Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Development of the Post-Crisis Psychological Reaction Scale (PCPR-39): Validity and Reliability Study

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 306 - 327, 10.04.2025

Hızır Dinler , Muhammed Ali Ağca , Esra Asıcı

https://doi.org/10.35341/afet.1462751

Öz

Natural disasters are critical crisis experiences. The aim of this study was to develop a measurement tool for determining the psychological reactions of individuals following crisis experiences and to evaluate its validity and reliability. To achieve this, a pool of 56 items was created based on relevant literature. A total of 400 volunteers, 231 women and 169 men aged between 18 and 76, who directly experienced the February 6 Maraş earthquake, participated in the study. The data were analyzed using principal component analysis, confirmatory factor analysis, and Pearson correlation analysis techniques. The reliability of the measurement tool was examined through Cronbach's alpha reliability coefficient calculations. The principal component analysis resulted in a five-factor structure based on a 7-point Likert scale, consisting of 39 items, explaining 67.17% of the total variance. The item factor loadings ranged from .53 to .96. The fit indices for the confirmatory factor analysis were χ2 /sd= 2.17, RMSEA= 0.05, CFI= 0.94, and TLI= 0.94, indicating adequate model fit. The scale consists of five dimensions: physio-behavioral, spiritual, relational, emotional, and cognitive responses, and its structure was found to be adequat. The internal consistency coefficients of the subscales ranged from .83 to .96.

