Abstract
Music and literature are essential elements in Çankırı yâran conversations and are known to be an integral part of the conversations. In this study, 33 folk songs belonging to the Çankırı region, which are included in the TRT Folk Music repertoire, were identified and compared with those specified in Çankırı Governorship’s Yâran Book, and 33 folk songs whose notes were reached were analyzed through a descriptive scanning method. The Folk songs were classified in detail according to their subject, tone and measure structure. It was determined that the most common themes in the Yâran folk songs of Çankırı region are love, separation and expatriation, followed by social events and wedding themes. The Hüseyni tone is at the forefront and the most common measure structure is 4/4. The most common tones in folk songs in Çankırı region are Hicaz, Segâh and Uşşak, and the less common maqams are Karcığar, Karcığar Zemzeme, Mahur, Pençgâh, Zavil and Hüseynî-Karcığar. According to the findings, although there are Uzun Hava pieces, it has been observed that 'Oyun Havası' (folk dance songs) are mostly used within the framework of a certain discipline and tradition. In the folk songs in Çankırı Yâran culture, it has been observed that instead of the theme of death, the focus is on positive values such as solidarity, friendship and entertainment.
Keywords
Turkish Folk Music Çankırı Yâran Tradition Çankırı Yâran Folk Songs. yâran Turkish Folk Song
References
- Absarılıoğlu, A. (2007). Gelenekten evrensele yâran. Çankırı: Kayıkçı Ofset.
- Akbıyık, A. (2004). Urfa ‘Sıra Gecesi’nden, Çankırı ‘Yaran Meclisi’ne’. Yâran Kültürü ve Çankırı, II. Çankırı Kültürü Bilgi Şöleni Bildirileri içinde (233-245. ss.). Çankırı.
- Bayburtlu, A. S. (2016). Erzurum yöresi müziklerinin kültürel özelliği. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 262-278.
- Bayburtlu, A. S., Ulusoy Yılmaz, D., ve Keklik Kal, F. (2021). Türkü sözlerinde şiddet çağrıştıran ifadeler: İç Anadolu Bölgesi örneği. International Journal of Eurasia Social Sciences, 12(45), 475-488. https://doi.org/10.35826/ijoess.2924
- Çakır, Ö. (2013). Çankırı’da yârân sohbetlerinin edebi cephesi yahut yârân edebiyatı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 151-20.
- Çayır, K. (2011). Çankırı Yaran meclisinde bağlamanın rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 79-92.
- Ekim, G. (2009). Çankırı yâran geleneğinin tarihî kültürel kökenleri ve müzik uygulamaları. (Yayınlanmış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Göç, E. (2018). Yâran kültürünün kent yaşamına etkisi: Çankırı örneği. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 2(1), 59-73.
- Gümüş, R. (2020). Çankırı İli’nin somut olmayan kültürel mirası. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
- Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Kantemiroğlu, D. (1976–1977). Kitâb-ı İlmü’l Mûsikî Alâ Vechi’l- Hurûfat, (TıpkıbasımTranskripsiyon- Tercüme: Yalçın Tura) İstanbul: Tura Yayınları.
- Kınık, M. (2011). Türk halk müziği kültüründe birleştirici unsur olarak hüseyni dizisi ve hüseyni türküler. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 455-469.
- Kurt, B. (2016). Malatya yöresi türkü söyleme geleneği ve Malatya türküleri. (Yayınlanmış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Sargın, H. (2014). Çankırı Âşıklık Geleneği ve Âşık Durmazî, Çankırı Belediyesi Yayınları.
- Şakalar, A. (2024). Türk halk müziğinde felsefi motifler ve anlam dünyası. Türk Müziği, 293-311.
- Tezcan, M. (2004). Türk Kültürünün Simgesi Olarak Çankırı Yâran Kültürü, Yâran Kültürü ve Çankırı, II. Çankırı Kültürü Bilgi Şöleni Bildirileri içinde (18-31. ss.). Çankırı.
- Uğur, A. (2015). Müzik coğrafyası: Türkülerdeki coğrafya. Bilig, (74), 239-260.
- Uygur, T. N. (2002). Çankırı halk edebiyatı: türküler--maniler--ninniler. Okuyan Adam yayınları.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- http1 Absarılıoğlu, A. (2012). Geçmişten Geleceğe Dünya Kültür Mirasımız Yâran. (Erişim adresi https://www.cankiri.gov.tr/kurumlar/cankiri.gov.tr/valilikyayinlari/dunyakulturmi rasimi zyaran/yarankitabi 1-24.pdf ), (Erişim tarihi: 03.03.2025).
