Research Article
BibTex RIS Cite

The Conceptions of Art Shaped by Platon and Aristotle Mimesis: Islamic and Western Arts in the Novel My Name is Red

Year 2025, , 256 - 266, 15.05.2025
https://doi.org/10.62425/turcology.1577539

Abstract

Throughout history, various differences have always existed between Eastern and Western civilizations. This distinction has been the subject of significant studies in various fields of social and human sciences. In today’s increasingly globalized world, the ongoing differences in perception and worldview between these two civilizations are explained differently across disciplines. The most prominent reason for this divergence is the difference in belief systems and the resulting perceptions of life shaped by those beliefs. The human domain where this difference becomes most apparent is undoubtedly art. In all artistic productions, the East and the West reveal themselves in distinct ways. The novel, as a form of artistic expression, also serves as a vital social medium that reflects and animates the dynamics of life.
Orhan Pamuk’s sixth novel, My Name Is Red, stands out for its subject matter, narrative structure, and technique. Its most striking aspect is the author’s perspective on Eastern and Western artistic sensibilities. The historical doctrines that continue to shape today’s artistic and existential dynamics are positioned at the novel’s conceptual core. The central conflict of the novel revolves around the dilemmas experienced by Ottoman miniature artists (nakkaşes) in the 16th century, torn between a traditional Eastern aesthetic and the emerging influence of Western artistic thought. Through the fictional framework of a murder committed in the royal atelier (nakkaşhane), the novel expresses the inner conflicts of the artists as well as their struggles with one another.
This study examines, through the novel’s narrative, the influence of two major philosophical traditions: Plato’s Theory of Ideas—deeply connected to Islamic mysticism and miniature art—and the teachings of his student Aristotle, which underpin Western rational and representational aesthetics. The slow dissolution of the East’s abstract, non-dimensional, depthless, and idealist art conception in the face of the West’s logical, multidimensional, concrete, and materialist approach forms the central theme of the study.
Within the framework of mimetic theory, the study evaluates the trajectories of Islamic and Western artistic conceptions through the lens of My Name Is Red. A qualitative research methodology was adopted, with literature review, theoretical analysis, and document examination as the principal research techniques.

Ethical Statement

Ethics committee approval is not required.

References

  • Aristoteles. (1987). Poetika (İ. Tunalı, Haz.). Remzi Kitabevi.
  • Asiltürk, B. (2021). Hayata tutulan ayna: yansıtmacı tekniğin Mehmet Akif Ersoy’un şiirlerindeki görünümü. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Mehmet Akif ve İstiklal Marşı Özel Sayısı), 85-100. https://doi.org/10.30767/diledeara.1036142
  • Ayvazoğlu, B.(2013). Aşk estetiği, Kapı Yayınları.
  • Bal, A. A. (2009). Doğu mistisizmi ve estetik anlayışının resim sanatına uygulanması üzerine kuramsal bir çözümleme (Tez No. 235218). [Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
  • Demir, F. (2011). Orhan Pamuk’un romanları üzerine bir araştırma (Tez No. 313913). [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
  • Ecevit, Y. (2013). Kurmaca bir dünyadan. İletişim Yayınları.
  • Ecevit, Y. (2016). Türk romanında postmodernist açılımlar. İletişim Yayınları.
  • Güneş, F. Ş. (2021). Platon sanata neden sansür uyguladı?. Dört Öğe, 20, 71-87.
  • Gürgün, H. (2021). Mimêsis kavramı, üç yansıtma kuramı ve bu kavramın temel sanat akımları üzerine etkisi. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 51, 349-366. https://doi.org/10.24155/tdk.2021.170
  • İpşiroğlu, M. Ş. (2005). İslam’da resim yasağı ve sonuçları. Yapı Kredi Yayınları.
  • Kolcu, A. İ. (2008). Edebiyat kuramları. Salkım Söğüt Yayınevi.
  • Konak, R. (2007). Minyatür sanatında derinlik anlayışı. Sanat Dergisi, 0 (12), 97-102.
  • Kur’an-ı Kerim meali (2011). H. Altuntaş & M. Şahin, Haz.). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • Moran, B. (2007). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İletişim Yayınları.
  • Mülayim, S. (1984). Plastik sanatlarda anlatım biçimleri ve üslup. Sanat Tarihi Dergisi, 3 (3) , 97-114.
  • Özcan, H. (2018). Nakkaşhanede oyun: benim adım kırmızı, Söylem, 3(1), 7-18. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.405061
  • Pamuk, O. (2013). Benim adım kırmızı. Yapı Kredi Yayınları.
  • Şanlı, Y. (2013). Orhan Pamuk’un romanlarında doğu-batı algısı (Tez No. 351069). [Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
  • Uzundemir, Ö. (2001). Benim adım kırmızı’da doğu ile batı, geçmiş ile günümüz arasında diyalog arayışları. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 3, 112-119.
  • Ünsal, E. (2018). Sanat ve hayat bağlamında, sanat/zanaat söylemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 109-124.
  • Worringer, W. (1985). Soyutlama ve özdeşleyim. (İ. Tunalı, Çev.). Remzi Kitabevi.
  • Wölfflin, H. (2019). Sanat tarihinin temel kavramları yakın zamanlarda sanattaki üslup gelişmesi sorunları (İ. San, Çev.), Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 1(1), 131-145. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000236
  • Yetkin, S. K. (1972). Estetik doktrinler. Bilgi Yayınevi.