Anahtar Kelimeler

Crisis Earthquake Psychological Reaction Trauma

Kaynakça

  • Ağca, M. A. (2021). Kanser hastalarında otomatik düşünce ve fonksiyonel olmayan tutumların kaygı düzeylerini yordayıcı gücü [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Aktan, C. C., & Şen, H. (2001). Ekonomik kriz: Nedenler ve çözüm önerileri. Yeni Türkiye Dergisi, 2(42), 1. Amstadter, A. B., & Vernon, L. L. (2008). Emotional reactions during and after trauma: A comparison of trauma types. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 16(4), 391-408. https://doi.org/10.1080/10926770801926492
  • Beck, U. (1992). Risk Society: Towards a New Modernity. Sage Publications.
  • Bentler, P. M., & Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88(3), 588. https://doi.org/10.1037/0033-2909.88.3.588
  • Bergiannaki, J. D., Psarros, C., Varsou, E., Paparrigopoulos, T., & Soldatos, C. R. (2003). Protracted acute stress reaction following an earthquake. Acta Psychiatrica Scandinavica, 107(1), 18-24. https://doi.org/10.1034/j.1600-0447.2003.01467.x
  • Berrebi, C., Karlinsky, A., & Yonah, H. (2021). Individual and community behavioral responses to natural disasters. Natural Hazards, 105, 1541-1569. https://doi.org/10.1007/s11069-020-04365-2
  • Bianchini, V., Roncone, R., Giusti, L., Casacchia, M., Cifone, M. G., & Pollice, R. (2015). PTSD growth and substance abuse among a college student community: coping strategies after 2009 L’aquila Earthquake. Clinical Practice and Epidemiology in Mental Health, 11, 140. https://doi.org/10.2174/1745017901511010140
  • Bland, S. H., Valoroso, L., Stranges, S., Strazzullo, P., Farinaro, E., & Trevisan, M. (2005). Long-term follow-up of psychological distress following earthquake experiences among working Italian males: a cross-sectional analysis. The Journal of Nervous and Mental Disease, 193(6), 420-423. https://doi.org/10.1097/01.nmd.0000165297.49452.41
  • Boals, A., & Banks, J. B. (2012). Effects of traumatic stress and perceived stress on everyday cognitive functioning. Cognition & Emotion, 26(7), 1335-1343. https://doi.org/10.1080/02699931.2011.651100
  • Boscarino, J. A., Adams, R. E., & Galea, S. (2006). Alcohol use in New York after the terrorist attacks: a study of the effects of psychological trauma on drinking behavior. Addictive behaviors, 31(4), 606-621. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2005.05.035
  • Bourdieu, P. (1998). Acts of Resistance: Against the Tyranny of the Market. New Press.
  • Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. (5. Baskı). Pegem Akademik Yayıncılık.
  • Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (16. baskı). Pegem Akademi.
  • Byrne, B. M. (2013). Structural equation modeling with Mplus: Basic concepts, applications, and programming. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203807644
  • Cannon, W. B. (1929). Bodily changes in pain, hunger, fear, and rage. Appleton and Company. https://doi.org/10.1097/00007611-192909000-00037
  • Caplan, G. (1989). Recent developments in crisis intervention and the promotion of support service. Journal of Primary Prevention, 10(1), 3-25. https://doi.org/10.1007/BF01324646
  • Cénat, J. M., McIntee, S. E., & Blais-Rochette, C. (2020). Symptoms of posttraumatic stress disorder, depression, anxiety and other mental health problems following the 2010 earthquake in Haiti: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 273, 55-85. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.04.046
  • CSAT - Center for Substance Abuse Treatment. (2014). Understanding the impact of trauma. In Trauma-informed care in behavioral health services. Substance Abuse and Mental Health Services Administration (US).
  • Davis, L. (1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research, 5(4), 194-197. https://doi.org/10.1016/S0897-1897(05)80008-4
  • Demirli Yıldız, A., Sevil Gülen, Ö., & Erdur Baker, Ö. (2021). Kuramsal Çerçeve. İçinde Kriz Danışmanlığı. (eds. Ö. Erdur Baker ve T. Doğan). Pegem Yayınevi.
  • Diamantopoulos, A. (2000). Getting started with data analysis: choosing the right method. The Marketing Review, 1(1), 77-87. https://doi.org/10.1362/1469347002523446
  • Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme. Pegem Akademi Yayınları.
  • Ermağan Çağlar, E., Sanal Özcan, Y., Türk Kurtça, T. ve Hamzaoğlu, N. (2022). Peritravmatik stres envanteri (PDI) Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 23-42. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.876452
  • Frazier, P., Greer, C., Gabrielsen, S., Tennen, H., Park, C., & Tomich, P. (2013). The relation between trauma exposure and prosocial behavior. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 5(3), 286. https://doi.org/10.1037/a0027255
  • Goodwin, R., Hou, W. K., Sun, S., & Ben-Ezra, M. (2020). Quarantine, distress and interpersonal relationships during COVID-19. General Psychiatry, 33(6). https://doi.org/10.1136/gpsych-2020-100385
  • Grasso, M., Klicperová-Baker, M., Koos, S., Kosyakova, Y., Petrillo, A., & Vlase, I. (2021). The impact of the coronavirus crisis on European societies. What have we learnt and where do we go from here?–Introduction to the COVID volume. European Societies, 23(1), 2-32. https://doi.org/10.1080/14616696.2020.1869283
  • Gürbüz S. (2006). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Duygusal Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik bir Araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48-75. https://doi.org/10.18394/iid.22845
  • Han, Y., Jang, J., Cho, E., & Choi, K. H. (2021). Investigating how individual differences influence responses to the COVID-19 crisis: The role of maladaptive and five-factor personality traits. Personality and Individual Differences, 176, 110786. https://doi.org/10.1016/j.paid.2021.110786
  • Hathaway, L. M., Boals, A., & Banks, J. B. (2010). PTSD symptoms and dominant emotional response to a traumatic event: an examination of DSM-IV Criterion A2. Anxiety, Stress & Coping, 23(1), 119-126. https://doi.org/10.1080/10615800902818771
  • Helton, W. S., Head, J., & Kemp, S. (2011). Natural disaster induced cognitive disruption: Impacts on action slips. Consciousness and Cognition, 20(4), 1732-1737. https://doi.org/10.1016/j.concog.2011.02.011
  • Hinkin, T. R. (1995). A review of scale development practices in the study of organizations. Journal of Management, 21(5), 967-988. https://doi.org/10.1177/014920639502100509
  • Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008, September). Evaluating model fit: a synthesis of the structural equation modelling literature. In 7th European Conference on Research Methodology for Business and Management Studies., 195-200.
  • Işıklı, S. (2022). Travma Sonrası Stres Tanı Ölçeği Türkçe Formu’nun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(22), 24-42. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ufuksbedergi/issue/74575/1206285
  • James, R. K., & Gilliland, B. E. (2016). Crisis Intervention Strategies. (7th ed.). Brooks/Cole.
  • Karantzas, G. C., Feeney, J. A., Agnew, C. R., Christensen, A., Cutrona, C. E., Doss, B. D., & Simpson, J. A. (2022). Dealing with loss in the face of disasters and crises: Integrating interpersonal theories of couple adaptation and functioning. Current Opinion in Psychology, 43, 129-138. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2021.06.019
  • Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Kaya, M., & Yıldırım, T. (2017). Liselerde çalışan psikolojik danışmanların okullarda yaşanan kriz durumlarına ilişkin algıları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 6(2), 835-857.
  • Kaya, Z. (2023). Travma psikolojik danışmanlığında kavramsal çerçeve. İçinde F. S. Çakar (Ed.) Travma Psikolojik Danışmanlığı, 2-32. Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786052418055.01
  • Kayış, A. (2014). Güvenirlik analizi. İçinde Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım.
  • Keskinen-Rosenqvist, R., Michélsen, H., Schulman, A., & Wahlström, L. (2011). Physical symptoms 14 months after a natural disaster in individuals with or without injury are associated with different types of exposure. Journal of Psychosomatic Research, 71(3), 180-187. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2011.01.015
  • Kline, R. B. (2023). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications.
  • Knight, B. G., Gatz, M., Heller, K., & Bengtson, V. L. (2000). Age and emotional response to the Northridge earthquake: A longitudinal analysis. Psychology and Aging, 15(4), 627–634. https://doi.org/10.1037/0882-7974.15.4.627
  • Kyutoku, Y., Tada, R., Umeyama, T., Harada, K., Kikuchi, S., Watanabe, E. & Dan, I. (2012). Cognitive and psychological reactions of the general population three months after the 2011 Tohoku earthquake and tsunami. PloS one, 7(2), e31014. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0031014
  • Lachlan, K. A., Spence, P. R., & Nelson, L. D. (2010). Gender Differences in Negative Psychological Responses to Crisis News: The Case of the I-35W Collapse. Communication Research Reports, 27(1), 38–48. https://doi.org/10.1080/08824090903293601
