Analysis of Factors Affecting the Transition to Digitalization in Cost Management with Fuzzy AHP and Ranking of Factor Weights According to Sectors
Abstract
The continuous and rapid development of digitization has enabled its integration into every aspect of life. Digitization has introduced numerous digital applications. The emergence of technologies such as Artificial Intelligence, the Internet of Things, Digital Twins, Blockchain, and Cloud Computing has impacted both daily life and business processes.
This study examines how digitization contributes to cost management in businesses. In this context, a comprehensive analysis of digitization and cost management is provided, followed by an exploration of the relationship between digitization and accounting. The research segment involves ranking the impact of digitization on cost management across three primary sectors: Manufacturing, Trade, and Services. The study examines how each sector is relatively affected and determines the criteria for ranking through a review of the literature to assess the impact of digitization on cost management. The method used in this study is the Analytic Hierarchy Process (AHP), a Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) technique that requires ranking multiple alternatives based on various criteria. The criteria identified in the study were evaluated by three Decision Makers, designated as experts, using the Saaty scale. The data obtained were analyzed using the AHP algorithm, resulting in the determination of criteria weights. Based on these weights, the sectors of Manufacturing, Trade, and Services were ranked according to the impact of digitization on cost management. According to the results obtained in the research segment, among the main criteria, Intra-Organizational Factors (89%) were found to be the most influential, while Extra-Organizational Factors (11%) were ranked second. In terms of sub-criteria, cost savings (32%) emerged as the most influential, followed by data analytics (22%), remote work capability (11%), ease of communication and collaboration (10%), prevention of individual errors and ease of use (9%), legal and regulatory changes (7%), with time savings (5%) and global competitive environment (4%) being the least influential criteria. In the comparison of alternatives, the services sector (59%) was ranked first, indicating the highest impact. The trade sector (35%) was ranked second, while the manufacturing sector (6%) was the least affected.
Key Words: Digitization, Cost Management, Digital Transformation, AHP
JEL Classification: C19, C44. M15, M41
References
- Akdoğan, N. & Akdoğan, M. U. (2018). Büyük veri - bilişim teknolojisindeki gelişmelerin muhasebe uygulamalarına ve muhasebe mesleğine etkisi. Muhasebe ve Denetime Bakış, (55), 1-14.
- Akgöz, A. (2018). e-Dönüşüm ve Dijital Muhasebe. http://www.turkonfed.org/Files/ContentFile/isnet_ayhan_akgoz_dijital_muhasebe.p d (Erişim Tarihi: 31 Mart 2024) adresinden alındı.
- Akman Dömbekci, H., Güzel, Ş., & Kılıç, F. (2023). Sağlık Hizmetlerinde Dijitalleşme Üzerine İdari Personel Görüşleri: Nitel Bir Araştırma. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 5.1, 73-84.
- Allahverdi, M. ve Karaer, M. (2019). E-Dönüşümün Muhasebe Mesleği Yeterlilikleri Üzerindeki Etkileri Ve Türkiye’de Lisans Düzeyi Muhasebe Eğitiminin Mesleki Yeterlilikler Açısından Analizi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21(1), 246-273. Arı, M. (2022). Üretim Teknolojilerinde Ortaya Çıkan Gelişmeler Karşısında Maliyet Yönetim Sorunlerı ve Stratejik Maliyet Yönetimi. Sakarya İktisat Dergisi, 11 (2) , 206-230 .
- Arslan, E., ve Baysal Artık, M. (2023). Muhasebe Meslek Mensuplarının Muhasebede Dijitalleşmeye Geçmelerini Etkileyen Faktörlerin Gri İlişkisel Analiz ile Tespit Edilmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi. 23.70, 307-326.
- Atatanır, H. (2022). Dijitalleşme: İş Yaşamında ve Sosyal Güvenlikte. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, Dijitalleşme Özel Sayısı. 77-92.
- Aynacı, İ. (2020). Dijital İkiz ve Sağlık Uygulamaları. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 3,70-79.
- Bayou, M., Korvin, A., Reinstein, A. (2007). Using the fuzzy-analytichierarchical-process to select the optimum mechanism for developing accounting standards. Review of Accounting and Finance Vol. 6 No. 2, pp. 109-130
- Büyükarıkan, U. (2021). Teknolojik Gelişmelerin Muhasebe Mesleği Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (52), 269-288.
