Abstract
Kişilik bireylerin sahip olduğu psikolojik, zihinsel ve fiziksel özelliklerinin oluşturduğu bir yapıdır ve oluşan bu yapı bireyin hayatını farklı şekillerde ve zamanlarda etkilemektedir. Öyleki kişilik bireyin yaşam tarzını, olaylara yaklaşımını ve bakış açısını, isteklerini, tercihlerini, tutum ve davranışlarını, söylemlerini, kısaca hayatındaki pek çok unsuru etkileyebilmektedir. Etkilediği konulardan biriside sanat olup, bireyin sanata olan ilgisine, tutumuna ve bakış açısına farklı bir anlam kazandırabilmektedir. Çünkü her birey sanata ilgi duymaz ve ilgi duyan bireyler üzerinde de sahip olduğu kişilik özellikleri etkili olabilmektedir. Bu çalışmada amaç, kişiliğin sanat okuryazarlığı ve sanata karşı tutumu üzerindeki rolünü belirlemektir. Çalışmanın evreni, üniversitelerdeki Güzel Sanatlar Fakültesi’ndeki öğrenciler olarak belirlenmiştir. Çalışmanın örneklemini ise, 5 farklı üniversitenin Güzel Sanatlar Fakültesi’ndeki öğrenciler oluşturmaktadır (n=392). Çalışmada nicel araştırma yöntemi kullanılmış olup, veriler online anket ile toplanmıştır. Elde edilen verilerin analiz edilmesi sonucunda kişiliğin sanat okuryazarlığı ve sanata karşı tutumu pozitif yönde etkilediği belirlenmiştir. Bu sonuç kişilik özelliklerinin sanat okuryazarlığı ve sanata karşı tutumu artırdığı şeklinde yorumlanabilir. Elde edilen bulgular tartışılmış ve bu konuda araştırmalar yapacaklara önerilerde bulunulmuştur.
References
- Ayaydın, A. ve Kurtuldu, M. K. (2010). Sanat eğitimine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 201-210.
- Ayaydın, A., Kurtuldu, M. K. ve Dayı, B. A. (2018). Öğretim elemanlarının sanata karşı tutumlarının ölçülmesi ve değerlendirilmesi (Karadeniz Teknik Üniversitesi Örneği). Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (41), 1-10.
- Baş. T. (2013). Anket. (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Cohen, L., Manion, L. and Morrison, K. (2000). Research methods in education, (5th ed). Routledge Falmer, Taylor&Francis Group.
- Çiçek, İ. ve Aslan, A. E. (2020). Kişilik ve beş faktör kişilik özellikleri: Kuramsal bir çerçeve. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 10(1), 137-147.
- Çöllü, E. F. ve Öztürk, Y. E. (2006). Örgütlerde inançlar-tutumlar, tutumların ölçüm yöntemleri ve uygulama örnekleri, bu yöntemlerin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 9(1-2), 373- 404.
- Dede, H. (2016). Öğrencilerin sanata karşı bakış açılarını ortaya koymaya yönelik bir tutum ölçeği. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 5(25), 1559-1576.
- Dikici, A. (2006). Sanat eğitimi ve öğrencilerin yaratıcılık düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 31(139), 3-9.
- Doğan, M. (2023). Müzik öğretmeni adaylarının sanat okuryazarlığı düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 677-695.
- Durna, U. (2005). A tipi ve B tipi kişilik yapıları ve bu kişilik yapılarını etkileyen faktörlerle ilgili bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 275-290.
- Erdal, B. (2009). Müzik türlerinin tercih edilmesinde kişilik özellikleri ve beğeni ilişkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
- Erkuş, A. (2017). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Erkuş, A. ve Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin çalışanların çatışma yönetim tarzlarına etkisi: Savunma sanayiinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 213-243.
- Furnham, A. and Chamorro-Premuzic, T. (2004). Personality, intelligence, and art. Personality and Individual Differences, 36, 705–715.
- Gökdeniz, İ. ve Merdan, E. (2011). Kişilik ile kariyer seçimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2), 23-36.
- Hazar, Ç. (2006). Kişilik ve iletişim tipleri. Selçuk İletişim, 4(2), 125-140.
- Horzum, M. B., Ayas, T. ve Padır, M. A. (2017). Beş faktör kişilik ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(2), 398-408.
- Laçinbay, K. ve Yılmaz, M. (2020). Görsel sanatlar ders materyali geliştirme sürecinde arcs motivasyon modelinin kullanımı. Kastamonu Education Journal, 28(1), 468-481.
- Laçinbay, K. (2021). Plastik sanatlar ve psikoloji için ortak bir buluşma noktası: sanat motivasyonu. Journal of History School, 51,1226-1245.
