Öz
Kâğıt fabrikalarında temiz üretim, çevresel etkileri minimize etmek amacıyla üretim süreçlerinde uygulanan bir dizi stratejiyi ifade etmektedir. Bu etkiler arasında su kirliliği, enerji tüketimi ve karbon emisyonları, atık yönetimi, hava kirliliği ve doğal kaynakların tükenmesi yer alır. Temiz üretim, bu olumsuz etkileri azaltmak için su geri kazanımı, enerji verimliliği, atıkların geri dönüşümü ve çevre dostu teknolojilerin kullanılması gibi stratejilerle çevreyi korur ve sürdürülebilir üretim süreçleri oluşturur. Temiz üretim yaklaşımıyla, atıkların ve kirliliğin en aza indirilmesi ile doğal kaynakların verimli kullanılması sağlanır. Temiz üretim uygulamaları, daha verimli üretim yöntemlerinin benimsenmesini ve döngüsel ekonomi ilkelerinin uygulanmasını kapsar. Bu bağlamda, kâğıt üretiminde ham maddelerin etkin bir şekilde kullanımı, atıkların geri dönüştürülmesi ve enerji verimliliğini ön plana çıkarır. Enerji verimliliği, enerji tüketimini azaltarak hem maliyetleri hem de çevresel etkileri düşürür. Atık yönetimi ise, üretim süreçlerinde ortaya çıkan atıkların azaltılması ve geri dönüştürülmesi ile çevresel kirlenmeyi azaltır. Temiz üretim, kâğıt fabrikalarının çevresel izlerini minimize ederken aynı zamanda ekonomik büyümeyi sürdürülebilir hale getirir. Ekonomik büyümenin sürdürülebilir olması, mevcut ekonomik kalkınmanın çevresel ve sosyal sorumluluklarla uyumlu bir şekilde sağlanması anlamına gelir. Çevre dostu teknolojilerin entegrasyonu, bu hedeflere ulaşmada önemli bir rol oynar ve kâğıt sektörünün sürdürülebilir kalkınma hedeflerine katkıda bulunur. Kâğıt üretiminde temiz üretim uygulamalarının benimsenmesi hem çevresel koruma hem de ekonomik verimliliği artırma açısından kritik öneme sahiptir.
Anahtar Kelimeler
Kağıt geri dönüşümü yeşil büyüme sürdürülebilir üretim enerji verimliliği temiz üretim
Etik Beyan
Bu çalışma, ilgili etik kurallara ve standartlara uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Daha önce yayımlanmamış özgün bir araştırmadır ve başka bir çalışmadan alıntı yapılmışsa, gerekli referanslar belirtilmiştir.
Destekleyen Kurum
Varaka Kağıt Sanayi A.Ş.
Teşekkür
Makalenin hazırlanmasında katkıları bulunan, Balıkesir Üniversitesi Endüstri Mühendisliğinde görevli Öğretim Görevlisi Emine Uçmuş’a, Mekatronik Mühendisi Ahmet Akif Sağlam’a ve emeği geçene herkese teşekkürlerimi sunarım.
Kaynakça
- Abdullah, R., Ishak, C. F., Kadir, W. R., & Bakar, R. A. (2015). Characterization and feasibility assessment of recycled paper mill sludges for land application in relation to the environment. International Journal of Environmental Research and Public Health, 12(8), 9314–9329.
- Adams W. M. (2006, January 29-31). The future of sustainability: re-thinking environment and development in the twenty-first century [Conference presentation]. IUCN Renowned Thinkers Meeting, Gland, Switzerland.
- Akdoğan, A., & Güleç, S. (2017). Sürdürülebilir katı atık yönetimi ve belediyelerde yöneticilerin katı atık yönetimiyle ilgili tutum ve düşüncelerinin analizine yönelik bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 39–69.
- Alma Savaş, D. (2022). Sürdürülebilir tüketim ve çevre araştırmalarına yönelik bir analiz. Akademik İzdüşüm Dergisi, 7(2), 81–100.
- Anantharaman, M. (2018). Critical sustainable consumption: a research agend. Journal of Environmental Studies and Sciences, 8, 553–561.
