Gezici Mevsimlik Tarım İşçileri ile Yerel Mevsimlik Tarım İşçilerinin Karşılaştırmalı Analizi: Isparta İli Örneği
Abstract
Tarımda yaşanan dönüşümle birlikte tarımsal
üretimde insan emeğinin yerini makinelerin almaya başlamasıyla kırsalda yaşayan
ve tek geçim kaynağı tarım olan insanlar kentlere göç etmeye başlamıştır.
Yaşamları boyunca yalnızca tarımla ilgilenen insanlar kentlere geldiklerinde
düşük ücretli ve sosyal sigortadan yoksun bir şekilde çalışmak zorunda
kalmıştır. Kentlere göç etmeyerek köylerde yaşamaya devam eden mülksüzleşme
süreci sonunda topraklarını kaybeden kitleler ise; iklimsel çeşitlilik
nedeniyle farklı dönemlerde ve bölgelerde yetişen tarımsal ürünlerin çapasında
yahut hasadında çalışmak üzere mevsimsel olarak göç etmek durumunda kalmıştır.
Gelişmekte olan ülkelerin büyük çoğunluğunda
nüfusun tarım sektöründe yoğunlaşmasıyla birlikte genel görüntü tarımda
istihdam edilen bu kitlenin aldığı ücretlerin düşüklüğü dolayısıyla
yoksulluktan kurtulamadığı şeklindedir. Tarımda çalışan işgücü sayısının hala
Avrupa ortalamasının oldukça üzerinde olduğu Türkiye’de de tarım sektörü
aracılığıyla ülke ekonomisine katkı sağlayan kitlelerin sosyal ve ekonomik haklarına
yönelik düzenlemeler göz ardı edilmiş, tarımda yaşanan dönüşüm süreci hızla
devam ederken insan emeğine verilen değerde ise aynı oranda gelişim
gözlenememiştir.
Tarımsal üretim içerisinde yoğun emek süreçlerine
tabii olan mevsimlik tarım işçileri, asgari yaşam koşullarının oldukça altında
yer alan bir toplumsal grup olarak emeklerinin karşılığını alamayan tarım
emekçileri içerisinde koşulları en kötü olan kitleyi temsil etmektedir. Bu
grup; sürekli hareket halinde olan ve genellikle mevcut tarımın yapıldığı
coğrafyaya uzak noktalardan gelen gezici tarım işçileri ile lokal olarak mevcut
tarımın yapıldığı o bölgenin insanlarından oluşan yerel mevsimlik tarım
işçilerinden oluşmaktadır.
Güvencesiz ve sosyal haklardan yoksun olarak
çalışan mevsimlik tarım işçileri uzun çalışma saatleri ve kötü yaşam koşulları
nedeniyle sağlık sorunları yaşamakta ancak sosyal güvenceleri olmaması
nedeniyle tedavi olmaları için gereken hizmeti alamamaktadır. Sosyal haklar
açısından dezavantajlı olan bu işçiler aynı zamanda ekonomik olarak da toplumun
gerisinde yer almaktadır. Tek geçim kaynaklarının sadece çalıştıkları dönemde
elde ettikleri gelir olduğu düşünüldüğünde daha fazla kazanmak için ailenin tüm
fertleri çocuk yaşlı demeden çalışmak zorunda kalmaktadır. Bu durum çocukların
eğitimlerini tamamlamaları açısından engel oluşturmakla birlikte hem çocuk
işçiliği sorununu meydana getirmekte hem de bu çocukların başka meslekler
edinmelerini imkânsızlaştırmaktadır.
Çalışma; tüm bu sosyal sorunlar çerçevesinde
Isparta ili sınırları içerisinde gezici olarak mevsimlik tarım işçiliği yapan
işçiler ile Isparta ili ve ilçelerinden taşımacılıkla yevmiyeli olarak gelen
mevsimlik tarım işçilerinin sosyal ve ekonomik durumlarını karşılaştırmalı olarak
incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla; Isparta’da tarımsal üretimin yoğun olarak
yapıldığı Şarkikaraağaç ve Yalvaç ilçelerine nohut hasadında çalışmak üzere
gelen 200 gezici mevsimlik tarım işçisi, Gelendost ve Eğirdir ilçelerine elma
toplamak için gelen 200 yerel mevsimlik tarım işçisi olmak üzere toplamda 400
mevsimlik tarım işçisine anket uygulanarak mevcut durumları hakkında bilgi
edinilmesi hedeflenmektedir.
References
- 27593 Sayılı Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliği . (2010, Mayıs 27).
- Akbıyık, N. (2008, Bahar). Türkiye'de Tarım Kesiminde İşgücü Piyasalarının Yapısı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(24), 220-237.
- Akbıyık, N. (2011). Malatya'da Çalışan Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyal ve Ekonomik Sorunlarının İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 132-154.
- Altın, C. (2014). Mevsimlik Göç ve Yoksulluk: Ankara-Polatlı Mevsimlik Tarım İşçileri Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyoloji, Isparta.
