EVDE YAŞAYAN YAŞLI BİREYLERİN HUZUREVİNE İLİŞKİN ALGI VE BEKLENTİLERİNİN İNCELENMESİ: ZONGULDAK ÖRNEĞİ
Abstract
Bu çalışma, evde yaşayan yaşlı bireylerin huzurevlerine ilişkin algı ve beklentilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Türkiye’de yaşlı nüfusun artışı, yaşlı bakım hizmetlerinin önemini artırmakta ve huzurevlerine yönelik algıları şekillendiren sosyal, ekonomik ve kültürel faktörleri anlamayı gerektirmektedir. Geleneksel aile yapısında yaşlı bireylerin aile içinde bakılması yaygınken, modernleşmeyle birlikte huzurevleri alternatif bir bakım modeli olarak öne çıkmaktadır. Bu nedenle evde yaşayan yaşlı bireylerin huzurevlerine ilişkin algı ve deneyimlerini keşfetmek önem kazanmaktadır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik deseni benimsemiş ve ölçüt örnekleme yöntemiyle belirlenen 16 yaşlı bireyle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar; 65 yaş ve üzeri, ev ortamında yaşayan ve daha önce huzurevi deneyimi olmayan bireylerdir. Veriler yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla toplanmış ve betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Bulgular, yaşlı bireylerin çoğunluğunun huzurevlerini son çare olarak gördüğünü, aile bakımını öncelikli tercih ettiğini ve yaşlı bireyler tarafından huzurevlerinin kültürel değerlere uygun bulunmadığını göstermektedir. Bununla birlikte, bazı katılımcılar huzurevlerini profesyonel bakım ve bağımsız bir yaşam sunan bir seçenek olarak değerlendirmiştir. Katılımcılar, huzurevlerine ilişkin önyargıların medya ve toplumsal algılarla beslendiğini, devlet destekli bakım hizmetlerinin yetersiz kaldığını ve evde bakım modellerinin daha fazla teşvik edilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Ayrıca, huzurevlerinde sosyal etkileşimi artıracak etkinliklerin düzenlenmesi ve yaşlı bireylerin daha aktif bir yaşam sürmelerine yönelik alternatif modellerin geliştirilmesi önerilmiştir. Bu doğrultuda, huzurevleri hakkındaki olumsuz algıların değiştirilmesi, yaşlı bireylere yönelik bakım politikalarının çeşitlendirilmesi ve huzurevi hizmetlerinin kalitesinin artırılması gerekmektedir. Çalışmanın bulguları, politika yapıcılara ve uygulayıcılara yaşlı bakım hizmetlerinin geliştirilmesi konusunda rehberlik edebilecek önemli veriler sunmaktadır.
Keywords
References
- Abrahamson, K., Hass, Z., & Arling, G. (2018). Shall I stay or shall I go? The choice to remain in the nursing home among residents with high potential for discharge. Journal of Applied Gerontology, 37(12), 1401–1421. https://doi.org/10.1177/0733464818807818
- Açıkgöz, N., Artan, T., & Arıcı, A. (2019). Huzurevi çevresinde ikamet edenlerin huzurevine bakış açılarının değerlendirilmesi: İstanbul Sultangazi huzurevi örneği. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 19(1), 54-80.
- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2022). https://www.aile.gov.tr/haberler/huzurevleri-26-bin-cinarin-yuvasi-oldu/#:~:text=Halihaz%C4%B1rda%20Bakanl%C4%B1%C4%9Fa%20ba%C4%9Fl%C4%B1%2C% Erişim Tarihi: 10.12.2024
- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2010). Türkiye’de Yaşlı ve Yaşlılara Sunulan Bakım Hizmetleri. https://www.akademikgeriatri.org/files/Akademik_Geriatri_2010/Konusma_Metinleri/8.pdf Erişim Tarihi: 02.10.2024
- Ak, M., & Közleme, O. (2017). Yaşlı yoksulluğu. AEÜSBED, 3(2), 197-208.