  • Lai, B. S., La Greca, A. M., Colgan, C. A., Herge, W., Chan, S., Medzhitova, J., & Auslander, B. (2020). Sleep problems and posttraumatic stress: children exposed to a natural disaster. Journal of Pediatric Psychology, 45(9), 1016-1026. https://doi.org/10.1093/jpepsy/jsaa061
  • Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4), 563-575. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1975.tb01393.x
  • Lindemann, E. (1942). Therapeutic procedures in psychoneurosis. New England Journal of Medicine, 227(16), 584-589. https://doi.org/10.1056/NEJM194210152271603
  • Marthoenis, M., Ilyas, A., Sofyan, H., & Schouler-Ocak, M. (2019). Prevalence, comorbidity and predictors of post-traumatic stress disorder, depression, and anxiety in adolescents following an earthquake. Asian Journal of Psychiatry, 43, 154-159. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2019.05.030
  • Moorey, S., & Greer, S. (2011). Oxford guide to CBT for people with cancer. Oxford Guides to Cognitive Behaviour. https://doi.org/10.1093/med:psych/9780199605804.001.0001
  • Naci, K. (2002). Deprem ve dini başa çıkma. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 234-255.
  • Nakajima, Ş. (2012). Deprem ve sonrası psikolojisi. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(2), 150-155.
  • Ogden, P., Pain, C., & Fisher, J. (2006). A sensorimotor approach to the treatment of trauma and dissociation. Psychiatric Clinics, 29(1), 263-279. https://doi.org/10.1016/j.psc.2005.10.012
  • Özdamar, K. (2011). Paket programlar ile İstatistiksel veri analizi 1. Kaan Kitabevi.
  • Peres, J. F., Moreira-Almeida, A., Nasello, A. G., & Koenig, H. G. (2007). Spirituality and resilience in trauma victims. Journal of Religion and Health, 46, 343-350. https://doi.org/10.1007/s10943-006-9103-0
  • Poal, P. (1990). Introduction to the theory and practice of crisis intervention. Quaderns de psicologia. International Journal of Psychology, 10, 121-140. https://doi.org/10.5565/rev/qpsicologia.609
  • Prati, G., Catufi, V., & Pietrantoni, L. (2012). Emotional and behavioural reactions to tremors of the Umbria‐Marche earthquake. Disasters, 36(3), 439-451. https://doi.org/10.1111/j.1467-7717.2011.01264.x
  • Rammstedt, B., Lechner, C. M., & Weiß, B. (2022). Does personality predict responses to the COVID-19 crisis? Evidence from a prospective large-scale study. European Journal of Personality, 36(1), 47-60. https://doi.org/10.1177/0890207021996970
  • Rapoport, L. (1967). Crisis-oriented short-term casework. Social Service Review, 41(1), 31-43. https://doi.org/10.1086/642030
  • Rheingold, A. A., Acierno, R., & Resnick, H. S. (2004). Trauma, posttraumatic stress disorder, and health risk behaviors. In P. P. Schnurr ve B. L. Green (Eds.), Trauma and health: Physical health consequences of exposure to extreme stress. American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10723-009
  • Ronen, T., Hamama, L., Rosenbaum, M., & Mishely-Yarlap, A. (2016). Subjective well-being in adolescence: The role of self-control, social support, age, gender, and familial crisis. Journal of Happiness Studies, 17, 81-104. https://doi.org/10.1007/s10902-014-9585-5
  • Roy, A. (2005). Childhood trauma and impulsivity. Possible relevance to suicidal behavior. Archives of Suicide Research, 9(2), 147-151. https://doi.org/10.1080/13811110590903990
  • Saeed, S. A., & Gargano, S. P. (2022). Natural disasters and mental health. International Review of Psychiatry, 34(1), 16-25. https://doi.org/10.1080/09540261.2022.2037524
  • Schaefer, F. C., Blazer, D. G., & Koenig, H. G. (2008). Religious and spiritual factors and the consequences of trauma: A review and model of the interrelationship. The International Journal of Psychiatry in Medicine, 38(4), 507-524. https://doi.org/10.2190/PM.38.4.i
  • Schiavone, S. R., & Vazire, S. (2023). Reckoning With Our Crisis: An Agenda for the Field of Social and Personality Psychology. Perspectives on Psychological Science, 18(3), 710–722. https://doi.org/10.1177/17456916221101060
  • Seçer, İ. (2015). Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci: SPSS ve LISREL Uygulamaları. Anı yayıncılık.
  • Smith, S. (2004). Exploring the interaction of trauma and spirituality. Traumatology, 10(4), 231-243. https://doi.org/10.1177/153476560401000403
  • Sözer, Y. (1992). Psikiyatride kriz kavramı ve krize müdahale. Kriz Dergisi, 1(1), 8-12. https://doi.org/10.1501/0000784
  • Şeker, B. D. ve Akman, E. (2014). Van depremi sonrası duygusal, bilişsel ve davranışsal tepkiler: Polis örneklemi incelemesi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(27), 215-231. https://doi.org/10.21550/sosbilder.269510
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (Çev. Ed. Mustafa Baloğlu). Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Tanhan, F., & Kayri, M. (2013). Deprem Sonrası Travma Düzeyini Belirleme Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 1013-1025.
  • Tarakeshwar, N., Stanton, J., & Pargament, K. I. (2003). Religion: An overlooked dimension in cross-cultural psychology. Journal of Cross-Cultural Psychology 34, 377-394. https://doi.org/10.1177/0022022103034004001
  • Tavşancıl, E., & Keser, H. (2002). Development of a Likert Type Attitude Scale towards Internet Usage. Journal of Educational Sciences & Practices, 1(1).
  • Tempesta, D., Curcio, G., De Gennaro, L., & Ferrara, M. (2013). Long-term impact of earthquakes on sleep quality. PLoS One, 8(2), e55936. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0055936
  • Thompson, M. P., & Vardaman, P. J. (1997). The role of religion in coping with the loss of a family member to homicide. Journal for the Scientific Study of Religion, 44-51. https://doi.org/10.2307/1387881
  • Tilden, V., Nelson, C., & May, B. (1990). Use of qualitative methods to enhance content validity. Nursing Research, 39(3), 172-175. https://doi.org/10.1097/00006199-199005000-00015
  • Tinsley, H. E., & Kass, R. A. (1979). The latent structure of the need satisfying properties of leisure activities. Journal of Leisure Research, 11(4), 278-291. https://doi.org/10.1080/00222216.1979.11969406
  • Tosun Altınöz, Ş., Dalgar, İ. ve Altınöz, A. E. (2022). The Turkish adaptation and psychometric characteristics of the COVID-19 Traumatic Stress Scale. Death Studies, 46 (9), 2208-2214. https://doi.org/10.1080/07481187.2021.1909670
  • Tucker, L. R., & Lewis, C. (1973). A reliability coefficient for maximum likelihood factor analysis. Psychometrika, 38(1), 1-10. https://doi.org/10.1007/BF02291170
  • Turan, N., & Tanacıoğlu-Aydın, B. (2021). Travma Psikolojisi. Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786257676021
  • Türkan, A. H. ve Kılıç, İ. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Bilişsel, Duyuşsal ve Davranışsal Boyutta Afetlere Yönelik Tutumlarına İlişkin Bir Betimleme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 114-127.
  • URL 1, https://apps.who.int/iris/handle/10665/370872 (Son erişim tarihi: 01.08.2024)
  • URL 2, https://sites.rowan.edu/wellness/_docs/emotional-response-to-crisis.pdf (Son erişim tarihi: 01.08.2024)
  • URL 3, https://gacc.nifc.gov/swcc/management_admin/cism/documents/2015/reactions.pdf (Son erişim tarihi: 01.08.2024)
  • Ursano, R. J., & Fullerton, C. S. (1990). Cognitive and behavioral responses to trauma. Journal of Applied Social Psychology, 20(21), 1766-1775. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.1990.tb01510.x
  • Van Der Kolk, B. A. (1989). Psychobiology of the trauma response. In New directions in affective disorders, 443-446. Springer New York. https://doi.org/10.1007/978-1-4612-3524-8_95
  • Van Der Kolk, B. A., & Saporta, J. (1991). The biological response to psychic trauma: Mechanisms and treatment of intrusion and numbing. Anxiety Research, 4(3), 199-212. https://doi.org/10.1080/08917779108248774
  • Wang, K., Manning, R. B. III, Bogart, K. R., Adler, J. M., Nario-Redmond, M. R., Ostrove, J. M., & Lowe, S. R. (2022). Predicting depression and anxiety among adults with disabilities during the COVID-19 pandemic. Rehabilitation Psychology, 67(2), 179–188. https://doi.org/10.1037/rep0000434
  • Welsch, R., Wessels, M., Bernhard, C., Thönes, S., & von Castell, C. (2021). Physical distancing and the perception of interpersonal distance in the COVID-19 crisis. Scientific Reports, 11(1), 11485. https://doi.org/10.1038/s41598-021-90714-5
  • Wheaton, B., Muthen, B., Alwin, D. F., & Summers, G. F. (1977). Assessing reliability and stability in panel models. Sociological Methodology, 8, 84-136. https://doi.org/10.2307/270754
  • Wilson, J. P., & Moran, T. A. (1998). Psychological trauma: Posttraumatic stress disorder and spirituality. Journal of Psychology and Theology, 26(2), 168-178. https://doi.org/10.1177/009164719802600203
  • Yalnız, H., Canan, F., Genç, R.E., Kuloğlu, M.M., & Geçici, Ö. (2016). Travmatik Doğum Algısı Ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Tıp Dergisi, 8(3), 81-88.
  • Yıldız, B. ve Akkoyun, A. Z. (2023). Deprem Sonrası Psikiyatrik Destek. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8 (2), 817-820.
  • Zara, A. (2011). Krizler ve Travmalar. İçinde Yaşadıkça Psikolojik Sorunlar ve Başa Çıkma Yolları (Ed. A. Zara). İmge Kitabevi.

