YEŞİL ÜRÜN FARKINDALIĞININ TÜKETİCİLERİN SATIN ALMA EĞİLİMLERİNE ETKİSİNDE ÇEVRE BİLİNCİNİN ARACILIK ROLÜ
Yıl 2025,
Sayı: 49, 382 - 406, 30.04.2025
Çetin Çelik
,
Yakup Durmaz
Öz
Bu çalışmanın amacı yeşil ürün farkındalığının tüketicilerin satın alma eğilimlerine etkisinde çevre bilincinin aracılık rolünün belirlenmesidir. Araştırma kapsamında bir soru formu oluşturuldu ve bu soru formu çevrimiçi olarak uygulandı. Araştırmada elde edilen veriler SPSS ve AMOS veri analiz programları yardımıyla analiz edilmiştir. Literatürde çevre bilinci, yeşil ürün ve tüketicilerin satın alma davranışları üzerine birçok çalışma bulunmaktadır. Ancak yeşil ürün farkındalığının tüketicilerin satın alma eğilimlerine etkisinde çevre bilincinin aracılık rolü ile ilgili her üç değişkeni bir arada incelemiş herhangi bir çalışmaya rastlanılamamıştır. Bu durum yapılan bu özgünlüğünü oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında yeşil ürün farkındalığının ve çevre bilincinin tüketicilerin satın alma eğilimleri üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu; yeşil ürün farkındalığı ve çevre bilinci arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu; yeşil ürün farkındalığının tüketicilerin satın alma eğilimlerine etkisinde çevre bilincinin aracı bir rolü olduğu bulgulanmıştır.
Etik Beyan
Etik kurul onaylı belge sisteme eklenmiştir
Kaynakça
- Ackerstein, D. S., & Lemon, K. A. (2017). Greening The Brand: Environmental Marketing Strategies And The American Consumer. In Greener Marketing (233). Londra: Routledge Publishing.
- Akcadag, M. & Ellibes, O. (2020). “Mağaza Yöneticilerinin Yeşil Pazarlama Karmasına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi: Kocaeli Alışveriş Merkezi Uygulaması.” Pressacademia Procedia, 11(1): 101-109.
- Akdoğan, L. (2021), Yeşil Reklamlara Yönelik Tutumun Yeşil Ürün Satın Alma Niyetine Etkisinde Çevresel Sorumluluğun Aracılık Rolü: Y Kuşağı Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Gaziantep.
- Bai, C., Sarkis, J., & Dou, Y. (2015). “Corporate Sustainability Development İn China: Review And Analysis. Industrial Management & Data Systems.” 115(1): 5-40.
- Banyte, J., Brazioniene, L., & Gadeikiene, A. (2010). „Expression Of Green Marketing Developing The Conception Of Corporate Social Responsibility.” Inžinerinė Ekonomika, 21(5): 550-560.
- Charter, M., & Polonsky, M. J. (2017). Greener Marketing: A Global Perspective On Greening Marketing Practice. Londra: Routledge Publishing.
- Crane, A. (2000). “Facing The Backlash: Green Marketing And Strategic Reorientation İn The 1990s.” Journal Of Strategic Marketing, 8(3): 277-296.
- Davari, A., & Strutton, D. (2014). “Marketing Mix Strategies For Closing The Gap Between Green Consumers' Pro-Environmental Beliefs And Behaviors.” Journal Of Strategic Marketing, 22(7): 563-586.
- Demir, F. B. & Ulukaya Öteleş, Ü. (2023). “Öğretmenlerin Gözüyle Çevre Sorunları Ve Çevre Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerileri.” Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (1) 379-396.
- Diglel, A., & Yazdanifard, R. (2014). “Green Marketing: İt’s İnfluence On Buying Behavior And Attitudes Of The Purchasers Towards Eco-Friendly Products.” Global Journal Of Management And Business Research, 14(7): 10-17.
