Research Article
İlköğretim Matematik Öğretmen Adaylarının Matematiksel Okuryazarlık Öz-Yeterlik Algıları ile Matematiksel Düşünmeleri Arasındaki İlişki
Abstract
Matematik eğitiminin temel hedefi matematik bilgi ve becerilerinin kazandırılması, matematiğin gerçek hayattaki rolünün fark edilmesi ve amaç doğrultusunda eleştirel ve derin düşünebilen bireyler yetiştirilmesidir. Matematik okuryazarlığı, bireylerin bu beceri ve yetkinlikleri günlük yaşamlarında kullanabilmesidir ve matematiksel düşünmenin akıl yürütme, bağlantı kurma, modelleme, matematiksel kavramların anlamlandırılması gibi yönlerini kapsamaktadır. Bu bize matematik okuryazarı olabilmek için matematiksel düşünme becerilerine sahip olunması gerektiğini göstermektedir. Bu kapsamda matematik okuryazarı bireyler yetiştirmek için öncelikle öğretmen ve öğretmen adaylarının gerekli beceri ve yetkinliklere sahip olması ve matematik okuryazarlığı yüksek düzeyde olması beklenmektedir. Matematik okuryazarlık öz-yeterlik algısı ile matematiksel düşünme arasındaki ilişkinin ne olacağı araştırmanın sorusunu oluşturmuştur. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, ilköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiksel okuryazarlık öz-yeterlik algısı ile matematiksel düşünmeleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma, 2023-2024 eğitim öğretim yılında İstanbul ilindeki üç devlet üniversitesinde eğitim gören 1. sınıf ilköğretim matematik öğretmen adaylarıyla gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında, Özgen ve Bindak (2008) tarafından geliştirilen "Matematiksel Okuryazarlık Öz Yeterlilik Algısı Ölçeği" ve Ersoy (2012) tarafından matematik öğretmen adayları için geliştirilmiş olan “Matematiksel Düşünme Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, öğretmen adaylarının matematiksel okuryazarlık öz-yeterlik inançları orta düzeydedir ve matematiksel düşünmeleri yüksek düzeydedir. Matematiksel düşünme alt boyutları içerisinde yer alan üst düzey düşünme, akıl yürütme ve matematiksel düşünme becerisi yüksek düzeyde iken problem çözme becerisi orta düzeydedir. Matematiksel düşünme becerileri ile okuryazarlık öz-yeterlik algısı arasında istatistik olarak anlamlı orta düzeyde pozitif bir korelasyon olduğu görülmüştür.
Keywords
Matematik Okuryazarlığı Öz-Yeterlilik Matematiksel Düşünme İlköğretim Matematik Öğretmen Adayı
References
- Alkan, H. & Güzel, E. B. (2005). Öğretmen adaylarında matematiksel düşünmenin gelişimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 221-236 Alkan, H., & Taşdan, B. T. (2011). Farklı sınıf düzeylerindeki matematik öğretmen adaylarının gözünden matematiksel düşünme. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 107-137.
- Altıntaş, E., Özdemir, A. Ş., & Kerpiç, A. (2012). Öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlik algılarının bölümlere göre karşılaştırılması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 26–34.
- Altun, M., Ülger, T. K., Bozkurt, I., Akkaya, R., Arslan, Ç., Demir, F., & Özaydın, Z. (2022). Matematik okuryazarlığının okul matematiği ile entegrasyonu. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 126-149. https://doi.org/10.19171/uefad.1035381
- Argyle, S. F. (2012). Mathematical thinking: From cacophony to consensus. Kent State University.
- Arslan, Ç., & İlkörücü, Ş. (2017). İlköğretim matematik ve fen bilgisi öğretmen adaylarının matematiksel düşünme düzeyleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 156-166. https://doi.org/10.17556/erziefd.310384
- Aydın, B., Çulha, Ş., & Yeşilgöz-Şengün, G. Y. (2020). Matematik öğretmeni adaylarının matematik okuryazarlık öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(3). 860-874. https://doi.org/10.30703/cije.656316
- Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W.H. Freeman.
