Karaca Ahmed ve onunla birlikte geldiği düşünülen cemaatinin, Moğol baskısı sonucu
meydana gelen nüfus hareketliliği esnasında Batı Anadolu’ya ve bilhassa Germiyan bölgesine
gelmiş olmaları muhtemeldir. Söz konusu nüfus hareketliliği sonucunda Karaca Ahmed ve
cemaatinin Anadolu ve Balkanlar’ın birçok yerinde izler bıraktığı söylenebilir.
İnceleme konumuz olan Karaca Ahmed’in dışında Hacım Sultan ve Dedebalı’nın da
yine Kirman bölgesinden geldikleri için beyliklerine Germiyan Beyliği adını veren beyliğin
topraklarında bulunmaları bu ihtimali güçlendirmektedir. Her üç ismin de sonradan Hacı
Bektaş-ı Veli ve Bektaşilik ile ilişkilendirilmeleri yani Bektaşi geleneğine dâhil edilmeleri
meselenin sadece Germiyanoğulları Beyliği arazisi ile sınırlı kalmadığını ve daha geniş bir
coğrafyayı ilgilendirdiğini göstermektedir. Nitekim her üç şahsiyet ile ilgili Osmanlı arşiv
belgelerine yansıyan belge ve bilgilerin bütün Anadolu ve Balkan coğrafyasını ilgilendirmesi
bu gerçeğin bir ifadesi olarak değerlendirilmelidir. Bilhassa Dedebalı ve Karaca Ahmed’in
Anadolu ve Balkanlarda benzer şekilde ve birbirlerine yakın coğrafyalarda yerleşmeleri ya da
iz bırakmaları da aynı gelişmenin sonucu olarak görülmelidir.
Osmanlı arşiv kayıtları incelendiğinde araştırma konumuz olan Uşak’ın Ulubey ilçesine
bağlı Karacaahmet1 köyünün haricinde yine Uşak’ın Banaz ilçesine bağlı Kaplangı köyünde
de Karaca Ahmed’le ilişkilendirilen, zaviye ile Uşak’ın Kâfirviran karyesinde çiftlik ve yine
inceleme konumuz olan Karacaahmet köyünün güneyinde Denizli/Lazkiye’ye bağlı Karaca
Ahmedlü karyesinin ve doğusunda Karahisar-ı Sahib sancağı Sincanlı nahiyesinde Karaca
Ahmed karyesinin bulunması, Karaca Ahmed’in veya bağlı olduğu cemaatin bölgedeki iskân
ve yayılma sahalarını ve bıraktıkları izleri göstermesi açısından önemli olsa gerektir.
Bu makale, Anadolu’da Bektaşilik geleneği içinde önemli bir figür olan Karaca Ahmed ve Uşak Karacaahmet köyünün Osmanlı dönemindeki sosyo-ekonomik yapısı üzerine bir
araştırmadır. Uşak Karacaahmet köyünün tarihi ve sosyo-ekonomik yapısı, Osmanlı dönemi
tahrir, avarız, hurufat, nüfus, temettuat defterleri ve salnameler ile tespit edilen yerel kaynaklar
kullanılmak suretiyle analiz edilmeye çalışılmıştır.
It is probable that Karaca Ahmed and the community thought to have accompanied
him arrived in Western Anatolia, particularly in the Germiyan region, during the population
movements caused by the Mongol invasions. It can be said that, as a result of these population
movements, Karaca Ahmed and his community left traces in many parts of Anatolia and the
Balkans.
Apart from Karaca Ahmed, who is the subject of our study, the fact that Hacım Sultan and
Dedebalı also resided in the lands of the Germiyan Beylik-so named because they came from
the Kirman region-further strengthens this possibility. The later association of all three figures
with Hacı Bektaş-ı Veli and their inclusion in the Bektashi tradition indicates that this issue
is not limited to the territory of the Germiyanoğulları Beylik but concerns a much broader
geographical area
Indeed, the Ottoman archival records related to these three figures reflect information and
documents that concern the entire Anatolian and Balkan regions, which can be considered a
testament to this reality. In particular, the similar settlement patterns and traces left by Dedebalı
and Karaca Ahmed in nearby regions of Anatolia and the Balkans can be regarded as a result
of the same development.
An examination of Ottoman archival records reveals that, besides Karacaahmet village in
Ulubey, a district of Uşak—which is the focus of our research—there are also other settlements
associated with Karaca Ahmed in Uşak’s Banaz district, such as the zaviyah in Kaplangı
village, the farm in Kâfirviran hamlet, and Karaca Ahmedlü village south of Karacaahmet in
Denizli/Lazkiye. Additionally, Karaca Ahmed village located east of Karahisar-ı Sahib district
in Sincanlı township also indicates the settlement and spread areas of Karaca Ahmed or his
associated community in the region.
This article is a study on Karaca Ahmed, an important figure within the Bektashi tradition
in Anatolia, and the socio-economic structure of Karacaahmet village in Uşak during the
Ottoman period. The historical and socio-economic structure of Uşak’s Karacaahmet village
has been analyzed using Ottoman-era tahrir, avarız, hurufat, population, temettuat registers, and
salnames, as well as identified local source
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Ottoman Culture and Art, Late Modern Urban History, Early Modern Urban History, Ottoman history |
Journal Section | Research Article |
Authors | |
Publication Date | June 22, 2025 |
Submission Date | November 16, 2024 |
Acceptance Date | January 12, 2025 |
Published in Issue | Year 2025 Issue: 114 |
Bu dergide yayımlanan makaleler Creative Commons Attribution 4.0 ile lisanslanmıştır. Bu lisans, açık erişimli bir makalenin ticari olmayan bir şekilde tekrar kullanılmasına, yazar doğru atfedildiği sürece izin verir.