- Beleli, Ö. (2013). Mevsimlik Tarım İşçiliği ve Çocuklar: Sorun Analizi ve Politika Önerileri. Kalkınma Atölyesi. Ankara: Altan Matbaası.
- Çınar , S. (2014, Haziran 16). Türkiye'de Mevsimlik Tarım İşçilerine Dair Kısa Bir Değerlendirme Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği http://tr.boell.org/tr (Erişim Tarihi: 27 Şubat 2017 )
- Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi. (2012, Ağustos 20). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2012/20 Sayılı Genelge.
- Geçgin, E. (2009). Ankara-Polatlı Örneğinde Sosyal Dışlanma Açısından Mevsimlik Taırm İşçiliği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 3-35.
- Görücü, İ., & Akbıyık, N. (2010, Ocak-Haziran). Türkiye’de Mevsimlik Tarım İşçiliği: Sorunları ve Çözüm Önerileri. Hikmet Yurdu: Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi(5), 189-219.
- Hurst, P. (2007). Agricultural Workers and Their Contribution To Sustainable Agriculture and Rural Development. Switzerland: International Labour Organization, Food and Agriculture Organization.
- İpekçioğlu, Ş., Büyükhatipoğlu, Ş., Monis, T., Özel, R., & Bayraktar, M. (2012). Mevsimlik Tarım úüçilerinin Ekonomik-Sosyal Sorunları ve Çözüm Önerileri. X.Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, I, s. 138-144. Konya.
- Kalkınma Atölyesi. (2014). Fındık Hasadının Oyuncuları. Kalkınma Atölyesi. Ankara: Altan Matbaası.
- Koca, H., & Girgin, M. (2000). Alaşehir İlçesine Mevsimlik İşgücüGöçü. (4), s. 301-321.
- Lordoğlu, K., & Çınar, S. (2011). Mevsimlik Tarım İşçileri: Marabadan Ücretli Fındık İşçiliğine. Uluslararası Sosyal Haklar Sempozyumu, (s. 419-449).
- Lordoğlu, K., & Etiler, N. (2014). Batı Karadeniz Bölgesinde Mevsimlik Gezici Tarım İşçiliğinde Çalışan Çocuklar Üzerine Sınırlı Bir Araştırma. Çalışma ve Toplum(2), 115-134.
- Mevsimlik Tarım İşçileri. (tarih yok). http://www.mevsimliktarimiscileri.com/ (Erişim Tarihi: 13 Mart 2017)
- Mevsimlik Tarım İşçileri. (2017, Nisan 19). 2017/6 Sayılı Başbakanlık Genelgesi.
- Mevsimlik Tarım İşçileri ile Göçer ve Yarı Göçer Ailelerin Çocuklarının Eğitime Erişimi. (2016, Mart 21). Milli Eğitim Bakanlığı 2016/5 Sayılı Genelge.
- MİGA. (2012). Tarımda Mevsimlik İşçi Göçü Türkiye Durum Özeti. Friedrich-Ebert-Stiftung Derneği.
- Öz Selek, C., & Bulut, E. (2013, Temmuz-Eylül). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Türk Hukuk Sistemi İçindeki Yeri. ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 1(1), 94-111.
- Özbekmezci, Ş., & Sahil , S. (2007). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyal, Ekonomik ve Barınma Sorunlarının Analizi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(3), 261-274.
- Öztürk, Ş. (2008). Kırsal Yoksulluk ve Neo-Liberal Ekonomi Politikaları. Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 5(1), 605-634.
- Sağlık Bakanlığı 29258 Sayılı Toplum Sağlığı Merkezi ve Bağlı Birimler Yönetmeliği. (2015, Şubat 5).
- Sosyal Güvenlik Kurumu. Kayıtdışı İstihdam Oranı. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/calisan/kayitdisi_istihdam/kayitdisi_istihdam_oranlari/kayitdisi_istihdam_orani (Erişim Tarihi: 11 Mart 2017)
- Şimşek, Z., & Koruk, İ. (2009, Temmuz-Ağustos). Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimlerinden Biri;Mevsimlik Göçebe Tarım İşçiliği. Çalışma Ortamı(105), 7-9.
- Tabcu, G. (2015). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Ortaokul Çağındaki Çocuklarının Eğitim Sorunlarının Sosyolojik Olarak İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi, Sosyoloji.
- Tekeli, İ. (2008). Göç ve Ötesi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- TÜİK. (2017, Mart 9). Tarımsal İşletme İşgücü Ücret Yapısı http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24565 (Erişim Tarihi: 15 Mart 2017)
Abstract
References
- 27593 Sayılı Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliği . (2010, Mayıs 27).
- Akbıyık, N. (2008, Bahar). Türkiye'de Tarım Kesiminde İşgücü Piyasalarının Yapısı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(24), 220-237.
- Akbıyık, N. (2011). Malatya'da Çalışan Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyal ve Ekonomik Sorunlarının İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 132-154.
