Abstract
ÖZ
Kanun çalgısı, tarihsel süreç içerisinde geniş bir coğrafyada farklı kültürel ve müzikal bağlamlarda gelişmiş olup, hem Orta Asya hem de Osmanlı müzik kültürlerinde önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, kanunun tarihsel kökenleri, yapısal ve teknik özellikleri, akort sistemleri, icra teknikleri ve repertuvarı karşılaştırmalı bir şekilde ele alınarak, her iki kültürel yapıdaki rolü incelenmiştir. Orta Asya'da kanun, geleneksel halk müziğinin ve sözlü anlatım kültürünün bir parçası olarak kullanılmış; göçebe toplumların ritmik ve melodik yapıları içinde kendine özgü bir form geliştirmiştir. Osmanlı müziğinde ise kanun, makam sisteminin temel çalgılarından biri olarak saraydan tekkeye, halk müziğinden akademik eğitime kadar geniş bir kullanım alanı bulmuştur. Çalışmanın bulguları, Orta Asya’da kullanılan kanun türlerinin genellikle sabit akort sistemlerine sahip olduğunu, buna karşın Osmanlı müzik kültüründe geliştirilen mandal sisteminin, icra sırasında tonal değişikliklere olanak sağladığını göstermektedir. Osmanlı müziğinde kanunun, Klasik Türk musikisinin karmaşık makam sistemine uyum sağlayacak şekilde yapılandırıldığı, Orta Asya müziğinde ise geleneksel modal yapıların daha belirgin olduğu ortaya konmuştur.Ayrıca, kanunun Orta Asya müzik sisteminde daha ritmik ve doğaçlama odaklı bir rol üstlendiği, Osmanlı müziğinde ise bireysel virtüözitenin ön planda olduğu bir icra anlayışının geliştiği görülmektedir. Bu bağlamda çalışma, çalgının her iki kültürde nasıl farklı işlevler kazandığını ve müzikal kimliğin bir taşıyıcısı olarak nasıl değerlendirildiğini açıklamaktadır. Son olarak, modern dönemde kanunun küresel müzik sahnesindeki yeri ele alınmış ve geleneksel çalgıların değişen müzikal eğilimler doğrultusunda nasıl dönüşüme uğradığı tartışılmıştır
Keywords
Ethical Statement
Bu çalışma herhangi bir insan katılımcı, hayvan deneyi veya özel veri kullanımı içermediğinden dolayı etik kurul onayı gerektirmemektedir. Çalışma yalnızca açık kaynaklı literatür taramasına ve ikincil veri analizine dayanmaktadır.
References
- Adams, L. L. (2015). The dombra and Kazakh national identity: Sounding the nation. Ethnomusicology, 59(3), 449–469.
- Anadolu Ajansı, (2024). В Кыргызстане возрождают древний инструмент – жетыген. (Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/ru/искусство-и-культура/в-кыргызстане-возрождают-древний-инструмент-жетыген/3238039), (Erişim tarihi: 17/04/2025).
- Babayev, M. (2004). Azerbaycan’da kanun sanatı. Bakü: Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Müzik Enstitüsü Yayınları.
- Behar, C. (2010). Osmanlı-Türk Musikisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Çalgan, M. S. (1999). Türk musikîsi tarihi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Djumaev, A. (2002). Traditional Music in Contemporary Uzbekistan: The Search for Identity. Silk Road Foundation.
- Djumaev, A. (2011). The Development of Uzbek Traditional Music in the Soviet Period. In M. Slobin (Ed.), Central Asian Musics: Essays on the Music of the Turkic-Speaking World içinde (pp. 89–108). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
- During, J. (1988). The radif of Persian music: Studies of Structure and Cultural Context. Cambridge: Cambridge University Press.
- During, J. (1991). The art of Persian music. Washington: Mage Publishers.
- Farmer, H. G. (1930). Historical facts for the Arabian musical influence. Oxford: Oxford University Press.
- Farmer, H. G. (1939). A History of Arabian Music to the XIIIth Century. Londra: Luzac Press.
- Feldman, W. (1996). Music of the Ottoman court: Makam, Composition and the Early Ottoman instrumental repertoire. Berlin: VWB–Verlag für Wissenschaft und Bildung.
- Firdausi, (1520–1535), Hakob Jughayetsi, le Roman d’Alexandre, (Mat. 5472, fol. 123v,) Anna Leyloyan, avec l’aimable autorisation du Matenadaran (Erişim adresi: https://cree.hypotheses.org/3184), (Erişim tarihi: 16/0272025).
- Güzel, H. C., Çiçek, K. ve Koca, S. (2002). Türkler Ansiklopedisi içinde (İrfan Gürdal cilt: 19, ss. 105-111), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Kartomi, M. J. (1990). On Concepts and classifications of musical instruments. Chicago: University of Chicago Press.
