Research Article
BibTex RIS Cite

The Effect of Disaster Literacy on Psychological Preparedness: A Case of Pre-service Teachers

Year 2025, Volume: 38 Issue: 1, 212 - 230, 30.04.2025

Esra Sözer Boz , Rümeysa Kırcı , Sonay Hardal

https://doi.org/10.19171/uefad.1543198

Abstract

Pre-service teachers' awareness of disasters is crucial in raising future generations as informed and responsible individuals. Accordingly, this study aims to investigate the disaster literacy levels of pre-service teachers and identify the factors that influence them. The relationships among their disaster literacy levels, psychological resilience, and psychological preparedness were examined. The study was conducted using a cross-sectional survey model. The sample consists of 263 pre-service teachers who participated voluntarily. During the data collection process, the Disaster Literacy Scale, the Psychological Preparedness for Disaster Threat Scale, the Connor-Davidson Resilience Scale, and a demographic information form were used. The findings indicated that 34% of the pre-service teachers had insufficient, 24% had limited, 25.9% had sufficient, and 16% had excellent disaster literacy levels. The results revealed that participation in courses, seminars, or workshops focused on natural disasters significantly affected participants’ levels of disaster literacy. Psychological resilience and disaster literacy were identified as significant predictors of psychological preparedness for natural disasters. When the results are evaluated, it is emphasized that courses, such as disaster education, should be integrated into the curriculum to enhance pre-service teachers' awareness and develop their technical knowledge and skills regarding disasters.