- Mollaoğlu, S. ve İlhan, A. Ç. (2022). Sanat eğitimi ile ilgili bölümlerde öğrenimini sürdüren öğrencilerde sanat okuryazarlığının değerlendirilmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(4), 604-613.
- Mount, M. K., Barrick, M. R., Scullen, S. M., and Rounds, J. (2005). Higher‐order dimensions of the big five personality traits and the big six vocational interest types. Personnel psychology, 58(2), 447-478.
- Nadir, K. ve Aslı, Y. A. (2025). Güzel sanatlar liselerinde öğrenim gören öğrencilerin çalgı eğitimi dersine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yegah Müzikoloji Dergisi, 8(1), 352-372.
- Per, M. (2010). Resim-iş öğretmenliği öğrencilerinin resimlerinde tercih ettikleri renkler ile kişilik yapıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Pervin, L. A. and Cervone, D. (2010). Personality theory and research (11. Edition). Hoboken, NJ: Wiley.
- Rammstedt, B. and John, O. P. (2007). Measuring personality in one minute or less: A 10-item short version of the Big Five Inventory in English and German. Journal of Research in Personality, 41(1), 203-212.
- Rosenbluh, E. S., Owens, G. B. and Pohler, M. J. (1972). Art preference and personality, Br. J. Psychol. 63(3), 441-443.
- Şenel, O. (2014). Müzik tercihinin karmaşık arka planı. Journal of International Social Research, 7(30), 213-227.
- Türkoğuz, S. ve Yayla, Z. (2011). Fen ve sanat konularının bütünleştirilmesine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Milli Eğitim, 40(190), 256-268.
- Uzun, Y. ve Kalyoncu, R. (2022). Okul öncesi ve sınıf öğretmeni adaylarının kişilik özelliklerine göre görsel sanatlar dersine yönelik tutumları. Millî Eğitim, 51(236), 2801-2814.
- Ülgen, G. (1995). Eğitim psikolojisi. Ankara: Lazer Ofset Matbaa Tesisleri.
- Yıldız, U. (2022). Güzel sanatlar fakültesi öğrencilerinin sanat eğitimine yönelik tutumları ile sanat okuryazarlığı ilişkisinin incelenmesi. Journal of Academic Social Science Studies, 15(92), 223-236.
- Yücel, C. ve Taşçı, S. K. (2008). Öğretmenlerin kişilik özellikleri ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 685-706.
- Yücetoker, İ. (2014). Sanat okuryazarlığı ölçeğinin hazırlanması ve geliştirilmesi. Sanat Eğitimi Dergisi, 2(1), 112-126.
- Yücetoker, İ. (2015). Güzel sanatlar eğitimi öğrencilerinin sanat okuryazarlığı düzeylerinin değerlendirilmesi. EKEV Akademi Dergisi, (62), 669-676.
Abstract
Personality is a structure formed by the psychological, mental and physical characteristics of individuals, and this structure affects the individual's life in different ways and at different times. In fact, personality can affect the individual's lifestyle, approach to events and perspective, desires, preferences, attitudes and behaviors, discourses, in short, many elements in their life. One of the subjects it affects is art, which can give a different meaning to the individual's interest, attitude and perspective towards art. Because not every individual is interested in art, and the personality characteristics they have can also be effective on individuals who are interested. The aim of this study is to determine the role of personality on art literacy and attitude towards art. The universe of the study was determined as students at the Fine Arts Faculties of universities. The sample of the study consists of students at the Fine Arts Faculties of 5 different universities (n=392). Quantitative research method was used in the study, and data were collected via an online survey. As a result of the analysis of the obtained data, it was determined that personality positively affects art literacy and attitude towards art. This result can be interpreted as personality traits increasing art literacy and attitude towards art. The findings were discussed and suggestions were made for those who will conduct research on this subject.
References
- Ayaydın, A. ve Kurtuldu, M. K. (2010). Sanat eğitimine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 201-210.
- Ayaydın, A., Kurtuldu, M. K. ve Dayı, B. A. (2018). Öğretim elemanlarının sanata karşı tutumlarının ölçülmesi ve değerlendirilmesi (Karadeniz Teknik Üniversitesi Örneği). Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (41), 1-10.
- Baş. T. (2013). Anket. (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Cohen, L., Manion, L. and Morrison, K. (2000). Research methods in education, (5th ed). Routledge Falmer, Taylor&Francis Group.
- Çiçek, İ. ve Aslan, A. E. (2020). Kişilik ve beş faktör kişilik özellikleri: Kuramsal bir çerçeve. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 10(1), 137-147.
- Çöllü, E. F. ve Öztürk, Y. E. (2006). Örgütlerde inançlar-tutumlar, tutumların ölçüm yöntemleri ve uygulama örnekleri, bu yöntemlerin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 9(1-2), 373- 404.