- Berlin, D. & White, A. (1992). Report from the NSF/SSMA Wingspread Conference: A network integretad science and mathematics teaching and learning. School Science and Mathematics, 92(6), 340-342.
- Bhola, H. S. (1994). A source book for literacy work: perspective from the grassroots. Jessica Kingsley Publishers.
- Bilgeç, İ. (2022). Matematik eğitimi uzman ve öğretmenlerinin matematik okuryazarlığı kavramı hakkındaki düşünceleri [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Brown, C. A & Baird, J. (1993). Inside the teacher: Knowledge, beliefs, and attitudes in Research ideas in the classroom High school mathematics. Macmillan.
- Burton, L. (1984). Mathematical thinking: The struggle for meaning. Journal for Research in Mathematics Education, 15(l), 35-49
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2021). Bilimsel araştırma yöntemleri (30. baskı). Pegem Akademi Yayınları.
- Cooper, J. D. (2000). Literacy: Helping children construct meaning. Houghton Mifflin Co., 181 Ballardville St., Wilmington, MA 01887.
- Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (H. Ekşi, Çev.). EDAM Yayıncılık.
- Çelik, D. (2016). Matematiksel düşünme. E. Bingölbali, S. Arslan, İ. Ö. Zembat (Ed.), Matematik eğitiminde teoriler (s. 17-42). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Drew, S. V. (2012). Open up the ceiling on the common core state standards: preparing students for 21st-century literacy-now. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 56(4), 321 330. Düzgün, C., İpek, A. S. (2023). Sekizinci sınıf öğrencilerinin üslü ifadelerle ilgili matematiksel düşünme süreçlerinin incelenmesi. Manas Journal Of Social Studies , 12(4), 1249 - 1269.
- Ersoy, E. & Başer, N. E. (2013). Matematiksel düşünme ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 21(4), 1471-1486.
- Ersoy, E., & Pınar, G. (2014). Matematik öğretimi ve matematiksel düşünme. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 102-112.
- Güç, F. A., Aygün, Y. İ., Orba, K. (2021). Üstün yetenekli tanısı konulmuş ve konulmamış öğrencilerin matematiksel düşünme süreçlerinin karşılaştırılması. Milli Eğitim , 50(229), 337 - 362.
- Güneş, G., & Gökçek, T. (2013). Öğretmen adaylarının matematik okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 70–79.
- Hoyles, C., Noss, R., Kent, P., & Bakker, A. (2010). Improving mathematics at work: The need for techno-mathematical literacies. Routledge.
- Kabael, T., & Barak, B. (2016). Ortaokul matematik öğretmeni adaylarının matematik okuryazarlık becerilerinin PISA soruları üzerinden incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 7(2), 321–349.
- Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayınları.
- Konukoğlu, L., Agaç, G. & Özmantar, F. M. (2019). Cumhuriyet dönemi ilkokul matematik dersi öğretim programlarının matematik okuryazarlık perspektifinden incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(Baebd) , 10(2), 79 - 99. Kramarski, B., & Mizrachi, N. (2004). Enhancing mathematical literacy with the use of metackeitelognitive guidance in forum discussion. International Group for the Psychology of Mathematics Education, 3, 169-176.
- Mason J., Burton L. & Stacey K. (1985). Thinking Mathematically. Bristol, Addison Wesley Publishing Company.
- Mason, J., Burton, L., & Stacey, K. (2010). Thinking Mathematically. Secon Edition. Pearson Education Limited.
- Meaney, T. (2007). Weighing up the influence of context on judgements of mathematical literacy. Int J Of Sci And Math Educ 5, 681–704 (2007).
- NCCA. (2012). Project maths: Responding to current debate. National Council For Curriculum And Assessment.
- OECD. (1999). Measuring student knowledge and skills: A new framework for assessment. Paris: OECD.
- OECD. (2003). The PISA 2003 assessment framework: Mathematics, reading, science and problem-solving knowledge and skills. Paris: OECD Publishing.
