Research Article
BibTex RIS Cite

Dr. F. Wagenseil’s Comparative Racial Studies on the Sephardic Community of Istanbul (1918)

Year 2025, Issue: 6, 72 - 89, 16.06.2025

Şeref Etker

Abstract

Dr. Ferdinand Wagenseil, an anatomist from the Munich Ludwig-Maximilians University, was assigned to the German Red Cross Hospital (DRK) in Istanbul during the First World War. In collaboration with Dr. Max Wolfgang Hauschild, Wagenseil conducted anthropometric studies on hospitalized Turkish and Armenian conscripts. With the instigation of the Dr. Theodor Zlocisti, chief physician of the DRK, between September and November 1918, Ferdinand Wagenseil undertook extensive anthropological studies complemented with photographic documentation, on a cohort of males and females from the Sephardic community of Istanbul. Drs. Wagenseil and Hauschild also performed anthropometric measurements on Turkish individuals, mostly soldiers hailed from the provinces in Anatolia. On their return to Germany, Hauschild and Wagenseil published comparative anthropological and ethnological studies. The research constituted part of the surveys that German military physicians took it upon themselves to carry out during their foreign missions. Their anthropometric research provided a follow-up on an earlier publication on the Istanbuliot Sephardim by Dr. Samuel Weißenberg. The article aims to draw attention to the significance of Wagenseil‘s studies within the context of medical history and physical anthropology, through a reading of relevant primary sources.

Keywords

Ferdinand Wagenseil Max Wolfgang Hauschild Theodor Zlocisti Jak Barbut anthropology racial studies Sephardim Aschkenazim Istanbul anthropometry