- Durmaz, A. & Kafadar, O. (2024). “Yeşil Reklamların, Yeşil Marka Farkındalığı Ve Marka İmajı Üzerindeki Satın Alma Niyeti Açısından Aracılık Rolü.” Doğuş Üniversitesi Dergisi, 25(2): 89-111.
- Ekin Savaş, N. (2020). Çevresel Bilinç, Çevrecilik Ve Yeşil Pazarlama Karması Faaliyetlerinin Yeşil Satın Alma Davranışına Ve Bağlılığa Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Gaspar Ferreira, A., & Fernandes, M. E. (2022). „Sustainable Advertising Or Ecolabels: Which İs The Best For Your Brand And For Consumers’ Environmental Consciousness?. “Journal Of Marketing Theory And Practice, 30(1): 20-36.
- Follows, S. B., & Jobber, D. (2000). “Environmentally Responsible Purchase Behaviour: A Test Of A Consumer Model.” European Journal Of Marketing, 34(5/6): 723-746.
- Gowri, A. (2004). “When Responsibility Can't Do İt.” Journal Of Business Ethics, 54(1): 33-50.
- Hangül, F. (2023). Çevresel Değer Tutumunun Yeşil Tüketim Davranışları Üzerindeki Etkisinde Çevresel Duyarlılığın Aracılık Rolü: Konya İli Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Haron, S. A., Palm, L. & Yahaya, N. (2005). “Towards Sustainable Consumption: An Examination Of Environmental Knowledge Among Malaysians.” International Journal Of Consumer Studies, 29(5): 426-436.
- Hsieh, M. H., Pan, S. L., & Setiono, R. (2004). “Product-, Corporate-, And Country-İmage Dimensions And Purchase Behavior: A Multicountry Analysis.” Journal Of The Academy Of Marketing Science, 32(3): 251-270.
- Ihemezie, E. J., Ukwuaba, I. C., & Nnaji, A. P. (2018).“ Impact Of ‘Green ’ Product Label Standards On Consumer Behaviour: A Systematic Review Analysis.” International Journal Of Academic Research İn Business And Social Sciences, 8(9): 666-684.
- Kilbourne, W. E. (1998). “Green Marketing: A Theoretical Perspective.” Journal Of Marketing Management, 14(6): 641-655.
- Konak, C. (2017). Küreselleşme Ve Yönlendirilen Tüketim. İstanbul: Karbon Kitaplar.
- Koçer, L. L., & Delice, T. (2016). “Yeşil Reklamlara Yönelik Tutumların Çevresel Duyarlılığa Etkisi: Çevresel Kaygının Aracılık Rolü.” Humanities Sciences, 11(2): 112-138.
- Liu, B., Yu, Q., Bi, J., Zhang, B., Ge, J., & Bu, M. (2012). “A Study On The Short-Term And Long-Term Corporate Responses To The Greenwatch Program: Evidence From Jiangsu.” Journal Of Cleaner Production, 24(1),: 132-140.
- Martínez, P. (2015). “Customer Loyalty: Exploring İts Antecedents From A Green Marketing Perspective.” International Journal Of Contemporary Hospitality Management, 27(5): 896–917.
- Matthes, J. (2019). “Uncharted Territory İn Research On Environmental Advertising: Toward An Organizing Framework.” Journal Of Advertising, 48(1): 91-101.
- Mcdonagh, P., & Prothero, A. (2014). “Sustainability Marketing Research: Past, Present And Future.” Journal Of Marketing Management, 30(11): 1186-1219.
- Mostafa, M. M. (2009). “Shades Of Green: A Psychographic Segmentation Of The Green Consumer İn Kuwait Using Self-Organizing Maps.” Expert Systems With Applications, 36(8): 11030-11038.
- Nabıkoğlu, G. (2017). Sürdürülebilirlik İçin Yeşil Tedarik Zincirlerine Bütünsel Yaklaşım. Ankara: Detay Yayıncılık.