- Chang, D. Y. (1996). Applications of the Extent Analysis Method on Fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95(3), 649-655.
- Coffey, L. & ClaudiO, D. (2021). In defense of group fuzzy AHP: A Comparison of Group fuzzy AHP and Group AHP with Confidence Intervals. Expert Systems with Applications,178, 114970.
- Çağlıyan, V. (2012). Kurumsal Kaynak Planlama Yazılımı Kullanımının İşletme Performansı Üzerine Etkisi: Örnek Olay Çalışması. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 159-178.
- Çam, M. (2023). Endüstri 4.0: Dijitalleşme ve Muhasebe. Journal of Politics Economy and Management. 6.1, 11-29.
- Duran, Z. & Paksoy, Ö.B. (2022). Maliyet Dağıtım Anahtarlarının Bulanık AHP ve Bulanık TOPSIS Yöntemleriyle Değerlendirilmesi, Journal of Applied & Theoretical Social Science
- Demirkan, B. (2013). Son Düzenlemeler Işığında Elektronik Fatura Uygulaması. Vergi Raporu Dergisi, (166), 68-73.
- Ersöz, F. (2019). Dijitalleşme Çağında Büyük Veri ve Analitiği: Sektörel Uygulamalar. 4th International Congress on 3d Printing Technologies and Digital Industry, Antalya. 712-720.
- Fisher, J. G. & Krumwiede F.(2015), “Product Costing Systems: Finding the Right Approach”, The Journal of Corporate Accounting and Finance, s. 43-51.
- Garip, O., & Karasioğlu, F. (2019). E-Muhasebe Uygulamaları Kapsamında Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Karaman’da Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2). 433-446.
- Gönen, S., & Solak, B. (2017). Maliye Bakanlığı E-Dönüşüm Sürecinin Muhasebe Meslek Mensupları Açısından Değerlendirilmesine İlişkin Bir Alan Araştırması. Muhasebe Ve Finansman Dergisi (76), 63-80.
- Habibi, A., Jahantigh,F.F. Sarafrazi, A. (2015). Fuzzy Delphi Technique for Forecasting and Screening Items. Asian Journal of Research in Business Economics and Management Vol. 5, No. 2, February 2015, pp. 130-143.
- İleri, H. & Horasan, A. (2010). Küresel Rekabet Ortamında İşletmelerin Teknoloji ve Ar-Ge Yönetimlerinin Rekabete Etkileri Üzerine Araştırma ve Örnek Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 13.1-2, 171-190.
- Kablan, A. (2018). Endüstri 4.0, Nesnelerin İnterneti- Akıllı İşletmeler ve Muhasebe Denetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Endüstri 4.0 ve Örgütsel Değişim Özel Sayısı, 23, 1561-1579.
- Kagansky, S., Majak, J. & Karjust, K. (2018). Fuzzy AHP as a Tool for Prioritization of Key Performance Indicators, Procedia, 72, pp.1227-1232.
- Küçükönder, M., & Uçar, M. (2015). Üretim etkinliğinde simülasyon. Kahramanmaraş Sütçü İmama Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (1), 117 – 126.
- Kwong, C.K. & Bai, H. (2003), Determining the Importance Weights on the Customer Requirements in QFD Using a Fuzzy AHP with an Extent Analysis Approach, IIE Transactions, 35, pp. 619-626.
- Özdemir, Ş. (2018). Blockchain Teknolojisi Nedir ve Lojistiği Nasıl Etkileyecek? Dr. Yaşanur Kayıkcı ile Röportaj. Erişim Adresi: Blockchain teknolojisi nedir ve lojistiği nasıl etkileyecek? (yesillojistikciler.com). (Erişim Tarihi:27.10.2023) adresinden alındı.
- Özen, A., & Gürel, F.N. (2020). Kamu Denetiminde Dijital Dönüşüm: Dijital İkiz Yöntemi. İzmir Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 16-23.
- Saaty, T. L. (1997). That is not the Analytic Hierarchy Process: What the AHP is and What it is not. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 6(6).
