Bornova ekolojik koşullarında yerel makarnalık buğday çeşitlerinin tane verimi ve başak özelliklerine ilişkin performansı
Year 2025,
Volume: 62 Issue: 2, 215 - 228, 23.06.2025
Rıza Işik
,
R. Refika Akçalı Giachino
Abstract
Amaç: Bu çalışma ile Türkiye’nin çeşitli bölgelerinden toplanmış yerel makarnalık buğday çeşitlerinin Bornova-Yakaköy koşullarındaki tane verimi ve başak özelliklerinin belirlenerek yöreye en iyi adaptasyon sağlayan çeşitlerin tespit edilmesi amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem: Deneme 2021-2022 yetiştirme sezonunda İzmir/Bornova ilçesi Yakaköy koşullarında tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Denemede materyal olarak dokuz yerel makarnalık buğday çeşidi ve üç standart çeşit kullanılmıştır. Çalışma kapsamında başaklanma süresi, olgunlaşma süresi, başak uzunluğu, başak ağırlığı, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, başak hasat indeksi ve tane verimi özellikleri incelenmiştir.
Araştırma Bulguları: Başak hasat indeksi hariç tüm özellikler için yerel ve standart çeşitler arasında istatistiksel olarak önemli farklılıklar bulunmuştur. Başaklanma zamanı ve başak uzunluğu bakımından yerel çeşitlerin standart çeşitlerden daha yüksek değerlere sahip olduğu görülmüştür. Akpüsen çeşidinin başak ağırlığı ortalaması standart çeşitlerden %22,7 daha yüksek olmuştur. Yerel çeşitler, standart çeşitlere kıyasla tane veriminde %53'lük bir düşüş sergilemiştir.
Sonuç: Akpüsen, Şahman, Kunduru ve Sarı Bursa yerel çeşitleri hem yerel çeşit ortalamasından hem de genel ortalamadan daha yüksek değerler vererek verim bakımından fark yaratmıştır.
Project Number
2022-23855
References
- Akan, E., 2021. Midyat Kuru Koşullarında Yerel Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Verim ve Bazı Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, Mardin, 56 s.
- Akkaya, A. & Ş. Akten, 1985. Farklı seviyelerdeki azot ve fosforlu gübrelemenin yazlık ekilen Tokak 157/37 çeşidinde verim ve bazı verim unsurlarının etkisi. Atatürk Üni. Zir. Fak. Der., 16:73-84.
- Akkaya, G., 2019. Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Şanlıurfa Koşullarında Değerlendirilmesi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Fakültesi (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa, 98 s.
- Aktaş, H., 2016. Drought tolerance indices of selected landraces and bread wheat (Triticum aestıvum L.) genotypes derıved from synthetıc wheats. Applied Ecology and Environmental Research, 14-4: 177-189.
- Aktaş, H., F. Özberk, E. Oral, F.S. Baloch, S. Doğan, M. Kahraman & F. Çığ, 2018. Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinin buğday genetik kaynakları bakımından potansiyeli ve sürdürülebilir olarak korunması. Bahri Dağdaş Araştırma Dergisi, 7: 47-54.
- Alipour, H., M.R. Bihamta, V. Mohammadi, S.A. Peyghambari, G. Bai & G. Zhang, 2017. Genotyping-by-sequencing (GBS) revealed molecular genetic diversity of Iranian wheat landraces and cultivars. Frontiers Plant Science, 8: 1293-1299.
- Altındal, D. & İ. Akgün, 2018. Isparta ve Burdur lokasyonlarından toplanan ekmeklik buğday genotiplerin verim ve verim özelliklerin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1. Uluslararası Tarımsal Yapılar ve Sulama Kongresi Özel Sayısı: 357-367, 2018 ISSN 1304-9984.
- Anonymous, 2024a. Recent developments and the outlook for global grains markets Ankara, 10 May 2024 Alexander Karavaytsev. (Web page: www.hubuder.org.tr) (Date accessed: 30 May 2024).
- Anonymous, 2024b. By USW Market Analyst Tyllor Ledford. (Web page: https://www.uswheat.org/wheatletter/shifted-trade-flows-black-sea-durum-enters-the-global-market/) (Date accessed: 30 May 2024).
