Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

GAİPLİĞİN VE GAİBİN ORTAYA ÇIKMASININ (ZUHURUNUN) VERGİ HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI

Yıl 2025, Sayı: 74, 821 - 839, 17.04.2025
https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1676932

Öz

Vergi kanunlarına göre üzerine vergi borcu düşen kişiler vergi mükellefi olarak kabul edilir. Bir kişinin vergi mükellefi (ve/veya vergi sorumlusu) olabilmesi için öncelikle vergi ehliyetine sahip olması gerekli olup, vergi ehliyeti için Vergi Usul Kanunu’nda hak ehliyeti yeterli görülmektedir. Bu açıdan vergi mükellefi olabilmek, yani vergi ehliyeti için tam ve sağ doğumla birlikte kişiliğin başlaması, diğer yandan vergi ehliyetinin ve vergi mükellefi sıfatının kaybedilmesi için de kişiliğin sona ermesi dikkate alınmaktadır. Kişiliğin sona ermesinin en doğal hali ise ölümdür. Ancak ölümle birlikte vergi mükellefi sıfatı kaybedilse dahi vergi mükellefinin üzerine düşen (vergi cezaları hariç) (şekli ve maddi) ödevler sona ermemektedir. Örneğin; vergi sorumlusu sıfatıyla mirasçıların bildirimde bulunma, beyanname verme ve vergi borcunu ödeme sorumluluğu söz konusu olmaktadır. Bu noktada kişiliği sona erdiren bir diğer hal ise gaipliktir. Mahkeme kararına bağlı olarak hükümlerini geçmişe etkili şekilde doğuran gaipliğin vergi hukukunda ölüme bağlı sonuçları doğurup doğuramayacağı, doğurduğu takdirde geçmişe etkililiğin nasıl değerlendirileceği ve gaibin ortaya çıkması halinde gaiplik kararı ile ortaya çıkan hukuki sonuçların nasıl etkileneceği tartışmaya açıktır. Bu çalışmada bahse konu edilen tartışmalar çerçevesinde gaipliğin ve gaibin ortaya çıkmasının vergi hukukunda ortaya çıkardığı sonuçlar ele alınacaktır

Kaynakça

  • Akipek J/ Akıntürk T/ Ateş D, Kişiler Hukuku Birinci Cilt, 16. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020.
  • Arat A, “Gerçek Kişilerde Kişiliğin Sona Ermesi”, C. 9, S. 1-2, 2006, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, ss. 257-276.
  • Ayan M/ Ayan N, Kişiler Hukuku, 5. Baskı, Mimoza Basım, Yayım Dağıtım, Konya, 2014.
  • Baygın C/ Nar A, Medeni Hukuk Dersleri – I, Başlangıç Hükümleri ve Kişiler Hukuku, 6. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2024.
  • Dural M/ Öğüz T, Türk Özel Hukuku Cilt II: Kişiler Hukuku, 21. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020.
  • Hatipoğlu C, “Gaiplik Kurumu ve Vergi Hukuku Bakımından Doğurduğu Sonuçlar”, C. 14, S. 56, 2023, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, ss. 423-448.
  • Karakoç Y, Genel Vergi Hukuku, 7. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014.
  • Kaneti S/ Ekmekci E/ Güneş G/ Kaşıkcı M, Vergi Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2019.
  • Mutluer M K/ Dayanç Kuzeyli N, Vergi Hukuku Genel ve Özel Hükümler, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
  • Oğuzman K/ Seliçi Ö/ Oktay Özdemir S, Kişiler Hukuku, 20. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2021.
  • Öncel M/ Kumrulu A/ Çağan N/ Göker C, Vergi Hukuku, 32. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2023.
  • Saban N, Vergi Hukuku, 9. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2019.
  • Şahin E, “Gaipliğin Miras Hukuku Bakımından Hüküm ve Sonuçları”, TBB Dergisi, 144, 2019, ss. 249-275.
  • Şenyüz D/ Yüce M/ Gerçek A, Vergi Hukuku (Genel Hükümler), 13. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2022.
  • Taşkan Y Z, Vergi Hukuku, 6. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023.
  • Uzun F B, “Gerçek Kişilerin Hak Ehliyeti ve Hak Ehliyetine Uygulanacak Hukukun Tespiti”, C. 6, S. 2, 2016, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 11-48.
  • Yağcıoğlu A H, “Ölüm Karinesi”, C. 24, S. 2, 2022, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 833-885.
  • Zeytin Z/ Ergün Ö, Türk Medeni Hukuku, 4. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
  • Danıştay Kararları
  • Danıştay 3. Daire, E. 2006/1488 K. 2006/2447, T. 05.10.2006.
  • Danıştay 9. Daire, E. 2008/3056 K. 2010/6321, T. 02.12.2010.

