Determination of Consumer Preferences for Consumption of Collected from Nature and Cultivated Medicinal and Aromatic Plants in Van province
Abstract
MAPs used for health and treatment purposes are collected from nature or produced and offered for consumption. The aim of the study was to determine the consumption habits of TAB consumers. According to the research findings; 61% of consumers prefer MAPs to be collected from nature and 39% prefer them to be produced. A significant relationship was found between consumer preference groups (nature/field) and gender, education and occupation groups (p<0.05). It was determined that MAPs obtained from nature or from the field do not have the same value for consumers, MAPs are generally consumed for food and spice purposes, purchased from collectors/producers or markets, their leaves and flowers are used, consumed fresh or as tea, and the most consumed plant is mint and kenger in quantity. It was also noted that the payment price for MAPs obtained from nature or from the field is normal and no side effects are observed. A significant difference was determined in favor of the 2nd group with the Mann Whitney U test and a significant connection was seen between the MAP consumer groups and the factors of naturalness, quality, effect, trust, purity and ease of access (p<0.05). It was determined that the increase in these factors would increase the positive attitude towards MAPs. It has been concluded that collectors who ensure that consumers consume the right plants adequately should be trained, their knowledge and awareness should be increased, control and sustainability of collections from nature should be ensured, and marketing opportunities should be increased.
References
- Acıbuca, V. & Bostan Budak, D. (2018). Dünya’da ve Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Yeri ve Önemi Çukurova Tarım Gıda Bil. Der. Çukurova J. Agric. Food Sci. 33(1): 37-44.
- Akbulut, S. & Özkan, Z.C. (2016). Herbalist-customer profile in medicinal and aromatic herbs trade: A case study of Kahramanmaraş, Turkey. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty 16(1):246-252.
- Boztaş, G., Avcı, A. B., Arabacı, O. & Bayram, E. (2021). Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Dünyadaki ve Türkiye'deki Ekonomik Durumu. Teorik ve Uygulamalı Ormancılık Dergisi, 1, 27-33.
- BÜGEM, 2025. Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Organik Tarım İstatistikleri. https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Organik-Tarim/Istatistikler CITES, (2023). Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. https://cites.org/eng/prog/medplants
- ÇED, 2024. Van İli 2023 Yılı Çevre Durum Raporu, .C. Van Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, ÇED ve Çevre İzinlerinden Sorumlu Şube Müdürlüğü, VAN.
- Çoruh, N., Sağdıçoğlu, Celep, A.G., Özgökçe, F. & İşcan, M. (2007). Antioxidant Capacities of GundeliaTournefortii L. Extracts and Inhibition on Glutathione-S-Transferase Activity. Food Chemistry, 100: 1249–1253.
- Davaslıgil, V. (2011). Kırsal Kalkınmada Kadın İşgücünün Rolü ve Kadın İşgücünü Etkileyen Faktörler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
- Güney, O.I. (2019). Consumption Attributes and Preferences on Medicinal and Aromatic Plants: A Consumer Segmentation Analysis. Cienc. Rural 2019, 49, 20180840.
- Kadıoğlu, B., Kadıoğlu, S. & Taşğın, G. (2021). Erzurum İlinde Tıbbi ve Aromatik Bitki Tüketicilerinin Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Bahçe, 50(1), 7-15.
- Kalaycı, Ş. (2014). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. 6. Baskı Asil Yayın Dağıtım LTD. ŞTİ. 426s. Ankara.
- Karasar, N., (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 61s.
- Kavak, B. (2013). Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Tasarım ve Analiz. Detay Yayıncılık, 336s, Ankara. Kılıçhan, R. & Çalhan, H. (2015). Mutfakların sihri baharat: Kayseri ilinde baharat tüketim alışkanlıklarının belirlenmesine yönelik bir çalışma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 3(2):40-47.
- Oğan, Y. & Cömert, M. (2022). Artvin Yöre Gastronomisinde Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. Aydın Gastronomy, 6 (1), 29-38.
- Özdamar, K. (2001). Örnekleme Yöntemleri. SPSS ile Biyoistatistik. 4ncü Baskı, 261-65.
- Polat, B. (2012). Kayseri ve Çevresinde Yetişen Bazı Yabani Meyvelerin Biyoaktif Özelliklerinin Araştırılması, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, (Basılmış)
- Sayılı, M., Şekeroğlu, N., Akça H. & Yaramancı, H. (2006). Ordu ili kentsel alanda tüketicilerin baharat tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi (2):1-7.