References

  • 1937 Türkiye Antropometri Anketi (59.728 Erkek ve Kadın Üzerinde Yapılmıştır) / Enquête Anthropometrique Turque de 1937 (Faite sur 59.728 individus de deux sexes). İstanbul, Hüsnütabiat Basımevi, 1937. T.C. Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü yay., 151.
  • Avanzade [Mehmed] Süleyman. Almanlar Gibi Kuvvetli ve Uzun Boylu Nasıl Olmalı? [H. 1335] çeviriyazı: İsmail Dinçarslan ve Erksin Güleç. “Avan-zâde Mehmed Süleyman ve Osmanlılarda ilk fizik antropoloji çalışmaları“. International Journal of Human Sciences (Sakarya) 13, 3, Sept.-Dec. 2016: 4024-4030.
  • Bagatur, Erdem. “İstanbul’da Bir Nazi Doktor – Tıp Terörü Kurbanlarının Peşinde”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 24, 2, 2023: 569-610.
  • Bali, Rıfat N. Sarayın ve Cumhuriyetin Dişçibaşısı Sami Günzberg. 1. bs., İstanbul: Kitabevi, 2007.
  • --------. Jak Barbut, İstanbul Merkez Hapishanesi Başhekimi. İstanbul: Libra, 2022.
  • Benbassa, Esther. “Zionism and the Politics of Coalitions in the Ottoman Jewish Communities in the Early Twentieth Century”, Ottoman and Turkish Jewry: Community and Leadership. Yay. Haz. Aron Rodrigue, Bloomington: Indiana University Press, 1992.
  • [Berkol] Nureddin [Ali], Neşet Ömer [İrdelp], Süreyya Ali [Kayacan], [Aimé] Mouchet, İsmail Hakkı. “Türk ırkı ile İstanbul’da yaşayan diğer ırkların mukayesevi tedkiki / Étude comparative de la race turque et de quelques autres races vivant à Constantinople”. Türk Antropoloji Mecmuası 2, 2, Mart 1926: 5-18/[Fr.] 5-22; 2, 3, Eylül 1926: 5-38/[Fr.] 5-38; 3, 4, Mart 1927: 9-19/[Fr.] 9-19.
  • Churchill, Edmund. “The Sample: Statistical Summaries”, Anthropometric Survey of Turkey, Greece and Italy. Yay. Haz. Hans Theodore Edward Hertzberg, vd., 87-273. (NATO Advisory Group for Aeronautical Research and Development) Oxford: Pergamon Press, 1963.
  • Cohen, Julia Phillips. Osmanlılaşmak: Modern Çağda Sefarad Yahudileri ve İmparatorluk Yurttaşlığı. Çev. Feyyaz Şahin, İstanbul: Alfa, 2017.
  • Colley, Fritz. “Der Mythus von der Gerlach’schen Klappe und über die Häufigkeit der Epityphlitis der Vegetariern”. Archiv für klinische Chirurgie, Bd. 108, H. 1, August 1916: 95-106.
  • Dinçarslan, İsmail ve Erksin Güleç. “Avan-zâde Mehmed Süleyman ve Osmanlılarda ilk fizik antropoloji çalışmaları“. International Journal of Human Sciences 13, 3, Sept.-Dec. 2016: 4020-4047 (Ek Tablo: 19. Yüzyıldan Günümüze Balkanlar ve Anadolu’da Fiziksel Büyüme- Gelişmeye İlişkin Yapılan Bazı Çalışmalar).
  • Etker, Şeref. İkinci Meşrutiyetin Tabip Örgütleri. İstanbul: Libra, 2017.
  • --------. “Bir Bakterinin Biyografisi – S. paratyphi Erzincan (Neukirch)”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 19, Savaş ve Bilim özel sayısı, 2018: 87-109.
  • Evans, Andrew D. Anthropology at War: World War I and the Science of Anthropology in Germany. Chicago: Chicago University, Press, 2010.
  • Fick, Rudolf. “Zum Andenken an Hauschild”. Deutsche Medizinische Wochenschrift 51. Jahrg., Nr. 2, 9. Januar 1925: 74-75.
  • Fischer, Eugen. “M.W. Hauschild”. Anatomischer Anzeiger Bd. 59, Nr. 19/20, 1925: 472-476.
  • Güleç, Erksin, Galip Akın, Mehmet Sağır, Başak Koca Özer, Timur Gültekin, Yener Bektaş. “Anadolu 88 İnsanının Antropometrik Boyutları: 2005 Yılı Türkiye Antropometri Anketi Genel Sonuçları”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 49, 2, 2009: 187-201.
  • Hauschild, Max Wolfgang. “Das Mendeln des Schädels“. Zeitschrift für Ethnologie 48. Jahrg., H. 1, 1916: 35-40.
  • --------. “Die kleinasiatische Völker und ihre Beziehungen zu den Juden”. Zeitschrift für Ethnologie 52./53. Jahrg., H. 6 (1920/21): 518-528.
  • --------. Grundriß der Anthropologie. Berlin: Vlg.-Gebrüder Borntraeger, 1926.
  • --------. ve Ferdinand Wagenseil. “Anthropologische Untersuchungen an anatolischen Türken”. Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie Bd. 29, H. 2/3, 1931: 193-260+8+6 pl.
  • [İnan,] Afet. L’Anatolie, le pays de la “race“ turque: recherches sur les caractères anthropologiques de la Turquie (Enquêtes sur 64.000 individus) [1. bs.] Gèneve: Imp. Albert Kundig, 1939.
  • --------. Türkiye Halkının Antropolojik Karakterleri ve Türkiye Tarihi. Türk Irkının Anavatanı Anadolu. 3. bs., Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2022.
  • Kansu, Şevket Aziz, “Rassengeschichte der Türkei“. Türk Tarih Kurumu Belleten XL, 159, Temmuz 1976: 353-402.
  • Kirchner, Andrea. “Ein vergessenes Kapitel jüdischer Diplomatie: Rihard Lichteim in den Botschaften Konstantinopels (1913-1917)”. Naharaim (Berlin) 9, 1-2, 2015: 128-150.
  • Minassian, Wahe. “Ueber einige Rassenmerkmale der Armenierinnen: Ergebnisse von Beckenmessungen an denselben“. Wiener klinische Wochenschrift XX. Jahrg., Nr. 3, 17. Januar 1907: 90-91.
  • Molho, İzhak R. “Pajinas de İstoria Sionista: Dr. İsrael Caleb de İstanbul”. La Vera Luz (İstanbul) 14, 695/584, 26 Mayıs 1964/15 Şivan 5724, 3; 14, 696/585, 4 Haziran 1964/24 Şivan 5724, 3.
  • Morris-Reich, Amos. “Arthur Ruppin’s concept of race“. Israel Studies (Bloomington) 11, 3, Fall 2006: 1-30.