- Aktaş Polat, S. (2016). Konaklama birimi olarak huzurevleri algısı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
- Altıparmak, S. (2009). Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam doyumu, sosyal destek düzeyleri ve etkileyen faktörler. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi, 23(3), 159-164.
- Altun, Z. (2021). Yaşlılara yönelik sosyal politikalar ve sosyal hizmetler: Sivil toplum kuruluşları üzerinden bir değerlendirme. Toplumsal Politika Dergisi, 2(1), 30-44.
- Ardahan, M. (2010). Yaşlılık ve huzurevi. Aile ve Toplum, 5(20), 25-32.
- Arling, G., Kane, R. L., Cooke, V., & Lewis, T. (2010). Targeting residents for transitions from nursing home to community. Health Services Research, 45(3), 691–711. https://doi.org/10.1111/j.1475-6773.2010.01105.x
- Arpacı, F., & Ersoy, A. F. (2009). Evde yaşayan yaşlıların huzurevinde yaşamaya ilişkin görüşleri. Aile ve Toplum 5(18), 87-97.
- Bahadır, Z., Ay, F., & Özgün Başibüyük, G. (2022). Türkiye’de huzurevlerinde yaşayan yaşlıların genel profili, yaşama yönelik beklenti ve endişelerinin değerlendirilmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 15(2), 83-97.
- Bahar, A., Tutkun, H., & Sertbaş, G. (2005). Huzurevinde yaşayan yaşlıların anksiyete ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6, 227-239.
- Bradshaw, S. A., Playford, E. D., & Riazi, A. (2012). Living well in care homes: A systematic review of qualitative studies. Age and Ageing, 41(4), 429-440. https://doi.org/10.1093/ageing/afs069
- Brownie, S., Horstmanshof, L., & Garbutt, R. (2014). Factors that impact residents’ transition and psychological adjustment to long-term aged care: A systematic literature review. International Journal of Nursing Studies, 51(12), 1654-1666. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2014.04.011
- Cengiz, İ. (2018). Türk sosyal güvenlik sistemi içerisinde yaşlılara yönelik sosyal yardım ve sosyal hizmetler. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 23-40.
- Çevik Akyıl, R., Adıbelli, D., Erdem, N., Kırağ, N., Aktaş, B., & Karadakovan, A. (2018). Huzurevinde ve evde kalan yaşlılarda yalnızlık ve algılanan sosyal destek ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 21(1), 33-41.
- Danış, M. Z. (2009a). Kurumlarda kalan yaşlıların yaşam kalitesi ve bunu etkileyen faktörler: Ankara örneğinde bir alan araştırması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Danış, M. Z. (2009b). Türkiye’de yaşlı nüfusun yalnızlık ve yoksulluk durumları ve sosyal hizmet uygulamaları açısından bazı çıkarımlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(1), 67-84.
- Drake, G. (2013). The ethical and methodological challenges of social work research with participants who fear retribution: To ‘do no harm’. Qualitative Social Work: Research and Practice, 13(2), 304-319.
- Farber, N., Shinkle, D., Lynott, J., Fox-Grage, W., & Harrell, R. (2011). Aging in place: A state survey of livability policies and practices. National Conference of State Legislatures Report.
- Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1985). Naturalistic inquiry. SAGE Publications.
- Günler, O. E. (2022). Modernleşme sürecinde yaşlılık ve sorunları içinde. Sosyal Problemler Sosyolojisi (s. 473). Nobel Akademik Yayıncılık.
- Gürbüz, E. (2019). Yaşlı nüfusun huzurevlerine ilişkin görüşleri ve beklentileri: Bolu örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
- Kaye, H. S., & Williamson, J. (2014). Toward a model long-term services and supports system: State policy elements. The Gerontologist, 54(5), 754-761. https://doi.org/10.1093/geront/gnu012
- Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. Bağlam Yayıncılık.
- Nazlıer Keser, E. N. (2019). Türkiye’de yaşlı yoksulluğu sorununa yönelik bir değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 739-764.
- Ng, S. T., Tey, N. P., & Yew, S. Y. (2012). Effects of quality of service and activities on life satisfaction of residents in nursing homes. Wulfenia Journal, 19(9), 153-166.
