Research Article
BibTex RIS Cite

KÜLTÜREL NOSTALJİ VE DENEYİM EKONOMİSİ BAĞLAMINDA TURİSTİK DOĞU EKSPRESİ

Year 2025, Volume: 2025 Issue: 49, 359 - 375, 26.06.2025
https://doi.org/10.59257/turkbilig.1517406

Abstract

Türkiye’de 1939 yılından beri doğu-batı arasında değişen güzergâhlarda sefer yapan Doğu Ekspresi, doğal, kültürel ve tarihî zenginlikler barındıran önemli demir yolu rotalarından biridir. İlk olarak İstanbul-Erzurum arasında seferlerine başlayan bu tarihî tren, 1991yılından itibaren Ankara’dan yola çıkıp Kırıkkale-Sivas-Erzincan-Erzurum güzergâhını izleyerek Kars’a kadar ulaşmaktadır. TCDD, artan ilgi üzerine 2019 yılında Turistik Doğu Ekspresi seferlerini başlatmıştır. Sosyal medyanın da etkisiyle nostaljik bir tren turizmine dönüşen bu seferler, yaratıcı turizm ve deneyim ekonomisi açısından önem taşımaktadır. Turistik Doğu Ekspresi rotasında bulunan şehirler zengin kültürel mirasıyla da dikkat çekmektedir. Bu rotadaki faaliyetler, ulusal ve uluslararası düzeyde kültürel farkındalığı artırarak sürdürülebilir turizmin gelişimine katkı sağlamaktadır. Türkiye’nin önemli demir yolu seyahat rotalarından biri olan Turistik Doğu Ekspresi, makalede toplumsal, kültürel ve ekonomik etkileriyle incelenmiş, deneyim ekonomisi bağlamında ele alınmıştır. Makalenin amacı, toplumsal değişimler ve postmodernizmin etkisi altında gelişen deneyim ekonomisi çerçevesinde Turistik Doğu Ekspresi'nin rolünü halk bilimi bakış açısıyla inceleyip değerlendirmektir. Makalede literatür taraması yapıldıktan sonra doküman incelemesi ve kültür analizi yöntemleri kullanılmıştır. Doğu Ekspresini deneyimleyen kişilerin sosyal medya ortamlarındaki paylaşımları ve ilgili turizm şirketlerinin kendi web sayfalarındaki görsel içerikler de veri olarak kullanılmıştır. Elde edilen bulgular arasında, farklı sektörlerin folklor ürünlerinden yararlanmasına örnek olarak Turistik Doğu Ekspresi dikkat çekmektedir. Bu örnekte, yerelin kültürel unsurları otuz bir saat süren yolculuk boyunca mekân, ürün ve gelenekler aracılığıyla deneyimlenmektedir. Bu deneyim süreci, folklor ürünlerinin yaratıcı turizm alanında kullanılmasına örnek ve benzer deneyim alanları yaratılmasına kültürel model teşkil etmektedir. Bu verilerden hareketle Turistik Doğu Ekspresi’nin halk kültürünün, yerel kültürel mirasın, deneyimin ve gündelik hayatın kesişim noktasındaki konumunu derinlemesine irdelenmiştir.