Platon ve Aristo Mimesisinin Şekillendirdiği Sanat Anlayışları: Benim Adım Kırmızı Romanında İslam ve Batı Sanatları

Year 2025, , 256 - 266, 15.05.2025
https://doi.org/10.62425/turcology.1577539

Abstract

Doğu ve Batı medeniyetleri arasında tarih boyunca çeşitli farklılıklar her zaman var olmuştur. Bu durum, birçok sosyal ve beşerî bilim dalının araştırma alanında önemli çalışmalara konu edilmiştir. Küreselleşen dünyada iki medeniyet arasında hâlen süregelen bakış ve duyuş farklılıklarına çeşitli bilim dalları farklı gerekçeler sunmaktadır. Bu gerekçelerin en öne çıkanı, inanç ve inancın şekillendirdiği yaşam algısındaki farklılıktır. Söz konusu farklılığın en açık şekilde gözlemlendiği beşerî faaliyet alanı ise hiç kuşkusuz sanattır. Sanat eserlerinde Doğu ve Batı kendilerini belirgin biçimde ortaya koyar. Roman ise yalnızca bir sanat biçimi değil, aynı zamanda yaşamsal dinamikleri yansıtan önemli bir toplumsal anlatım aracıdır.
Orhan Pamuk’un altıncı romanı olan Benim Adım Kırmızı, konusu, kurgusu ve anlatım teknikleri bakımından dikkat çeken önemli bir eserdir. Romanın en çarpıcı yönü, yazarın Doğu ve Batı sanat anlayışlarına dair geliştirdiği bakış açısıdır. Günümüzün sanatsal ve yaşamsal dinamiklerini de etkileyen tarihî doktrinler romanın ana eksenini oluşturur. Roman, 16. yüzyıl Osmanlı’sında nakkaşların yerleşik Doğu sanat anlayışı ile giderek etkisini artıran Batı sanat anlayışı arasındaki ikilemlerini temel çatışma düzlemine yerleştirir. Nakkaşhanede işlenen bir cinayet üzerinden kurgulanan romanda, nakkaşların kendi iç dünyalarıyla ve birbirleriyle olan mücadeleleri aktarılır.
Bu çalışmada, minyatür sanatının yönelimini belirleyen ve tasavvuf düşüncesiyle de örtüşen Platon’un İdealar Kuramı ile Batı sanatının temelini oluşturan öğrencisi Aristoteles’in öğretisinin izleri romanın kurgusu üzerinden incelenmiştir. Doğu’nun soyut, boyutsuz, derinliksiz ve idealist sanat anlayışının, Batı’nın rasyonel, çok boyutlu, somut ve materyalist sanat anlayışı karşısında yaşadığı çözülme süreci çalışmanın ana izleğini oluşturur.
Çalışmada yansıtma kuramı çerçevesinde İslam ve Batı sanat anlayışlarının gelişimi Benim Adım Kırmızı romanı ekseninde ele alınmıştır. Nitel araştırma yöntemi benimsenmiş; literatür taraması, kuramsal analiz ve doküman incelemesi temel araştırma teknikleri olarak kullanılmıştır.

