Research Article
BibTex RIS Cite

A Middle Bronze Age Scarab Seal

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 89 - 98, 29.04.2025

Ali Özcan

Abstract

Seyitömer Mound is located on a coal basin about 25 km. northeast of Kütahya city center. Rescue excavations were carried out at Seyitömer Mound at intervals between 1989 and 2021. This study focuses on an insect-shaped (scarab) stamp seal recovered during the 2010 excavations at Seyitömer Mound. Seals resembling a dung beetle when viewed from above are called scarabs in the scientific literature. The flattened lower part is the printing surface of the seal. It is known that the earliest examples of the seals known as scarabs were produced in ancient Egypt. Apart from Egypt, this type of seals were produced in the area extending from the Syrian coast to Spain. The Seyitömer Mound scarab seal was recovered from Level IVC dating to the Middle Bronze Age. The imprint of the seal is C spiral / *363 (MAGNUS) pictogram(?). Seals with a form and symbol similar to the Seyitömer Mound scarab seal made of faience were found as grave goods in Lebanon, Jordan and Israel. It is not considered likely that faience was produced in Anatolia in the early Middle Bronze Age. The fact that similar artifacts from Seyitömer mound were found in southern Syria suggests that the seal was imported to Anatolia. The fact that the Egyptian and Syrian seals were found at Seyitömer Mound in the early Middle Bronze Age indicates that trade routes extended to this region.