  • --------. “Anthropology, standardization and measurement: Rudolf Martin and anthropometric photography”. British Journal for the History of Science 46, 3, 2013: 487-516.
  • Münüsoğlu, Hasan. Irk Lekesi. Türkiye’de Antropolojinin Kurulma ve Kurumsallaşma Sorunlarına Tarihsel Bir Yaklaşım: DTCF Örneği. İstanbul: Heretik, 2017.
  • Neyzi, Olcay, H. Nurçin Saka ve Selim Kurtoğlu. “Anthropometric studies on the Turkish population – A Historical review”. J. Clinical Research in Pediatric Endocrinology (Istanbul) 5, 1, 2013: 1-12.
  • Oehler-Klein, Sigrid, Dirk Preuss ve Volkar Roelcke. “The use of executed Nazi victims in anatomy: Findings from the Institute of Anatomy at Gießen, pre- and post-1945”. Annals of Anatomy / Anatomischer Anzeiger 194, 3, Special Issue: Anatomy in the Third Reich, 2012: 293-297.
  • Sandler, Aron. Anthropologie und Zionismus. Ein populär-wissenschaftliche Vortrag, Brün: Jüdischer Buch-u. Kunstverlag, 1904.
  • Schmuhl, Hans-Walter. The Kaiser Wilhelm Institute for Anthropology, Human Heredity and Eugenics, 1927-1945: Crossing Boundaries. Dordrecht, Springer, 2008.
  • Spranger, Albrecht. Theodor Zlocisti, Die multiplen Zugehörigkeiten eines Zionisten. Berlin: Neofelis Verlag, 2020. Teicher, Amir. “Racial zigzags: Visualizing racial deviancy in German physical anthropology during the 20th century”. History of Human Sciences 28, 5, Dec. 2015: 17-48.
  • Toprak, Zafer. “Atatürk, Eugène Pittard ve Afet Hanım: En Büyük Antropolojik Anket”. Toplumsal Tarih 27, 205, Ocak 2011: 20-32.
  • --------. Cumhuriyet ve Antropoloji. 3. bs., İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür yay., 2023. Unger, Michael. Ferdinand Wagenseil (1887-1967): Integrer Rassenforscher und Bewahrer der Medizinischen Fakultät Giessen, Gießen: Wilhelm Schmitz-Vlg., 1998. Arbeiten zur Geschichte der Medizin in Gießen, Bd. 24.
  • Voit, Max. “Wolfgang Hauschild zum Gedächtnis”. Zeitschrift für Ethnologie 56. Jahrg., H. 5/6, 1924: 179-183,
  • Wagenseil, Ferdinand. “Beiträge zur physischen Anthropologie der spaniolischen Juden und zur jüdischen Rassenfrage”. Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie Bd. 23, H. 1, 1923: 33-150.
  • --------. “Beiträge zur Kenntnis der Kastrationfolgen und des Eunuchoidismus beim Mann”. Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie Bd. 26, H. 2, 1927: 264-304+5 pl.
  • Weissenberg (Weißenberg), Samuel. Die südrussischen Juden. Eine anthropometrische Studie mit Berüksichtigung der allgemeinen Entwicklungsgeschichte. Braunscheig: Friedrich Vieweg, 1895.
  • --------. “Die Spaniolen. Eine anthropometrische Skizze”. Mitteilungen der Anthropologischen 89 Gesellschaft in Wien Bd. XXXIX (3. Folge, Bd. 9), 1909: 225-239.
  • Wistrich, Robert S. The Jews of Vienna in the Age of Franz Joseph. Oxford: Littman Library, Oxford Univ. Press, 1988. Zaides, Sarah M. Tevye’s Ottoman Daughter: Ashkenazi and Sephardi Jews at the End of Empire. İstanbul: Libra, 2022.
  • Zlocisti, Theodor. “Ueber Skorbut”. Medizinische Klinik (Berlin) XII. Jahrg., Nr. 25 (602), 18. Juni 1916: 659-663.
  • --------. “Zur Epidemiologie des Fleckfiebers (Nach Erfahrungen aus der Türkei)“, Zeitschrift für Hygiene und Infektionskrankheiten (Berlin) 89, Dez. 1919: 387-415.
  • Hauschild, Max Wolfgang. “Untersuchungen über die Pigmentation im Auge verschiedener Menschenrassen und die Pigmentation im Säugetierauge Überhaupt”. Diss. med., Kgl. Bayr. Ludwig-Maximilians-Universität zu München, 1909.
  • Unger, Michael. “Ferdinand Wagenseil (1887-1967): Integrer Rassenforscher und Bewahrer der Medizinischen Fakultät Giessen”. Diss. med., Justus-Liebig-Universität Gießen, 1998.
  • Wagenseil, Ferdinand. “Beiträge zur physischen Anthropologie der spaniolischen Juden und zur jüdischen Rassenfrage”. Diss. med., Badischen Albert-Ludwigs-Universität Freiburg im Breisgau, 1922.
  • Zaides, Sarah Michelle. “Tevye’s Ottoman Daughter: The Making of Ashkenazi and Sephardi Jews in the Shatterzones of Empire, 1882-1923“. Ph.D. diss., Seattle, University of Washington, 2017.
  • Թէոդիկ [Teotig]. Ամէնուն Տարեցոյցը [Amenun Daretsuytsı / Herkesin Yıllığı, İstanbul: M. Hovagimyan Matb.] 15, 1921: 324.
  • Jahrbuch der Königlichen Bayerischen Akademie der Wissenschaften. München, Akademie der Wissenschaften, 1918, 18.
  • Jüdische Zeitung (Wien). XIII. Jahrg., Nr. 1, 3. Jänner 1919: s. 4, sü. 1.
  • Wiener Morgenzeitung. Nr. 392, 24. Februar 1920: s. 2, sü. 1.
  • https://www.angelfire.com/wa2/wagenseil/vorwort.htm
  • https://archive.org/stream/ArchivFrKlinischeChirurgie.V.108.1917/Archiv%20f%C3%BCr%20 klinische%20Chirurgie.%20v.108.1917_djvu.txt
  • https://danielabraham.net/tree/abraham/moritz/
  • Bagatur, Erdem. “Max Clara: Sweet life in Istanbul with a bitter end 1950-1966 and the search for unethically obtained tissue specimens from his estate in Turkish collections”. Annals of Anatomy 239, (2021): 151822. https://doi.org/10.1016/j.aanat.2021.151822
  • Fish, Deanna, Christina Hinton ve Amy Barrios. “Revisiting the Cephalic Index: The Origin, Purpose, and Current Applicability – A Narrative Review”. Journal of Prosthetics and Orthotics 36(2), April 2024: e35-e48.

