ÇOCUK EDEBİYATINDA DURAĞAN VE DEVİNGEN KAHRAMAN TİP ANALİZİNE ELEŞTİREL YAKLAŞIM: ŞERMİN YAŞAR’IN LO ÖRNEĞİ
Abstract
Edebiyatta “tip” problemi çocuk edebiyatı sahasında çok tartışılan konulardan biri değildir. Araştırmacılar genellikle kahramanları devingen ya da durağan, açık ya da kapalı karakter özelliklerine göre sınıflandırmayı tercih etmektedirler. Oysa “tip” kavram itibarıyla edebiyat tarihinde çeşitli biçimlerde tekrar tekrar tartışılmış ve pek çok farklı tanımlamaya gidilmiştir. Buna karşın bu konu çocuk edebiyatı eserleri üzerinden tartışıldığında daha yüzeysel bir bakış açısı tercih edilmekte, kahramanların değişimine dayalı bir sınıflandırma yapılması yeterli görülmektedir. Bu çalışmada çocuklar için yazılmış roman ve hikâyelerin kahramanlarının taşıdıkları niteliklerin yanı sıra karşılaştıkları sorunları ya da problemleri çözme biçimlerine bakılarak tip kataloglaması yapılması önerilmektedir. Kurgusal nitelikli eserler yoluyla çocuk okurların örnek olaylarla karşılaşmasının sağlanması önemli görülmekte, kahramanların bu problemleri çözüm biçimlerinin çocuk okurlara çeşitli bakış açısı sunabileceği varsayılmaktadır. Bu doğrultuda ilgili araştırmada Şermin Yaşar’ın Lo adlı kitabındaki ana kahramanın karşılaştığı problemler ve bu problemleri çözme biçimleri incelenmiştir. Sonuç olarak çocuk kitaplarında devingen özellikler gösteren kahramanların çocuk okurlar üzerinde daha olumlu ve gelişmeye açık etkiler bırakacağı varsayılmakta, bu tip kahramanların yer aldığı eserlerin çocuklara okutulması önerilmektedir. Fakat bu çalışmanın da işaret ettiği gibi, devingen ve durağan tip özellikleri arasında ara kategoriler bulunabilir. Bu nedenle kahramanların çeşitli yönleriyle değerlendirilerek etkisinin analiz edilmesinin ancak eser bazında mümkün olabileceği aksi takdirde genellemeler yapmanın ayrıntılardaki etkinin gözden kaçırılmasına neden olacağı sonucuna ulaşılmaktadır. Bunun için çocuk edebiyatında kahramanların sınıflandırılmasının çoklu bakış açısıyla tekrar gözden geçirilmesi önerilmektedir.
Keywords
Supporting Institution
TUBİTAK
Project Number
223K750
Thanks
Bu çalışma, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından 22K750 Numaralı proje ile desteklenmiştir. Projeye verdiği destekten ötürü TÜBİTAK’a teşekkürlerimizi sunarız. This study was supported by Scientific and Technological Research Council of Turkey (TUBITAK) under the Grant Number 22K750 The authors thank to TUBITAK for their supports.
References
- Almerico, G. M. (2014). Building character through literacy with children’s literature. Research in Higher Education Journal, (26) 1-13.
- Altıkulaç Demirdağ, R. (2022, Aralık 17- 18). Pal Sokağı Çocukları ve Uçan Sınıf arasında bir karşılaştırma: Çocuk dünyasında savaş. Karadeniz 11th International Conference on Social Sciences, Rize, 771-781.
- Aslanyürek, S. (2007). Senaryo kuramı. İstanbul: Pan Yayıncılık.
- Bohlin, K. E. (2005). Teaching character education thorough literaure. USA: Routledge.
- Chatman, S. (2008). Öykü ve söylem filmde ve kurmacada anlatı yapısı (Ö.Yaren, Çev.). İstanbul: De Ki Basım Yayın.
- DiYanni, Robert. (2004). Literature : approaches to fiction, poetry, and drama. Boston: McGraw-Hill.
- Doğan Güldenoğlu, B. N. (2017). Çocuk edebiyatı kitaplarındaki yetişkin ve çocuk karakterlerin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 14(4), 4768-4780.