Keywords

disaster literacy teacher education psychological preparedness

Project Number

1919B012304239

References

  • Avdar, R., & Avdar, R. (2022). Türkiye'de yaşanan doğa kaynaklı afetlerin sosyo-ekonomik etkileri. Journal of Disaster and Risk, 5(1), 1-12. https://doi.org/10.35341/afet.975612
  • Asi Karakaş, S., Erçel, Ş., & Ersöğütçü, F. (2023). COVID-19 pandemi sürecinde filyasyon ekibinde görev alan sağlık çalışanlarının travma sonrası gelişim ve psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkinin incelenmesi: Tanımlayıcı çalışma. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 15(1). https://doi.org/10.5336/nurses.2022-88146
  • Aziz, S. N., Maryani, E., & Yani, A. (2023). The effect disaster literacy on students preparedness mitigating tsunami in coastal area Pangandaran. Jurnal Geografi, 23(1), 60-66.
  • Boylan, J. L., & Lawrence, C. (2020). What does it mean to psychologically prepare for a disaster? A systematic review. International Journal of Disaster Risk Reduction, 45, 101480. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101480
  • Bulut, A. (2023). Bireylerin Afet okuryazarlığı düzeylerini etkileyen faktörlerin sıralı lojistik regresyon analizi ile incelenmesi. Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 691-709. https://doi.org/10.35341/afet.1297045
  • Campbell-Sills, L., & Stein, M. B. (2007). Psychometric analysis and refinement of the Connor–Davidson Resilience Scale (CD-RISC): Validation of a 10-item measure of resilience. Journal of Traumatic Stress: Official Publication of The International Society for Traumatic Stress Studies, 20(6), 1019-1028. https://doi.org/10.1002/jts.20271
  • Connor, K. M., & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depression and Anxiety, 18(2), 76-82. https://doi.org/10.1002/da.10113
  • Çelebi, İ., & Sarıkahya, S. D. (2024). Evaluation of disaster literacy levels of nursing students. Journal of Emergency Aid and Disaster Science, 4(2), 41-47.
  • Coşgun, M. G. (2022). 2020 İzmir depremini yaşamış bireylerde travma sonrası stres bozukluğu belirtileri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
  • Çalışkan, C., & Üner, S. (2023). Measurement of disaster literacy in Turkish Society: Disaster Literacy Scale (DLS) design and development process. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 17(e211), 1-7. https://doi.org/10.1017/dmp.2022.147
  • Çiriş Yıldız, C., & Yıldırım, D. (2022). The Effects of disaster nursing education program on beliefs in general disaster preparedness, disaster response self-efficacy,and psychological resilience in nursing students: A single-blind,randomized controlled study. Nursing Education Perspectives, 43(5), 287-291. https://doi.org/10.1097/01.NEP.0000000000001011
  • Demirdelen, S., & Çakıcı, A. B. (2021). İlkokul/ortaokul öğretmenlerinin doğal afet okuryazarlık düzeyleri: Osmaniye ili örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 532-541. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.870607
  • Dikmeli, Y., & Yakar, H. (2019). Öğretmen adaylarının afet bilinci algı düzeylerinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 386-416.
  • Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
  • Ergünay, O. (1996). Afet yönetimi nedir? Nasıl olmalıdır? Ankara: TÜBİTAK.
  • Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2011). How to desing and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill.
  • Fadılah, M., Permanasarı, A., Riandi, R., & Maryani, E. (2020). The level of disaster literacy of eartquake-experienced students in mathematics and science faculty of state university in Indonesia. Journal of Engineering Science and Technology, 30-38.
  • Grimes, A., Sparke, V., Rouen, C., & West, C. (2020). Preparedness and resilience of student nurses in Northern Queensland Australia for disasters. International Journal of Disaster Risk Reduction, 48. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101585
  • Kaya, F., & Odacı, H. (2021). Connor-Davidson Psikolojik Sağlamlık Ölçeği Kısa Formu: Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. HAYEF: Journal of Education, 17(2), 38-54. https://doi.org/10.5152/hayef.2021.20029
  • Kılıç, N., & Şimşek, N. (2019). The effects of psychological first aid training on disaster preparedness perception and self-efficacy. Nurse Education Today. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2019.104203
  • Mao, X., Fung, O., Hu, X., & Loke, A. (2018). Psychological impacts of disaster on rescue workers: A review of the literature. International Journal Of Disaster Risk Reduction, 27, 602-617. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2017.10.020
  • Öztürk, M. K. (2013). Sınıf Öğretmeni adaylarının deprem deneyimleri üzerine bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 308-319.
  • Paton, D. (2019). Disaster risk reduction: Psychological perspectives on preparedness. Australian Journal of Psychology, 71(4), 327–341. https://doi.org/10.1111/ajpy.12237
  • Roudini, J.; Khankeh, H. R.; Witruk, E. (2017). Disaster mental health preparedness in the community: A systematic review study. Health Psychology Open, 1-12. https://doi.org/10.1177/2055102917711307
  • Sezgin, S. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğal afetlere yönelik görüşlerinin incelenmesi: Amasya ili örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Amasya Üniversitesi.
  • Sözcü, U. (2023). Doğal afetler ve doğal afet okuryazarlığı. Ankara: Pegem.
  • Sözcü, U. (2020). Natural disaster literacy curriculum proposal. Journal of Disaster and Risk, 3(1), 70-79. https://doi.org/10.35341/afet.708183
  • Sözcü, U., & Aydınözü, D. (2019). Öğretmen adaylarının doğal afet okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of Geography and Geography Education, 40, 79-91. https://doi.org/10.32003/iggei.566164
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
  • Taşkıran, G., & Baykal, U. (2017). Nurses’ opinions experiences and preparedness perceptions related to disasters. International Refereed Journal of Nursing Researches, 10, 36-58. https://doi.org/10.17371/UHD2017.2.03
  • Tercan, B. (2022). Afete dirençlilikte bireylerin afetlere hazırlığının incelenmesi: Erzincan ili örneği. Afet ve Risk Dergisi, 5(1), 261-269. https://doi.org/10.35341/afet.1063790
  • TMMOB. (2012). Türkiyede deprem gerçeği ve TMMOB makina mühendisleri odasının önerileri oda raporu. Ankara: TMMOB Yayınları.
  • Toprak Karaman, Z., & Altay, A. (2016). Bütünleşik afet yönetimi. İzmir: İlkem.
  • Trip, H., Tabakakis, K., Maskill, V., Richardson, S., Dolan, B., Josland, H., . . . Houston, G. (2018). Psychological health and resilience: the impact of significant earthquake events on tertiary level professional students. A cross-sectional study. Contemporary Nurse, 54(3), 319-332. https://doi.org/10.1080/10376178.2018.1503549
  • Tuğlu, K. (2020). Doğal afetlerle mücadelede sivil toplum kuruluşlarının rolü: Arama Kurtarma Derneği (AKUT) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Türkdoğan Görgün, C., Koçak Şen, İ., & McLennan, J. (2023). The validity and reliability of the Turkish version of the psychological preparedness for disaster threat scale. Natural Hazards (Preprint). https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-2441431/v1
  • Türker, A. & Sözcü, U. (2021). Examining natural disaster literacy levels of pre-service geography teachers. Journal of Pedagogical Research, 5(2), 207-221. http://dx.doi.org/10.33902/JPR.2021270164
  • Weber, M. C., Pavlacic, J. M., Gawlik, E. A., Schulenberg, S. E., & Buchanan, E. M. (2020). Modeling resilience, meaning in life, posttraumatic growth, and disaster preparedness with two samples of tornado survivors. Traumatology, 26(3), 266–277. https://doi.org/10.1037/trm0000210
  • Zengin, S. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğal afetlere yönelik görüşlerinin incelenmesi: Amasya Üniversitesi örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Amasya Üniversitesi.
  • Zhang, D., Zhu, X., Zhou, Z., Xu, X., Ji, X., & Gong, A. (2021). Research on disaster literacy and affecting factors of college students in central China. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 15(2), 216-222. https://doi.org/10.1017/dmp.2020.33