Dr.med F. Wagenseil’ın İstanbul Sefarad Toplumu Üzerinde Karşılaştırmalı Irk Araştırmaları (1918) / Dr. F. Wagenseil’s Comparative Racial Studies on the Sephardic Community of Istanbul (1918)

Year 2025, Issue: 6, 72 - 89, 16.06.2025

Şeref Etker

Abstract

Dr. Ferdinand Wagenseil, 1914 yılında Münih Ludwig-Maximilians Üniversitesi‘nde anatomi uzmanlığını aldıktan sonra, hekim olarak Birinci Dünya Savaşında İstanbul’a yerleşen Alman Kızılhaçı (DRK) Hastanesinde görevlendirildi. Burada anatomist ve antropolog olan Dr. Max Wolfgang Hauschild ile birlikte, önce hastanelerde yatan Türk ve Ermeni erler üzerinde antropometrik incelemeler yaptılar. Wagenseil, DRK Hastanesinin başhekimi Dr. Theodor Zlocisti’nin yönlendirmesiyle, 1918 Eylül-Kasım aylarında İstanbul’daki Sefarad toplumunundan bir grup erkek ve kadın üzerinde antropolojik incelemelere fotoğrafik belgelemeye girişti. Yine Hauschild ile birlikte, Anadolu‘nun değişik yörelerinden İstanbul’a gelmiş, çoğunluğu asker olan
Türk denekler üzerinde antropometrik ölçümler yaptılar. Hauschild ve Wagenseil araştırma verilerini kullanarak, savaştan sonra, karşılaştırmalı antropolojik çalışmalar yayımladılar. Bu çalışmalar, Alman askeri hekimlerin yabancı ülkelerde yürütmeyi görev bildikleri tıbbi ve antropolojik araştırmaların bir parçasını oluşturur ve daha önce Dr. Samuel Weißenberg‘in İstanbul'da yaptığı araştırmaların bir sağlaması niteliğindedir. Makalede, Wagenseil’ın araştırmasının, konuyla ilgili birincil kaynaklarla birlikte irdelenerek tıp tarihi ve fiziki antropoloji bakımından öneminin ortaya konması amaçlanmıştır.

Keywords

Ferdinand Wagenseil Max Wolfgang Hauschild Theodor Zlocisti Jak Barbut antropoloji ırk araştırmaları Sefarad Aşkenaz İstanbul antropometri

Thanks

Wagenseil aile arşivinden (Tutzing, Almanya) yararlanmamı sağlayan sayın Christian Wagenseil’a; belirli kaynaklara ulaşmakta yardımlarını gördüğüm sayın Rıfat N. Bali, Dr. Mesut Güvenbaş ve Bil.Uzm. Tomas Terziyan‘a teşekkür borçluyum.