- Tekelioğlu, Z. (2022). Muhasebe Meslek Mensuplarının Dijitalleşme Algısı: Konya İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Karaman: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
- Tektüfekçi, F. (2013). Bilişim Teknolojilerindeki Gelişmelerin Muhasebe Uygulamalarına Etkisi: E- Muhasebe. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 5(2), 89-102.
- Tektüfekçi, F. (2017). E-Dönüşüm Sürecinde E-Muhasebe Uygulamaları: Türkiye Örneği. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 1, 79-88.
- Terzi, A. (2021). Endüstri 4.0 Sürecinde Üretim Maliyetlerinde Meydana Gelmesi Beklenen Etkiler Üzerine Bir İnceleme. Journal of Accounting and Taxation Studies, 14 (2) , 837-872 .
- Tutar, S. (2018). Endüstri 4.0’ın Muhasebeye Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Sakaraya: Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Muhasebe ve Finansman Anabilim Dalı.
- Yalçıntaş, A. & Yardımcı, G. (2020). Türkiye’nin Dijitalleşme Politikaları: Fırsatlar, Tutarsızlıklar ve Çözüm Önerileri. İktisat ve Toplum Dergisi. 114, 65-74.
- Yılmaz, B. & Dağdeviren, M. (2010). Ekipman Seçimi Probleminde Promethe ve Bulanık Promethe Yöntemlerinin Karşılaştırmalı Analizi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi. 25.4, 811-826.
- Yürekli, E. & Şahiner, A. (2017). Muhasebe Eğitimi ve Endüstri 4.0 İlişkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 55, 152-162..
Bulanık AHP ile Maliyet Yönetiminde Dijitalleşmeye Geçişi Etkileyen Faktörlerin Analizi ve Faktör Ağırlıklarının Sektörlere Göre Sıralanması
Abstract
Dijitalleşme sürekli ve hızlı bir şekilde gelişerek hayatın her alanında yer almaya başlamıştır. Dijitalleşme beraberinde birçok dijital uygulamayı getirmiştir. Yapay Zekâ, Nesnelerin İnterneti, Dijital İkiz, Block Zinciri, Bulut Bilişim gibi dijitalleşmeyi oluşturan yazılım ve uygulamaların ortaya çıkması hem günlük hayatı hem de iş süreçlerini etkilemiştir.
Bu çalışmada dijitalleşmenin maliyet yönetimine etkisi üç temel sektör olan Üretim, Ticaret ve Hizmet sektörleri açısından sıralanmıştır. Bu kapsamda sıralamanın neye göre yapılacağını belirlemek için öncelikle literatür incelenerek dijitalleşmenin maliyet yönetimine etkisinin değerlendirilebileceği kriterler belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan yöntem, birden çok ölçüte göre birden çok alternatifin sıralanmasını gerektiren problemler için kullanılan Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemi olan Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP)’dir. Çalışmada literatür taraması ile belirlenen kriterler araştırma kapsamında uzman olarak belirlenmiş olan üç karar verici tarafından Saaty ölçeğine göre değerlendirilmiştir. Çalışmanın uygulama kısmında elde edilen sonuçlara göre, ana kriterler içinde İşletme İçi Faktörlerin ağırlığı %89 İşletme Dışı Faktörlerin ağırlığı ise %11 olarak bulunmuştur. Alt kriterlerin karşılaştırılmasının sonucunda en etkili kriter olan maliyet tasarrufu %32 ile birinci sırada yer alırken; sıralamayı veri analitiği (%22), uzaktan çalışma olanağı (%11), iletişim ve iş birliğinde kolaylık (%10), bireysel hataları önlemesi ve kullanım kolaylığı (%9), yasal mevzuat değişiklikleri (%7), zaman tasarrufu (%5) ve son olarak küresel rekabet ortamı (%4) kriterleri takip etmektedir. Kriterlere göre alternatiflerin karşılaştırılmasında ise birinci sırada hizmet sektörü (%59) yer almakla beraber maliyet yönetiminde dijitalizasyona geçişte en çok etkilenen sektör olduğu ortaya çıkmıştır. İkinci sırada ticaret sektörü (%35), üçüncü sırada ise üretim sektörü (%6) yer almıştır.