- Arslantaş, H. A. (2008). Kültür-kişilik ve kimlik. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 7(1), 105–112.
- Baird, R. (1996). Chief Seattle’s letter: an examination of the text. Environmental Ethics, 18(2), 161–174.
- Beveridge, T. (2015). Environmental and economic benefits of paper recycling. Journal of Waste Management, 35(3), 245–258.
- Cüce, H. (2018). Endüstriyel üretimde döngüsel çevre politikaları. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(2), 111–122.
- Delmas, M. A., & Toffel, M. W. (2004). Stakeholders and environmental management practices: an institutional framework. Business Strategy and the Environment, 13(4), 209–222.
- Diesen, K. (1998). Paper recycling and the environment. Journal of Environmental Management, 53(2), 145–156.
- FAO. (2022, May 24). Food and Agriculture Organization of the United Nations - FAOSTAT. http://www.fao.org/faostat/en/#data
- Ferguson, C., & Stewart, T. (2019). The impact of contamination on paper recycling: challenges and solutions. Waste Management, 98, 56–65.
- Frondel, M., Horbach, J., & Rennings, K. (2004). End-of-pipe or cleaner production? an empirical comparison of environmental ınnovation decisions across OECD countries. ZEW Discussion Papers, No. 04–82.
- Gertsakis, J., & Lewis, H. (2003). Sustainable development and cleaner production: A practical approach. https://www.unep.org/resources/report/sustainable-development-and-cleaner-production-practical-approach
- Gün, S., & Yalçın, H. (2021). Kağıt üretiminde kullanılan selüloz kaynakları ve geri dönüşüm süreçleri. Çevre ve Enerji Dergisi, 19(3), 45–59.
- Güngör F., & Felekoğlu B. (2018). Eko-verimlilik kavramı, gelişimi ve uygulanma süreci. BAUN Fen Bil. Enst. Dergisi, 20(3) Özel Sayı:90–104.
- Halaçeli Metlioğlu, H., & Yakın, V. (2021). Tekstilde sürdürülebilirlik: Hızlı moda markalarının sürdürülebilirlik stratejileri. OPUS International Journal of Society Researches, 18(Yönetim ve Organizasyon Özel Sayısı), 1883–1908.
- Hart, S. L. (1995). A natural-resource-based view of the firm. Academy of Management Review, 20(4), 986–1014.
- Hervani, A. A., Helms, M. M., & Sarkis, J. (2005). Performance measurement for green supply chain management. Benchmarking: An International Journal, 12(4), 330–353.
- Hoffman, R. 2021. Contamination in recycling: Understanding its causes and effects. Journal of Environmental Management, 275, 111234.
- Homa, M. (2019). Illustration of the paper or boardmaking process based on 1, 2, 3. https://www.researchgate.net/figure/Illustration-of-the-paper-or-boardmaking-process-based-on-1-2-3_fig1_292149713
- Iqbal, M. (2002). Environmental ethics in Islam. Islamic Studies, 41(3), 343–357.
- Kaçtıoğlu, S., & Şengül, Ü. (2011). Erzurum kenti ambalaj atıklarının geri dönüşümü için tersine lojistik ağı tasarımı ve bir karma tam sayılı programlama modeli. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(1), 89–112.
- Karaca, C. (2007). Çevre, insan ve etik çerçevesinde çevre sorunlarına ve çözümlerine yönelik yaklaşımlar. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 1–19.
- Karademir, A. (2022). Kâğıt üretim teknolojisi: Ders notları. Bursa Teknik Üniversitesi. Bursa.
- Karahan, B., & Karademir, A. (2019). Sustainable paper recycling practices and their environmental impact. Waste Management & Research, 37(4), 345–359.
- Karahan, S., & Karademir, A. (2020). Kâğıt fabrikası arıtım suyu çamurunun diğer atık kâğıtlarla birlikte ambalaj kartonu üretiminde değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10(1), 140–145.
- Karakuş, D. N., An, N., Turp, M. T., & Kurnaz, L. (2022). AB yeşil mutabakatı ve sürdürülebilir kalkınma amaçları kapsamında temel uygulama yaklaşımlarına küresel bakış. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 47–67.