- OECD. (2006). Assessing scientific, reading and mathematical literacy: A framework for PISA 2006. Paris: OECD Publishing.
- OECD. (2009). PISA 2009 assessment framework: Key competencies in reading, mathematics and science. Paris: OECD Publishing.
- Olkun, S. & Toluk, Z. (2007). İlköğretimde etkinlik temelli matematik öğretimi. Maya Akademi Yayın Dağıtım.
- Özgen, K., & Bindak, R. (2008). Matematik okuryazarlığı öz-yeterlik ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Education Journal, 16(2), 517-528.
- Özgen, K. (2015). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığına yönelik öz-yeterlik inançları. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(7). 1-12.
- Özgen, K., Özer, Y., & Arslan, E. (2018). Öğretmenlerin matematik okuryazarlığı ve problem kurma öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 1–21. https://doi.org/10.29299/kefad.2018.20.01.002
- Pajares, F., & Miller, M. D. (1994). The role of self-efficacy and self-concept beliefs in mathematical problem-solving: A path analysis. Journal of Educational Psychology, 86(2), 193–203. https://doi.org/10.1037/0022-0663.86.2.193
- Philipp, R. A. (2007). Mathematics teachers’ beliefs and affect. In F. K. Lester Jr. (Ed.), Second handbook of research on mathematics teaching and learning (pp. 257–315). Information Age Publishing.
- Rizki, L. M., & Priatna, N. (2019, February). Mathematical literacy as the 21st century skill. In Journal of Physics: Conference Series (Vol. 1157, No. 4, p. 042088). IOP Publishing.
- Schoenfeld, A. H. (2016). Learning to think mathematically: Problem solving, metacognition, and sense making in mathematics (Reprint). Journal of Education, 196(2), 1-38. https://doi.org/10.1177/002205741619600202
- Schunk, D. H. (2003). Self-efficacy and achievement behavior. Educational Psychology Review, 15(2), 173-184.
- Sevgen, B. (2002). Matematiksel Düşünce Yapısı ve Gelişimi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi kongresi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi: Ankara.
- Sidiropoulos, H. (2008). The implementation of a mandatory mathematics curriculum in South Africa: The case of mathematical literacy (Doctoral dissertation, University of Pretoria).
- Stacey, K. (2006). What is mathematical thinking and why is it important. Progress report of the APEC project: collaborative studies on innovations for teaching 89 and learning mathematics in different cultures (II)—Lesson study focusing on mathematical thinking.
- Steen, L. A., Turner, R., & Burkhardt, H. (2007). Developing mathematical literacy. In Modelling and applications in mathematics education: The 14th ICMI study (pp. 285-294). Boston, MA: Springer US.
- Tekin, B. ve Tekin, S. (2004). Matematik öğretmen adaylarının matematiksel okuryazarlık düzeyleri üzerine bir araştırma, http://www.matder.org.tr/Default.asp?id=85 adresinden 20 Ocak 2025 tarihinde alınmıştır.
- Tüzün, M. ve Cihangir, A. (2020). Ortaokul öğrencilerinin matematiksel düşünme aşamaları ile matematik öz yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 210- 228.
- Zehir, K., & Zehir, H. (2016). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlik inanç düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(2), 104–117.
Year 2025,
Volume: 15 Issue: Özel Sayı, 288 - 317, 30.05.2025
Abstract
References
- Alkan, H. & Güzel, E. B. (2005). Öğretmen adaylarında matematiksel düşünmenin gelişimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 221-236 Alkan, H., & Taşdan, B. T. (2011). Farklı sınıf düzeylerindeki matematik öğretmen adaylarının gözünden matematiksel düşünme. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 107-137.
- Altıntaş, E., Özdemir, A. Ş., & Kerpiç, A. (2012). Öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlik algılarının bölümlere göre karşılaştırılması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 26–34.
- Altun, M., Ülger, T. K., Bozkurt, I., Akkaya, R., Arslan, Ç., Demir, F., & Özaydın, Z. (2022). Matematik okuryazarlığının okul matematiği ile entegrasyonu. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 126-149. https://doi.org/10.19171/uefad.1035381
- Argyle, S. F. (2012). Mathematical thinking: From cacophony to consensus. Kent State University.