Nadaf, Y. B. R., & Nadaf, S. M. (2014). “Green Marketing: Challenges And Strategies For Indian Companies İn 21st Century.” International Journal Of Research İn Business Management, 2(5): 91-104.
- Robins, F. (2006). “The Challenge Of TBL: A Responsibility To Whom?” Business And Society Review, 111(1): 1-14.
Samarasinghe, D. S. (2012). “A Green Segmentation: Identifying The Green Consumer Demographic Profiles İn Sri Lanka.” International Journals Of Marketing And Technology, 2(4): 318-331.
- Singh, S. (2012). “Green Marketing: Challenges And Strategy İn The Changing Scenario.” International Journal Of Advanced Research İn Management And Social Sciences, 1(6): 164-172.
- Solaiman, M., Osman, A., & Halim, M. S. B. A. (2015). “Green Marketing: A Marketing Mix Point Of View.” International Journal Of Business And Technopreneurship, 5(1): 87-98.
- Soutter, A. R., & Boag, S. (2019). “Environmental Advertising: The Effect Of İmagery On Pro-Environmental Attitudes And Pro-Environmental Behaviour/Publicidad Medioambiental: El Efecto De Las İmágenes Sobre Las Actitudes Proambientales Y El Comportamiento Proambiental.” Journal Of Psyecology, 10(1): 88-126.
- Sun, Y., Luo, B., Wang, S., & Fang, W. (2021). „What You See İs Meaningful: Does Green Advertising Change The İntentions Of Consumers To Purchase Eco‐Labeled Products?” Business Strategy And The Environment Journal, 30(1): 694-704.
- Tantau, A., & Şanta, A. M. I. (2021). “New Energy Policy Directions İn The European Union Developing The Concept Of Smart Cities.” Smart Cities Journal, 4(1): 241-252.
- Tuan, L. T. (2021). “Disentangling Green Service İnnovative Behavior Among Hospitality Employees: The Role Of Customer Green İnvolvement.” International Journal Of Hospitality Management, 99 (1): 103-115.
- Türksoy, Ö. (1991). Çevre Duyarlılığı Eğitiminde Bilişsel Yaklaşım: Çocuk Ve Temel Çevre Özellikleri. Eğitim Ve Bilim Dergisi, 15(80): 15-23.
- Widyastuti, S., & Santoso, B. (2016). “Green Marketing: A Study Of The Factors İnfluencing The Repurchase Decision For Javanony Herbal Products.” ASEAN Marketing Journal, 8(2): 103-119.
- Wulandari, A. S. A., Rahyuda, I. K., & Yasa, N. N. K. (2015). “The Role Of Attitude İn Mediating Consumer Knowledge İnfluence Towards The Purchase İntention Of Green Product.” JDM (Jurnal Dinamika Manajemen), 6(2): 133-144.
- Yang, G., & Calhoun, C. (2007). Media, Civil Society, And The Rise Of A Green Public Sphere İn China. In China's Embedded Activism (87). London: Routledge Publishing.
- Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2014). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
Yeşil, M., & Turan, Y. (2020). “Çevresel Duyarlılık Üzerine Bir Ölçek Geliştirme Çalışması.” Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(2): 418-435.
- Yücel, M., Altunkasa, F., Güçray, S., Uslu, C., Say, N. P., & Say, N. P. (2006). “Adana’da Çevre Duyarliliği Düzeyinin Ve Geliştirme Olanaklarinin Araştirilmasi.” Akdeniz University Journal Of The Faculty Of Agriculture, 19(2): 217-228.
- Zameer, H., & Yasmeen, H. (2022). “Green İnnovation And Environmental Awareness Driven Green Purchase İntentions.” Journal Of Marketing Intelligence & Planning, 40(5): 624-638.