- Kudaibergenova, D. T. (2022). Cultural revival and traditional instruments in Central Asia: The case of jetigen in Kyrgyzstan. Journal of Central Asian Cultural Studies, 7(1), 35–50.
- Levin, T. C. (1996). The hundred thousand fools of God: Musical travels in Central Asia (and Queens, New York). Bloomington: Indiana University Press.
- Levin, T. C. (2006). Where rivers and mountains sing: Sound, Music and Nomadism in Tuva and beyond. Bloomington: Indiana University Press. Matenadaran Institute of Ancient Manuscripts. (n.d.).
- Musicians illustration from Roman d’Alexandre (MS. 5472, fol. 123v) [Miniature]. https://int-heritage.am/en/author/ich-armenia
- Marcus, S. (2007). Music in Egypt: Experiencing music, expressing culture. New York: Oxford University Press.
- Musical instrüman “Kanun”, (Erişim adresi: https://int-heritage.am/en/author/ich-armenia), (Erişim tarihi: 29/03/2025).
- Nettl, B. (2005). The study of ethnomusicology: Thirty-one issues and concepts. Urbana, Illinois: University of Illinois Press.
- Özbek, M. (2013). Makam: Türk musikisi nazariyatı. İstanbul: Pan Yayıncılık.
- Özkan, İ. H. (2006). Türk musikisi nazariyatı ve usulleri. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Picken, L. (1975). Folk musical instruments of Turkey. New York: Oxford University Press.
- Racy, A. J. (2003). Making music in the Arab world: The culture and artistry of Tarab. Cambridge: Cambridge University Press.
- Said, R. (2010). Kanun: A Traditional Instrument of Turkish Classical Music. Journal of the International Music Council, 6(1), 48–55.
- Shiloah, A. (1995). Music in the world of Islam: A Socio-cultural study. Detroid, Michigan: Wayne State University Press.
- Signell, K. (1977). Makams of Turkish art music. Seattle, Washinghton: University of Washington Press.
- Slobin, M. (1984). Central Asian Musics: Essays on the Music of the Turkic-Speaking World. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
- Üngör, M. (1968). Türk musikîsi nazariyatı ve usûlleri. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
- Joshua, M. (2019). Harper’s songs of ancient Egypt. (Erişim adresi: https://www.worldhistory.org/Harper's_Songs_of_Ancient_Egypt/), Erişim tarihi: 11/03/2025).
- Yamada, K. (2009). Musical narratives and identity in Kyrgyzstan: The komuz and cultural memory. Asian Music, 40(2), 5–27. Yampolsky, I. (1973). Azerbaijani mugam. Moscow: Nauka.
- Yekta, R. (1922). La musique turque. In A. Lavignac & L. de La Laurencie (Eds.), Encyclopédie de la musique et dictionnaire du Conservatoire içinde (Vol. 5, pp. 2945–3064), Paris: C. Delagrave.
THE KANUN INSTRUMENT IN CENTRAL ASIAN AND OTTOMAN MUSICAL CULTURES: A HISTORICAL AND TECHNICAL COMPARISON
Abstract
ABSTRACT
The qanun has evolved over time across a vast geographical area, developing within various cultural and musical contexts. It holds a significant place in both Central Asian and Ottoman music cultures. This study examines the historical origins of the qanun, its structural and technical features, tuning systems, performance techniques, and repertoire in a comparative manner, analyzing its role in both cultural frameworks.In Central Asia, the qanun has been used as part of traditional folk music and oral narrative culture, shaping a unique form within the rhythmic and melodic structures of nomadic societies. In Ottoman music, however, the qanun became one of the fundamental instruments of the makam system, finding extensive use from the palace to Sufi lodges, from folk music to academic education.The findings of this study indicate that the types of qanuns used in Central Asia generally have fixed tuning systems, whereas the mandal system developed in Ottoman music culture allows for tonal modifications during performance. The structure of the qanun in Ottoman music was adapted to accommodate the complex makam system of Classical Turkish music, whereas in Central Asian music, traditional modal structures remained more prominent. Furthermore, the study reveals that in the Central Asian music system, the qanun plays a more rhythmic and improvisational role, whereas in Ottoman music, a performance approach emphasizing individual virtuosity has developed. In this context, the study explains how the instrument has acquired different functions in both cultures and how it has been perceived as a carrier of musical identity. Finally, the research discusses the position of the qanun in the global music scene in the modern era and how traditional instruments have undergone transformation in line with changing musical trends.
Keywords: Qanun, Ethno musicology, Central Asia, Ottoman music.
Keywords
References
- Adams, L. L. (2015). The dombra and Kazakh national identity: Sounding the nation. Ethnomusicology, 59(3), 449–469.
- Anadolu Ajansı, (2024). В Кыргызстане возрождают древний инструмент – жетыген. (Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/ru/искусство-и-культура/в-кыргызстане-возрождают-древний-инструмент-жетыген/3238039), (Erişim tarihi: 17/04/2025).