- Arzani, A., 2002. Grain yield performance of durum wheat germplasm under Iranian dryland and irrigated field conditions. Sabrao J. Breed. Genet, 34: 9-18.
- Balkan, A., 2006. Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinde Farklı Sıra Arası ve Tohumluk Miktarının Verim ve Kalite Unsurlarına Etkileri. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ, 162 s.
- Başkonuş, T., İ. Yüce, T. Dokuyucu, A. Akkaya, H. Güngör & Z. Dumlupınar, 2022. Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf.) İleri Hatlarının Kahramanmaraş Ekolojik Koşullarında Tarımsal ve Kalite Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(3), 674-681.
- Baye, A., B. Berihun, M. Bantayehu & B. Derebe, 2020. Genotypic and phenotypic correlation and path coefficient analysis for yield and yield-related traits in advanced bread wheat (Triticum aestivum L.) lines. Cogent Food & Agriculture, 6 (1): 1752603.
- Bilgin O. & K.Z. Korkut, 2005. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarının tane verimi ve bazı fenolojik özelliklerinin belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (1): 58-65.
- Blanco, A., 2024. Structure and Trends of Worldwide Research on Durum Wheat by Bibliographic Mapping. International Journal of Plant Biology, 15(1): 132-160.
- Blum, A., 2017. Osmotic adjustment is a prime drought stress adaptive engine in support of plant production. Plant, cell & environment, 40 (1): 4-10
- Çetin, G. & R. Ayrancı, 2021. Kırşehir Ekolojik Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Verim ve Verim Bileşenleri Bakımından Değerlendirilmesi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 9-20.
- Çığ, F. & M. Karaman, 2019. Güneydoğu Anadolu orijinli yerel makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) genotiplerinin bazı tarımsal karakterler bakımından değerlendirilmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 6 (1): 10-19.
- Cuthbert, J.L., D.J. Somers, A.L. Brûlé-Babel, P.D. Brown & G.H. Crow, 2008. Molecular mapping of quantitative trait loci for yield and yield components in spring wheat (Triticum aestivum L.). Theoretical and Applied Genetics, 117: 595-608.
- Demir, İ., 1983. Tahıl Islahı. Ege Üniv. Zir. Fak. Yay. No: 235, İzmir.
- Doğan, Y. & M.B. Çetiz, 2015. Türkiye’de Tescil Edilmiş Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum L.) Çeşitlerinin Mardin - Kızıltepe Koşullarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 25 (3): 304-311.
- Durmaz, A. & H. Aktaş, 2023. Makarnalık Yerel Buğday Genotiplerinin (Triticum durum L.) Bazı Tarımsal Özellikler Bakımından Karakterizasyonu. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (4): 740-754.
- Durmaz, A., 2021. Makarnalık Yerel Buğday Genotiplerinin (Tr. durum L.) Bazı Tarımsal Özellikler Bakımından Karakterizasyonu, Armutlu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, Mardin, 68 s.
- Erdemci, İ., H. Aktaş & M. Karaman, 2021. Bazı fakültatif buğday genotiplerinin farklı çevrelere tepkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 58 (3): 421-430.
- Farooq, M., H. Bramley, J.A. Palta & K.H. Siddique 2011. Heat stress in wheat during reproductive and grain-filling phases. Critical Reviews in Plant Sciences, 30 (6): 491-507.
- Genç, İ., T. Yağbasanlar & H. Özkan, 1993. “Akdeniz iklim kuşağına uygun makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) çeşitlerinin belirlenmesi üzerine araştırma, 127-141”. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu Kitabı, 30 Kasım – 3 Aralık, Ankara, 127 – 141.
- International Grains Council (IGC), 2022. International Grains Council. (Web page: https://www.igc.int/en/default.aspx) (Date accessed: January 2022).
- International Grains Council (IGC), 2024. International Grains Council. (web page: https://www.igc.int/en/default.aspx) (Date accessed: May 2024).
- Jaradat A.A., 2012. Wheat Landraces: Genetic Resources for Sustenance and Sustainability. USDAARS, 803 Iowa Ave., Morris, MN 56267 USA.