- Forster E. M. (2001). Roman sanatı. İstanbul: Adam Yay.
- Freeman, G. G. (2014). The implementation of character education and children’s literature to teach bullying characteristics and prevention strategies to preschool children: An action research project. Early Childhood Educ, 42, 305-316.
- Gençer, G. ve Doğan Kahtalı, B. (2022). Şermin Yaşar’ın çocuk kitaplarının kök değerler açısından incelenmesi. Turkish Studies -Education, 17(3), 407-421. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.58150
- Gibbs, L. J. ve Earley, E. J. (1994). Using children’s literature to develop core values. Bloomington: Phi Delta Kappa Educational Foundation.
- Güleryüz, H. (2006). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Karataş, E. (2014). Çocuk Edebiyatında “Karakter” Kavramı. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 60-79.
- Karatay, H. (2007). Değer aktarımı açısından yerli ve yabancı çocuk edebiyatı ürünleri. 38. ICANAS, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara.
- Karatay, H. (2011). Çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler. T. Şimşek (Ed.), Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı El Kitabı içinde (s.77-125). Ankara: Grafiker Yayınları.
- Karatay, H., Destebaşı, F. ve Demirbaş, M. (2015). Çocuk edebiyatı ürünlerinin 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin karakter gelişimine etkisi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçe Öğretimi Özel Sayısı, ÖS (II): 123-140.
- Kıbrıs, İ. (2010). Çocuk edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık.
- Klein-Ezell, C., Ezell, D., Stanley, S. P. ve Powell, S. E. (2014). Character education using children’s literature, puppets, magic tricks and balloon art. International Journal of Humanities and Social Science, 4(14), 1- 15.
- Lukens, R. J., Smith, J. J. ve Coffel, C. M. (2018). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış (C. Pamay, Çev.). İstanbul: Erdem.
- Neydim N. (2000). Çocuk ve edebiyat/ Çocukluğun kısa tarihi/Edebiyatta çocuk figürleri. İstanbul: Bu Yayınevi.
- Oğuzkan, A. F. (2013). Çocuk edebiyatı (10. basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayıncılık.
- Sever, S. (2015). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
- Sever, S., Dilidüzgün, S., Neydim, N. ve Aslan, C. (2007). İlköğretimde çocuk edebiyatı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Suvilehto, P. (2019). A study of animal characters as representations of humans: The animality/bibliotherapy test. Journal of Poetry Therapy, 32(2), 95-108.
- Şimşek, E. ve Kaya, A. İ. (2021). Şermin Yaşar’ın çocuk kitaplarında bir anlatım tarzı olarak mizah. Türkbilig, (42), 291-302.
- Tekin, M. (2012). Roman sanatı, romanın unsurları. Ankara: Ötüken Neşriyat.
- Yılmaz, O. (2016). Kurgusal nitelikli çocuk kitapları ve karakter eğitimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(3): 311-325.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Critical Approach to Static and Dynamic Protagonist Type Analysis in Children's Literature: The Example of Lo by Şermin Yaşar
Abstract
Fictional children's literature works offer the opportunity to prepare child readers for real life. Child readers can shape their behaviors by taking the life experiences of the heroes in the works they read as models. In this context, the qualities of the heroes in children's literature works are considered important. Heroes can occur in the works as open, closed, static, and mobile with their behavioral styles. In addition, heroes can also come to the fore with the qualities they carry and the ways they solve problems. Indeed, the difficulties encountered by the heroes in fictional works are considered important in providing example cases for child readers. In addition, the ways the heroes solve these problems can also offer their readers a perspective. In this direction, the problems encountered by the main hero in Şermin Yaşar's book Lo and the ways he solved these problems were examined in the relevant research. For this purpose, the document review design was used. The obtained data was analyzed with content analysis. When the findings obtained in the research are examined, it is seen that the main hero, Lo, mostly solves the problems he experiences with his individual efforts. However, it is among the research findings that he sometimes enters into divine expectations. Based on the findings of the research, it was concluded that the book Lo offers ideas about the paths that child readers can follow in the face of life problems they may encounter.