Keywords

Seyitömer Mound Scarab Seal Kütahya Middle Bronze Age Syria

References

  • Ahrens, A. (2020). Aegyptiaca in der nördlichen levante eine studie zur kontextualisierung und rezeption ägyptischer und ägyptisierender objekte in der bronzezeit. Leuven: Peeters.
  • Ben-Tor, D. (2018). Scarabs. Yosi Levy ve Raz Kletter (Ed.), The Middle Bronze Age II Cemeteries Volume I/2: Finds and Conclusions içinde (557-620 ss.). Münster: Zaphon.
  • Bilgen. A. Nejat (2005). Çavlum Eskişehir/Alpu Ovası’nda bir orta tunç çağı mezarlığı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
  • Bilgen, A. N. (2011). Seyitömer höyük kazısı ön raporu (2006-2010). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi TKİ.
  • Bilgen, A. N. (2015). Giriş. A. Nejat Bilgen (Ed.). Seyitömer Höyük I içinde (7-8 ss.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
  • Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Kuru, A., Yüzbaşıoğlu, N., Özcan, F. Ç., Çırakoğlu, S. ve Silek, S. (2012). Seyitömer höyük 2010 kazısı. 33. kazı sonuçları toplantısı (Malatya 23-28 Mayıs 2011). 1. Cilt, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 233-255.
  • Bilgen, A. N. ve Bilgen, Z. (2015). Orta tunç çağı yerleşimi (IV. Tabaka). A. Nejat Bilgen (Ed.), Seyitömer Höyük I içinde (61-118 ss.), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
  • Bilgen, A. N., Bilgen, Z., Okatan, M. H., Usta, R. B. ve Uygun, B. (2021). New evidence of the cultural relationship between inner north-west Anatolia and northern Syria-Mesopotamia during the early and middle bronze ages: Exceptional finds from Seyitömer Höyük. Fikri Kulakoğlu, Guido Kryzat, Cécile Michel (Ed.). Cultural Exchanges and Current Research at Kültepe and its Surroundings Kültepe, 1-4 August, 2019 içinde (293-323 ss.). Turnhout: Brepols.
  • Dardeniz, G. ve Öztan, A. (2020). Acemhöyük fayans ve frit eserleri üzerine arkeolojik ve arkeometrik değerlendirmeler. Belleten 84(301), 837-886.
  • Eggler, J. ve O. Keel (2006). Corpus der siegel-amulette aus jordanien vom neolithikum bis zur perserzeit, Academic Press Fribourg Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen.
  • Erol, H. (2022). Eski Asur devrinde Anadolu’da kalay ticareti. XVIII. Türk Tarih Kongresi (Ankara 1-5 Ekim 2018), IV. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 323-340.
  • Giveon, R. (1985). Eyptian scarabs from western asia from the collections of the British Museum. Freibourg: Universitätsverlag Freiburg Schweiz Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen.
  • Giveon, R. (1988). Scarabs from recent excavations in Israel. Freiburg: Universitätsverlag Freiburg Schweiz Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen.
  • Günbattı, C. (2017). Kültepe-Kaniş. Anadolu’da ilk yazılı belgeler. Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
  • Hacar, A. ve Yener, K. A. (2020). Anatolian pot marks in the 3rd millennium bc: Signage, early state formation, and organization of production. Adalya 23, 25-58.
  • Hawkins, J. D. (2000). Corpus of hieroglyphic luwian inscriptions, Volume. I: Inscriptions of the Iron Ages. Berlin: Walter de Gruyter.
  • Hawkins, J. D. (2003). Scripts and texts. H.C. Melchert (Ed.), The Luwians içinde (128-169 ss.). Leiden: Brill.
  • Hawkins, J. D. (2011). Anadolu'daki ilk hiyeroglif işaretler(?). F. Kulakoğlu, S. Kangal (Ed.). Anadolu'nun Önsözü. Kültepe-Kaniş Karumu Asurlular İstanbul’da içinde (96-97 ss.). İstanbul: Kayseri Büyükşehir Belediyesi.
  • Herbordt S. (2005). Die Prinzen-und beamtensiegel der hethitischen grossreichszeit auf tonbullen aus dem Nişantepe-Archiv in Hattusa-mit kommentaren zu den siegelinschriften und hieroglyphen von J. David Hawkins, Mainz: Verlag Philipp von Zabern Mainz am Rhein.
  • Ilin-Tomich, A. (2023). Egyptian name scarabs from the 12th to the 15th dynasty geography and chronology of production. wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
  • Keel, O., Keel-Leu, H. ve Schroer, S. (1989). Studien zu den stempelsiegeln aus Palästina/Israel. Band II. Freiburg: Universitätsverlag Freiburg Schweiz Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen.
  • Keel, O. (1994). Studien zu den stempelsiegeln aus Palästina/Israel. Band IV, Freiburg: Universitätsverlag Freiburg Schweiz Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen.
  • Kıymet, K. (2021). Anadolu’da M.Ö. 2. binde üretilen çivi yazılı ve hiyeroglifli madeni eserler. Oannes 3(1), 189-233.
  • Liszka, K. (2015). Scarab amulets in the Egyptian collection of the Princeton University Art Museum. Record of the Art Museum, Princeton University 74, 4-19.
  • Meek, T. J. (1943). Four Syrian cylinder seals. Bulletin of the American School of Oriental Research 90, 24-27.
  • Okatan, M. H. (2019). Seyitömer höyük erken tunç çağı III silindir mühürleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
  • Özcan, A. (2022). Çekiç başlı bir orta tunç çağı mührü. E. Türe (Ed.), 14. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi Sosyal ve Eğitim Bilimleri (21-22 Ağustos 2022), Asos Yayınları, 263-268.
  • Özcan, A. ve Bilgen, A. N. (2024). Hiyeroglifli (?) bir orta tunç çağı mührü. Tarihin Peşinde 31, 1-10.
  • Özkan, S. (2007). Ülkemizde bulunmuş eski Mısır eserlerine göre Anadolu-Mısır İlişkileri, Tarih İncelemeleri XXII(1), 77-116.
  • Poetto, M. (2019). A hieroglyphic graffito on a pitcher from Kültepe. S. de Martino, M. Marazzi, C. Mora (Ed.). News from the lands of the Hittites. Scientific Journal for Anatolian Research içinde (17-25 ss.), Milano: Suor Orsola University Press.
  • Richards, F. V. (1992). Scarab seals from a middle to late bronze age tomb at Pella in Jordan. Freiburg: Universitätsverlag Freiburg Schweiz Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen.
  • Ünan, N. (2024). Seyitömer Höyük’te ele geçirilen bir grup hayvan figürlü boncuk üzerine değerlendirme. Lycus 10, 15-24.
  • Waal, W. (2012). Writing in Anatolia: The origins of the Anatolian hieroglyphs and the ıntroductions of the cuneiform script. Altorientalische Forschungen 39, 287-315.
  • Waal, W. (2017). How to read the signs: The use of symbol, marking and pictographs in Bronze Age Anatolia, A. M. Jasink, J. Weingarten, S. Ferrara, (Ed.). Non-scribal Communication Media in the Bronze Age Aegean and Surrounding Areas. The Semantics of A-Literate and Proto-Literate Media (Seals, Potmarks, Mason’s Marks, Sealimpressed Pottery, Ideograms and Logograms, and Related Systems) içinde (111-129 ss.), Firenze: Firenze University Press.
  • Ward, W. A. (1994). Beetles in Stone: The Egyptian scarab. The Biblical Archaeologist 57(4), 186-202.
  • Weeden, M. (2018). Hieroglyphic writing on old hittite seals and sealings? Towards a material basis for further research. S. Ferrara, M. Valério (Ed.). Paths into Script Formation in the Ancient Mediterranean Paths into Script Formation in the Ancient Mediterranean içinde (51-74 ss.), Roma: Edizioni Quasar.