- Kan, M., M. Küçükkangar, A. Morgounov, M. Keser, F. Özdemir, H.O. Munintanov & C. Cualset, 2017. Türkiye’de yerel buğday popülasyonlarının durumu ve yerel buğday üreten üreticilerinin üretim kararlarında etkili olan faktörlerin belirlenmesi. Gazi Osman Paşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34 (2): 54-64.
- Kanat, Ş., 2017. Viranşehir’de Yetiştirilen Bazı Buğday Çeşitlerinin Verim, Kalite ve Pazar Fiyatı Yönünden Değerlendirilmesi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, 132 s.
- Kara, B. & Z. Akman, 2008. Comparison of yield and some quality components of wheat cultivars and landraces. Turkish Journal of Field Crops, 13 (1): 12-23.
- Kara, R., C. Yürürdurmaz, A. Karakuzulu & A. Akkaya, 2022. Kunduru-1149 populasyonundan seçilen bazı hatlarda tarımsal özelliklerin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 25 (4): 787-799.
- Karagöz, A. & N. Zencirci, 2005. Variation in Wheat (Triticum spp.) Landraces from Different Altitudes of Three Regions of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution, 52: 775-785.
- Karagöz, A., 2014. Wheat landraces of Turkey. Emirates Journal of Food & Agriculture (EJFA), 26 (2): 149-156. https://doi.org/10.9755/ejfa.v26i2.16397
- Kaya, A.R., 2020. Kahramanmaraş şartlarında yetiştirilebilecek makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) çeşitlerinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. III. Uluslararası Tarım Kongresi, (5-9 Mart 2020 Tunus), 19-31,104 s.
- Kılıc, O.M., K. Ersayın, H. Gunal, A. Khalofah & M.S. Alsubeie, 2022. Combination of fuzzy-AHP and GIS techniques in land suitability assessment for wheat (Triticum aestivum) cultivation. Saudi Journal of Biological Sciences, 29 (4): 2634-2644.
- Mahdi, A., 2017. Bazı Makarnalık Buğday Genotiplerinin Türkiye ve Irak Şartlarında Verim ve Agronomik Özeliklerinin Belirlenmesi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, Konya, 84 s.
Martínez-Moreno, F., K. Ammar & I. Solís, 2022. Global changes in cultivated area and breeding activities of durum wheat from 1800 to date a historical review. Agronomy, 12 (5): 1135.
- Mazid, A., K.N. Amegbeto, M. Keser, A. Morgounov, K. Peker, A. Bağci, M. Akın, M. Küçükçongar, M. Kan, S. Karabak & A. Semerci, A. Altıkat & S. Yaktubay, 2009. Adoption and Impacts of improved winter and spring varieties in Turkey. ICARDA, Aleppo, Syria, 58 p. https://hdl.handle.net/20.500.11766/8253
- Öner, K. & E. Kendal, 2022. Mardin İli sınırlarından toplanan yerel makarnalık buğday popülasyonlarının karakterizasyonu. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11 (1): 137-56.
- Özateş, A.M., 2022. Diyarbakır İli Sınırlarından Toplanan Yerel Makarnalık Buğday Popülasyonlarının Karakterizasyonu, Artuklu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, Mardin, 66 s.
- Pala, F., H. Mennan, F. Çığ & H. Dilmen, 2018. Determination of weed seeds mixed with wheat product in Diyarbakır. Türkiye Tarımsal Araștırmalar Dergisi, 5(3), 183-190.
- Pask, A.J.D., J. Pietragalla, D.M. Mullan, M.P. Reynolds, 2012. “Physiological Breeding II: A Field Guide to Wheat Phenotyping, 95-106”. In: Grain Yield and Yield Components. (Eds. A. Pask, D. Mullan & M. Reynolds), CIMMYT, Mexico City, Mexico, 134 pp.
- Quisenberry K.S & L.P. Reitz (Eds) 1967. Wheat and Wheat Improvement. American Society of Agronomy, Inc. Madison, US, 560 pp.
- Saini, H.S. & D. Aspinall, 1982. Abnormal sporogenesis in wheat (Triticum aestivum L.) induced by short periods of high temperature. Ann. Bot., 49: 835-846.
- Sakin, M.A., A. Yıldırdım & S. Gökmen, 2004. Tokat Kazova koşullarında bazı makarnalık buğday genotiplerinin verim, verim unsurları ile kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 10 (4): 481-489.