Anahtar Kelimeler: Dijitalleşme, Maliyet Yönetimi, Dijital Dönüşüm, Bulanık AHP
JEL Sınıflandırması: C19, C44. M15, M41
Ethical Statement
Makalenin tüm süreçlerinde Yönetim ve Ekonomi Dergisi'nin araştırma ve yayın etiği ilkelerine uygun olarak hareket edilmiştir.
Supporting Institution
Yoktur.
References
- Akdoğan, N. & Akdoğan, M. U. (2018). Büyük veri - bilişim teknolojisindeki gelişmelerin muhasebe uygulamalarına ve muhasebe mesleğine etkisi. Muhasebe ve Denetime Bakış, (55), 1-14.
- Akgöz, A. (2018). e-Dönüşüm ve Dijital Muhasebe. http://www.turkonfed.org/Files/ContentFile/isnet_ayhan_akgoz_dijital_muhasebe.p d (Erişim Tarihi: 31 Mart 2024) adresinden alındı.
- Akman Dömbekci, H., Güzel, Ş., & Kılıç, F. (2023). Sağlık Hizmetlerinde Dijitalleşme Üzerine İdari Personel Görüşleri: Nitel Bir Araştırma. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 5.1, 73-84.
- Allahverdi, M. ve Karaer, M. (2019). E-Dönüşümün Muhasebe Mesleği Yeterlilikleri Üzerindeki Etkileri Ve Türkiye’de Lisans Düzeyi Muhasebe Eğitiminin Mesleki Yeterlilikler Açısından Analizi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21(1), 246-273. Arı, M. (2022). Üretim Teknolojilerinde Ortaya Çıkan Gelişmeler Karşısında Maliyet Yönetim Sorunlerı ve Stratejik Maliyet Yönetimi. Sakarya İktisat Dergisi, 11 (2) , 206-230 .
- Arslan, E., ve Baysal Artık, M. (2023). Muhasebe Meslek Mensuplarının Muhasebede Dijitalleşmeye Geçmelerini Etkileyen Faktörlerin Gri İlişkisel Analiz ile Tespit Edilmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi. 23.70, 307-326.
- Atatanır, H. (2022). Dijitalleşme: İş Yaşamında ve Sosyal Güvenlikte. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, Dijitalleşme Özel Sayısı. 77-92.
- Aynacı, İ. (2020). Dijital İkiz ve Sağlık Uygulamaları. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 3,70-79.
- Bayou, M., Korvin, A., Reinstein, A. (2007). Using the fuzzy-analytichierarchical-process to select the optimum mechanism for developing accounting standards. Review of Accounting and Finance Vol. 6 No. 2, pp. 109-130
- Büyükarıkan, U. (2021). Teknolojik Gelişmelerin Muhasebe Mesleği Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (52), 269-288.
- Chang, D. Y. (1996). Applications of the Extent Analysis Method on Fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95(3), 649-655.
- Coffey, L. & ClaudiO, D. (2021). In defense of group fuzzy AHP: A Comparison of Group fuzzy AHP and Group AHP with Confidence Intervals. Expert Systems with Applications,178, 114970.
- Çağlıyan, V. (2012). Kurumsal Kaynak Planlama Yazılımı Kullanımının İşletme Performansı Üzerine Etkisi: Örnek Olay Çalışması. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 159-178.
- Çam, M. (2023). Endüstri 4.0: Dijitalleşme ve Muhasebe. Journal of Politics Economy and Management. 6.1, 11-29.
- Duran, Z. & Paksoy, Ö.B. (2022). Maliyet Dağıtım Anahtarlarının Bulanık AHP ve Bulanık TOPSIS Yöntemleriyle Değerlendirilmesi, Journal of Applied & Theoretical Social Science
- Demirkan, B. (2013). Son Düzenlemeler Işığında Elektronik Fatura Uygulaması. Vergi Raporu Dergisi, (166), 68-73.
- Ersöz, F. (2019). Dijitalleşme Çağında Büyük Veri ve Analitiği: Sektörel Uygulamalar. 4th International Congress on 3d Printing Technologies and Digital Industry, Antalya. 712-720.
- Fisher, J. G. & Krumwiede F.(2015), “Product Costing Systems: Finding the Right Approach”, The Journal of Corporate Accounting and Finance, s. 43-51.