Kriz Sonrası Psikolojik Tepki Ölçeği’nin (KSPT-39) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 306 - 327, 10.04.2025

Hızır Dinler , Muhammed Ali Ağca , Esra Asıcı

https://doi.org/10.35341/afet.1462751

Öz

Doğal afetler önemli kriz yaşantılarıdır. Bu çalışmada, kriz yaşantılarının ardından bireylerin gösterdikleri psikolojik tepkileri belirlemeye yönelik olarak bir ölçme aracı geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirliğine ilişkin kanıtlar elde edilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, ilgili alanyazına dayalı olarak 56 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Araştırmaya 6 Şubat Kahramanmaraş depremini doğrudan yaşayan, yaşları 18 ile 76 arasında değişen, 231 kadın, 169 erkek olmak üzere toplam 400 gönüllü birey katılım sağlamıştır. Verilerin analizinde temel bileşenler analizi, doğrulayıcı faktör analizi ile Pearson korelasyonu analiz teknikleri kullanılmıştır. Ölçme aracının güvenirliği ise Cronbach alfa güvenirlik katsayısı hesaplamaları aracılığıyla incelenmiştir. Temel bileşenler analizi sonucunda; 7’li Likert tipine dayanan, 39 maddeden oluşan, toplam varyansın %67,17’sini açıklayan beş faktörlü yapıda olduğu bulunmuştur. Maddelerin faktör yükleri .53 ile .96 arasında değişmiştir. Uyum indeksleri χ2 /sd= 2.17, RMSEA= 0.05, CFI= 0.94 ve TLI= 0,94 olarak bulunmuştur. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçları; fizyo-davranışsal, manevi, ilişkisel, duygusal ve bilişsel tepkiler boyutlarından oluşan beş faktörlü yapıya ilişkin model uyumu değerlerinin yeterli olduğunu göstermiştir. Ölçme aracının alt boyutlarının iç tutarlılık katsayıları .83 ile .96 arasında değişmektedir.