- Salamini, F., H. Özkan, A. Brandolini, R. Schäfer-Pregl & W. Martin, 2002. Genetics and geography of wild cereal domestication in the near east. Nature Reviews Genetics, 3 (6): 429-441.
- Satyavart, A., R.K. Yadaya & G.R. Singh, 2002. Variability and heritability estimates in bread wheat. Environ. Ecol., 20: 548-550.
- Stratégie Grains, 2024. Stratégie Grains. (Web page: https://www.strategie-grains.com/content_x_4110) (Date accessed: May 2024).
- TÜİK, 2024. Turkish Statistical Institute, Grain Data. (Web page: http://www.tuik.gov.tr) (Date accessed: 25 May 2024).
- Wu, X., X. Chang & R. Jing, 2012. Genetic insight into yield-associated traits of wheat grown in multiple rain-fed environments. PloS one, 7 (2): e31249.
- Zanatta, A.C.A., M. Keser, N. Kilinc, S.B. Brush &C.O. Qualset, 1996. “Agronomic performance of wheat landraces from western Turkey: bases for in situ conservation practices by farmers, 10-14”. 5th International Wheat Conference, (10-14 June 1996, Ankara, Turkey.
- Zanatta, A.C.A., M. Keser, N. Kilinc, S.B. Brush & C.O. Qualset, 1998. “Competitive performance of wheat landraces from western Turkey: Basis for locally based conservation of genetic resources, 379–380”. Proceedings of the 9th International Wheat Genetics Symposium, (2-7 August 1998, Saskatoon, Saskatchewan, Canada.
- Zencirci, N. & A. Karagoz, 2005. Effect of developmental stages length on yield and some quality traits of Turkish durum wheat (Triticum turgidum L. convar. durum (Desf.) Mackey) landraces: influence of developmental stages length on yield and quality of durum wheat. Genetic Resources and Crop Evolution, 52: 765-774.
- Zencirci, N., 2018. “Buğdayın sılası Türkiye’dir, 13”. Türkiye Yerel Buğdaylar Sempozyumu, (20-22 Aralık 2018. Bolu), 143 s.
Performance of durum wheat landraces concerning on grain yield and spike characteristics in Bornova ecological conditions
Year 2025,
Volume: 62 Issue: 2, 215 - 228, 23.06.2025
Rıza Işik
,
R. Refika Akçalı Giachino
Abstract
Objective: The aim of this study was to determine the grain yield and spike characteristics of durum wheat landraces collected from different regions of Türkiye under Bornova-Yakaköy conditions and to determine the best adapted varieties for the region.
Materials and Methods: In the 2021-2022 growing season, the trial was carried out with three replications according to the randomized blocks trial design in Yakaköy conditions of İzmir/Bornova district. Nine local durum wheat varieties and three standard varieties were used as material. Within the scope of the study, heading time, maturity time, spike length, spike weight, number of spikelet per spike, number of grains per spike, grain weight per spike, spike harvest index and grain yield properties were investigated.
Results: Statistically significant differences were found between the landraces and the standard varieties for all traits except spike harvest index. Regarding heading times and spike length, it was observed that the local landraces exhibited higher values than the standard varieties. In terms of spike weight, Akpüsen landrace exhibited 22.7% higher mean value than the standard varieties. The local landraces exhibited a 53% decrease in grain yield compared to the standard varieties.
Conclusion: Akpüsen, Şahman, Kunduru and Sarı Bursa varieties had differences in terms of yield by giving higher values than both the landrace average and the general average.
Ethical Statement
We declare that there is no need for an ethics committee for this research.
Supporting Institution
Ege University Scientific Research Projects Coordination
Project Number
2022-23855
Thanks
This study was financially supported by Ege University Scientific Research Projects Coordination (BAP, Project No; 2022-23855). The authors would like to thank the financial support. Additionally, the study was derived from Rıza IŞIK's master's thesis at Ege University, Institute of Science and Technology, Department of Field Crops.
References
- Akan, E., 2021. Midyat Kuru Koşullarında Yerel Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Verim ve Bazı Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, Mardin, 56 s.