References

  • 1937 Türkiye Antropometri Anketi (59.728 Erkek ve Kadın Üzerinde Yapılmıştır) / Enquête Anthropometrique Turque de 1937 (Faite sur 59.728 individus de deux sexes). İstanbul, Hüsnütabiat Basımevi, 1937. T.C. Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü yay., 151.
  • Avanzade [Mehmed] Süleyman. Almanlar Gibi Kuvvetli ve Uzun Boylu Nasıl Olmalı? [H. 1335] çeviriyazı: İsmail Dinçarslan ve Erksin Güleç. “Avan-zâde Mehmed Süleyman ve Osmanlılarda ilk fizik antropoloji çalışmaları“. International Journal of Human Sciences (Sakarya) 13, 3, Sept.-Dec. 2016: 4024-4030.
  • Bagatur, Erdem. “İstanbul’da Bir Nazi Doktor – Tıp Terörü Kurbanlarının Peşinde”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 24, 2, 2023: 569-610.
  • Bali, Rıfat N. Sarayın ve Cumhuriyetin Dişçibaşısı Sami Günzberg. 1. bs., İstanbul: Kitabevi, 2007.
  • --------. Jak Barbut, İstanbul Merkez Hapishanesi Başhekimi. İstanbul: Libra, 2022.
  • Benbassa, Esther. “Zionism and the Politics of Coalitions in the Ottoman Jewish Communities in the Early Twentieth Century”, Ottoman and Turkish Jewry: Community and Leadership. Yay. Haz. Aron Rodrigue, Bloomington: Indiana University Press, 1992.
  • [Berkol] Nureddin [Ali], Neşet Ömer [İrdelp], Süreyya Ali [Kayacan], [Aimé] Mouchet, İsmail Hakkı. “Türk ırkı ile İstanbul’da yaşayan diğer ırkların mukayesevi tedkiki / Étude comparative de la race turque et de quelques autres races vivant à Constantinople”. Türk Antropoloji Mecmuası 2, 2, Mart 1926: 5-18/[Fr.] 5-22; 2, 3, Eylül 1926: 5-38/[Fr.] 5-38; 3, 4, Mart 1927: 9-19/[Fr.] 9-19.
  • Churchill, Edmund. “The Sample: Statistical Summaries”, Anthropometric Survey of Turkey, Greece and Italy. Yay. Haz. Hans Theodore Edward Hertzberg, vd., 87-273. (NATO Advisory Group for Aeronautical Research and Development) Oxford: Pergamon Press, 1963.
  • Cohen, Julia Phillips. Osmanlılaşmak: Modern Çağda Sefarad Yahudileri ve İmparatorluk Yurttaşlığı. Çev. Feyyaz Şahin, İstanbul: Alfa, 2017.
  • Colley, Fritz. “Der Mythus von der Gerlach’schen Klappe und über die Häufigkeit der Epityphlitis der Vegetariern”. Archiv für klinische Chirurgie, Bd. 108, H. 1, August 1916: 95-106.
  • Dinçarslan, İsmail ve Erksin Güleç. “Avan-zâde Mehmed Süleyman ve Osmanlılarda ilk fizik antropoloji çalışmaları“. International Journal of Human Sciences 13, 3, Sept.-Dec. 2016: 4020-4047 (Ek Tablo: 19. Yüzyıldan Günümüze Balkanlar ve Anadolu’da Fiziksel Büyüme- Gelişmeye İlişkin Yapılan Bazı Çalışmalar).
  • Etker, Şeref. İkinci Meşrutiyetin Tabip Örgütleri. İstanbul: Libra, 2017.
  • --------. “Bir Bakterinin Biyografisi – S. paratyphi Erzincan (Neukirch)”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 19, Savaş ve Bilim özel sayısı, 2018: 87-109.
  • Evans, Andrew D. Anthropology at War: World War I and the Science of Anthropology in Germany. Chicago: Chicago University, Press, 2010.
  • Fick, Rudolf. “Zum Andenken an Hauschild”. Deutsche Medizinische Wochenschrift 51. Jahrg., Nr. 2, 9. Januar 1925: 74-75.
  • Fischer, Eugen. “M.W. Hauschild”. Anatomischer Anzeiger Bd. 59, Nr. 19/20, 1925: 472-476.
  • Güleç, Erksin, Galip Akın, Mehmet Sağır, Başak Koca Özer, Timur Gültekin, Yener Bektaş. “Anadolu 88 İnsanının Antropometrik Boyutları: 2005 Yılı Türkiye Antropometri Anketi Genel Sonuçları”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 49, 2, 2009: 187-201.
  • Hauschild, Max Wolfgang. “Das Mendeln des Schädels“. Zeitschrift für Ethnologie 48. Jahrg., H. 1, 1916: 35-40.