- Altın, C. (2014). Mevsimlik Göç ve Yoksulluk: Ankara-Polatlı Mevsimlik Tarım İşçileri Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyoloji, Isparta.
- Beleli, Ö. (2013). Mevsimlik Tarım İşçiliği ve Çocuklar: Sorun Analizi ve Politika Önerileri. Kalkınma Atölyesi. Ankara: Altan Matbaası.
- Çınar , S. (2014, Haziran 16). Türkiye'de Mevsimlik Tarım İşçilerine Dair Kısa Bir Değerlendirme Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği http://tr.boell.org/tr (Erişim Tarihi: 27 Şubat 2017 )
- Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi. (2012, Ağustos 20). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2012/20 Sayılı Genelge.
- Geçgin, E. (2009). Ankara-Polatlı Örneğinde Sosyal Dışlanma Açısından Mevsimlik Taırm İşçiliği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 3-35.
- Görücü, İ., & Akbıyık, N. (2010, Ocak-Haziran). Türkiye’de Mevsimlik Tarım İşçiliği: Sorunları ve Çözüm Önerileri. Hikmet Yurdu: Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi(5), 189-219.
- Hurst, P. (2007). Agricultural Workers and Their Contribution To Sustainable Agriculture and Rural Development. Switzerland: International Labour Organization, Food and Agriculture Organization.
- İpekçioğlu, Ş., Büyükhatipoğlu, Ş., Monis, T., Özel, R., & Bayraktar, M. (2012). Mevsimlik Tarım úüçilerinin Ekonomik-Sosyal Sorunları ve Çözüm Önerileri. X.Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, I, s. 138-144. Konya.
- Kalkınma Atölyesi. (2014). Fındık Hasadının Oyuncuları. Kalkınma Atölyesi. Ankara: Altan Matbaası.
- Koca, H., & Girgin, M. (2000). Alaşehir İlçesine Mevsimlik İşgücüGöçü. (4), s. 301-321.
- Lordoğlu, K., & Çınar, S. (2011). Mevsimlik Tarım İşçileri: Marabadan Ücretli Fındık İşçiliğine. Uluslararası Sosyal Haklar Sempozyumu, (s. 419-449).
- Lordoğlu, K., & Etiler, N. (2014). Batı Karadeniz Bölgesinde Mevsimlik Gezici Tarım İşçiliğinde Çalışan Çocuklar Üzerine Sınırlı Bir Araştırma. Çalışma ve Toplum(2), 115-134.
- Mevsimlik Tarım İşçileri. (tarih yok). http://www.mevsimliktarimiscileri.com/ (Erişim Tarihi: 13 Mart 2017)
- Mevsimlik Tarım İşçileri. (2017, Nisan 19). 2017/6 Sayılı Başbakanlık Genelgesi.
- Mevsimlik Tarım İşçileri ile Göçer ve Yarı Göçer Ailelerin Çocuklarının Eğitime Erişimi. (2016, Mart 21). Milli Eğitim Bakanlığı 2016/5 Sayılı Genelge.
- MİGA. (2012). Tarımda Mevsimlik İşçi Göçü Türkiye Durum Özeti. Friedrich-Ebert-Stiftung Derneği.
- Öz Selek, C., & Bulut, E. (2013, Temmuz-Eylül). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Türk Hukuk Sistemi İçindeki Yeri. ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 1(1), 94-111.
- Özbekmezci, Ş., & Sahil , S. (2007). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyal, Ekonomik ve Barınma Sorunlarının Analizi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(3), 261-274.
- Öztürk, Ş. (2008). Kırsal Yoksulluk ve Neo-Liberal Ekonomi Politikaları. Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 5(1), 605-634.
- Sağlık Bakanlığı 29258 Sayılı Toplum Sağlığı Merkezi ve Bağlı Birimler Yönetmeliği. (2015, Şubat 5).
- Sosyal Güvenlik Kurumu. Kayıtdışı İstihdam Oranı. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/calisan/kayitdisi_istihdam/kayitdisi_istihdam_oranlari/kayitdisi_istihdam_orani (Erişim Tarihi: 11 Mart 2017)
- Şimşek, Z., & Koruk, İ. (2009, Temmuz-Ağustos). Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimlerinden Biri;Mevsimlik Göçebe Tarım İşçiliği. Çalışma Ortamı(105), 7-9.
- Tabcu, G. (2015). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Ortaokul Çağındaki Çocuklarının Eğitim Sorunlarının Sosyolojik Olarak İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi, Sosyoloji.
- Tekeli, İ. (2008). Göç ve Ötesi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- TÜİK. (2017, Mart 9). Tarımsal İşletme İşgücü Ücret Yapısı http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24565 (Erişim Tarihi: 15 Mart 2017)
Details
| Journal Section | Cilt: 1 Sayı: 2 |
|---|---|
| Authors | |
| Publication Date | February 7, 2018 |
| Submission Date | June 1, 2017 |
| Published in Issue | Year 2017 Volume: 1 Issue: 2 |