Bir Orta Tunç Çağı Skarabe Mührü

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 89 - 98, 29.04.2025

Ali Özcan

Abstract

Seyitömer Höyük, Kütahya şehir merkezinin yaklaşık 25 km. kuzeydoğusunda bir kömür havzasının üzerinde bulunmaktadır. Seyitömer Höyük’te 1989-2021 yılları arasında aralıklarla kurtarma kazıları gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada Seyitömer Höyük 2010 yılı kazı çalışmalarında ele geçmiş böcek biçimli (skarabe) damga mühür konu edilmiştir. Üstten bakıldığında gübre böceğini andıran mühürler bilimsel literatürde skarabe olarak adlandırılmaktadır. Düzleştirilmiş alt kısım mührün baskı yüzeyidir. Skarabe olarak bilinen mühürlerin en erken örneklerinin antik Mısır’da üretildiği bilinmektedir. Bu tip mühürler Mısır dışında Suriye sahillerinden İspanya’ya kadar uzanan sahada üretilmiştir. Seyitömer Höyük skarabe mührü, Orta Tunç Çağı’na tarihlendirilen IVC tabakasında ele geçmiştir. Mührün baskısı C spiral / *363 (MAGNUS) piktogram(?)’dır. Fayanstan üretilmiş Seyitömer Höyük skarabe mührüne benzer formda ve sembole sahip mühürler Lübnan, Ürdün, İsrail’de mezar hediyesi olarak ele geçmiştir. Orta Tunç Çağı’nın erken dönemlerinde Anadolu’da fayans üretilmesi ihtimalinin güçlü olmadığı düşünülmektedir. Seyitömer Höyük eserinin benzerlerinin Suriye’nin güneyinde ele geçmiş olması, mührün Anadolu’ya ithal edildiğini düşündürmektedir. Mısır ve Suriye’ye özgü mührün, Orta Tunç Çağı’nın erken safhasında Seyitömer Höyük’te ele geçmesi ticaret yollarının bu bölgeye kadar uzandığını haber vermektedir.

Keywords

Seyitömer Höyük Skarabe Mühür Kütahya Orta Tunç Çağı Suriye

Thanks

Skarabe mührün kazı envanter kaydı ve fotoğraflarını paylaşan Prof. Dr. A. Nejat Bilgen’e içten teşekkürlerimi sunarım.