- Öngören, B., Aydemir, İ., & Öngören, Z. (2018). Yaşamevinde kalan yaşlıların yaşam kalitesi ve beden algıları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(2), 98-113.
- Pakdil, F. (2001). Yaşlılar için mekan ve huzurevi tasarımı. I. Ulusal Yaşlılık Kongresi, 41-48.
- Patton, M. Q. (2001). Qualitative research & evaluation methods. SAGE Publications.
- Ryan, A. A., & Scullion, H. F. (2000). Nursing home placement: An exploration of the experiences of family carers. Journal of Advanced Nursing, 32(5), 1187-1195.
- Street, D. A. (2007). Sociological approaches to understanding age and aging. John Wiley & Sons, Inc.
- Sury, L., Burns, K., & Brodaty, H. (2013). Moving in: Adjustment of people living with dementia going into a nursing home and their families. International Psychogeriatrics, 25(6), 867-876. https://doi.org/10.1017/S1041610213000057
- Şenol, D., & Erdem, S. (2017). Yaşlılık ve yaşlı kadınlarda huzurevi algısı: Nitel bir çalışma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 31-50.
- Şenol, O., & Cansever, İ. H. (2023). Yaşlı nüfusun geleceği ve sağlık hizmetleri ile ilişkilendirilmesi: Dünya Bankası gelir grupları üzerine bir araştırma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 267-283.
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2024). İstatistiklerle yaşlılar 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023
- Van Malderen, L., Mets, T., & Gorus, E. (2013). Interventions to enhance the quality of life of older people in residential long-term care: A systematic review. Ageing Research Reviews, 12(1), 141-150. https://doi.org/10.1016/j.arr.2012.03.007
- World Health Organization (WHO). (2015). World report on ageing and health. https://www.who.int/publications/i/item/9789241565042 Erişim Tarihi: 10.12.2024
- Yaman, Y. (2020). Modernleşme sürecinde yaşlı bakımında manevi bakım uygulamaları. Toplum Bilimleri Dergisi, 28, 129-153.
- Yanardağ, M. Z., & Say Şahin, D. (2019). Yaşlı Bireylerde Sürekli Kaygı ve Sürekli Depresyon Üzerine Bir İnceleme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1), 37-55.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yüksel, A., & Bahadır Yılmaz, E. (2022). Huzurevinde kalan yaşlı bireylerde yaşam doyumunun değerlendirilmesi. Doğu Karadeniz Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 17-24.
INVESTIGATION OF THE PERCEPTIONS AND EXPECTATIONS OF ELDERLY INDIVIDUALS LIVING AT HOME REGARDING NURSING HOMES: THE CASE OF ZONGULDAK
Abstract
This study aims to examine the perceptions and expectations of elderly individuals living at home regarding nursing homes. The increasing elderly population in Turkey highlights the importance of elderly care services and necessitates an understanding of the social, economic, and cultural factors shaping perceptions of nursing homes. While elderly individuals were traditionally cared for within the family structure, modernization has brought nursing homes forward as an alternative care model. Therefore, exploring the perceptions and experiences of elderly individuals living at home regarding nursing homes has gained significance. The study adopts a phenomenological design, one of the qualitative research methods, and conducts in-depth interviews with 16 elderly individuals selected through criterion sampling. Participants are individuals aged 65 and over, living at home, and with no prior experience in nursing homes. Data were collected through semi-structured interviews and analyzed using the descriptive analysis method. Findings indicate that the majority of elderly individuals perceive nursing homes as a last resort, prioritize family care, and consider nursing homes inconsistent with cultural values. However, some participants viewed nursing homes as an option providing professional care and independent living. Participants emphasized that biases against nursing homes are reinforced by media and societal perceptions, that state-supported care services are insufficient, and that home care models should be further promoted. Additionally, recommendations were made to organize activities that enhance social interaction in nursing homes and to develop alternative models that promote a more active lifestyle for the elderly. Accordingly, it is necessary to change the negative perceptions of nursing homes, diversify elderly care policies, and improve the quality of nursing home services. The study’s findings provide valuable insights for policymakers and practitioners in developing elderly care services.