  • --------. “Die kleinasiatische Völker und ihre Beziehungen zu den Juden”. Zeitschrift für Ethnologie 52./53. Jahrg., H. 6 (1920/21): 518-528.
  • --------. Grundriß der Anthropologie. Berlin: Vlg.-Gebrüder Borntraeger, 1926.
  • --------. ve Ferdinand Wagenseil. “Anthropologische Untersuchungen an anatolischen Türken”. Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie Bd. 29, H. 2/3, 1931: 193-260+8+6 pl.
  • [İnan,] Afet. L’Anatolie, le pays de la “race“ turque: recherches sur les caractères anthropologiques de la Turquie (Enquêtes sur 64.000 individus) [1. bs.] Gèneve: Imp. Albert Kundig, 1939.
  • --------. Türkiye Halkının Antropolojik Karakterleri ve Türkiye Tarihi. Türk Irkının Anavatanı Anadolu. 3. bs., Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2022.
  • Kansu, Şevket Aziz, “Rassengeschichte der Türkei“. Türk Tarih Kurumu Belleten XL, 159, Temmuz 1976: 353-402.
  • Kirchner, Andrea. “Ein vergessenes Kapitel jüdischer Diplomatie: Rihard Lichteim in den Botschaften Konstantinopels (1913-1917)”. Naharaim (Berlin) 9, 1-2, 2015: 128-150.
  • Minassian, Wahe. “Ueber einige Rassenmerkmale der Armenierinnen: Ergebnisse von Beckenmessungen an denselben“. Wiener klinische Wochenschrift XX. Jahrg., Nr. 3, 17. Januar 1907: 90-91.
  • Molho, İzhak R. “Pajinas de İstoria Sionista: Dr. İsrael Caleb de İstanbul”. La Vera Luz (İstanbul) 14, 695/584, 26 Mayıs 1964/15 Şivan 5724, 3; 14, 696/585, 4 Haziran 1964/24 Şivan 5724, 3.
  • Morris-Reich, Amos. “Arthur Ruppin’s concept of race“. Israel Studies (Bloomington) 11, 3, Fall 2006: 1-30.
  • --------. “Anthropology, standardization and measurement: Rudolf Martin and anthropometric photography”. British Journal for the History of Science 46, 3, 2013: 487-516.
  • Münüsoğlu, Hasan. Irk Lekesi. Türkiye’de Antropolojinin Kurulma ve Kurumsallaşma Sorunlarına Tarihsel Bir Yaklaşım: DTCF Örneği. İstanbul: Heretik, 2017.
  • Neyzi, Olcay, H. Nurçin Saka ve Selim Kurtoğlu. “Anthropometric studies on the Turkish population – A Historical review”. J. Clinical Research in Pediatric Endocrinology (Istanbul) 5, 1, 2013: 1-12.
  • Oehler-Klein, Sigrid, Dirk Preuss ve Volkar Roelcke. “The use of executed Nazi victims in anatomy: Findings from the Institute of Anatomy at Gießen, pre- and post-1945”. Annals of Anatomy / Anatomischer Anzeiger 194, 3, Special Issue: Anatomy in the Third Reich, 2012: 293-297.
  • Sandler, Aron. Anthropologie und Zionismus. Ein populär-wissenschaftliche Vortrag, Brün: Jüdischer Buch-u. Kunstverlag, 1904.
  • Schmuhl, Hans-Walter. The Kaiser Wilhelm Institute for Anthropology, Human Heredity and Eugenics, 1927-1945: Crossing Boundaries. Dordrecht, Springer, 2008.
  • Spranger, Albrecht. Theodor Zlocisti, Die multiplen Zugehörigkeiten eines Zionisten. Berlin: Neofelis Verlag, 2020. Teicher, Amir. “Racial zigzags: Visualizing racial deviancy in German physical anthropology during the 20th century”. History of Human Sciences 28, 5, Dec. 2015: 17-48.
  • Toprak, Zafer. “Atatürk, Eugène Pittard ve Afet Hanım: En Büyük Antropolojik Anket”. Toplumsal Tarih 27, 205, Ocak 2011: 20-32.
  • --------. Cumhuriyet ve Antropoloji. 3. bs., İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür yay., 2023. Unger, Michael. Ferdinand Wagenseil (1887-1967): Integrer Rassenforscher und Bewahrer der Medizinischen Fakultät Giessen, Gießen: Wilhelm Schmitz-Vlg., 1998. Arbeiten zur Geschichte der Medizin in Gießen, Bd. 24.