- Sharifi, A.S., Bazaee, G. & Abbas Heydari, S. (2019). Targeted Marketing in Herbal Medicine; Application for Grounded Theory and K-Mean Algorithm. Int. J. Agric. Manag. Dev. 9, 331–346.
- Spence, J. T., Cotton, J. W., Underwood, B. J. & Duncan, C. P. (1990). Elementary statistics (5th ed.). Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
- TAGEM, 2021. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektör Politika Belgesi (2020-2024). Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
- Taşdemir, T. (2019) Tüketicilerin tıbbi ve aromatik bitki kullanımını etkileyen faktörlerin analizi. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye, 76 s.
- Tekvar, S.O. (2016).Tüketici Davranışlarının Demografik Özelliklere Göre Tanımlanması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 6: 1601-1616.
- Tunçtürk, M. &Tunçtürk, R. (2020). Van Otlu Peyniri ve Yapımında Kullanılan Bitkiler ile İlgili Genel Bir Değerlendirme. Ziraat Fakültesi Dergisi, Türkiye 13. Ulusal, I. Uluslararası Tarla Bitkileri Kongresi Özel Sayısı:238-244.
- TÜİK, 2025. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel Üretim istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1
- Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Detay Yayıncılık, Ankara, 975-8326-98-8.
Van İlinde Doğadan Toplanan ve Kültürü Yapılan Tıbbi ve Aromatik Bitki Tüketimine Yönelik Tüketici Tercihlerinin Belirlenmesi
Abstract
Sağlık ve tedavi amacı ile kullanılan tıbbi ve aromatik bitkiler (TAB) doğadan toplanarak veya üretilerek tüketime sunulmaktadır. TAB tüketicilerinin tüketim alışkanlıklarını belirlenmesi amaçlanan çalışmada tüketicilerle yüz yüze yapılan anket verileri kullanılmıştır. Verilerin yorumlanmasında güvenilirlik ve normalite testi, tanımlayıcı istatistikler ki-kare ve Mann-Whitney U testinden yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre; tüketicilerin %61’i TAB’lerin doğadan toplanmış olmasını %39’u ise üretilmiş olmasını tercih etmektedir. Tüketici tercih grupları (doğa/tarla) ile cinsiyet, öğrenim ve meslek grupları arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p<0.05). Tüketiciler için doğadan veya tarladan sağlanan TAB’lerin aynı değeri taşımadığı, TAB’lerin genellikle gıda ve baharat amacı ile tüketildiği, toplayıcı/üretici veya marketten satın alındığı, yaprak ve çiçeklerinin kullanıldığı, taze veya çay olarak tüketildiği ve en fazla tüketilen bitkinin sayıca nane miktarca kenger bitkisi olduğu saptanmıştır. Ayrıca doğadan veya tarladan sağlanan TAB’ler için ödeme bedelinin normal olduğu ve yan etki görülmediği de kaydedilmiştir. Mann Whitney U testi ile 2.grup lehine anlamlı farklılık belirlenmiş ve TAB tüketici grupları (doğa/tarla) ile doğallık, kalite, etki, güven, saflık ve erişim kolaylığı faktörleri arasında önemli bir bağlantı görülmüştür (p<0.05). Bu faktörlerdeki artışın TAB’lere yönelik olumlu tutumu artıracağı belirlenmiştir. Tüketicilerin doğru bitkileri yeterli şekilde tüketimlerini sağlayan toplayıcıların eğitilmeleri, bilgi ve duyarlılıklarının artırılması, doğa ve biyolojik çeşitliliğin korunması, üretime kazandırılacak olan türlerin belirlenmesi, doğadan toplamaların kontrol ve sürdürülebilirliğinin sağlanması, pazarlama olanaklarının artırılması ve çok yönlü araştırmaların yapılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
References
- Acıbuca, V. & Bostan Budak, D. (2018). Dünya’da ve Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Yeri ve Önemi Çukurova Tarım Gıda Bil. Der. Çukurova J. Agric. Food Sci. 33(1): 37-44.
- Akbulut, S. & Özkan, Z.C. (2016). Herbalist-customer profile in medicinal and aromatic herbs trade: A case study of Kahramanmaraş, Turkey. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty 16(1):246-252.