- Zhang, K. M., & Wen, Z. G. (2008). “Review And Challenges Of Policies Of Environmental Protection And Sustainable Development İn China.” Journal Of Environmental Management, 88(4): 1249-1261.
- Zhu, Q., & Sarkis, J. (2016). “Green Marketing And Consumerism As Social Change İn China: Analyzing The Literature.” International Journal Of Production Economics, 181(1): 289-302.
THE MEDIATING ROLE OF ENVIRONMENTAL CONSCIOUSNESS IN THE EFFECT OF GREEN PRODUCT AWARENESS ON CONSUMER PURCHASE INTENTION
Yıl 2025,
Sayı: 49, 382 - 406, 30.04.2025
Çetin Çelik
,
Yakup Durmaz
Öz
This study aims to determine the mediating role of environmental awareness in the effect of green product awareness on consumers' purchasing tendencies. The study data was obtained through an online survey and convenience sampling method. The data obtained in the research were analyzed with the help of SPSS and AMOS data analysis programs. There are many studies in the literature on environmental awareness, green products, and consumers' purchasing behaviors. However, no study has been found that has examined all three variables together regarding the mediating role of environmental awareness in the effect of green product awareness on consumers' purchasing tendencies. This situation constitutes the originality of this study. The research found that green products and environmental awareness significantly affect consumers' purchasing tendencies. There is a significant and positive relationship between green product awareness and environmental awareness, and environmental awareness has a mediating role in this relationship.
Kaynakça
- Ackerstein, D. S., & Lemon, K. A. (2017). Greening The Brand: Environmental Marketing Strategies And The American Consumer. In Greener Marketing (233). Londra: Routledge Publishing.
- Akcadag, M. & Ellibes, O. (2020). “Mağaza Yöneticilerinin Yeşil Pazarlama Karmasına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi: Kocaeli Alışveriş Merkezi Uygulaması.” Pressacademia Procedia, 11(1): 101-109.
- Akdoğan, L. (2021), Yeşil Reklamlara Yönelik Tutumun Yeşil Ürün Satın Alma Niyetine Etkisinde Çevresel Sorumluluğun Aracılık Rolü: Y Kuşağı Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Gaziantep.
- Bai, C., Sarkis, J., & Dou, Y. (2015). “Corporate Sustainability Development İn China: Review And Analysis. Industrial Management & Data Systems.” 115(1): 5-40.
- Banyte, J., Brazioniene, L., & Gadeikiene, A. (2010). „Expression Of Green Marketing Developing The Conception Of Corporate Social Responsibility.” Inžinerinė Ekonomika, 21(5): 550-560.
- Charter, M., & Polonsky, M. J. (2017). Greener Marketing: A Global Perspective On Greening Marketing Practice. Londra: Routledge Publishing.
- Crane, A. (2000). “Facing The Backlash: Green Marketing And Strategic Reorientation İn The 1990s.” Journal Of Strategic Marketing, 8(3): 277-296.
- Davari, A., & Strutton, D. (2014). “Marketing Mix Strategies For Closing The Gap Between Green Consumers' Pro-Environmental Beliefs And Behaviors.” Journal Of Strategic Marketing, 22(7): 563-586.
- Demir, F. B. & Ulukaya Öteleş, Ü. (2023). “Öğretmenlerin Gözüyle Çevre Sorunları Ve Çevre Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerileri.” Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (1) 379-396.
- Diglel, A., & Yazdanifard, R. (2014). “Green Marketing: İt’s İnfluence On Buying Behavior And Attitudes Of The Purchasers Towards Eco-Friendly Products.” Global Journal Of Management And Business Research, 14(7): 10-17.
- Durmaz, A. & Kafadar, O. (2024). “Yeşil Reklamların, Yeşil Marka Farkındalığı Ve Marka İmajı Üzerindeki Satın Alma Niyeti Açısından Aracılık Rolü.” Doğuş Üniversitesi Dergisi, 25(2): 89-111.