  • Voit, Max. “Wolfgang Hauschild zum Gedächtnis”. Zeitschrift für Ethnologie 56. Jahrg., H. 5/6, 1924: 179-183,
  • Wagenseil, Ferdinand. “Beiträge zur physischen Anthropologie der spaniolischen Juden und zur jüdischen Rassenfrage”. Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie Bd. 23, H. 1, 1923: 33-150.
  • --------. “Beiträge zur Kenntnis der Kastrationfolgen und des Eunuchoidismus beim Mann”. Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie Bd. 26, H. 2, 1927: 264-304+5 pl.
  • Weissenberg (Weißenberg), Samuel. Die südrussischen Juden. Eine anthropometrische Studie mit Berüksichtigung der allgemeinen Entwicklungsgeschichte. Braunscheig: Friedrich Vieweg, 1895.
  • --------. “Die Spaniolen. Eine anthropometrische Skizze”. Mitteilungen der Anthropologischen 89 Gesellschaft in Wien Bd. XXXIX (3. Folge, Bd. 9), 1909: 225-239.
  • Wistrich, Robert S. The Jews of Vienna in the Age of Franz Joseph. Oxford: Littman Library, Oxford Univ. Press, 1988. Zaides, Sarah M. Tevye’s Ottoman Daughter: Ashkenazi and Sephardi Jews at the End of Empire. İstanbul: Libra, 2022.
  • Zlocisti, Theodor. “Ueber Skorbut”. Medizinische Klinik (Berlin) XII. Jahrg., Nr. 25 (602), 18. Juni 1916: 659-663.
  • --------. “Zur Epidemiologie des Fleckfiebers (Nach Erfahrungen aus der Türkei)“, Zeitschrift für Hygiene und Infektionskrankheiten (Berlin) 89, Dez. 1919: 387-415.
  • Hauschild, Max Wolfgang. “Untersuchungen über die Pigmentation im Auge verschiedener Menschenrassen und die Pigmentation im Säugetierauge Überhaupt”. Diss. med., Kgl. Bayr. Ludwig-Maximilians-Universität zu München, 1909.
  • Unger, Michael. “Ferdinand Wagenseil (1887-1967): Integrer Rassenforscher und Bewahrer der Medizinischen Fakultät Giessen”. Diss. med., Justus-Liebig-Universität Gießen, 1998.
  • Wagenseil, Ferdinand. “Beiträge zur physischen Anthropologie der spaniolischen Juden und zur jüdischen Rassenfrage”. Diss. med., Badischen Albert-Ludwigs-Universität Freiburg im Breisgau, 1922.
  • Zaides, Sarah Michelle. “Tevye’s Ottoman Daughter: The Making of Ashkenazi and Sephardi Jews in the Shatterzones of Empire, 1882-1923“. Ph.D. diss., Seattle, University of Washington, 2017.
  • Թէոդիկ [Teotig]. Ամէնուն Տարեցոյցը [Amenun Daretsuytsı / Herkesin Yıllığı, İstanbul: M. Hovagimyan Matb.] 15, 1921: 324.
  • Jahrbuch der Königlichen Bayerischen Akademie der Wissenschaften. München, Akademie der Wissenschaften, 1918, 18.
  • Jüdische Zeitung (Wien). XIII. Jahrg., Nr. 1, 3. Jänner 1919: s. 4, sü. 1.
  • Wiener Morgenzeitung. Nr. 392, 24. Februar 1920: s. 2, sü. 1.
  • https://www.angelfire.com/wa2/wagenseil/vorwort.htm
  • https://archive.org/stream/ArchivFrKlinischeChirurgie.V.108.1917/Archiv%20f%C3%BCr%20 klinische%20Chirurgie.%20v.108.1917_djvu.txt
  • https://danielabraham.net/tree/abraham/moritz/
  • Bagatur, Erdem. “Max Clara: Sweet life in Istanbul with a bitter end 1950-1966 and the search for unethically obtained tissue specimens from his estate in Turkish collections”. Annals of Anatomy 239, (2021): 151822. https://doi.org/10.1016/j.aanat.2021.151822
  • Fish, Deanna, Christina Hinton ve Amy Barrios. “Revisiting the Cephalic Index: The Origin, Purpose, and Current Applicability – A Narrative Review”. Journal of Prosthetics and Orthotics 36(2), April 2024: e35-e48.
There are 58 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Histories of Race
Journal Section Research Articles
Authors