Abstract
Çankırı Yâran sohbetlerinde müzik ve edebiyat, temel unsurlar olarak yer almakta ve sohbetlerin ayrılmaz bir parçası olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada, TRT Halk Müziği repertuarında yer alan, Çankırı yöresine ait türküler belirlenmiş ve Çankırı Valiliği Yâran Kitabında belirtilenler ile karşılaştırılıp tespit edildikten sonra notasına ulaşılan 33 adet türkü betimsel tarama yöntemiyle incelenmiştir. Türküler konu, makam ve usûllerine göre detaylı bir şekilde sınıflandırılmıştır. Çankırı yöresine ait Yâran türkülerinde en çok işlenen temaların aşk, ayrılık ve gurbet olduğu, bunları toplumsal olaylar ve düğün temalarının izlediği tespit edilmiştir. Makam olarak Hüseyni makamı ön planda olup, en yaygın ölçü birimi 4/4’tür. Çankırı yöresindeki türkülerde en yaygın makamlar Hicaz, Segâh ve Uşşak olup, daha az kullanılan makamlar arasında Karcığar, Karcığar Zemzeme, Mahur, Pençgâh, Zavil ve Hüseynî-Karcığar yer almaktadır. Elde edilen bulgulara göre uzun havalar yer alsa da, belirli bir disiplin ve gelenek çerçevesinde, oyun havalarının daha çok kullanıldığını görülmüştür. Çankırı Yâran kültüründeki türkülerde, ölüm teması yerine dayanışma, dostluk ve eğlence gibi pozitif değerlere odaklanıldığı gözlemlenmiştir.
References
- Absarılıoğlu, A. (2007). Gelenekten evrensele yâran. Çankırı: Kayıkçı Ofset.
- Akbıyık, A. (2004). Urfa ‘Sıra Gecesi’nden, Çankırı ‘Yaran Meclisi’ne’. Yâran Kültürü ve Çankırı, II. Çankırı Kültürü Bilgi Şöleni Bildirileri içinde (233-245. ss.). Çankırı.
- Bayburtlu, A. S. (2016). Erzurum yöresi müziklerinin kültürel özelliği. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 262-278.
- Bayburtlu, A. S., Ulusoy Yılmaz, D., ve Keklik Kal, F. (2021). Türkü sözlerinde şiddet çağrıştıran ifadeler: İç Anadolu Bölgesi örneği. International Journal of Eurasia Social Sciences, 12(45), 475-488. https://doi.org/10.35826/ijoess.2924
- Çakır, Ö. (2013). Çankırı’da yârân sohbetlerinin edebi cephesi yahut yârân edebiyatı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 151-20.
- Çayır, K. (2011). Çankırı Yaran meclisinde bağlamanın rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 79-92.
- Ekim, G. (2009). Çankırı yâran geleneğinin tarihî kültürel kökenleri ve müzik uygulamaları. (Yayınlanmış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Göç, E. (2018). Yâran kültürünün kent yaşamına etkisi: Çankırı örneği. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 2(1), 59-73.
- Gümüş, R. (2020). Çankırı İli’nin somut olmayan kültürel mirası. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
- Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Kantemiroğlu, D. (1976–1977). Kitâb-ı İlmü’l Mûsikî Alâ Vechi’l- Hurûfat, (TıpkıbasımTranskripsiyon- Tercüme: Yalçın Tura) İstanbul: Tura Yayınları.
- Kınık, M. (2011). Türk halk müziği kültüründe birleştirici unsur olarak hüseyni dizisi ve hüseyni türküler. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 455-469.
- Kurt, B. (2016). Malatya yöresi türkü söyleme geleneği ve Malatya türküleri. (Yayınlanmış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Sargın, H. (2014). Çankırı Âşıklık Geleneği ve Âşık Durmazî, Çankırı Belediyesi Yayınları.
- Şakalar, A. (2024). Türk halk müziğinde felsefi motifler ve anlam dünyası. Türk Müziği, 293-311.
- Tezcan, M. (2004). Türk Kültürünün Simgesi Olarak Çankırı Yâran Kültürü, Yâran Kültürü ve Çankırı, II. Çankırı Kültürü Bilgi Şöleni Bildirileri içinde (18-31. ss.). Çankırı.
- Uğur, A. (2015). Müzik coğrafyası: Türkülerdeki coğrafya. Bilig, (74), 239-260.
- Uygur, T. N. (2002). Çankırı halk edebiyatı: türküler--maniler--ninniler. Okuyan Adam yayınları.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- http1 Absarılıoğlu, A. (2012). Geçmişten Geleceğe Dünya Kültür Mirasımız Yâran. (Erişim adresi https://www.cankiri.gov.tr/kurumlar/cankiri.gov.tr/valilikyayinlari/dunyakulturmi rasimi zyaran/yarankitabi 1-24.pdf ), (Erişim tarihi: 03.03.2025).
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Musicology and Ethnomusicology |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | May 27, 2025 |
| Publication Date | |
| Submission Date | March 26, 2025 |
| Acceptance Date | May 15, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 8 Issue: 2 |