Ethical Statement

Etik kurul onay belgesi gerektirmemektedir.

References

  • Aristoteles. (1987). Poetika (İ. Tunalı, Haz.). Remzi Kitabevi.
  • Asiltürk, B. (2021). Hayata tutulan ayna: yansıtmacı tekniğin Mehmet Akif Ersoy’un şiirlerindeki görünümü. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Mehmet Akif ve İstiklal Marşı Özel Sayısı), 85-100. https://doi.org/10.30767/diledeara.1036142
  • Ayvazoğlu, B.(2013). Aşk estetiği, Kapı Yayınları.
  • Bal, A. A. (2009). Doğu mistisizmi ve estetik anlayışının resim sanatına uygulanması üzerine kuramsal bir çözümleme (Tez No. 235218). [Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
  • Demir, F. (2011). Orhan Pamuk’un romanları üzerine bir araştırma (Tez No. 313913). [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
  • Ecevit, Y. (2013). Kurmaca bir dünyadan. İletişim Yayınları.
  • Ecevit, Y. (2016). Türk romanında postmodernist açılımlar. İletişim Yayınları.
  • Güneş, F. Ş. (2021). Platon sanata neden sansür uyguladı?. Dört Öğe, 20, 71-87.
  • Gürgün, H. (2021). Mimêsis kavramı, üç yansıtma kuramı ve bu kavramın temel sanat akımları üzerine etkisi. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 51, 349-366. https://doi.org/10.24155/tdk.2021.170
  • İpşiroğlu, M. Ş. (2005). İslam’da resim yasağı ve sonuçları. Yapı Kredi Yayınları.
  • Kolcu, A. İ. (2008). Edebiyat kuramları. Salkım Söğüt Yayınevi.
  • Konak, R. (2007). Minyatür sanatında derinlik anlayışı. Sanat Dergisi, 0 (12), 97-102.
  • Kur’an-ı Kerim meali (2011). H. Altuntaş & M. Şahin, Haz.). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • Moran, B. (2007). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İletişim Yayınları.
  • Mülayim, S. (1984). Plastik sanatlarda anlatım biçimleri ve üslup. Sanat Tarihi Dergisi, 3 (3) , 97-114.
  • Özcan, H. (2018). Nakkaşhanede oyun: benim adım kırmızı, Söylem, 3(1), 7-18. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.405061
  • Pamuk, O. (2013). Benim adım kırmızı. Yapı Kredi Yayınları.
  • Şanlı, Y. (2013). Orhan Pamuk’un romanlarında doğu-batı algısı (Tez No. 351069). [Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
  • Uzundemir, Ö. (2001). Benim adım kırmızı’da doğu ile batı, geçmiş ile günümüz arasında diyalog arayışları. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 3, 112-119.
  • Ünsal, E. (2018). Sanat ve hayat bağlamında, sanat/zanaat söylemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 109-124.
  • Worringer, W. (1985). Soyutlama ve özdeşleyim. (İ. Tunalı, Çev.). Remzi Kitabevi.
  • Wölfflin, H. (2019). Sanat tarihinin temel kavramları yakın zamanlarda sanattaki üslup gelişmesi sorunları (İ. San, Çev.), Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 1(1), 131-145. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000236
  • Yetkin, S. K. (1972). Estetik doktrinler. Bilgi Yayınevi.
There are 23 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Turkish Islamic Literature, Turkish Language and Literature (Other)
Journal Section Research Articles
Authors

Esra Kürüm 0000-0002-8420-7505

Publication Date May 15, 2025
Submission Date November 1, 2024
Acceptance Date April 14, 2025
Published in Issue Year 2025

Cite

APA Kürüm, E. (2025). Platon ve Aristo Mimesisinin Şekillendirdiği Sanat Anlayışları: Benim Adım Kırmızı Romanında İslam ve Batı Sanatları. Turcology Research(83), 256-266. https://doi.org/10.62425/turcology.1577539

Content of this journal is licensed under a Creative Commons Attribution NonCommercial 4.0 International License

29929