Afet Okuryazarlığının Psikolojik Hazır Bulunuşluğa Etkisi: Öğretmen Adayları Örneği

Year 2025, Volume: 38 Issue: 1, 212 - 230, 30.04.2025

Esra Sözer Boz , Rümeysa Kırcı , Sonay Hardal

https://doi.org/10.19171/uefad.1543198

Abstract

Çalışmanın amacı öğretmen adaylarının afet okuryazarlık düzeylerini ve bu düzeyi etkileyen faktörleri araştırmaktır. Bu amaçla, öğretmen adaylarının afet okuryazarlık düzeyleri, bu düzeyi etkileyen faktörler ile psikolojik sağlamlık ve afetlere psikolojik hazırlıklı olma arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bu bağlamda, çalışma kesitsel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örnekleminde 263 gönüllü katılım gösteren öğretmen adayı yer almaktadır. Verileri toplama sürecinde Afet Okuryazarlık Ölçeği, Afet Tehdidi için Psikolojik Hazırlıklı Olma Ölçeği, Connor-Davidson Psikolojik Sağlamlık Ölçeği ve demografik bilgi formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız gruplar T-testi, ANOVA, korelasyon katsayıları ve regresyon yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları, öğretmen adaylarının %34’ünün yetersiz, %24’ünün sınırlı, %25,9’unun yeterli ve %16’sının mükemmel düzeyde afet okuryazarlığına sahip olduğunu göstermiştir. Doğal afetlere ilişkin ders veya seminer/kurs/çalıştaya katılım sağlanması okuryazarlık düzeyi üzerinde anlamlı etkilere sahiptir. Doğal afetlere psikolojik hazır bulunuşluk üzerinde psikolojik sağlamlığın ve afet okuryazarlığının önemli yordayıcılar olduğu belirlenmiştir. Sonuçlar birlikte değerlendirildiğinde, öğretmen adaylarının farkındalıklarının arttırılması ve bu konudaki teknik bilgi ve becerilerin geliştirilebilmesi için afet eğitimi gibi seçmeli derslerin müfredatta yer alması gerektiğine dikkat çekilmektedir.

Keywords

afet okuryazarlığı öğretmen eğitimi afetlere psikolojik hazır bulunuşluk

Supporting Institution

TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencilerini Destekleme Programı

Project Number

1919B012304239

Thanks

TÜBİTAK'a projemize sağlamış olduğu destekten dolayı teşekkür ederiz.