- Ekin Savaş, N. (2020). Çevresel Bilinç, Çevrecilik Ve Yeşil Pazarlama Karması Faaliyetlerinin Yeşil Satın Alma Davranışına Ve Bağlılığa Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Gaspar Ferreira, A., & Fernandes, M. E. (2022). „Sustainable Advertising Or Ecolabels: Which İs The Best For Your Brand And For Consumers’ Environmental Consciousness?. “Journal Of Marketing Theory And Practice, 30(1): 20-36.
- Follows, S. B., & Jobber, D. (2000). “Environmentally Responsible Purchase Behaviour: A Test Of A Consumer Model.” European Journal Of Marketing, 34(5/6): 723-746.
- Gowri, A. (2004). “When Responsibility Can't Do İt.” Journal Of Business Ethics, 54(1): 33-50.
- Hangül, F. (2023). Çevresel Değer Tutumunun Yeşil Tüketim Davranışları Üzerindeki Etkisinde Çevresel Duyarlılığın Aracılık Rolü: Konya İli Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Haron, S. A., Palm, L. & Yahaya, N. (2005). “Towards Sustainable Consumption: An Examination Of Environmental Knowledge Among Malaysians.” International Journal Of Consumer Studies, 29(5): 426-436.
- Hsieh, M. H., Pan, S. L., & Setiono, R. (2004). “Product-, Corporate-, And Country-İmage Dimensions And Purchase Behavior: A Multicountry Analysis.” Journal Of The Academy Of Marketing Science, 32(3): 251-270.
- Ihemezie, E. J., Ukwuaba, I. C., & Nnaji, A. P. (2018).“ Impact Of ‘Green ’ Product Label Standards On Consumer Behaviour: A Systematic Review Analysis.” International Journal Of Academic Research İn Business And Social Sciences, 8(9): 666-684.
- Kilbourne, W. E. (1998). “Green Marketing: A Theoretical Perspective.” Journal Of Marketing Management, 14(6): 641-655.
- Konak, C. (2017). Küreselleşme Ve Yönlendirilen Tüketim. İstanbul: Karbon Kitaplar.
- Koçer, L. L., & Delice, T. (2016). “Yeşil Reklamlara Yönelik Tutumların Çevresel Duyarlılığa Etkisi: Çevresel Kaygının Aracılık Rolü.” Humanities Sciences, 11(2): 112-138.
- Liu, B., Yu, Q., Bi, J., Zhang, B., Ge, J., & Bu, M. (2012). “A Study On The Short-Term And Long-Term Corporate Responses To The Greenwatch Program: Evidence From Jiangsu.” Journal Of Cleaner Production, 24(1),: 132-140.
- Martínez, P. (2015). “Customer Loyalty: Exploring İts Antecedents From A Green Marketing Perspective.” International Journal Of Contemporary Hospitality Management, 27(5): 896–917.
- Matthes, J. (2019). “Uncharted Territory İn Research On Environmental Advertising: Toward An Organizing Framework.” Journal Of Advertising, 48(1): 91-101.
- Mcdonagh, P., & Prothero, A. (2014). “Sustainability Marketing Research: Past, Present And Future.” Journal Of Marketing Management, 30(11): 1186-1219.
- Mostafa, M. M. (2009). “Shades Of Green: A Psychographic Segmentation Of The Green Consumer İn Kuwait Using Self-Organizing Maps.” Expert Systems With Applications, 36(8): 11030-11038.
- Nabıkoğlu, G. (2017). Sürdürülebilirlik İçin Yeşil Tedarik Zincirlerine Bütünsel Yaklaşım. Ankara: Detay Yayıncılık.
Nadaf, Y. B. R., & Nadaf, S. M. (2014). “Green Marketing: Challenges And Strategies For Indian Companies İn 21st Century.” International Journal Of Research İn Business Management, 2(5): 91-104.