References

  • Ahrens, A. (2020). Aegyptiaca in der nördlichen levante eine studie zur kontextualisierung und rezeption ägyptischer und ägyptisierender objekte in der bronzezeit. Leuven: Peeters.
  • Ben-Tor, D. (2018). Scarabs. Yosi Levy ve Raz Kletter (Ed.), The Middle Bronze Age II Cemeteries Volume I/2: Finds and Conclusions içinde (557-620 ss.). Münster: Zaphon.
  • Bilgen. A. Nejat (2005). Çavlum Eskişehir/Alpu Ovası’nda bir orta tunç çağı mezarlığı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
  • Bilgen, A. N. (2011). Seyitömer höyük kazısı ön raporu (2006-2010). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi TKİ.
  • Bilgen, A. N. (2015). Giriş. A. Nejat Bilgen (Ed.). Seyitömer Höyük I içinde (7-8 ss.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
  • Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Kuru, A., Yüzbaşıoğlu, N., Özcan, F. Ç., Çırakoğlu, S. ve Silek, S. (2012). Seyitömer höyük 2010 kazısı. 33. kazı sonuçları toplantısı (Malatya 23-28 Mayıs 2011). 1. Cilt, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 233-255.
  • Bilgen, A. N. ve Bilgen, Z. (2015). Orta tunç çağı yerleşimi (IV. Tabaka). A. Nejat Bilgen (Ed.), Seyitömer Höyük I içinde (61-118 ss.), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
  • Bilgen, A. N., Bilgen, Z., Okatan, M. H., Usta, R. B. ve Uygun, B. (2021). New evidence of the cultural relationship between inner north-west Anatolia and northern Syria-Mesopotamia during the early and middle bronze ages: Exceptional finds from Seyitömer Höyük. Fikri Kulakoğlu, Guido Kryzat, Cécile Michel (Ed.). Cultural Exchanges and Current Research at Kültepe and its Surroundings Kültepe, 1-4 August, 2019 içinde (293-323 ss.). Turnhout: Brepols.
  • Dardeniz, G. ve Öztan, A. (2020). Acemhöyük fayans ve frit eserleri üzerine arkeolojik ve arkeometrik değerlendirmeler. Belleten 84(301), 837-886.
  • Eggler, J. ve O. Keel (2006). Corpus der siegel-amulette aus jordanien vom neolithikum bis zur perserzeit, Academic Press Fribourg Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen.
  • Erol, H. (2022). Eski Asur devrinde Anadolu’da kalay ticareti. XVIII. Türk Tarih Kongresi (Ankara 1-5 Ekim 2018), IV. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 323-340.
  • Giveon, R. (1985). Eyptian scarabs from western asia from the collections of the British Museum. Freibourg: Universitätsverlag Freiburg Schweiz Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen.
  • Giveon, R. (1988). Scarabs from recent excavations in Israel. Freiburg: Universitätsverlag Freiburg Schweiz Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen.
  • Günbattı, C. (2017). Kültepe-Kaniş. Anadolu’da ilk yazılı belgeler. Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
  • Hacar, A. ve Yener, K. A. (2020). Anatolian pot marks in the 3rd millennium bc: Signage, early state formation, and organization of production. Adalya 23, 25-58.
  • Hawkins, J. D. (2000). Corpus of hieroglyphic luwian inscriptions, Volume. I: Inscriptions of the Iron Ages. Berlin: Walter de Gruyter.
  • Hawkins, J. D. (2003). Scripts and texts. H.C. Melchert (Ed.), The Luwians içinde (128-169 ss.). Leiden: Brill.
  • Hawkins, J. D. (2011). Anadolu'daki ilk hiyeroglif işaretler(?). F. Kulakoğlu, S. Kangal (Ed.). Anadolu'nun Önsözü. Kültepe-Kaniş Karumu Asurlular İstanbul’da içinde (96-97 ss.). İstanbul: Kayseri Büyükşehir Belediyesi.
  • Herbordt S. (2005). Die Prinzen-und beamtensiegel der hethitischen grossreichszeit auf tonbullen aus dem Nişantepe-Archiv in Hattusa-mit kommentaren zu den siegelinschriften und hieroglyphen von J. David Hawkins, Mainz: Verlag Philipp von Zabern Mainz am Rhein.
  • Ilin-Tomich, A. (2023). Egyptian name scarabs from the 12th to the 15th dynasty geography and chronology of production. wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
  • Keel, O., Keel-Leu, H. ve Schroer, S. (1989). Studien zu den stempelsiegeln aus Palästina/Israel. Band II. Freiburg: Universitätsverlag Freiburg Schweiz Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen.
  • Keel, O. (1994). Studien zu den stempelsiegeln aus Palästina/Israel. Band IV, Freiburg: Universitätsverlag Freiburg Schweiz Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen.
  • Kıymet, K. (2021). Anadolu’da M.Ö. 2. binde üretilen çivi yazılı ve hiyeroglifli madeni eserler. Oannes 3(1), 189-233.
  • Liszka, K. (2015). Scarab amulets in the Egyptian collection of the Princeton University Art Museum. Record of the Art Museum, Princeton University 74, 4-19.
  • Meek, T. J. (1943). Four Syrian cylinder seals. Bulletin of the American School of Oriental Research 90, 24-27.
  • Okatan, M. H. (2019). Seyitömer höyük erken tunç çağı III silindir mühürleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
  • Özcan, A. (2022). Çekiç başlı bir orta tunç çağı mührü. E. Türe (Ed.), 14. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi Sosyal ve Eğitim Bilimleri (21-22 Ağustos 2022), Asos Yayınları, 263-268.
  • Özcan, A. ve Bilgen, A. N. (2024). Hiyeroglifli (?) bir orta tunç çağı mührü. Tarihin Peşinde 31, 1-10.
  • Özkan, S. (2007). Ülkemizde bulunmuş eski Mısır eserlerine göre Anadolu-Mısır İlişkileri, Tarih İncelemeleri XXII(1), 77-116.
  • Poetto, M. (2019). A hieroglyphic graffito on a pitcher from Kültepe. S. de Martino, M. Marazzi, C. Mora (Ed.). News from the lands of the Hittites. Scientific Journal for Anatolian Research içinde (17-25 ss.), Milano: Suor Orsola University Press.
  • Richards, F. V. (1992). Scarab seals from a middle to late bronze age tomb at Pella in Jordan. Freiburg: Universitätsverlag Freiburg Schweiz Vandenhoeck & Ruprecht Göttingen.
  • Ünan, N. (2024). Seyitömer Höyük’te ele geçirilen bir grup hayvan figürlü boncuk üzerine değerlendirme. Lycus 10, 15-24.
  • Waal, W. (2012). Writing in Anatolia: The origins of the Anatolian hieroglyphs and the ıntroductions of the cuneiform script. Altorientalische Forschungen 39, 287-315.
  • Waal, W. (2017). How to read the signs: The use of symbol, marking and pictographs in Bronze Age Anatolia, A. M. Jasink, J. Weingarten, S. Ferrara, (Ed.). Non-scribal Communication Media in the Bronze Age Aegean and Surrounding Areas. The Semantics of A-Literate and Proto-Literate Media (Seals, Potmarks, Mason’s Marks, Sealimpressed Pottery, Ideograms and Logograms, and Related Systems) içinde (111-129 ss.), Firenze: Firenze University Press.
  • Ward, W. A. (1994). Beetles in Stone: The Egyptian scarab. The Biblical Archaeologist 57(4), 186-202.
  • Weeden, M. (2018). Hieroglyphic writing on old hittite seals and sealings? Towards a material basis for further research. S. Ferrara, M. Valério (Ed.). Paths into Script Formation in the Ancient Mediterranean Paths into Script Formation in the Ancient Mediterranean içinde (51-74 ss.), Roma: Edizioni Quasar.
There are 36 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Old Anatolian History, Ancient History (Other)
Journal Section Makaleler
Authors