Anahtar Kelimeler

Deprem Kriz Psikolojik Tepki Travma

Etik Beyan

Kilis 7 Aralık Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’ndan (Toplantı tarihi: 29.05.2023, Toplantı sayısı: 2023/44, Karar no: 40) gerekli izinler alınmıştır.

Teşekkür

Editörlük, hakemlik ve sekreteryada görevli hocalarımıza emekleri için teşekkür ederiz.

Kaynakça

  • Ağca, M. A. (2021). Kanser hastalarında otomatik düşünce ve fonksiyonel olmayan tutumların kaygı düzeylerini yordayıcı gücü [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Aktan, C. C., & Şen, H. (2001). Ekonomik kriz: Nedenler ve çözüm önerileri. Yeni Türkiye Dergisi, 2(42), 1. Amstadter, A. B., & Vernon, L. L. (2008). Emotional reactions during and after trauma: A comparison of trauma types. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 16(4), 391-408. https://doi.org/10.1080/10926770801926492
  • Beck, U. (1992). Risk Society: Towards a New Modernity. Sage Publications.
  • Bentler, P. M., & Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88(3), 588. https://doi.org/10.1037/0033-2909.88.3.588
  • Bergiannaki, J. D., Psarros, C., Varsou, E., Paparrigopoulos, T., & Soldatos, C. R. (2003). Protracted acute stress reaction following an earthquake. Acta Psychiatrica Scandinavica, 107(1), 18-24. https://doi.org/10.1034/j.1600-0447.2003.01467.x
  • Berrebi, C., Karlinsky, A., & Yonah, H. (2021). Individual and community behavioral responses to natural disasters. Natural Hazards, 105, 1541-1569. https://doi.org/10.1007/s11069-020-04365-2
  • Bianchini, V., Roncone, R., Giusti, L., Casacchia, M., Cifone, M. G., & Pollice, R. (2015). PTSD growth and substance abuse among a college student community: coping strategies after 2009 L’aquila Earthquake. Clinical Practice and Epidemiology in Mental Health, 11, 140. https://doi.org/10.2174/1745017901511010140
  • Bland, S. H., Valoroso, L., Stranges, S., Strazzullo, P., Farinaro, E., & Trevisan, M. (2005). Long-term follow-up of psychological distress following earthquake experiences among working Italian males: a cross-sectional analysis. The Journal of Nervous and Mental Disease, 193(6), 420-423. https://doi.org/10.1097/01.nmd.0000165297.49452.41
  • Boals, A., & Banks, J. B. (2012). Effects of traumatic stress and perceived stress on everyday cognitive functioning. Cognition & Emotion, 26(7), 1335-1343. https://doi.org/10.1080/02699931.2011.651100
  • Boscarino, J. A., Adams, R. E., & Galea, S. (2006). Alcohol use in New York after the terrorist attacks: a study of the effects of psychological trauma on drinking behavior. Addictive behaviors, 31(4), 606-621. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2005.05.035
  • Bourdieu, P. (1998). Acts of Resistance: Against the Tyranny of the Market. New Press.
  • Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. (5. Baskı). Pegem Akademik Yayıncılık.
  • Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (16. baskı). Pegem Akademi.
  • Byrne, B. M. (2013). Structural equation modeling with Mplus: Basic concepts, applications, and programming. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203807644
  • Cannon, W. B. (1929). Bodily changes in pain, hunger, fear, and rage. Appleton and Company. https://doi.org/10.1097/00007611-192909000-00037
  • Caplan, G. (1989). Recent developments in crisis intervention and the promotion of support service. Journal of Primary Prevention, 10(1), 3-25. https://doi.org/10.1007/BF01324646
  • Cénat, J. M., McIntee, S. E., & Blais-Rochette, C. (2020). Symptoms of posttraumatic stress disorder, depression, anxiety and other mental health problems following the 2010 earthquake in Haiti: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 273, 55-85. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.04.046
  • CSAT - Center for Substance Abuse Treatment. (2014). Understanding the impact of trauma. In Trauma-informed care in behavioral health services. Substance Abuse and Mental Health Services Administration (US).
  • Davis, L. (1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research, 5(4), 194-197. https://doi.org/10.1016/S0897-1897(05)80008-4
  • Demirli Yıldız, A., Sevil Gülen, Ö., & Erdur Baker, Ö. (2021). Kuramsal Çerçeve. İçinde Kriz Danışmanlığı. (eds. Ö. Erdur Baker ve T. Doğan). Pegem Yayınevi.
  • Diamantopoulos, A. (2000). Getting started with data analysis: choosing the right method. The Marketing Review, 1(1), 77-87. https://doi.org/10.1362/1469347002523446
  • Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme. Pegem Akademi Yayınları.
  • Ermağan Çağlar, E., Sanal Özcan, Y., Türk Kurtça, T. ve Hamzaoğlu, N. (2022). Peritravmatik stres envanteri (PDI) Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 23-42. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.876452
  • Frazier, P., Greer, C., Gabrielsen, S., Tennen, H., Park, C., & Tomich, P. (2013). The relation between trauma exposure and prosocial behavior. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 5(3), 286. https://doi.org/10.1037/a0027255
  • Goodwin, R., Hou, W. K., Sun, S., & Ben-Ezra, M. (2020). Quarantine, distress and interpersonal relationships during COVID-19. General Psychiatry, 33(6). https://doi.org/10.1136/gpsych-2020-100385
  • Grasso, M., Klicperová-Baker, M., Koos, S., Kosyakova, Y., Petrillo, A., & Vlase, I. (2021). The impact of the coronavirus crisis on European societies. What have we learnt and where do we go from here?–Introduction to the COVID volume. European Societies, 23(1), 2-32. https://doi.org/10.1080/14616696.2020.1869283
  • Gürbüz S. (2006). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Duygusal Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik bir Araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48-75. https://doi.org/10.18394/iid.22845
  • Han, Y., Jang, J., Cho, E., & Choi, K. H. (2021). Investigating how individual differences influence responses to the COVID-19 crisis: The role of maladaptive and five-factor personality traits. Personality and Individual Differences, 176, 110786. https://doi.org/10.1016/j.paid.2021.110786
  • Hathaway, L. M., Boals, A., & Banks, J. B. (2010). PTSD symptoms and dominant emotional response to a traumatic event: an examination of DSM-IV Criterion A2. Anxiety, Stress & Coping, 23(1), 119-126. https://doi.org/10.1080/10615800902818771