- Akkaya, A. & Ş. Akten, 1985. Farklı seviyelerdeki azot ve fosforlu gübrelemenin yazlık ekilen Tokak 157/37 çeşidinde verim ve bazı verim unsurlarının etkisi. Atatürk Üni. Zir. Fak. Der., 16:73-84.
- Akkaya, G., 2019. Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Şanlıurfa Koşullarında Değerlendirilmesi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Fakültesi (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa, 98 s.
- Aktaş, H., 2016. Drought tolerance indices of selected landraces and bread wheat (Triticum aestıvum L.) genotypes derıved from synthetıc wheats. Applied Ecology and Environmental Research, 14-4: 177-189.
- Aktaş, H., F. Özberk, E. Oral, F.S. Baloch, S. Doğan, M. Kahraman & F. Çığ, 2018. Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinin buğday genetik kaynakları bakımından potansiyeli ve sürdürülebilir olarak korunması. Bahri Dağdaş Araştırma Dergisi, 7: 47-54.
- Alipour, H., M.R. Bihamta, V. Mohammadi, S.A. Peyghambari, G. Bai & G. Zhang, 2017. Genotyping-by-sequencing (GBS) revealed molecular genetic diversity of Iranian wheat landraces and cultivars. Frontiers Plant Science, 8: 1293-1299.
- Altındal, D. & İ. Akgün, 2018. Isparta ve Burdur lokasyonlarından toplanan ekmeklik buğday genotiplerin verim ve verim özelliklerin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1. Uluslararası Tarımsal Yapılar ve Sulama Kongresi Özel Sayısı: 357-367, 2018 ISSN 1304-9984.
- Anonymous, 2024a. Recent developments and the outlook for global grains markets Ankara, 10 May 2024 Alexander Karavaytsev. (Web page: www.hubuder.org.tr) (Date accessed: 30 May 2024).
- Anonymous, 2024b. By USW Market Analyst Tyllor Ledford. (Web page: https://www.uswheat.org/wheatletter/shifted-trade-flows-black-sea-durum-enters-the-global-market/) (Date accessed: 30 May 2024).
- Arzani, A., 2002. Grain yield performance of durum wheat germplasm under Iranian dryland and irrigated field conditions. Sabrao J. Breed. Genet, 34: 9-18.
- Balkan, A., 2006. Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinde Farklı Sıra Arası ve Tohumluk Miktarının Verim ve Kalite Unsurlarına Etkileri. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ, 162 s.
- Başkonuş, T., İ. Yüce, T. Dokuyucu, A. Akkaya, H. Güngör & Z. Dumlupınar, 2022. Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf.) İleri Hatlarının Kahramanmaraş Ekolojik Koşullarında Tarımsal ve Kalite Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(3), 674-681.
- Baye, A., B. Berihun, M. Bantayehu & B. Derebe, 2020. Genotypic and phenotypic correlation and path coefficient analysis for yield and yield-related traits in advanced bread wheat (Triticum aestivum L.) lines. Cogent Food & Agriculture, 6 (1): 1752603.
- Bilgin O. & K.Z. Korkut, 2005. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarının tane verimi ve bazı fenolojik özelliklerinin belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (1): 58-65.
- Blanco, A., 2024. Structure and Trends of Worldwide Research on Durum Wheat by Bibliographic Mapping. International Journal of Plant Biology, 15(1): 132-160.
- Blum, A., 2017. Osmotic adjustment is a prime drought stress adaptive engine in support of plant production. Plant, cell & environment, 40 (1): 4-10
- Çetin, G. & R. Ayrancı, 2021. Kırşehir Ekolojik Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Verim ve Verim Bileşenleri Bakımından Değerlendirilmesi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 9-20.
- Çığ, F. & M. Karaman, 2019. Güneydoğu Anadolu orijinli yerel makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) genotiplerinin bazı tarımsal karakterler bakımından değerlendirilmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 6 (1): 10-19.
- Cuthbert, J.L., D.J. Somers, A.L. Brûlé-Babel, P.D. Brown & G.H. Crow, 2008. Molecular mapping of quantitative trait loci for yield and yield components in spring wheat (Triticum aestivum L.). Theoretical and Applied Genetics, 117: 595-608.
- Demir, İ., 1983. Tahıl Islahı. Ege Üniv. Zir. Fak. Yay. No: 235, İzmir.