References

  • Avdar, R., & Avdar, R. (2022). Türkiye'de yaşanan doğa kaynaklı afetlerin sosyo-ekonomik etkileri. Journal of Disaster and Risk, 5(1), 1-12. https://doi.org/10.35341/afet.975612
  • Asi Karakaş, S., Erçel, Ş., & Ersöğütçü, F. (2023). COVID-19 pandemi sürecinde filyasyon ekibinde görev alan sağlık çalışanlarının travma sonrası gelişim ve psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkinin incelenmesi: Tanımlayıcı çalışma. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 15(1). https://doi.org/10.5336/nurses.2022-88146
  • Aziz, S. N., Maryani, E., & Yani, A. (2023). The effect disaster literacy on students preparedness mitigating tsunami in coastal area Pangandaran. Jurnal Geografi, 23(1), 60-66.
  • Boylan, J. L., & Lawrence, C. (2020). What does it mean to psychologically prepare for a disaster? A systematic review. International Journal of Disaster Risk Reduction, 45, 101480. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101480
  • Bulut, A. (2023). Bireylerin Afet okuryazarlığı düzeylerini etkileyen faktörlerin sıralı lojistik regresyon analizi ile incelenmesi. Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 691-709. https://doi.org/10.35341/afet.1297045
  • Campbell-Sills, L., & Stein, M. B. (2007). Psychometric analysis and refinement of the Connor–Davidson Resilience Scale (CD-RISC): Validation of a 10-item measure of resilience. Journal of Traumatic Stress: Official Publication of The International Society for Traumatic Stress Studies, 20(6), 1019-1028. https://doi.org/10.1002/jts.20271
  • Connor, K. M., & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depression and Anxiety, 18(2), 76-82. https://doi.org/10.1002/da.10113
  • Çelebi, İ., & Sarıkahya, S. D. (2024). Evaluation of disaster literacy levels of nursing students. Journal of Emergency Aid and Disaster Science, 4(2), 41-47.
  • Coşgun, M. G. (2022). 2020 İzmir depremini yaşamış bireylerde travma sonrası stres bozukluğu belirtileri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
  • Çalışkan, C., & Üner, S. (2023). Measurement of disaster literacy in Turkish Society: Disaster Literacy Scale (DLS) design and development process. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 17(e211), 1-7. https://doi.org/10.1017/dmp.2022.147
  • Çiriş Yıldız, C., & Yıldırım, D. (2022). The Effects of disaster nursing education program on beliefs in general disaster preparedness, disaster response self-efficacy,and psychological resilience in nursing students: A single-blind,randomized controlled study. Nursing Education Perspectives, 43(5), 287-291. https://doi.org/10.1097/01.NEP.0000000000001011
  • Demirdelen, S., & Çakıcı, A. B. (2021). İlkokul/ortaokul öğretmenlerinin doğal afet okuryazarlık düzeyleri: Osmaniye ili örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 532-541. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.870607
  • Dikmeli, Y., & Yakar, H. (2019). Öğretmen adaylarının afet bilinci algı düzeylerinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 386-416.
  • Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
  • Ergünay, O. (1996). Afet yönetimi nedir? Nasıl olmalıdır? Ankara: TÜBİTAK.
  • Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2011). How to desing and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill.
  • Fadılah, M., Permanasarı, A., Riandi, R., & Maryani, E. (2020). The level of disaster literacy of eartquake-experienced students in mathematics and science faculty of state university in Indonesia. Journal of Engineering Science and Technology, 30-38.
  • Grimes, A., Sparke, V., Rouen, C., & West, C. (2020). Preparedness and resilience of student nurses in Northern Queensland Australia for disasters. International Journal of Disaster Risk Reduction, 48. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101585
  • Kaya, F., & Odacı, H. (2021). Connor-Davidson Psikolojik Sağlamlık Ölçeği Kısa Formu: Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. HAYEF: Journal of Education, 17(2), 38-54. https://doi.org/10.5152/hayef.2021.20029
  • Kılıç, N., & Şimşek, N. (2019). The effects of psychological first aid training on disaster preparedness perception and self-efficacy. Nurse Education Today. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2019.104203
  • Mao, X., Fung, O., Hu, X., & Loke, A. (2018). Psychological impacts of disaster on rescue workers: A review of the literature. International Journal Of Disaster Risk Reduction, 27, 602-617. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2017.10.020