Results Absence and the Emergence of the Absentee in Tax Law

Yıl 2025, Sayı: 74, 821 - 839, 17.04.2025
https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1676932

Öz

In accordance with the prevailing tax laws, the term "taxpayer" is used to describe the individuals or entities that are liable for the payment of taxes. In order for an individual to be considered a taxpayer (and/or a person responsible for paying taxes), it is necessary for them to possess a certain level of legal capacity. The Tax Procedure Law deems the capacity to exercise rights as sufficient for the capacity to pay taxes. In this regard, the concept of taxpayer is contingent upon the existence of a personality that has been fully and healthily formed at the time of birth. Conversely, the cessation of this personality is a factor that leads to the loss of both the status of taxpayer and the capacity to be taxed. The natural conclusion to a person's existence is death. Nevertheless, despite the termination of taxpayer status upon death, the taxpayer's obligations (with the exception of tax penalties) do not cease. For example, as a tax responsible, the heirs are responsible for making notifications, submitting declarations, and paying tax debts. It should be noted that another condition that terminates personality is absenteeism. It is a topic open to debate whether the absence, which has retroactive effect depending on the court decision, can lead to death-related consequences in tax law. If such consequences do exist, it is unclear how the retroactive effect will be evaluated and how the legal consequences arising from the absence decision will be affected in case the absentee appears. This study will discuss the consequences of the absence and the emergence of the absentee in tax law within the aforementioned framework.

Kaynakça

  • Akipek J/ Akıntürk T/ Ateş D, Kişiler Hukuku Birinci Cilt, 16. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020.
  • Arat A, “Gerçek Kişilerde Kişiliğin Sona Ermesi”, C. 9, S. 1-2, 2006, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, ss. 257-276.
  • Ayan M/ Ayan N, Kişiler Hukuku, 5. Baskı, Mimoza Basım, Yayım Dağıtım, Konya, 2014.
  • Baygın C/ Nar A, Medeni Hukuk Dersleri – I, Başlangıç Hükümleri ve Kişiler Hukuku, 6. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2024.
  • Dural M/ Öğüz T, Türk Özel Hukuku Cilt II: Kişiler Hukuku, 21. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020.
  • Hatipoğlu C, “Gaiplik Kurumu ve Vergi Hukuku Bakımından Doğurduğu Sonuçlar”, C. 14, S. 56, 2023, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, ss. 423-448.
  • Karakoç Y, Genel Vergi Hukuku, 7. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014.
  • Kaneti S/ Ekmekci E/ Güneş G/ Kaşıkcı M, Vergi Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2019.
  • Mutluer M K/ Dayanç Kuzeyli N, Vergi Hukuku Genel ve Özel Hükümler, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
  • Oğuzman K/ Seliçi Ö/ Oktay Özdemir S, Kişiler Hukuku, 20. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2021.
  • Öncel M/ Kumrulu A/ Çağan N/ Göker C, Vergi Hukuku, 32. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2023.
  • Saban N, Vergi Hukuku, 9. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2019.
  • Şahin E, “Gaipliğin Miras Hukuku Bakımından Hüküm ve Sonuçları”, TBB Dergisi, 144, 2019, ss. 249-275.
  • Şenyüz D/ Yüce M/ Gerçek A, Vergi Hukuku (Genel Hükümler), 13. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2022.
  • Taşkan Y Z, Vergi Hukuku, 6. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023.
  • Uzun F B, “Gerçek Kişilerin Hak Ehliyeti ve Hak Ehliyetine Uygulanacak Hukukun Tespiti”, C. 6, S. 2, 2016, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 11-48.
  • Yağcıoğlu A H, “Ölüm Karinesi”, C. 24, S. 2, 2022, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 833-885.
  • Zeytin Z/ Ergün Ö, Türk Medeni Hukuku, 4. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
  • Danıştay Kararları
  • Danıştay 3. Daire, E. 2006/1488 K. 2006/2447, T. 05.10.2006.
  • Danıştay 9. Daire, E. 2008/3056 K. 2010/6321, T. 02.12.2010.
Toplam 21 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Hukuk (Diğer)
Bölüm ÖZEL HUKUK
Yazarlar