- Babayev, M. (2004). Azerbaycan’da kanun sanatı. Bakü: Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Müzik Enstitüsü Yayınları.
- Behar, C. (2010). Osmanlı-Türk Musikisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Çalgan, M. S. (1999). Türk musikîsi tarihi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Djumaev, A. (2002). Traditional Music in Contemporary Uzbekistan: The Search for Identity. Silk Road Foundation.
- Djumaev, A. (2011). The Development of Uzbek Traditional Music in the Soviet Period. In M. Slobin (Ed.), Central Asian Musics: Essays on the Music of the Turkic-Speaking World içinde (pp. 89–108). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
- During, J. (1988). The radif of Persian music: Studies of Structure and Cultural Context. Cambridge: Cambridge University Press.
- During, J. (1991). The art of Persian music. Washington: Mage Publishers.
- Farmer, H. G. (1930). Historical facts for the Arabian musical influence. Oxford: Oxford University Press.
- Farmer, H. G. (1939). A History of Arabian Music to the XIIIth Century. Londra: Luzac Press.
- Feldman, W. (1996). Music of the Ottoman court: Makam, Composition and the Early Ottoman instrumental repertoire. Berlin: VWB–Verlag für Wissenschaft und Bildung.
- Firdausi, (1520–1535), Hakob Jughayetsi, le Roman d’Alexandre, (Mat. 5472, fol. 123v,) Anna Leyloyan, avec l’aimable autorisation du Matenadaran (Erişim adresi: https://cree.hypotheses.org/3184), (Erişim tarihi: 16/0272025).
- Güzel, H. C., Çiçek, K. ve Koca, S. (2002). Türkler Ansiklopedisi içinde (İrfan Gürdal cilt: 19, ss. 105-111), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Kartomi, M. J. (1990). On Concepts and classifications of musical instruments. Chicago: University of Chicago Press.
- Kudaibergenova, D. T. (2022). Cultural revival and traditional instruments in Central Asia: The case of jetigen in Kyrgyzstan. Journal of Central Asian Cultural Studies, 7(1), 35–50.
- Levin, T. C. (1996). The hundred thousand fools of God: Musical travels in Central Asia (and Queens, New York). Bloomington: Indiana University Press.
- Levin, T. C. (2006). Where rivers and mountains sing: Sound, Music and Nomadism in Tuva and beyond. Bloomington: Indiana University Press. Matenadaran Institute of Ancient Manuscripts. (n.d.).
- Musicians illustration from Roman d’Alexandre (MS. 5472, fol. 123v) [Miniature]. https://int-heritage.am/en/author/ich-armenia
- Marcus, S. (2007). Music in Egypt: Experiencing music, expressing culture. New York: Oxford University Press.
- Musical instrüman “Kanun”, (Erişim adresi: https://int-heritage.am/en/author/ich-armenia), (Erişim tarihi: 29/03/2025).
- Nettl, B. (2005). The study of ethnomusicology: Thirty-one issues and concepts. Urbana, Illinois: University of Illinois Press.
- Özbek, M. (2013). Makam: Türk musikisi nazariyatı. İstanbul: Pan Yayıncılık.
- Özkan, İ. H. (2006). Türk musikisi nazariyatı ve usulleri. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Picken, L. (1975). Folk musical instruments of Turkey. New York: Oxford University Press.
- Racy, A. J. (2003). Making music in the Arab world: The culture and artistry of Tarab. Cambridge: Cambridge University Press.
- Said, R. (2010). Kanun: A Traditional Instrument of Turkish Classical Music. Journal of the International Music Council, 6(1), 48–55.
- Shiloah, A. (1995). Music in the world of Islam: A Socio-cultural study. Detroid, Michigan: Wayne State University Press.
- Signell, K. (1977). Makams of Turkish art music. Seattle, Washinghton: University of Washington Press.
- Slobin, M. (1984). Central Asian Musics: Essays on the Music of the Turkic-Speaking World. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
- Üngör, M. (1968). Türk musikîsi nazariyatı ve usûlleri. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
- Joshua, M. (2019). Harper’s songs of ancient Egypt. (Erişim adresi: https://www.worldhistory.org/Harper's_Songs_of_Ancient_Egypt/), Erişim tarihi: 11/03/2025).
- Yamada, K. (2009). Musical narratives and identity in Kyrgyzstan: The komuz and cultural memory. Asian Music, 40(2), 5–27. Yampolsky, I. (1973). Azerbaijani mugam. Moscow: Nauka.
- Yekta, R. (1922). La musique turque. In A. Lavignac & L. de La Laurencie (Eds.), Encyclopédie de la musique et dictionnaire du Conservatoire içinde (Vol. 5, pp. 2945–3064), Paris: C. Delagrave.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Musicology and Ethnomusicology, Music (Other) |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | May 23, 2025 |
| Publication Date | |
| Submission Date | March 21, 2025 |
| Acceptance Date | May 8, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 8 Issue: 2 |