  • Öztürk, M. K. (2013). Sınıf Öğretmeni adaylarının deprem deneyimleri üzerine bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 308-319.
  • Paton, D. (2019). Disaster risk reduction: Psychological perspectives on preparedness. Australian Journal of Psychology, 71(4), 327–341. https://doi.org/10.1111/ajpy.12237
  • Roudini, J.; Khankeh, H. R.; Witruk, E. (2017). Disaster mental health preparedness in the community: A systematic review study. Health Psychology Open, 1-12. https://doi.org/10.1177/2055102917711307
  • Sezgin, S. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğal afetlere yönelik görüşlerinin incelenmesi: Amasya ili örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Amasya Üniversitesi.
  • Sözcü, U. (2023). Doğal afetler ve doğal afet okuryazarlığı. Ankara: Pegem.
  • Sözcü, U. (2020). Natural disaster literacy curriculum proposal. Journal of Disaster and Risk, 3(1), 70-79. https://doi.org/10.35341/afet.708183
  • Sözcü, U., & Aydınözü, D. (2019). Öğretmen adaylarının doğal afet okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of Geography and Geography Education, 40, 79-91. https://doi.org/10.32003/iggei.566164
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
  • Taşkıran, G., & Baykal, U. (2017). Nurses’ opinions experiences and preparedness perceptions related to disasters. International Refereed Journal of Nursing Researches, 10, 36-58. https://doi.org/10.17371/UHD2017.2.03
  • Tercan, B. (2022). Afete dirençlilikte bireylerin afetlere hazırlığının incelenmesi: Erzincan ili örneği. Afet ve Risk Dergisi, 5(1), 261-269. https://doi.org/10.35341/afet.1063790
  • TMMOB. (2012). Türkiyede deprem gerçeği ve TMMOB makina mühendisleri odasının önerileri oda raporu. Ankara: TMMOB Yayınları.
  • Toprak Karaman, Z., & Altay, A. (2016). Bütünleşik afet yönetimi. İzmir: İlkem.
  • Trip, H., Tabakakis, K., Maskill, V., Richardson, S., Dolan, B., Josland, H., . . . Houston, G. (2018). Psychological health and resilience: the impact of significant earthquake events on tertiary level professional students. A cross-sectional study. Contemporary Nurse, 54(3), 319-332. https://doi.org/10.1080/10376178.2018.1503549
  • Tuğlu, K. (2020). Doğal afetlerle mücadelede sivil toplum kuruluşlarının rolü: Arama Kurtarma Derneği (AKUT) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Türkdoğan Görgün, C., Koçak Şen, İ., & McLennan, J. (2023). The validity and reliability of the Turkish version of the psychological preparedness for disaster threat scale. Natural Hazards (Preprint). https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-2441431/v1
  • Türker, A. & Sözcü, U. (2021). Examining natural disaster literacy levels of pre-service geography teachers. Journal of Pedagogical Research, 5(2), 207-221. http://dx.doi.org/10.33902/JPR.2021270164
  • Weber, M. C., Pavlacic, J. M., Gawlik, E. A., Schulenberg, S. E., & Buchanan, E. M. (2020). Modeling resilience, meaning in life, posttraumatic growth, and disaster preparedness with two samples of tornado survivors. Traumatology, 26(3), 266–277. https://doi.org/10.1037/trm0000210
  • Zengin, S. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğal afetlere yönelik görüşlerinin incelenmesi: Amasya Üniversitesi örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Amasya Üniversitesi.
  • Zhang, D., Zhu, X., Zhou, Z., Xu, X., Ji, X., & Gong, A. (2021). Research on disaster literacy and affecting factors of college students in central China. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 15(2), 216-222. https://doi.org/10.1017/dmp.2020.33
There are 40 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Teacher Education and Professional Development of Educators, Social and Humanities Education (Excluding Economics, Business and Management)
Journal Section Articles
Authors

Esra Sözer Boz 0000-0002-4672-5264

Rümeysa Kırcı 0009-0000-0771-5621

Sonay Hardal 0009-0003-9388-0915

Project Number 1919B012304239
Publication Date April 30, 2025
Submission Date September 3, 2024
Acceptance Date December 27, 2024
Published in Issue Year 2025 Volume: 38 Issue: 1

Cite

APA Sözer Boz, E., Kırcı, R., & Hardal, S. (2025). Afet Okuryazarlığının Psikolojik Hazır Bulunuşluğa Etkisi: Öğretmen Adayları Örneği. Journal of Uludag University Faculty of Education, 38(1), 212-230. https://doi.org/10.19171/uefad.1543198
 Download Cover Image

Journal of Uludag University Faculty of Education ©2025 by Bursa Uludag University is licensed under CC BY-NC 4.0