Keywords
Project Number
223K750
References
- Almerico, G. M. (2014). Building character through literacy with children’s literature. Research in Higher Education Journal, (26) 1-13.
- Altıkulaç Demirdağ, R. (2022, Aralık 17- 18). Pal Sokağı Çocukları ve Uçan Sınıf arasında bir karşılaştırma: Çocuk dünyasında savaş. Karadeniz 11th International Conference on Social Sciences, Rize, 771-781.
- Aslanyürek, S. (2007). Senaryo kuramı. İstanbul: Pan Yayıncılık.
- Bohlin, K. E. (2005). Teaching character education thorough literaure. USA: Routledge.
- Chatman, S. (2008). Öykü ve söylem filmde ve kurmacada anlatı yapısı (Ö.Yaren, Çev.). İstanbul: De Ki Basım Yayın.
- DiYanni, Robert. (2004). Literature : approaches to fiction, poetry, and drama. Boston: McGraw-Hill.
- Doğan Güldenoğlu, B. N. (2017). Çocuk edebiyatı kitaplarındaki yetişkin ve çocuk karakterlerin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 14(4), 4768-4780.
- Forster E. M. (2001). Roman sanatı. İstanbul: Adam Yay.
- Freeman, G. G. (2014). The implementation of character education and children’s literature to teach bullying characteristics and prevention strategies to preschool children: An action research project. Early Childhood Educ, 42, 305-316.
- Gençer, G. ve Doğan Kahtalı, B. (2022). Şermin Yaşar’ın çocuk kitaplarının kök değerler açısından incelenmesi. Turkish Studies -Education, 17(3), 407-421. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.58150
- Gibbs, L. J. ve Earley, E. J. (1994). Using children’s literature to develop core values. Bloomington: Phi Delta Kappa Educational Foundation.
- Güleryüz, H. (2006). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Karataş, E. (2014). Çocuk Edebiyatında “Karakter” Kavramı. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 60-79.
- Karatay, H. (2007). Değer aktarımı açısından yerli ve yabancı çocuk edebiyatı ürünleri. 38. ICANAS, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara.
- Karatay, H. (2011). Çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler. T. Şimşek (Ed.), Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı El Kitabı içinde (s.77-125). Ankara: Grafiker Yayınları.
- Karatay, H., Destebaşı, F. ve Demirbaş, M. (2015). Çocuk edebiyatı ürünlerinin 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin karakter gelişimine etkisi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçe Öğretimi Özel Sayısı, ÖS (II): 123-140.
- Kıbrıs, İ. (2010). Çocuk edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık.
- Klein-Ezell, C., Ezell, D., Stanley, S. P. ve Powell, S. E. (2014). Character education using children’s literature, puppets, magic tricks and balloon art. International Journal of Humanities and Social Science, 4(14), 1- 15.
- Lukens, R. J., Smith, J. J. ve Coffel, C. M. (2018). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış (C. Pamay, Çev.). İstanbul: Erdem.
- Neydim N. (2000). Çocuk ve edebiyat/ Çocukluğun kısa tarihi/Edebiyatta çocuk figürleri. İstanbul: Bu Yayınevi.
- Oğuzkan, A. F. (2013). Çocuk edebiyatı (10. basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayıncılık.
- Sever, S. (2015). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
- Sever, S., Dilidüzgün, S., Neydim, N. ve Aslan, C. (2007). İlköğretimde çocuk edebiyatı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Suvilehto, P. (2019). A study of animal characters as representations of humans: The animality/bibliotherapy test. Journal of Poetry Therapy, 32(2), 95-108.
- Şimşek, E. ve Kaya, A. İ. (2021). Şermin Yaşar’ın çocuk kitaplarında bir anlatım tarzı olarak mizah. Türkbilig, (42), 291-302.
- Tekin, M. (2012). Roman sanatı, romanın unsurları. Ankara: Ötüken Neşriyat.
- Yılmaz, O. (2016). Kurgusal nitelikli çocuk kitapları ve karakter eğitimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(3): 311-325.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Children's Literature |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Project Number | 223K750 |
| Publication Date | June 26, 2025 |
| Submission Date | December 11, 2024 |
| Acceptance Date | May 20, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 2025 Issue: 49 |