- Arslan, Ç., & İlkörücü, Ş. (2017). İlköğretim matematik ve fen bilgisi öğretmen adaylarının matematiksel düşünme düzeyleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 156-166. https://doi.org/10.17556/erziefd.310384
- Aydın, B., Çulha, Ş., & Yeşilgöz-Şengün, G. Y. (2020). Matematik öğretmeni adaylarının matematik okuryazarlık öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(3). 860-874. https://doi.org/10.30703/cije.656316
- Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W.H. Freeman.
- Berlin, D. & White, A. (1992). Report from the NSF/SSMA Wingspread Conference: A network integretad science and mathematics teaching and learning. School Science and Mathematics, 92(6), 340-342.
- Bhola, H. S. (1994). A source book for literacy work: perspective from the grassroots. Jessica Kingsley Publishers.
- Bilgeç, İ. (2022). Matematik eğitimi uzman ve öğretmenlerinin matematik okuryazarlığı kavramı hakkındaki düşünceleri [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Brown, C. A & Baird, J. (1993). Inside the teacher: Knowledge, beliefs, and attitudes in Research ideas in the classroom High school mathematics. Macmillan.
- Burton, L. (1984). Mathematical thinking: The struggle for meaning. Journal for Research in Mathematics Education, 15(l), 35-49
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2021). Bilimsel araştırma yöntemleri (30. baskı). Pegem Akademi Yayınları.
- Cooper, J. D. (2000). Literacy: Helping children construct meaning. Houghton Mifflin Co., 181 Ballardville St., Wilmington, MA 01887.
- Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (H. Ekşi, Çev.). EDAM Yayıncılık.
- Çelik, D. (2016). Matematiksel düşünme. E. Bingölbali, S. Arslan, İ. Ö. Zembat (Ed.), Matematik eğitiminde teoriler (s. 17-42). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Drew, S. V. (2012). Open up the ceiling on the common core state standards: preparing students for 21st-century literacy-now. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 56(4), 321 330. Düzgün, C., İpek, A. S. (2023). Sekizinci sınıf öğrencilerinin üslü ifadelerle ilgili matematiksel düşünme süreçlerinin incelenmesi. Manas Journal Of Social Studies , 12(4), 1249 - 1269.
- Ersoy, E. & Başer, N. E. (2013). Matematiksel düşünme ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 21(4), 1471-1486.
- Ersoy, E., & Pınar, G. (2014). Matematik öğretimi ve matematiksel düşünme. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 102-112.
- Güç, F. A., Aygün, Y. İ., Orba, K. (2021). Üstün yetenekli tanısı konulmuş ve konulmamış öğrencilerin matematiksel düşünme süreçlerinin karşılaştırılması. Milli Eğitim , 50(229), 337 - 362.
- Güneş, G., & Gökçek, T. (2013). Öğretmen adaylarının matematik okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 70–79.
- Hoyles, C., Noss, R., Kent, P., & Bakker, A. (2010). Improving mathematics at work: The need for techno-mathematical literacies. Routledge.
- Kabael, T., & Barak, B. (2016). Ortaokul matematik öğretmeni adaylarının matematik okuryazarlık becerilerinin PISA soruları üzerinden incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 7(2), 321–349.
- Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayınları.
- Konukoğlu, L., Agaç, G. & Özmantar, F. M. (2019). Cumhuriyet dönemi ilkokul matematik dersi öğretim programlarının matematik okuryazarlık perspektifinden incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(Baebd) , 10(2), 79 - 99. Kramarski, B., & Mizrachi, N. (2004). Enhancing mathematical literacy with the use of metackeitelognitive guidance in forum discussion. International Group for the Psychology of Mathematics Education, 3, 169-176.
- Mason J., Burton L. & Stacey K. (1985). Thinking Mathematically. Bristol, Addison Wesley Publishing Company.
- Mason, J., Burton, L., & Stacey, K. (2010). Thinking Mathematically. Secon Edition. Pearson Education Limited.