- Dede, H. (2016). Öğrencilerin sanata karşı bakış açılarını ortaya koymaya yönelik bir tutum ölçeği. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 5(25), 1559-1576.
- Dikici, A. (2006). Sanat eğitimi ve öğrencilerin yaratıcılık düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 31(139), 3-9.
- Doğan, M. (2023). Müzik öğretmeni adaylarının sanat okuryazarlığı düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 677-695.
- Durna, U. (2005). A tipi ve B tipi kişilik yapıları ve bu kişilik yapılarını etkileyen faktörlerle ilgili bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 275-290.
- Erdal, B. (2009). Müzik türlerinin tercih edilmesinde kişilik özellikleri ve beğeni ilişkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
- Erkuş, A. (2017). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Erkuş, A. ve Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin çalışanların çatışma yönetim tarzlarına etkisi: Savunma sanayiinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 213-243.
- Furnham, A. and Chamorro-Premuzic, T. (2004). Personality, intelligence, and art. Personality and Individual Differences, 36, 705–715.
- Gökdeniz, İ. ve Merdan, E. (2011). Kişilik ile kariyer seçimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2), 23-36.
- Hazar, Ç. (2006). Kişilik ve iletişim tipleri. Selçuk İletişim, 4(2), 125-140.
- Horzum, M. B., Ayas, T. ve Padır, M. A. (2017). Beş faktör kişilik ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(2), 398-408.
- Laçinbay, K. ve Yılmaz, M. (2020). Görsel sanatlar ders materyali geliştirme sürecinde arcs motivasyon modelinin kullanımı. Kastamonu Education Journal, 28(1), 468-481.
- Laçinbay, K. (2021). Plastik sanatlar ve psikoloji için ortak bir buluşma noktası: sanat motivasyonu. Journal of History School, 51,1226-1245.
- Mollaoğlu, S. ve İlhan, A. Ç. (2022). Sanat eğitimi ile ilgili bölümlerde öğrenimini sürdüren öğrencilerde sanat okuryazarlığının değerlendirilmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(4), 604-613.
- Mount, M. K., Barrick, M. R., Scullen, S. M., and Rounds, J. (2005). Higher‐order dimensions of the big five personality traits and the big six vocational interest types. Personnel psychology, 58(2), 447-478.
- Nadir, K. ve Aslı, Y. A. (2025). Güzel sanatlar liselerinde öğrenim gören öğrencilerin çalgı eğitimi dersine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yegah Müzikoloji Dergisi, 8(1), 352-372.
- Per, M. (2010). Resim-iş öğretmenliği öğrencilerinin resimlerinde tercih ettikleri renkler ile kişilik yapıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Pervin, L. A. and Cervone, D. (2010). Personality theory and research (11. Edition). Hoboken, NJ: Wiley.
- Rammstedt, B. and John, O. P. (2007). Measuring personality in one minute or less: A 10-item short version of the Big Five Inventory in English and German. Journal of Research in Personality, 41(1), 203-212.
- Rosenbluh, E. S., Owens, G. B. and Pohler, M. J. (1972). Art preference and personality, Br. J. Psychol. 63(3), 441-443.
- Şenel, O. (2014). Müzik tercihinin karmaşık arka planı. Journal of International Social Research, 7(30), 213-227.
- Türkoğuz, S. ve Yayla, Z. (2011). Fen ve sanat konularının bütünleştirilmesine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Milli Eğitim, 40(190), 256-268.
- Uzun, Y. ve Kalyoncu, R. (2022). Okul öncesi ve sınıf öğretmeni adaylarının kişilik özelliklerine göre görsel sanatlar dersine yönelik tutumları. Millî Eğitim, 51(236), 2801-2814.
- Ülgen, G. (1995). Eğitim psikolojisi. Ankara: Lazer Ofset Matbaa Tesisleri.
- Yıldız, U. (2022). Güzel sanatlar fakültesi öğrencilerinin sanat eğitimine yönelik tutumları ile sanat okuryazarlığı ilişkisinin incelenmesi. Journal of Academic Social Science Studies, 15(92), 223-236.
- Yücel, C. ve Taşçı, S. K. (2008). Öğretmenlerin kişilik özellikleri ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 685-706.
- Yücetoker, İ. (2014). Sanat okuryazarlığı ölçeğinin hazırlanması ve geliştirilmesi. Sanat Eğitimi Dergisi, 2(1), 112-126.
- Yücetoker, İ. (2015). Güzel sanatlar eğitimi öğrencilerinin sanat okuryazarlığı düzeylerinin değerlendirilmesi. EKEV Akademi Dergisi, (62), 669-676.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Music (Other) |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | May 21, 2025 |
| Publication Date | |
| Submission Date | March 20, 2025 |
| Acceptance Date | May 4, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 8 Issue: 2 |