Şeref Etker

Publication Date June 16, 2025
Submission Date March 3, 2025
Acceptance Date May 25, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 6

Cite

APA Etker, Ş. (2025). Dr.med F. Wagenseil’ın İstanbul Sefarad Toplumu Üzerinde Karşılaştırmalı Irk Araştırmaları (1918) / Dr. F. Wagenseil’s Comparative Racial Studies on the Sephardic Community of Istanbul (1918). Toplumsal Tarih Akademi(6), 72-89.
AMA Etker Ş. Dr.med F. Wagenseil’ın İstanbul Sefarad Toplumu Üzerinde Karşılaştırmalı Irk Araştırmaları (1918) / Dr. F. Wagenseil’s Comparative Racial Studies on the Sephardic Community of Istanbul (1918). TT Akademi. June 2025;(6):72-89.
Chicago Etker, Şeref. “Dr.Med F. Wagenseil’ın İstanbul Sefarad Toplumu Üzerinde Karşılaştırmalı Irk Araştırmaları (1918) / Dr. F. Wagenseil’s Comparative Racial Studies on the Sephardic Community of Istanbul (1918)”. Toplumsal Tarih Akademi, no. 6 (June 2025): 72-89.
EndNote Etker Ş (June 1, 2025) Dr.med F. Wagenseil’ın İstanbul Sefarad Toplumu Üzerinde Karşılaştırmalı Irk Araştırmaları (1918) / Dr. F. Wagenseil’s Comparative Racial Studies on the Sephardic Community of Istanbul (1918). Toplumsal Tarih Akademi 6 72–89.
IEEE Ş. Etker, “Dr.med F. Wagenseil’ın İstanbul Sefarad Toplumu Üzerinde Karşılaştırmalı Irk Araştırmaları (1918) / Dr. F. Wagenseil’s Comparative Racial Studies on the Sephardic Community of Istanbul (1918)”, TT Akademi, no. 6, pp. 72–89, June 2025.
ISNAD Etker, Şeref. “Dr.Med F. Wagenseil’ın İstanbul Sefarad Toplumu Üzerinde Karşılaştırmalı Irk Araştırmaları (1918) / Dr. F. Wagenseil’s Comparative Racial Studies on the Sephardic Community of Istanbul (1918)”. Toplumsal Tarih Akademi 6 (June 2025), 72-89.
JAMA Etker Ş. Dr.med F. Wagenseil’ın İstanbul Sefarad Toplumu Üzerinde Karşılaştırmalı Irk Araştırmaları (1918) / Dr. F. Wagenseil’s Comparative Racial Studies on the Sephardic Community of Istanbul (1918). TT Akademi. 2025;:72–89.
MLA Etker, Şeref. “Dr.Med F. Wagenseil’ın İstanbul Sefarad Toplumu Üzerinde Karşılaştırmalı Irk Araştırmaları (1918) / Dr. F. Wagenseil’s Comparative Racial Studies on the Sephardic Community of Istanbul (1918)”. Toplumsal Tarih Akademi, no. 6, 2025, pp. 72-89.
Vancouver Etker Ş. Dr.med F. Wagenseil’ın İstanbul Sefarad Toplumu Üzerinde Karşılaştırmalı Irk Araştırmaları (1918) / Dr. F. Wagenseil’s Comparative Racial Studies on the Sephardic Community of Istanbul (1918). TT Akademi. 2025(6):72-89.
 Download Cover Image
Toplumsal Tarih Akademi’nin altıncı sayısını “Osmanlı Dünyasında Tıp” özel sayısına ayırdık. Tıp tarihi, biraz da doğası itibariyle, büyük oranda hekimlerin eline doğmuş, sonraları tarihçilerin de katkısıyla büyümüş bir alan olarak günümüzde birçok disiplinle dirsek temasında bulunup genişlemekte. Bu sayıya katkı veren yazarlarımız sayesinde, her ne kadar yerimiz sınırlı olsa da alanın bu vüsatını biraz olsun temsil edebilecek ve yapılan çalışmaların çeşitliliğini mümkün olduğunca okuyucuyla buluşturabilecek bir sayı oluşturmaya gayret ettik. Zaman yelpazesi açısından, bu sayının kapsamının Orta Çağ’dan yirmi birinci yüzyıla kadar uzayan bir seyir izlemesi de mutluluk verici. Umarız bu özel sayı, Osmanlı ve Türkiye tıp tarihi çalışmalarını disiplinlerarası ve eleştirel bir çerçevede yeniden düşünmeye davet eden katkılardan birini teşkil eder.