  • Helton, W. S., Head, J., & Kemp, S. (2011). Natural disaster induced cognitive disruption: Impacts on action slips. Consciousness and Cognition, 20(4), 1732-1737. https://doi.org/10.1016/j.concog.2011.02.011
  • Hinkin, T. R. (1995). A review of scale development practices in the study of organizations. Journal of Management, 21(5), 967-988. https://doi.org/10.1177/014920639502100509
  • Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008, September). Evaluating model fit: a synthesis of the structural equation modelling literature. In 7th European Conference on Research Methodology for Business and Management Studies., 195-200.
  • Işıklı, S. (2022). Travma Sonrası Stres Tanı Ölçeği Türkçe Formu’nun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(22), 24-42. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ufuksbedergi/issue/74575/1206285
  • James, R. K., & Gilliland, B. E. (2016). Crisis Intervention Strategies. (7th ed.). Brooks/Cole.
  • Karantzas, G. C., Feeney, J. A., Agnew, C. R., Christensen, A., Cutrona, C. E., Doss, B. D., & Simpson, J. A. (2022). Dealing with loss in the face of disasters and crises: Integrating interpersonal theories of couple adaptation and functioning. Current Opinion in Psychology, 43, 129-138. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2021.06.019
  • Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Kaya, M., & Yıldırım, T. (2017). Liselerde çalışan psikolojik danışmanların okullarda yaşanan kriz durumlarına ilişkin algıları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 6(2), 835-857.
  • Kaya, Z. (2023). Travma psikolojik danışmanlığında kavramsal çerçeve. İçinde F. S. Çakar (Ed.) Travma Psikolojik Danışmanlığı, 2-32. Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786052418055.01
  • Kayış, A. (2014). Güvenirlik analizi. İçinde Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım.
  • Keskinen-Rosenqvist, R., Michélsen, H., Schulman, A., & Wahlström, L. (2011). Physical symptoms 14 months after a natural disaster in individuals with or without injury are associated with different types of exposure. Journal of Psychosomatic Research, 71(3), 180-187. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2011.01.015
  • Kline, R. B. (2023). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications.
  • Knight, B. G., Gatz, M., Heller, K., & Bengtson, V. L. (2000). Age and emotional response to the Northridge earthquake: A longitudinal analysis. Psychology and Aging, 15(4), 627–634. https://doi.org/10.1037/0882-7974.15.4.627
  • Kyutoku, Y., Tada, R., Umeyama, T., Harada, K., Kikuchi, S., Watanabe, E. & Dan, I. (2012). Cognitive and psychological reactions of the general population three months after the 2011 Tohoku earthquake and tsunami. PloS one, 7(2), e31014. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0031014
  • Lachlan, K. A., Spence, P. R., & Nelson, L. D. (2010). Gender Differences in Negative Psychological Responses to Crisis News: The Case of the I-35W Collapse. Communication Research Reports, 27(1), 38–48. https://doi.org/10.1080/08824090903293601
  • Lai, B. S., La Greca, A. M., Colgan, C. A., Herge, W., Chan, S., Medzhitova, J., & Auslander, B. (2020). Sleep problems and posttraumatic stress: children exposed to a natural disaster. Journal of Pediatric Psychology, 45(9), 1016-1026. https://doi.org/10.1093/jpepsy/jsaa061
  • Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4), 563-575. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1975.tb01393.x
  • Lindemann, E. (1942). Therapeutic procedures in psychoneurosis. New England Journal of Medicine, 227(16), 584-589. https://doi.org/10.1056/NEJM194210152271603
  • Marthoenis, M., Ilyas, A., Sofyan, H., & Schouler-Ocak, M. (2019). Prevalence, comorbidity and predictors of post-traumatic stress disorder, depression, and anxiety in adolescents following an earthquake. Asian Journal of Psychiatry, 43, 154-159. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2019.05.030
  • Moorey, S., & Greer, S. (2011). Oxford guide to CBT for people with cancer. Oxford Guides to Cognitive Behaviour. https://doi.org/10.1093/med:psych/9780199605804.001.0001
  • Naci, K. (2002). Deprem ve dini başa çıkma. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 234-255.
  • Nakajima, Ş. (2012). Deprem ve sonrası psikolojisi. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(2), 150-155.
  • Ogden, P., Pain, C., & Fisher, J. (2006). A sensorimotor approach to the treatment of trauma and dissociation. Psychiatric Clinics, 29(1), 263-279. https://doi.org/10.1016/j.psc.2005.10.012
  • Özdamar, K. (2011). Paket programlar ile İstatistiksel veri analizi 1. Kaan Kitabevi.
  • Peres, J. F., Moreira-Almeida, A., Nasello, A. G., & Koenig, H. G. (2007). Spirituality and resilience in trauma victims. Journal of Religion and Health, 46, 343-350. https://doi.org/10.1007/s10943-006-9103-0
  • Poal, P. (1990). Introduction to the theory and practice of crisis intervention. Quaderns de psicologia. International Journal of Psychology, 10, 121-140. https://doi.org/10.5565/rev/qpsicologia.609
  • Prati, G., Catufi, V., & Pietrantoni, L. (2012). Emotional and behavioural reactions to tremors of the Umbria‐Marche earthquake. Disasters, 36(3), 439-451. https://doi.org/10.1111/j.1467-7717.2011.01264.x
  • Rammstedt, B., Lechner, C. M., & Weiß, B. (2022). Does personality predict responses to the COVID-19 crisis? Evidence from a prospective large-scale study. European Journal of Personality, 36(1), 47-60. https://doi.org/10.1177/0890207021996970
  • Rapoport, L. (1967). Crisis-oriented short-term casework. Social Service Review, 41(1), 31-43. https://doi.org/10.1086/642030
  • Rheingold, A. A., Acierno, R., & Resnick, H. S. (2004). Trauma, posttraumatic stress disorder, and health risk behaviors. In P. P. Schnurr ve B. L. Green (Eds.), Trauma and health: Physical health consequences of exposure to extreme stress. American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10723-009
  • Ronen, T., Hamama, L., Rosenbaum, M., & Mishely-Yarlap, A. (2016). Subjective well-being in adolescence: The role of self-control, social support, age, gender, and familial crisis. Journal of Happiness Studies, 17, 81-104. https://doi.org/10.1007/s10902-014-9585-5