- Kleindorfer, P. R., Singhal, K., & Van Wassenhove, L. N. (2005). Sustainable operations management. Production and Operations Management, 14(4), 482–492.
- Kleiner, A. (1991). The role of cleaner production in achieving sustainability. Journal of Cleaner Production, 1(1), 1–8.
- Koç, M. (2019). Kağıt geri dönüşümünün çevresel ve ekonomik etkileri. Orman Ürünleri ve Çevre Bilimleri Dergisi, 27(2), 77–91.
- Kuhlman, T., & Farrington, J. (2010). What is sustainability?. Sustainability, 2(11), 3436–3448. Lee, J. (2021). Technological advancements in paper recycling: Current state and future directions. Journal of Cleaner Production, 283, 124–134.
- Martı, T. (2021). İslam’da çevre koruma ve sürdürülebilirlik prensipleri. Türkiye Çevre ve Şehircilik Dergisi, 12(2), 15–29.
- McKinney, A. (2018). Economic sustainability in recycling facilities. Journal of Waste Management, 38(4), 123–132.
- Moosavi, M., Ghorbannezhad, P., Azizi, M., & Hosseinabadi, H. Z. (2021). Evaluation of life cycle assessment in a paper manufacture by analytical hierarchy process. International Journal of Sustainable Engineering. 14(6), 1647–1657.
- Miller, R. (2006). The impact of recycling on environmental sustainability. Resources, Conservation and Recycling, 47(3), 304–316.
- OECD. (2013). Environmental outlook to 2050: The consequences of ınaction. Organisation for Economic Co-operation and Development, 1–353.
- Özkan, A., Günkaya, Z., Özdemir, A., & Banar, M. (2018). Sanayide temiz üretim ve döngüsel ekonomiye geçişte endüstriyel simbiyoz yaklaşımı: bir değerlendirme. Anadolu University Journal of Science and Technology B - Theoretical Sciences, 6(1), 84–97.
- Öztürk, A., & Çelik, H. (2020). Sürdürülebilir kağıt üretiminde yıllık bitkiler ve tarımsal artıkları kullanma. Tarım ve Orman Dergisi, 32(4), 101–115.
- Porter, M. E., & Van der Linde, C. (1995). Green and competitive: Ending the stalemate. Harvard Business Review, 73(5), 120–134.
- Siddiqi, M. N. (2006). Environmental preservation in Islam. Environmental Development, 7(4), 15–23.
- Smook, G. A., & Kocurek, M. (2016). Handbook for pulp and paper technologists (4th ed.). TAPPI Press.
- Staniskis J., & Varžinskas V. (2010). Life cycle based design and product development: application of ıca to Lithuanian ındustry. Environ Res Eng & Manage; 4(54):43–53.
- Tetik, M. (2021). Kağıdın geri dönüşüm prosesleri [Yüksek lisans tezi], Balıkesir Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Balıkesir.
- Tschirley, D., & Radhakrishna, K. (2020). Market demand for recycled paper: Trends and challenges. Resources, Conservation and Recycling, 163, 105–113.
- Tudor, T. (2008). Advances in recycling and waste management. Environmental Science & Technology, 42(8), 1234–1241.
- Türk Dil Kurumu (TDK). (2023, Kasım 10). Sürdürmek, Genel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ Birleşmiş Milletler. (2024, Eylül 11). Birleşmiş Milletler Türkiye: Sürdürülebilir kalkınma hedefleri. https://turkiye.un.org/tr/sdgs
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2023, Mayıs 15). Çevre koruma harcama istatistikleri 2022 [Bülten]. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cevre-Koruma-Harcama-Istatistikleri-2022-49671 U.S. Environmental Protection Agency (EPA), (2009). Sustainable management of materials. https://www.epa.gov/smm
- UNEP. (2011). Towards a green economy: Pathways to sustainable development and poverty eradication. United Nations Environment Programme.
- Waste Management Journal. (2019). Challenges in paper recycling: Sorting and processing. Waste Management, 87, 25–32.