- Garip, O., & Karasioğlu, F. (2019). E-Muhasebe Uygulamaları Kapsamında Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Karaman’da Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2). 433-446.
- Gönen, S., & Solak, B. (2017). Maliye Bakanlığı E-Dönüşüm Sürecinin Muhasebe Meslek Mensupları Açısından Değerlendirilmesine İlişkin Bir Alan Araştırması. Muhasebe Ve Finansman Dergisi (76), 63-80.
- Habibi, A., Jahantigh,F.F. Sarafrazi, A. (2015). Fuzzy Delphi Technique for Forecasting and Screening Items. Asian Journal of Research in Business Economics and Management Vol. 5, No. 2, February 2015, pp. 130-143.
- İleri, H. & Horasan, A. (2010). Küresel Rekabet Ortamında İşletmelerin Teknoloji ve Ar-Ge Yönetimlerinin Rekabete Etkileri Üzerine Araştırma ve Örnek Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 13.1-2, 171-190.
- Kablan, A. (2018). Endüstri 4.0, Nesnelerin İnterneti- Akıllı İşletmeler ve Muhasebe Denetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Endüstri 4.0 ve Örgütsel Değişim Özel Sayısı, 23, 1561-1579.
- Kagansky, S., Majak, J. & Karjust, K. (2018). Fuzzy AHP as a Tool for Prioritization of Key Performance Indicators, Procedia, 72, pp.1227-1232.
- Küçükönder, M., & Uçar, M. (2015). Üretim etkinliğinde simülasyon. Kahramanmaraş Sütçü İmama Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (1), 117 – 126.
- Kwong, C.K. & Bai, H. (2003), Determining the Importance Weights on the Customer Requirements in QFD Using a Fuzzy AHP with an Extent Analysis Approach, IIE Transactions, 35, pp. 619-626.
- Özdemir, Ş. (2018). Blockchain Teknolojisi Nedir ve Lojistiği Nasıl Etkileyecek? Dr. Yaşanur Kayıkcı ile Röportaj. Erişim Adresi: Blockchain teknolojisi nedir ve lojistiği nasıl etkileyecek? (yesillojistikciler.com). (Erişim Tarihi:27.10.2023) adresinden alındı.
- Özen, A., & Gürel, F.N. (2020). Kamu Denetiminde Dijital Dönüşüm: Dijital İkiz Yöntemi. İzmir Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 16-23.
- Saaty, T. L. (1997). That is not the Analytic Hierarchy Process: What the AHP is and What it is not. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 6(6).
- Tekelioğlu, Z. (2022). Muhasebe Meslek Mensuplarının Dijitalleşme Algısı: Konya İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Karaman: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
- Tektüfekçi, F. (2013). Bilişim Teknolojilerindeki Gelişmelerin Muhasebe Uygulamalarına Etkisi: E- Muhasebe. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 5(2), 89-102.
- Tektüfekçi, F. (2017). E-Dönüşüm Sürecinde E-Muhasebe Uygulamaları: Türkiye Örneği. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 1, 79-88.
- Terzi, A. (2021). Endüstri 4.0 Sürecinde Üretim Maliyetlerinde Meydana Gelmesi Beklenen Etkiler Üzerine Bir İnceleme. Journal of Accounting and Taxation Studies, 14 (2) , 837-872 .
- Tutar, S. (2018). Endüstri 4.0’ın Muhasebeye Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Sakaraya: Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Muhasebe ve Finansman Anabilim Dalı.
- Yalçıntaş, A. & Yardımcı, G. (2020). Türkiye’nin Dijitalleşme Politikaları: Fırsatlar, Tutarsızlıklar ve Çözüm Önerileri. İktisat ve Toplum Dergisi. 114, 65-74.
- Yılmaz, B. & Dağdeviren, M. (2010). Ekipman Seçimi Probleminde Promethe ve Bulanık Promethe Yöntemlerinin Karşılaştırmalı Analizi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi. 25.4, 811-826.
- Yürekli, E. & Şahiner, A. (2017). Muhasebe Eğitimi ve Endüstri 4.0 İlişkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 55, 152-162..
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Management Accounting |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 23, 2025 |
| Submission Date | March 20, 2025 |
| Acceptance Date | June 4, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 32 Issue: 2 |
