2013). Cognitive behavioral therapy for public-speaking anxiety using virtual reality for exposure. Depression and Anxiety, 22(3), 156-158. https://doi.org/10.1002/da.20090
  • Bal, P. N. (2014). Sosyal Fobi Grup Psiko-Eğitim Programının Üniversite Öğrencileri Üzerindeki Etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(35).
  • Bayramkaya, E. (2009). Sosyal fobi belirtileri, yetişkin bağlanma boyutları ve kişilerarası ilişki biçimleri arasındaki ilişkiler (Tez No. 257053) [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Beck, A. T., Epstein, N., Brown, G. ve Steer, R. A. (1988). An inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric properties. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56(6), 893–897. https://doi.org/10.1037/0022-006X.56.6.893
  • Carl, E., Stein, A. T., Levihn-Coon, A., Pogue, J. R., Rothbaum, B., Emmelkamp, P., ve Asmundson, G. J. G. (2019). Virtual reality exposure therapy for anxiety and related disorders: A meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Anxiety Disorders, 61, 27-36. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2018.08.003
  • Connolly, S. D., Suarez, L., ve Sylvester, C. (2011). Assessment and treatment of anxiety disorders in children and adolescents. Current psychiatry reports, 13(2), 99–110. https://doi.org/10.1007/s11920-010-0173-z
  • Davidson, J. R. T., Hughes, D. C., George, L. K. ve Blazer, D. G. (1994). The Boundary of Social Phobia: Exploring the Threshold. Archives of General Psychiatry, 51(12), 975–983.https://doi.org/10.1001/archpsyc.1994.03950120047008
  • Evren, C. (2010). Sosyal Anksiyete Bozukluğu ve Alkol Kullanım Bozuklukları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(4), 473-515. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/115132
  • Fıstıkcı, N., Keyvan, A., Erten, E., Duran, Ş., ve Sungur, M. Z. (2015). Sosyal anksiyete bozukluğunda bilişsel davranışçı terapi: Güncel Kavramlar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(3), 229–243. http://psikguncel.org/archives/vol7/no3/cap_07_03_01.pdf
  • Fodor, L. A., Coteț, C. D., Cuijpers, P., Szamoskozi, Ș., David, D., ve Cristea, I. A. (2018). The effectiveness of virtual reality based interventions for symptoms of anxiety and depression: A metaanalysis. Scientific reports, 8(1), 10323. https://doi.org/10.1038/s41598018-28113-6
  • Gültekin, B. K., ve Dereboy, İ. F. (2011). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Fobinin Yaygınlığı ve Sosyal Fobinin Yaşam Kalitesi, Akademik Başarı ve Kimlik Oluşumu Üzerine Etkileri. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(3), 150–158.
  • Heimberg, R. G. (2002). Cognitive-behavioral therapy for social anxiety disorder: Current status and future directions. Biological Psychiatry, 51(1), 101-108. https://doi.org/10.1016/S0006-3223(01)01183-0
  • Heimberg, R. G., Horner, K. J. ve Juster, H. R. (1999). Psychometric properties of the Liebowitz Social Anxiety Scale. Psychological Medicine, 29, 199-212.
  • Horigome, T., Kurokawa, S., Sawada, K., Kudo, S., Shiga, K., Mimura, M., ve Kishimoto, T. (2020). Virtual reality exposure therapy for social anxiety disorder: a systematic review and meta-analysis. Psychological medicine, 50(15), 2487–2497. https://doi.org/10.1017/S0033291720003785
  • İlhan, Y., ve Avcil, C. (2023). The Efficacy of A Single-Session Virtual Reality Exposure In The Therapeutic Intervention of Specific Phobias. The Journal of Happiness and Well-Being, 9(15), 4-19.
  • Kessler, R. C., Berglund, P., Demler, O., Jin, R., Merikangas, K. R., ve Walters, E. E. (2005). Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of DSM-IV disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Archives of General Psychiatry, 62(6), 593-602. https://doi.org/10.1001/archpsyc.62.6.593
  • King, N. J., Heyne, D. ve Ollendick, T. (2005). Cognitive-Behavioral Treatments for Anxiety and Phobic Disorders in Children and Adolescents: A Review. Behavioral Disorders. 30. 241-257. https://doi.org/10.1177/019874290503000304
  • Morina, N., Ijntema, H., Meyerbröker, K. ve Emmelkamp, P. M. G. (2023). Can virtual reality exposure therapy gains be generalized to real-life? A meta-analysis of studies applying behavioral assessments. Behavior Therapy, 54(2), 298-316. https://doi.org/10.1016/j.beth.2022.09.006
  • Özden, Ö. (2020). Sanal gerçeklik destekli̇ maruz bırakma uygulamaları avantajlar sınırlılıklar ve etik konular. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 38-51. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1431309
  • Richardson, T. ve White, S. (2019). Psikoeğitim: Bilişsel davranışçı terapide temel yaklaşımlar. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 10(2), 76-84. https://doi.org/10.1111/jpm.12648
  • Rodrigues, F., Bartolo, A., Pacheco, E., Pereira, A., Silva, C. F., & Oliveira, C. (2018). PsychoEducation for anxiety disorders in adults: A systematic review of its effectiveness. Journal of Forensic Psychology, 3(2), 1-5.
  • Smith, K., Jones, R. ve Brown, L. (2022). The impact of virtual reality exposure therapy on social anxiety disorder: A randomized controlled trial. Behavior Research and Therapy, 142, 103-113. https://doi.org/10.1016/j.brat.2021.103-113
  • Soykan, C., Özgüven, H. D. ve Gençöz, T. (2003). Liebowitz Social Anxiety Scale: The Turkish version. Psychological Reports, 93(3 Pt 2), 1059-69.
  • Stein, M. B. ve Stein, D. J. (2008). Social anxiety disorder. The Lancet, 371(9618), 11151125. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(08)60488-2
  • Sungur, M. Z. (2000). Bilişsel-Davranışçı Yaklaşımlar ve Sosyal Fobi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 3(2), 27-32. https://www.klinikpsikiyatri.org/jvi.aspx?un=KPD-81226&volume=3&supp=2#
  • Ulusoy, M., Sahin, N.H., Erkmen, H. (1998). Turkish Version of the Beck Anxiety Inventory: Psychometric Properties. Journal of Cognitive Psychotherapy, 12(2), 163-172. https://l24.im/Hn26svW
  • Vardarlı, B. (2021). Teknolojik Bir Yaklaşım: Sanal Gerçeklik Maruz Bırakma Terapisi. Ege Eğitim Dergisi, 22(1), 40-56. https://doi.org/10.12984/egeefd.807422
  • Vassilopoulos, S. P., Brouzos, A., Damer, D. E., Mellou, A. ve Mitropoulou, A. (2013). A Psychoeducational School-Based Group Intervention for Socially Anxious Children. The Journal for Specialists in Group Work, 38(4), 307–329. https://doi.org/10.1080/01933922.2013.819953
There are 30 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Clinical Psychology
Journal Section Research Articles
Authors

Mert Aksoy 0009-0004-3516-2058

Cumhur Avcil 0000-0001-9237-1201

Publication Date April 26, 2025
Submission Date June 13, 2024
Acceptance Date July 5, 2024
Published in Issue Year 2025 Volume: 4 Issue: 2

Cite

APA Aksoy, M., & Avcil, C. (2025). Sosyal Anksiyete Belirtileri Gösteren Üniversite Öğrencilerinde Sanal Gerçeklik İle Maruz Bırakma ve Psikoeğitimin Karşılaştırmalı Etkililiği. Topkapı Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 114-128.
 Download Cover Image