References

  • Altıntuğ, N. (2011). Değerlere Hitap Eden Pazarlamanın Nostalji Boyutu, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 265-273. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/150988
  • Avcı, C. (2023). Kadın Konulu Karikatürlerde Beden Estetiği: Mizahın Modernizm Eleştirisi Mi?, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22( 4), 1188-1202. https://doi.org/10.21547/jss.1348799
  • Başaran, U. (2021). Nostalji-Kültür İlişkisi ve 21.Yüzyıl Türk Halk Şiirinde Nostaljik Unsurlar Üzerine Bir Değerlendirme, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14(34), 636-651. https://doi.org/10.12981/mahder.899984
  • Bayraktar, Y. (2020). Deneyimsel Turizm Bağlamında Tren Turizmi: Doğu Ekspresi ve Turistik Doğu Ekspresi Seyahatleri Örnekleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Çetinkaya, G. (2020). Hafızanın Dönüşen Mekânları “Seyahat Blogları”, Kent Belleğini “Seyahat Blogları”ndan Okuma Denemesi, Milli Folklor Dergisi, 16(128), 138-152. Erişim Adresi: https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=128&Sayfa=140
  • Çokişler, N. (2021). Kültürel Mirasın Turizmde Kullanımı: Kuramsal Bir Çerçeve Önerisi, International Journal of Contemporary Tourism Research, 5(1), 87-98. https://doi.org/10.30625/ijctr.931578
  • Çulha, O. (2020). Turizmde Deneyim Ekonomisi Uygulamaları, Alanya Akademik Bakış Dergisi, 4(2), 495-519. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.699160
  • Erkan, H. (2018). Ekonomi Sosyolojisi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
  • Eser, Z. (2007). Nostaljinin Pazar Bölümleme Değişkeni Olarak Kullanılması Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 115-130. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziticaretturizm/issue/49892/639539
  • Gülüm, E. (2015). Yaratıcı Turizm-Halk Kültürü ilişkisi ve Yerelin Popülerleşmesi, Milli Folklor Dergisi, 27(105), 87-98. Erişim Adresi: https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=105&Sayfa=84
  • Gülüm, E. (2021). Somut Olmayan Kültürel Miras-Kültürel Yaratıcı Endüstriler Etkileşimlerine Kültürel İstatistikler Çerçevesinden Bakmak, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14(34), 468-483. https://doi.org/10.12981/mahder.874738
  • Güney, T.& Kızılırmak, İ. (2021). Nostaljik Turizm: Doğu Ekspresi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 1702-1716. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.885481
  • Keskin, A. (2019). Halkbilimi Çalışmalarında Disiplinlerarasılık: “Neden”, “Ne Zaman”, “Nerede” ve “Nasıl”?, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(28), 925-944. https://doi.org/10.12981/mahder.630893
  • Lefebvre, H.. (2014) Mekânın Üretimi. (Çev. Işık Ergüden), Sel Yayıncılık, İstanbul.
  • Mehmetoğlu, M.& Engen, M. (2011). Pine and Gilmore's Concept of Experience Economy and Its Dimensions: An Empirical Examination in Tourism, Journal of Quality Assurance in Hospitality&Tourism, 12(4). http://dx.doi.org/10.1080/1528008X.2011.541847
  • Orta, N. (2023). Kültür Endüstrisinde Nostaljinin İşlevleri, Halk Bilimsel Açıdan Bir Değerlendirme, Folklor Akademi Dergisi, 6(3), 1118-1135. https://doi.org/10.55666/folklor.1382570
  • Özdemir, N. (2020). Yaratıcı Kentler ve Yaşayan Kültür, Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 3(4), 2-23. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1137339
  • Pine, J.& Gilmore, J. (1998). Welcome To Experience Economy, Harvard Business School Press.
  • Richards, G. (2014). The New Geographies Of Tourism: Space, Place and Locality,
  • Sarıtaş, M. (2002). Ekonomik Kalkınmanın Sosyo-Kültürel Temelleri, Planlama Dergisi, Özel Sayı, 395-406. ErişimAdresi:https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2022/07/DPTnin_Kurulusunun_42nci_Yili_Ozel_Sayi.
  • Tezcan, M. (2008), Kültürel Antropoloji Giriş, Maya Akademi Yayıncılık, Ankara.
  • Yaka, A. (2012). Sosyal Değişme ve Türk Modernleşmesi, Gündoğan Yayınları, İstanbul.
  • Zoğal, V.& Emekli, G. (2017). Yaratıcı Turizme Kavramsal ve Coğrafi Bir Yaklaşım, Ege Coğrafya Dergisi, 26(1), 21-34. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/342443
  • Elektronik Kayaklar URL-1:https://x.com/karsrail/status/1240201637416841216?t=Rk366ycLO9txKlkM0wyccg&s=19 (E.T. 05.05.2024)
  • URL-2: https://www.instagram.com/p/Cmv-b9iIq9m/?igsh=c3Vyd2pvMW1uNDAy (E.T. 05.05.2024)
  • URL-3: https://gezilmesigerekenyerler.com/dogu-ekspresi-hakkinda (E.T. 05.05.2024)
  • URL-4: https://www.flypgs.com/blog/tatil-konsepti/hafta-sonu-kacamagi (E.T. 05.05.2024)
  • URL-5: https://www.tesnevsehir.org/2024/01/03/dogu-ekspresi-ile-kars-sarikamis-turu (E.T. 05.05.2024)
  • URL-6:https://m.gazetekars.com/2-ulusal-dogu-ekspresi-tam-o-an-fotograf-yarismasi-basladi-26664h.htm (E.T.10.05.2024)
  • URL-7: https://www.turfirsati.com/ucakli-dogu-ekspresi-butik-kars-erzurum-turu (E.T.10.05.2024)
  • URL-8: https://www.posturizm.com.tr/dogu-ekspresi-1-gece-tren-2-gece-otel-konaklamali-kars-erzurum-turu-23-d.html (E.T. 10.05.2024)
  • URL-9: https://www.trthaber.com/foto-galeri/turistik-dogu-ekspresi-davul-zurnayla-karsilandi/41614.html ( E.T. 11.05.2024)
  • URL-10: https://m.sabah.com.tr/erzurum/2021/12/16/turistik-dogu-ekspresi-aylar-sonra-yeniden-erzurumda (E.T. 11.05.2024)
  • URL-11: https://m.haberturk.com/turistik-dogu-ekspresi-karsta-coskuyla-karsilandi-3547168
  • URL-12: https://www.yenicagri.com/turistik-dogu-ekspresi-yolcularina-sazli-sozlu-karsilama
  • URL -13: https://youtu.be/NXxqm_rTnRg?si=XSDgzD-ICslZm1Vo