  • Roy, A. (2005). Childhood trauma and impulsivity. Possible relevance to suicidal behavior. Archives of Suicide Research, 9(2), 147-151. https://doi.org/10.1080/13811110590903990
  • Saeed, S. A., & Gargano, S. P. (2022). Natural disasters and mental health. International Review of Psychiatry, 34(1), 16-25. https://doi.org/10.1080/09540261.2022.2037524
  • Schaefer, F. C., Blazer, D. G., & Koenig, H. G. (2008). Religious and spiritual factors and the consequences of trauma: A review and model of the interrelationship. The International Journal of Psychiatry in Medicine, 38(4), 507-524. https://doi.org/10.2190/PM.38.4.i
  • Schiavone, S. R., & Vazire, S. (2023). Reckoning With Our Crisis: An Agenda for the Field of Social and Personality Psychology. Perspectives on Psychological Science, 18(3), 710–722. https://doi.org/10.1177/17456916221101060
  • Seçer, İ. (2015). Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci: SPSS ve LISREL Uygulamaları. Anı yayıncılık.
  • Smith, S. (2004). Exploring the interaction of trauma and spirituality. Traumatology, 10(4), 231-243. https://doi.org/10.1177/153476560401000403
  • Sözer, Y. (1992). Psikiyatride kriz kavramı ve krize müdahale. Kriz Dergisi, 1(1), 8-12. https://doi.org/10.1501/0000784
  • Şeker, B. D. ve Akman, E. (2014). Van depremi sonrası duygusal, bilişsel ve davranışsal tepkiler: Polis örneklemi incelemesi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(27), 215-231. https://doi.org/10.21550/sosbilder.269510
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (Çev. Ed. Mustafa Baloğlu). Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Tanhan, F., & Kayri, M. (2013). Deprem Sonrası Travma Düzeyini Belirleme Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 1013-1025.
  • Tarakeshwar, N., Stanton, J., & Pargament, K. I. (2003). Religion: An overlooked dimension in cross-cultural psychology. Journal of Cross-Cultural Psychology 34, 377-394. https://doi.org/10.1177/0022022103034004001
  • Tavşancıl, E., & Keser, H. (2002). Development of a Likert Type Attitude Scale towards Internet Usage. Journal of Educational Sciences & Practices, 1(1).
  • Tempesta, D., Curcio, G., De Gennaro, L., & Ferrara, M. (2013). Long-term impact of earthquakes on sleep quality. PLoS One, 8(2), e55936. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0055936
  • Thompson, M. P., & Vardaman, P. J. (1997). The role of religion in coping with the loss of a family member to homicide. Journal for the Scientific Study of Religion, 44-51. https://doi.org/10.2307/1387881
  • Tilden, V., Nelson, C., & May, B. (1990). Use of qualitative methods to enhance content validity. Nursing Research, 39(3), 172-175. https://doi.org/10.1097/00006199-199005000-00015
  • Tinsley, H. E., & Kass, R. A. (1979). The latent structure of the need satisfying properties of leisure activities. Journal of Leisure Research, 11(4), 278-291. https://doi.org/10.1080/00222216.1979.11969406
  • Tosun Altınöz, Ş., Dalgar, İ. ve Altınöz, A. E. (2022). The Turkish adaptation and psychometric characteristics of the COVID-19 Traumatic Stress Scale. Death Studies, 46 (9), 2208-2214. https://doi.org/10.1080/07481187.2021.1909670
  • Tucker, L. R., & Lewis, C. (1973). A reliability coefficient for maximum likelihood factor analysis. Psychometrika, 38(1), 1-10. https://doi.org/10.1007/BF02291170
  • Turan, N., & Tanacıoğlu-Aydın, B. (2021). Travma Psikolojisi. Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786257676021
  • Türkan, A. H. ve Kılıç, İ. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Bilişsel, Duyuşsal ve Davranışsal Boyutta Afetlere Yönelik Tutumlarına İlişkin Bir Betimleme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 114-127.
  • URL 1, https://apps.who.int/iris/handle/10665/370872 (Son erişim tarihi: 01.08.2024)
  • URL 2, https://sites.rowan.edu/wellness/_docs/emotional-response-to-crisis.pdf (Son erişim tarihi: 01.08.2024)
  • URL 3, https://gacc.nifc.gov/swcc/management_admin/cism/documents/2015/reactions.pdf (Son erişim tarihi: 01.08.2024)
  • Ursano, R. J., & Fullerton, C. S. (1990). Cognitive and behavioral responses to trauma. Journal of Applied Social Psychology, 20(21), 1766-1775. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.1990.tb01510.x
  • Van Der Kolk, B. A. (1989). Psychobiology of the trauma response. In New directions in affective disorders, 443-446. Springer New York. https://doi.org/10.1007/978-1-4612-3524-8_95
  • Van Der Kolk, B. A., & Saporta, J. (1991). The biological response to psychic trauma: Mechanisms and treatment of intrusion and numbing. Anxiety Research, 4(3), 199-212. https://doi.org/10.1080/08917779108248774
  • Wang, K., Manning, R. B. III, Bogart, K. R., Adler, J. M., Nario-Redmond, M. R., Ostrove, J. M., & Lowe, S. R. (2022). Predicting depression and anxiety among adults with disabilities during the COVID-19 pandemic. Rehabilitation Psychology, 67(2), 179–188. https://doi.org/10.1037/rep0000434
  • Welsch, R., Wessels, M., Bernhard, C., Thönes, S., & von Castell, C. (2021). Physical distancing and the perception of interpersonal distance in the COVID-19 crisis. Scientific Reports, 11(1), 11485. https://doi.org/10.1038/s41598-021-90714-5
  • Wheaton, B., Muthen, B., Alwin, D. F., & Summers, G. F. (1977). Assessing reliability and stability in panel models. Sociological Methodology, 8, 84-136. https://doi.org/10.2307/270754
  • Wilson, J. P., & Moran, T. A. (1998). Psychological trauma: Posttraumatic stress disorder and spirituality. Journal of Psychology and Theology, 26(2), 168-178. https://doi.org/10.1177/009164719802600203
  • Yalnız, H., Canan, F., Genç, R.E., Kuloğlu, M.M., & Geçici, Ö. (2016). Travmatik Doğum Algısı Ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Tıp Dergisi, 8(3), 81-88.
  • Yıldız, B. ve Akkoyun, A. Z. (2023). Deprem Sonrası Psikiyatrik Destek. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8 (2), 817-820.
  • Zara, A. (2011). Krizler ve Travmalar. İçinde Yaşadıkça Psikolojik Sorunlar ve Başa Çıkma Yolları (Ed. A. Zara). İmge Kitabevi.
Toplam 93 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Deprem Mühendisliği, Halk Sağlığı (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Hızır Dinler 0000-0003-3144-6649