- Meaney, T. (2007). Weighing up the influence of context on judgements of mathematical literacy. Int J Of Sci And Math Educ 5, 681–704 (2007).
- NCCA. (2012). Project maths: Responding to current debate. National Council For Curriculum And Assessment.
- OECD. (1999). Measuring student knowledge and skills: A new framework for assessment. Paris: OECD.
- OECD. (2003). The PISA 2003 assessment framework: Mathematics, reading, science and problem-solving knowledge and skills. Paris: OECD Publishing.
- OECD. (2006). Assessing scientific, reading and mathematical literacy: A framework for PISA 2006. Paris: OECD Publishing.
- OECD. (2009). PISA 2009 assessment framework: Key competencies in reading, mathematics and science. Paris: OECD Publishing.
- Olkun, S. & Toluk, Z. (2007). İlköğretimde etkinlik temelli matematik öğretimi. Maya Akademi Yayın Dağıtım.
- Özgen, K., & Bindak, R. (2008). Matematik okuryazarlığı öz-yeterlik ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Education Journal, 16(2), 517-528.
- Özgen, K. (2015). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığına yönelik öz-yeterlik inançları. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(7). 1-12.
- Özgen, K., Özer, Y., & Arslan, E. (2018). Öğretmenlerin matematik okuryazarlığı ve problem kurma öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 1–21. https://doi.org/10.29299/kefad.2018.20.01.002
- Pajares, F., & Miller, M. D. (1994). The role of self-efficacy and self-concept beliefs in mathematical problem-solving: A path analysis. Journal of Educational Psychology, 86(2), 193–203. https://doi.org/10.1037/0022-0663.86.2.193
- Philipp, R. A. (2007). Mathematics teachers’ beliefs and affect. In F. K. Lester Jr. (Ed.), Second handbook of research on mathematics teaching and learning (pp. 257–315). Information Age Publishing.
- Rizki, L. M., & Priatna, N. (2019, February). Mathematical literacy as the 21st century skill. In Journal of Physics: Conference Series (Vol. 1157, No. 4, p. 042088). IOP Publishing.
- Schoenfeld, A. H. (2016). Learning to think mathematically: Problem solving, metacognition, and sense making in mathematics (Reprint). Journal of Education, 196(2), 1-38. https://doi.org/10.1177/002205741619600202
- Schunk, D. H. (2003). Self-efficacy and achievement behavior. Educational Psychology Review, 15(2), 173-184.
- Sevgen, B. (2002). Matematiksel Düşünce Yapısı ve Gelişimi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi kongresi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi: Ankara.
- Sidiropoulos, H. (2008). The implementation of a mandatory mathematics curriculum in South Africa: The case of mathematical literacy (Doctoral dissertation, University of Pretoria).
- Stacey, K. (2006). What is mathematical thinking and why is it important. Progress report of the APEC project: collaborative studies on innovations for teaching 89 and learning mathematics in different cultures (II)—Lesson study focusing on mathematical thinking.
- Steen, L. A., Turner, R., & Burkhardt, H. (2007). Developing mathematical literacy. In Modelling and applications in mathematics education: The 14th ICMI study (pp. 285-294). Boston, MA: Springer US.
- Tekin, B. ve Tekin, S. (2004). Matematik öğretmen adaylarının matematiksel okuryazarlık düzeyleri üzerine bir araştırma, http://www.matder.org.tr/Default.asp?id=85 adresinden 20 Ocak 2025 tarihinde alınmıştır.
- Tüzün, M. ve Cihangir, A. (2020). Ortaokul öğrencilerinin matematiksel düşünme aşamaları ile matematik öz yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 210- 228.
- Zehir, K., & Zehir, H. (2016). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlik inanç düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(2), 104–117.
There are 49 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Teacher Education and Professional Development of Educators |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | May 21, 2025 |
| Publication Date | May 30, 2025 |
| Submission Date | January 31, 2025 |
| Acceptance Date | April 17, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 15 Issue: Özel Sayı |