Mustafa Karataş 0000-0003-4037-7518

Yayımlanma Tarihi 17 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 16 Aralık 2024
Kabul Tarihi 20 Şubat 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 74

Kaynak Göster

APA Karataş, M. (2025). GAİPLİĞİN VE GAİBİN ORTAYA ÇIKMASININ (ZUHURUNUN) VERGİ HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI. Adalet Dergisi(74), 821-839. https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1676932
AMA Karataş M. GAİPLİĞİN VE GAİBİN ORTAYA ÇIKMASININ (ZUHURUNUN) VERGİ HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI. AD. Nisan 2025;(74):821-839. doi:10.57083/adaletdergisi.1676932
Chicago Karataş, Mustafa. “GAİPLİĞİN VE GAİBİN ORTAYA ÇIKMASININ (ZUHURUNUN) VERGİ HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI”. Adalet Dergisi, sy. 74 (Nisan 2025): 821-39. https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1676932.
EndNote Karataş M (01 Nisan 2025) GAİPLİĞİN VE GAİBİN ORTAYA ÇIKMASININ (ZUHURUNUN) VERGİ HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI. Adalet Dergisi 74 821–839.
IEEE M. Karataş, “GAİPLİĞİN VE GAİBİN ORTAYA ÇIKMASININ (ZUHURUNUN) VERGİ HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI”, AD, sy. 74, ss. 821–839, Nisan 2025, doi: 10.57083/adaletdergisi.1676932.
ISNAD Karataş, Mustafa. “GAİPLİĞİN VE GAİBİN ORTAYA ÇIKMASININ (ZUHURUNUN) VERGİ HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI”. Adalet Dergisi 74 (Nisan 2025), 821-839. https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1676932.
JAMA Karataş M. GAİPLİĞİN VE GAİBİN ORTAYA ÇIKMASININ (ZUHURUNUN) VERGİ HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI. AD. 2025;:821–839.
MLA Karataş, Mustafa. “GAİPLİĞİN VE GAİBİN ORTAYA ÇIKMASININ (ZUHURUNUN) VERGİ HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI”. Adalet Dergisi, sy. 74, 2025, ss. 821-39, doi:10.57083/adaletdergisi.1676932.
Vancouver Karataş M. GAİPLİĞİN VE GAİBİN ORTAYA ÇIKMASININ (ZUHURUNUN) VERGİ HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI. AD. 2025(74):821-39.

ADALET BAKANLIĞI
Eğitim Dairesi Başkanlığı
Emniyet Mahallesi, Mevlana Bulvarı No:36 Kat: 13 - 14 - 15 - 16 Yenimahalle / ANKARA
Tel: (0312) 219 75 92 - (0312) 219 54 85, Belge Geçer: (0312) 219 64 17
e-posta: dergiadalet@gmail.com