- Robins, F. (2006). “The Challenge Of TBL: A Responsibility To Whom?” Business And Society Review, 111(1): 1-14.
Samarasinghe, D. S. (2012). “A Green Segmentation: Identifying The Green Consumer Demographic Profiles İn Sri Lanka.” International Journals Of Marketing And Technology, 2(4): 318-331.
- Singh, S. (2012). “Green Marketing: Challenges And Strategy İn The Changing Scenario.” International Journal Of Advanced Research İn Management And Social Sciences, 1(6): 164-172.
- Solaiman, M., Osman, A., & Halim, M. S. B. A. (2015). “Green Marketing: A Marketing Mix Point Of View.” International Journal Of Business And Technopreneurship, 5(1): 87-98.
- Soutter, A. R., & Boag, S. (2019). “Environmental Advertising: The Effect Of İmagery On Pro-Environmental Attitudes And Pro-Environmental Behaviour/Publicidad Medioambiental: El Efecto De Las İmágenes Sobre Las Actitudes Proambientales Y El Comportamiento Proambiental.” Journal Of Psyecology, 10(1): 88-126.
- Sun, Y., Luo, B., Wang, S., & Fang, W. (2021). „What You See İs Meaningful: Does Green Advertising Change The İntentions Of Consumers To Purchase Eco‐Labeled Products?” Business Strategy And The Environment Journal, 30(1): 694-704.
- Tantau, A., & Şanta, A. M. I. (2021). “New Energy Policy Directions İn The European Union Developing The Concept Of Smart Cities.” Smart Cities Journal, 4(1): 241-252.
- Tuan, L. T. (2021). “Disentangling Green Service İnnovative Behavior Among Hospitality Employees: The Role Of Customer Green İnvolvement.” International Journal Of Hospitality Management, 99 (1): 103-115.
- Türksoy, Ö. (1991). Çevre Duyarlılığı Eğitiminde Bilişsel Yaklaşım: Çocuk Ve Temel Çevre Özellikleri. Eğitim Ve Bilim Dergisi, 15(80): 15-23.
- Widyastuti, S., & Santoso, B. (2016). “Green Marketing: A Study Of The Factors İnfluencing The Repurchase Decision For Javanony Herbal Products.” ASEAN Marketing Journal, 8(2): 103-119.
- Wulandari, A. S. A., Rahyuda, I. K., & Yasa, N. N. K. (2015). “The Role Of Attitude İn Mediating Consumer Knowledge İnfluence Towards The Purchase İntention Of Green Product.” JDM (Jurnal Dinamika Manajemen), 6(2): 133-144.
- Yang, G., & Calhoun, C. (2007). Media, Civil Society, And The Rise Of A Green Public Sphere İn China. In China's Embedded Activism (87). London: Routledge Publishing.
- Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2014). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
Yeşil, M., & Turan, Y. (2020). “Çevresel Duyarlılık Üzerine Bir Ölçek Geliştirme Çalışması.” Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(2): 418-435.
- Yücel, M., Altunkasa, F., Güçray, S., Uslu, C., Say, N. P., & Say, N. P. (2006). “Adana’da Çevre Duyarliliği Düzeyinin Ve Geliştirme Olanaklarinin Araştirilmasi.” Akdeniz University Journal Of The Faculty Of Agriculture, 19(2): 217-228.
- Zameer, H., & Yasmeen, H. (2022). “Green İnnovation And Environmental Awareness Driven Green Purchase İntentions.” Journal Of Marketing Intelligence & Planning, 40(5): 624-638.
- Zhang, K. M., & Wen, Z. G. (2008). “Review And Challenges Of Policies Of Environmental Protection And Sustainable Development İn China.” Journal Of Environmental Management, 88(4): 1249-1261.
- Zhu, Q., & Sarkis, J. (2016). “Green Marketing And Consumerism As Social Change İn China: Analyzing The Literature.” International Journal Of Production Economics, 181(1): 289-302.