CULTURAL NOSTALGIA AND EXPERIENCE ECONOMY IN THE TOURISTIC EASTERN EXPRESS

Year 2025, Volume: 2025 Issue: 49, 359 - 375, 26.06.2025
https://doi.org/10.59257/turkbilig.1517406

Abstract

The Eastern Express, which has been operating on routes varying between east and west in Turkey since 1939, is one of the important railway routes containing natural, cultural and historical riches. This historical train, which first started operating between Istanbul and Erzurum, departed from Ankara in 1991 and reaches Kars by following the Kırıkkale-Sivas-Erzincan-Erzurum route. TCDD started Touristic Eastern Express services in 2019 upon increasing interest. These trips, which have become a nostalgic train tourism with the influence of social media, play an important role in terms of creative tourism and experience economy. The touristic Eastern Express also attracts attention with the rich cultural heritage of the cities on its route. Activities on this route contribute to the development of sustainable tourism by increasing cultural awareness at national and international levels. Eastern Express, one of Turkey's important railway travel routes, is examined in the article with its social, cultural and economic effects and discussed in the context of the experience economy. The aim of the article is to examine and evaluate the role of the Touristic Eastern Express from a folklore perspective within the framework of the experience economy developing under the influence of social changes and postmodernism. After a literature review, document analysis and cultural analysis methods were used in the article. The social media posts of people who experienced the Eastern Express and the visual content on the relevant tourism companies' own websites were also used as data. Based on these data, the position of the Touristic Eastern Express at the intersection of folk culture, local cultural heritage, experience and daily life has been examined in depth. Among the findings obtained, the finding that different sectors benefit from folklore products, as well as the local cultural elements on the Touristic Eastern Express, are experienced through places, products and traditions during the thirty-one hour journey, stands out. This experience process serves as an example for the use of folklore products in the field of creative tourism and a cultural model for creating similar experience areas.