References
- Abrahamson, K., Hass, Z., & Arling, G. (2018). Shall I stay or shall I go? The choice to remain in the nursing home among residents with high potential for discharge. Journal of Applied Gerontology, 37(12), 1401–1421. https://doi.org/10.1177/0733464818807818
- Açıkgöz, N., Artan, T., & Arıcı, A. (2019). Huzurevi çevresinde ikamet edenlerin huzurevine bakış açılarının değerlendirilmesi: İstanbul Sultangazi huzurevi örneği. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 19(1), 54-80.
- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2022). https://www.aile.gov.tr/haberler/huzurevleri-26-bin-cinarin-yuvasi-oldu/#:~:text=Halihaz%C4%B1rda%20Bakanl%C4%B1%C4%9Fa%20ba%C4%9Fl%C4%B1%2C% Erişim Tarihi: 10.12.2024
- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2010). Türkiye’de Yaşlı ve Yaşlılara Sunulan Bakım Hizmetleri. https://www.akademikgeriatri.org/files/Akademik_Geriatri_2010/Konusma_Metinleri/8.pdf Erişim Tarihi: 02.10.2024
- Ak, M., & Közleme, O. (2017). Yaşlı yoksulluğu. AEÜSBED, 3(2), 197-208.
- Aktaş Polat, S. (2016). Konaklama birimi olarak huzurevleri algısı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
- Altıparmak, S. (2009). Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam doyumu, sosyal destek düzeyleri ve etkileyen faktörler. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi, 23(3), 159-164.
- Altun, Z. (2021). Yaşlılara yönelik sosyal politikalar ve sosyal hizmetler: Sivil toplum kuruluşları üzerinden bir değerlendirme. Toplumsal Politika Dergisi, 2(1), 30-44.
- Ardahan, M. (2010). Yaşlılık ve huzurevi. Aile ve Toplum, 5(20), 25-32.
- Arling, G., Kane, R. L., Cooke, V., & Lewis, T. (2010). Targeting residents for transitions from nursing home to community. Health Services Research, 45(3), 691–711. https://doi.org/10.1111/j.1475-6773.2010.01105.x
- Arpacı, F., & Ersoy, A. F. (2009). Evde yaşayan yaşlıların huzurevinde yaşamaya ilişkin görüşleri. Aile ve Toplum 5(18), 87-97.
- Bahadır, Z., Ay, F., & Özgün Başibüyük, G. (2022). Türkiye’de huzurevlerinde yaşayan yaşlıların genel profili, yaşama yönelik beklenti ve endişelerinin değerlendirilmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 15(2), 83-97.
- Bahar, A., Tutkun, H., & Sertbaş, G. (2005). Huzurevinde yaşayan yaşlıların anksiyete ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6, 227-239.
- Bradshaw, S. A., Playford, E. D., & Riazi, A. (2012). Living well in care homes: A systematic review of qualitative studies. Age and Ageing, 41(4), 429-440. https://doi.org/10.1093/ageing/afs069
- Brownie, S., Horstmanshof, L., & Garbutt, R. (2014). Factors that impact residents’ transition and psychological adjustment to long-term aged care: A systematic literature review. International Journal of Nursing Studies, 51(12), 1654-1666. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2014.04.011
- Cengiz, İ. (2018). Türk sosyal güvenlik sistemi içerisinde yaşlılara yönelik sosyal yardım ve sosyal hizmetler. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 23-40.
- Çevik Akyıl, R., Adıbelli, D., Erdem, N., Kırağ, N., Aktaş, B., & Karadakovan, A. (2018). Huzurevinde ve evde kalan yaşlılarda yalnızlık ve algılanan sosyal destek ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 21(1), 33-41.
- Danış, M. Z. (2009a). Kurumlarda kalan yaşlıların yaşam kalitesi ve bunu etkileyen faktörler: Ankara örneğinde bir alan araştırması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Danış, M. Z. (2009b). Türkiye’de yaşlı nüfusun yalnızlık ve yoksulluk durumları ve sosyal hizmet uygulamaları açısından bazı çıkarımlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(1), 67-84.