- Doğan, Y. & M.B. Çetiz, 2015. Türkiye’de Tescil Edilmiş Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum L.) Çeşitlerinin Mardin - Kızıltepe Koşullarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 25 (3): 304-311.
- Durmaz, A. & H. Aktaş, 2023. Makarnalık Yerel Buğday Genotiplerinin (Triticum durum L.) Bazı Tarımsal Özellikler Bakımından Karakterizasyonu. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (4): 740-754.
- Durmaz, A., 2021. Makarnalık Yerel Buğday Genotiplerinin (Tr. durum L.) Bazı Tarımsal Özellikler Bakımından Karakterizasyonu, Armutlu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, Mardin, 68 s.
- Erdemci, İ., H. Aktaş & M. Karaman, 2021. Bazı fakültatif buğday genotiplerinin farklı çevrelere tepkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 58 (3): 421-430.
- Farooq, M., H. Bramley, J.A. Palta & K.H. Siddique 2011. Heat stress in wheat during reproductive and grain-filling phases. Critical Reviews in Plant Sciences, 30 (6): 491-507.
- Genç, İ., T. Yağbasanlar & H. Özkan, 1993. “Akdeniz iklim kuşağına uygun makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) çeşitlerinin belirlenmesi üzerine araştırma, 127-141”. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu Kitabı, 30 Kasım – 3 Aralık, Ankara, 127 – 141.
- International Grains Council (IGC), 2022. International Grains Council. (Web page: https://www.igc.int/en/default.aspx) (Date accessed: January 2022).
- International Grains Council (IGC), 2024. International Grains Council. (web page: https://www.igc.int/en/default.aspx) (Date accessed: May 2024).
- Jaradat A.A., 2012. Wheat Landraces: Genetic Resources for Sustenance and Sustainability. USDAARS, 803 Iowa Ave., Morris, MN 56267 USA.
- Kan, M., M. Küçükkangar, A. Morgounov, M. Keser, F. Özdemir, H.O. Munintanov & C. Cualset, 2017. Türkiye’de yerel buğday popülasyonlarının durumu ve yerel buğday üreten üreticilerinin üretim kararlarında etkili olan faktörlerin belirlenmesi. Gazi Osman Paşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34 (2): 54-64.
- Kanat, Ş., 2017. Viranşehir’de Yetiştirilen Bazı Buğday Çeşitlerinin Verim, Kalite ve Pazar Fiyatı Yönünden Değerlendirilmesi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, 132 s.
- Kara, B. & Z. Akman, 2008. Comparison of yield and some quality components of wheat cultivars and landraces. Turkish Journal of Field Crops, 13 (1): 12-23.
- Kara, R., C. Yürürdurmaz, A. Karakuzulu & A. Akkaya, 2022. Kunduru-1149 populasyonundan seçilen bazı hatlarda tarımsal özelliklerin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 25 (4): 787-799.
- Karagöz, A. & N. Zencirci, 2005. Variation in Wheat (Triticum spp.) Landraces from Different Altitudes of Three Regions of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution, 52: 775-785.
- Karagöz, A., 2014. Wheat landraces of Turkey. Emirates Journal of Food & Agriculture (EJFA), 26 (2): 149-156. https://doi.org/10.9755/ejfa.v26i2.16397
- Kaya, A.R., 2020. Kahramanmaraş şartlarında yetiştirilebilecek makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) çeşitlerinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. III. Uluslararası Tarım Kongresi, (5-9 Mart 2020 Tunus), 19-31,104 s.
- Kılıc, O.M., K. Ersayın, H. Gunal, A. Khalofah & M.S. Alsubeie, 2022. Combination of fuzzy-AHP and GIS techniques in land suitability assessment for wheat (Triticum aestivum) cultivation. Saudi Journal of Biological Sciences, 29 (4): 2634-2644.
- Mahdi, A., 2017. Bazı Makarnalık Buğday Genotiplerinin Türkiye ve Irak Şartlarında Verim ve Agronomik Özeliklerinin Belirlenmesi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, Konya, 84 s.
Martínez-Moreno, F., K. Ammar & I. Solís, 2022. Global changes in cultivated area and breeding activities of durum wheat from 1800 to date a historical review. Agronomy, 12 (5): 1135.