Muhammed Ali Ağca 0000-0001-8598-8887

Esra Asıcı 0000-0003-0872-9042

Erken Görünüm Tarihi 8 Nisan 2025
Yayımlanma Tarihi 10 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 1 Nisan 2024
Kabul Tarihi 28 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Dinler, H., Ağca, M. A., & Asıcı, E. (2025). Kriz Sonrası Psikolojik Tepki Ölçeği’nin (KSPT-39) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Afet Ve Risk Dergisi, 8(1), 306-327. https://doi.org/10.35341/afet.1462751
AMA Dinler H, Ağca MA, Asıcı E. Kriz Sonrası Psikolojik Tepki Ölçeği’nin (KSPT-39) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Afet ve Risk Dergisi. Nisan 2025;8(1):306-327. doi:10.35341/afet.1462751
Chicago Dinler, Hızır, Muhammed Ali Ağca, ve Esra Asıcı. “Kriz Sonrası Psikolojik Tepki Ölçeği’nin (KSPT-39) Geliştirilmesi: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması”. Afet Ve Risk Dergisi 8, sy. 1 (Nisan 2025): 306-27. https://doi.org/10.35341/afet.1462751.
EndNote Dinler H, Ağca MA, Asıcı E (01 Nisan 2025) Kriz Sonrası Psikolojik Tepki Ölçeği’nin (KSPT-39) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Afet ve Risk Dergisi 8 1 306–327.
IEEE H. Dinler, M. A. Ağca, ve E. Asıcı, “Kriz Sonrası Psikolojik Tepki Ölçeği’nin (KSPT-39) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Afet ve Risk Dergisi, c. 8, sy. 1, ss. 306–327, 2025, doi: 10.35341/afet.1462751.
ISNAD Dinler, Hızır vd. “Kriz Sonrası Psikolojik Tepki Ölçeği’nin (KSPT-39) Geliştirilmesi: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması”. Afet ve Risk Dergisi 8/1 (Nisan 2025), 306-327. https://doi.org/10.35341/afet.1462751.
JAMA Dinler H, Ağca MA, Asıcı E. Kriz Sonrası Psikolojik Tepki Ölçeği’nin (KSPT-39) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Afet ve Risk Dergisi. 2025;8:306–327.
MLA Dinler, Hızır vd. “Kriz Sonrası Psikolojik Tepki Ölçeği’nin (KSPT-39) Geliştirilmesi: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması”. Afet Ve Risk Dergisi, c. 8, sy. 1, 2025, ss. 306-27, doi:10.35341/afet.1462751.
Vancouver Dinler H, Ağca MA, Asıcı E. Kriz Sonrası Psikolojik Tepki Ölçeği’nin (KSPT-39) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Afet ve Risk Dergisi. 2025;8(1):306-27.
 Kapak Resmi İndir