- Drake, G. (2013). The ethical and methodological challenges of social work research with participants who fear retribution: To ‘do no harm’. Qualitative Social Work: Research and Practice, 13(2), 304-319.
- Farber, N., Shinkle, D., Lynott, J., Fox-Grage, W., & Harrell, R. (2011). Aging in place: A state survey of livability policies and practices. National Conference of State Legislatures Report.
- Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1985). Naturalistic inquiry. SAGE Publications.
- Günler, O. E. (2022). Modernleşme sürecinde yaşlılık ve sorunları içinde. Sosyal Problemler Sosyolojisi (s. 473). Nobel Akademik Yayıncılık.
- Gürbüz, E. (2019). Yaşlı nüfusun huzurevlerine ilişkin görüşleri ve beklentileri: Bolu örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
- Kaye, H. S., & Williamson, J. (2014). Toward a model long-term services and supports system: State policy elements. The Gerontologist, 54(5), 754-761. https://doi.org/10.1093/geront/gnu012
- Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. Bağlam Yayıncılık.
- Nazlıer Keser, E. N. (2019). Türkiye’de yaşlı yoksulluğu sorununa yönelik bir değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 739-764.
- Ng, S. T., Tey, N. P., & Yew, S. Y. (2012). Effects of quality of service and activities on life satisfaction of residents in nursing homes. Wulfenia Journal, 19(9), 153-166.
- Öngören, B., Aydemir, İ., & Öngören, Z. (2018). Yaşamevinde kalan yaşlıların yaşam kalitesi ve beden algıları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(2), 98-113.
- Pakdil, F. (2001). Yaşlılar için mekan ve huzurevi tasarımı. I. Ulusal Yaşlılık Kongresi, 41-48.
- Patton, M. Q. (2001). Qualitative research & evaluation methods. SAGE Publications.
- Ryan, A. A., & Scullion, H. F. (2000). Nursing home placement: An exploration of the experiences of family carers. Journal of Advanced Nursing, 32(5), 1187-1195.
- Street, D. A. (2007). Sociological approaches to understanding age and aging. John Wiley & Sons, Inc.
- Sury, L., Burns, K., & Brodaty, H. (2013). Moving in: Adjustment of people living with dementia going into a nursing home and their families. International Psychogeriatrics, 25(6), 867-876. https://doi.org/10.1017/S1041610213000057
- Şenol, D., & Erdem, S. (2017). Yaşlılık ve yaşlı kadınlarda huzurevi algısı: Nitel bir çalışma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 31-50.
- Şenol, O., & Cansever, İ. H. (2023). Yaşlı nüfusun geleceği ve sağlık hizmetleri ile ilişkilendirilmesi: Dünya Bankası gelir grupları üzerine bir araştırma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 267-283.
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2024). İstatistiklerle yaşlılar 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023
- Van Malderen, L., Mets, T., & Gorus, E. (2013). Interventions to enhance the quality of life of older people in residential long-term care: A systematic review. Ageing Research Reviews, 12(1), 141-150. https://doi.org/10.1016/j.arr.2012.03.007
- World Health Organization (WHO). (2015). World report on ageing and health. https://www.who.int/publications/i/item/9789241565042 Erişim Tarihi: 10.12.2024
- Yaman, Y. (2020). Modernleşme sürecinde yaşlı bakımında manevi bakım uygulamaları. Toplum Bilimleri Dergisi, 28, 129-153.
- Yanardağ, M. Z., & Say Şahin, D. (2019). Yaşlı Bireylerde Sürekli Kaygı ve Sürekli Depresyon Üzerine Bir İnceleme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1), 37-55.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yüksel, A., & Bahadır Yılmaz, E. (2022). Huzurevinde kalan yaşlı bireylerde yaşam doyumunun değerlendirilmesi. Doğu Karadeniz Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 17-24.
Details
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | Social Work (Other) |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | March 13, 2025 |
| Acceptance Date | May 1, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 8 Issue: 1 |