- Mazid, A., K.N. Amegbeto, M. Keser, A. Morgounov, K. Peker, A. Bağci, M. Akın, M. Küçükçongar, M. Kan, S. Karabak & A. Semerci, A. Altıkat & S. Yaktubay, 2009. Adoption and Impacts of improved winter and spring varieties in Turkey. ICARDA, Aleppo, Syria, 58 p. https://hdl.handle.net/20.500.11766/8253
- Öner, K. & E. Kendal, 2022. Mardin İli sınırlarından toplanan yerel makarnalık buğday popülasyonlarının karakterizasyonu. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11 (1): 137-56.
- Özateş, A.M., 2022. Diyarbakır İli Sınırlarından Toplanan Yerel Makarnalık Buğday Popülasyonlarının Karakterizasyonu, Artuklu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü (Unpublished) Yüksek Lisans Tezi, Mardin, 66 s.
- Pala, F., H. Mennan, F. Çığ & H. Dilmen, 2018. Determination of weed seeds mixed with wheat product in Diyarbakır. Türkiye Tarımsal Araștırmalar Dergisi, 5(3), 183-190.
- Pask, A.J.D., J. Pietragalla, D.M. Mullan, M.P. Reynolds, 2012. “Physiological Breeding II: A Field Guide to Wheat Phenotyping, 95-106”. In: Grain Yield and Yield Components. (Eds. A. Pask, D. Mullan & M. Reynolds), CIMMYT, Mexico City, Mexico, 134 pp.
- Quisenberry K.S & L.P. Reitz (Eds) 1967. Wheat and Wheat Improvement. American Society of Agronomy, Inc. Madison, US, 560 pp.
- Saini, H.S. & D. Aspinall, 1982. Abnormal sporogenesis in wheat (Triticum aestivum L.) induced by short periods of high temperature. Ann. Bot., 49: 835-846.
- Sakin, M.A., A. Yıldırdım & S. Gökmen, 2004. Tokat Kazova koşullarında bazı makarnalık buğday genotiplerinin verim, verim unsurları ile kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 10 (4): 481-489.
- Salamini, F., H. Özkan, A. Brandolini, R. Schäfer-Pregl & W. Martin, 2002. Genetics and geography of wild cereal domestication in the near east. Nature Reviews Genetics, 3 (6): 429-441.
- Satyavart, A., R.K. Yadaya & G.R. Singh, 2002. Variability and heritability estimates in bread wheat. Environ. Ecol., 20: 548-550.
- Stratégie Grains, 2024. Stratégie Grains. (Web page: https://www.strategie-grains.com/content_x_4110) (Date accessed: May 2024).
- TÜİK, 2024. Turkish Statistical Institute, Grain Data. (Web page: http://www.tuik.gov.tr) (Date accessed: 25 May 2024).
- Wu, X., X. Chang & R. Jing, 2012. Genetic insight into yield-associated traits of wheat grown in multiple rain-fed environments. PloS one, 7 (2): e31249.
- Zanatta, A.C.A., M. Keser, N. Kilinc, S.B. Brush &C.O. Qualset, 1996. “Agronomic performance of wheat landraces from western Turkey: bases for in situ conservation practices by farmers, 10-14”. 5th International Wheat Conference, (10-14 June 1996, Ankara, Turkey.
- Zanatta, A.C.A., M. Keser, N. Kilinc, S.B. Brush & C.O. Qualset, 1998. “Competitive performance of wheat landraces from western Turkey: Basis for locally based conservation of genetic resources, 379–380”. Proceedings of the 9th International Wheat Genetics Symposium, (2-7 August 1998, Saskatoon, Saskatchewan, Canada.
- Zencirci, N. & A. Karagoz, 2005. Effect of developmental stages length on yield and some quality traits of Turkish durum wheat (Triticum turgidum L. convar. durum (Desf.) Mackey) landraces: influence of developmental stages length on yield and quality of durum wheat. Genetic Resources and Crop Evolution, 52: 765-774.
- Zencirci, N., 2018. “Buğdayın sılası Türkiye’dir, 13”. Türkiye Yerel Buğdaylar Sempozyumu, (20-22 Aralık 2018. Bolu), 143 s.