- Boztaş, G., Avcı, A. B., Arabacı, O. & Bayram, E. (2021). Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Dünyadaki ve Türkiye'deki Ekonomik Durumu. Teorik ve Uygulamalı Ormancılık Dergisi, 1, 27-33.
- BÜGEM, 2025. Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Organik Tarım İstatistikleri. https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Organik-Tarim/Istatistikler CITES, (2023). Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. https://cites.org/eng/prog/medplants
- ÇED, 2024. Van İli 2023 Yılı Çevre Durum Raporu, .C. Van Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, ÇED ve Çevre İzinlerinden Sorumlu Şube Müdürlüğü, VAN.
- Çoruh, N., Sağdıçoğlu, Celep, A.G., Özgökçe, F. & İşcan, M. (2007). Antioxidant Capacities of GundeliaTournefortii L. Extracts and Inhibition on Glutathione-S-Transferase Activity. Food Chemistry, 100: 1249–1253.
- Davaslıgil, V. (2011). Kırsal Kalkınmada Kadın İşgücünün Rolü ve Kadın İşgücünü Etkileyen Faktörler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
- Güney, O.I. (2019). Consumption Attributes and Preferences on Medicinal and Aromatic Plants: A Consumer Segmentation Analysis. Cienc. Rural 2019, 49, 20180840.
- Kadıoğlu, B., Kadıoğlu, S. & Taşğın, G. (2021). Erzurum İlinde Tıbbi ve Aromatik Bitki Tüketicilerinin Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Bahçe, 50(1), 7-15.
- Kalaycı, Ş. (2014). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. 6. Baskı Asil Yayın Dağıtım LTD. ŞTİ. 426s. Ankara.
- Karasar, N., (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 61s.
- Kavak, B. (2013). Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Tasarım ve Analiz. Detay Yayıncılık, 336s, Ankara. Kılıçhan, R. & Çalhan, H. (2015). Mutfakların sihri baharat: Kayseri ilinde baharat tüketim alışkanlıklarının belirlenmesine yönelik bir çalışma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 3(2):40-47.
- Oğan, Y. & Cömert, M. (2022). Artvin Yöre Gastronomisinde Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. Aydın Gastronomy, 6 (1), 29-38.
- Özdamar, K. (2001). Örnekleme Yöntemleri. SPSS ile Biyoistatistik. 4ncü Baskı, 261-65.
- Polat, B. (2012). Kayseri ve Çevresinde Yetişen Bazı Yabani Meyvelerin Biyoaktif Özelliklerinin Araştırılması, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, (Basılmış)
- Sayılı, M., Şekeroğlu, N., Akça H. & Yaramancı, H. (2006). Ordu ili kentsel alanda tüketicilerin baharat tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi (2):1-7.
- Sharifi, A.S., Bazaee, G. & Abbas Heydari, S. (2019). Targeted Marketing in Herbal Medicine; Application for Grounded Theory and K-Mean Algorithm. Int. J. Agric. Manag. Dev. 9, 331–346.
- Spence, J. T., Cotton, J. W., Underwood, B. J. & Duncan, C. P. (1990). Elementary statistics (5th ed.). Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
- TAGEM, 2021. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektör Politika Belgesi (2020-2024). Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
- Taşdemir, T. (2019) Tüketicilerin tıbbi ve aromatik bitki kullanımını etkileyen faktörlerin analizi. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye, 76 s.
- Tekvar, S.O. (2016).Tüketici Davranışlarının Demografik Özelliklere Göre Tanımlanması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 6: 1601-1616.
- Tunçtürk, M. &Tunçtürk, R. (2020). Van Otlu Peyniri ve Yapımında Kullanılan Bitkiler ile İlgili Genel Bir Değerlendirme. Ziraat Fakültesi Dergisi, Türkiye 13. Ulusal, I. Uluslararası Tarla Bitkileri Kongresi Özel Sayısı:238-244.
- TÜİK, 2025. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel Üretim istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1
- Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Detay Yayıncılık, Ankara, 975-8326-98-8.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Agricultural Policy |
| Journal Section | Araştırma Makaleleri |
| Authors | |
| Early Pub Date | June 28, 2025 |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | April 28, 2025 |
| Acceptance Date | June 23, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 381 |
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.