References

  • Altıntuğ, N. (2011). Değerlere Hitap Eden Pazarlamanın Nostalji Boyutu, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 265-273. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/150988
  • Avcı, C. (2023). Kadın Konulu Karikatürlerde Beden Estetiği: Mizahın Modernizm Eleştirisi Mi?, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22( 4), 1188-1202. https://doi.org/10.21547/jss.1348799
  • Başaran, U. (2021). Nostalji-Kültür İlişkisi ve 21.Yüzyıl Türk Halk Şiirinde Nostaljik Unsurlar Üzerine Bir Değerlendirme, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14(34), 636-651. https://doi.org/10.12981/mahder.899984
  • Bayraktar, Y. (2020). Deneyimsel Turizm Bağlamında Tren Turizmi: Doğu Ekspresi ve Turistik Doğu Ekspresi Seyahatleri Örnekleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Çetinkaya, G. (2020). Hafızanın Dönüşen Mekânları “Seyahat Blogları”, Kent Belleğini “Seyahat Blogları”ndan Okuma Denemesi, Milli Folklor Dergisi, 16(128), 138-152. Erişim Adresi: https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=128&Sayfa=140
  • Çokişler, N. (2021). Kültürel Mirasın Turizmde Kullanımı: Kuramsal Bir Çerçeve Önerisi, International Journal of Contemporary Tourism Research, 5(1), 87-98. https://doi.org/10.30625/ijctr.931578
  • Çulha, O. (2020). Turizmde Deneyim Ekonomisi Uygulamaları, Alanya Akademik Bakış Dergisi, 4(2), 495-519. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.699160
  • Erkan, H. (2018). Ekonomi Sosyolojisi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
  • Eser, Z. (2007). Nostaljinin Pazar Bölümleme Değişkeni Olarak Kullanılması Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 115-130. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziticaretturizm/issue/49892/639539
  • Gülüm, E. (2015). Yaratıcı Turizm-Halk Kültürü ilişkisi ve Yerelin Popülerleşmesi, Milli Folklor Dergisi, 27(105), 87-98. Erişim Adresi: https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=105&Sayfa=84
  • Gülüm, E. (2021). Somut Olmayan Kültürel Miras-Kültürel Yaratıcı Endüstriler Etkileşimlerine Kültürel İstatistikler Çerçevesinden Bakmak, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14(34), 468-483. https://doi.org/10.12981/mahder.874738
  • Güney, T.& Kızılırmak, İ. (2021). Nostaljik Turizm: Doğu Ekspresi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 1702-1716. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.885481
  • Keskin, A. (2019). Halkbilimi Çalışmalarında Disiplinlerarasılık: “Neden”, “Ne Zaman”, “Nerede” ve “Nasıl”?, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(28), 925-944. https://doi.org/10.12981/mahder.630893
  • Lefebvre, H.. (2014) Mekânın Üretimi. (Çev. Işık Ergüden), Sel Yayıncılık, İstanbul.
  • Mehmetoğlu, M.& Engen, M. (2011). Pine and Gilmore's Concept of Experience Economy and Its Dimensions: An Empirical Examination in Tourism, Journal of Quality Assurance in Hospitality&Tourism, 12(4). http://dx.doi.org/10.1080/1528008X.2011.541847
  • Orta, N. (2023). Kültür Endüstrisinde Nostaljinin İşlevleri, Halk Bilimsel Açıdan Bir Değerlendirme, Folklor Akademi Dergisi, 6(3), 1118-1135. https://doi.org/10.55666/folklor.1382570
  • Özdemir, N. (2020). Yaratıcı Kentler ve Yaşayan Kültür, Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 3(4), 2-23. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1137339
  • Pine, J.& Gilmore, J. (1998). Welcome To Experience Economy, Harvard Business School Press.
  • Richards, G. (2014). The New Geographies Of Tourism: Space, Place and Locality,
  • Sarıtaş, M. (2002). Ekonomik Kalkınmanın Sosyo-Kültürel Temelleri, Planlama Dergisi, Özel Sayı, 395-406. ErişimAdresi:https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2022/07/DPTnin_Kurulusunun_42nci_Yili_Ozel_Sayi.
  • Tezcan, M. (2008), Kültürel Antropoloji Giriş, Maya Akademi Yayıncılık, Ankara.
  • Yaka, A. (2012). Sosyal Değişme ve Türk Modernleşmesi, Gündoğan Yayınları, İstanbul.
  • Zoğal, V.& Emekli, G. (2017). Yaratıcı Turizme Kavramsal ve Coğrafi Bir Yaklaşım, Ege Coğrafya Dergisi, 26(1), 21-34. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/342443
  • Elektronik Kayaklar URL-1:https://x.com/karsrail/status/1240201637416841216?t=Rk366ycLO9txKlkM0wyccg&s=19 (E.T. 05.05.2024)
  • URL-2: https://www.instagram.com/p/Cmv-b9iIq9m/?igsh=c3Vyd2pvMW1uNDAy (E.T. 05.05.2024)
  • URL-3: https://gezilmesigerekenyerler.com/dogu-ekspresi-hakkinda (E.T. 05.05.2024)
  • URL-4: https://www.flypgs.com/blog/tatil-konsepti/hafta-sonu-kacamagi (E.T. 05.05.2024)
  • URL-5: https://www.tesnevsehir.org/2024/01/03/dogu-ekspresi-ile-kars-sarikamis-turu (E.T. 05.05.2024)
  • URL-6:https://m.gazetekars.com/2-ulusal-dogu-ekspresi-tam-o-an-fotograf-yarismasi-basladi-26664h.htm (E.T.10.05.2024)
  • URL-7: https://www.turfirsati.com/ucakli-dogu-ekspresi-butik-kars-erzurum-turu (E.T.10.05.2024)
  • URL-8: https://www.posturizm.com.tr/dogu-ekspresi-1-gece-tren-2-gece-otel-konaklamali-kars-erzurum-turu-23-d.html (E.T. 10.05.2024)
  • URL-9: https://www.trthaber.com/foto-galeri/turistik-dogu-ekspresi-davul-zurnayla-karsilandi/41614.html ( E.T. 11.05.2024)
  • URL-10: https://m.sabah.com.tr/erzurum/2021/12/16/turistik-dogu-ekspresi-aylar-sonra-yeniden-erzurumda (E.T. 11.05.2024)
  • URL-11: https://m.haberturk.com/turistik-dogu-ekspresi-karsta-coskuyla-karsilandi-3547168
  • URL-12: https://www.yenicagri.com/turistik-dogu-ekspresi-yolcularina-sazli-sozlu-karsilama
  • URL -13: https://youtu.be/NXxqm_rTnRg?si=XSDgzD-ICslZm1Vo
There are 36 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Turkish Language and Literature (Other)
Journal Section Research Article
Authors

İlayda Yıldırım 0000-0002-4339-7891

Publication Date June 26, 2025
Submission Date July 16, 2024
Acceptance Date May 29, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 2025 Issue: 49

Cite

APA Yıldırım, İ. (2025). KÜLTÜREL NOSTALJİ VE DENEYİM EKONOMİSİ BAĞLAMINDA TURİSTİK DOĞU EKSPRESİ. Türkbilig, 2025(49), 359-375. https://doi.org/10.59257/turkbilig.1517406