Ali Özcan 0000-0003-3531-7035

Publication Date April 29, 2025
Submission Date February 25, 2025
Acceptance Date April 6, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 15 Issue: 1

Cite

APA Özcan, A. (2025). Bir Orta Tunç Çağı Skarabe Mührü. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 89-98. https://doi.org/10.17828/yalovasosbil.1647090
AMA Özcan A. Bir Orta Tunç Çağı Skarabe Mührü. YSBD. April 2025;15(1):89-98. doi:10.17828/yalovasosbil.1647090
Chicago Özcan, Ali. “Bir Orta Tunç Çağı Skarabe Mührü”. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 15, no. 1 (April 2025): 89-98. https://doi.org/10.17828/yalovasosbil.1647090.
EndNote Özcan A (April 1, 2025) Bir Orta Tunç Çağı Skarabe Mührü. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 15 1 89–98.
IEEE A. Özcan, “Bir Orta Tunç Çağı Skarabe Mührü”, YSBD, vol. 15, no. 1, pp. 89–98, 2025, doi: 10.17828/yalovasosbil.1647090.
ISNAD Özcan, Ali. “Bir Orta Tunç Çağı Skarabe Mührü”. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 15/1 (April 2025), 89-98. https://doi.org/10.17828/yalovasosbil.1647090.
JAMA Özcan A. Bir Orta Tunç Çağı Skarabe Mührü. YSBD. 2025;15:89–98.
MLA Özcan, Ali. “Bir Orta Tunç Çağı Skarabe Mührü”. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, vol. 15, no. 1, 2025, pp. 89-98, doi:10.17828/yalovasosbil.1647090.
Vancouver Özcan A. Bir Orta Tunç Çağı Skarabe Mührü. YSBD. 2025;15(1):89-98.
 Download Cover Image

            FYQs8407VPc.png    sYx6641Tk.png     A3447xU.jpg                                   

Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, Açık Erişimli bir dergidir ve yayımladığı içeriği doğrudan açık erişime sunar. Dergi, yayımladığı içerikle bilimin Açık Erişim politikasıyla desteklenmesi ve geliştirilmesine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Okurlar, ticari amaç haricinde, yayıncı ya da yazardan izin almadan dergi makalelerinin tam metnini okuyabilir, indirebilir, kopyalayabilir, arayabilir ve link sağlayabilir. Derginin tüm içeriği okura ya da okurun dahil olduğu kuruma ücretsiz olarak sunulur. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile yayınlanmaktadır. Dergi, Libre Açık Erişim sağlama politikasını benimsemiştir. Ayrıca Budapeşte Açık Erişim Deklarasyonunu (BOAI) imzalamıştır (Tıklayınız). Yalova Sosyal Bilimler Dergisi Committee on Publication Ethics (COPE) ve World Association of Medical Editors (WAME) yayın etiği ilkelerini benimsemiştir.