- Yalçın, C. (2010.) Çevre sorunları bağlamında kızılderili çevre anlayışı. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34(1), 9–16.
- Yılmaz, M. (2022). Kağıt üretiminde kullanılan malzemelerin kalitesi ve maliyet faktörleri. Çevre Teknolojileri Dergisi, 25(1), 22–35.
- Yücel, M. (2011). Çeşitli endüstrilerde temiz üretim sistemi uygulamalarının işletme ekonomilerine sağladığı faydalar. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 150–166.
- Yücel, M., & Ekmekçiler, Ü. S. (2008). Çevre dostu ürün kavramına bütünsel yaklaşım: Temiz üretim sistemi, eko-etiket, yeşil pazarlama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 320–333.
- Zhu, Q., Sarkis, J., & Geng, Y. (2005). Green supply chain management in China: Pressures, practices and performance. International Journal of Operations & Production Management, 25(5), 449–468.
- Zhu, Y., & Pye, J. (2009). Technological innovations in paper recycling. Journal of Cleaner Production, 17(8), 765–772.
Öz
Clean production in paper mills refers to a set of strategies implemented in production processes to minimize environmental impacts. These impacts include water pollution, energy consumption and carbon emissions, waste management, air pollution and depletion of natural resources. Cleaner production protects the environment and creates sustainable production processes with strategies such as water recovery, energy efficiency, waste recycling and the use of environmentally friendly technologies to reduce these negative impacts. With the cleaner production approach, waste and pollution are minimized and natural resources are used efficiently. Cleaner production practices include the adoption of more efficient production methods and the application of circular economy principles. In this context, paper production emphasizes the efficient use of raw materials, recycling of waste and energy efficiency. Energy efficiency reduces both costs and environmental impacts by reducing energy consumption. Waste management reduces environmental pollution by reducing and recycling waste generated in production processes. Clean production minimizes the environmental footprint of paper mills while at the same time sustaining economic growth. Sustainable economic growth means ensuring that current economic development is compatible with environmental and social responsibilities. The integration of environmentally friendly technologies is important in achieving these goals.
Anahtar Kelimeler
Paper recycling Green growth Energy efficiency Clean production
Kaynakça
- Abdullah, R., Ishak, C. F., Kadir, W. R., & Bakar, R. A. (2015). Characterization and feasibility assessment of recycled paper mill sludges for land application in relation to the environment. International Journal of Environmental Research and Public Health, 12(8), 9314–9329.
- Adams W. M. (2006, January 29-31). The future of sustainability: re-thinking environment and development in the twenty-first century [Conference presentation]. IUCN Renowned Thinkers Meeting, Gland, Switzerland.
- Akdoğan, A., & Güleç, S. (2017). Sürdürülebilir katı atık yönetimi ve belediyelerde yöneticilerin katı atık yönetimiyle ilgili tutum ve düşüncelerinin analizine yönelik bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 39–69.
- Alma Savaş, D. (2022). Sürdürülebilir tüketim ve çevre araştırmalarına yönelik bir analiz. Akademik İzdüşüm Dergisi, 7(2), 81–100.
- Anantharaman, M. (2018). Critical sustainable consumption: a research agend. Journal of Environmental Studies and Sciences, 8, 553–561.
- Arslantaş, H. A. (2008). Kültür-kişilik ve kimlik. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 7(1), 105–112.
- Baird, R. (1996). Chief Seattle’s letter: an examination of the text. Environmental Ethics, 18(2), 161–174.
- Beveridge, T. (2015). Environmental and economic benefits of paper recycling. Journal of Waste Management, 35(3), 245–258.
- Cüce, H. (2018). Endüstriyel üretimde döngüsel çevre politikaları. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(2), 111–122.
- Delmas, M. A., & Toffel, M. W. (2004). Stakeholders and environmental management practices: an institutional framework. Business Strategy and the Environment, 13(4), 209–222.
- Diesen, K. (1998). Paper recycling and the environment. Journal of Environmental Management, 53(2), 145–156.
- FAO. (2022, May 24). Food and Agriculture Organization of the United Nations - FAOSTAT. http://www.fao.org/faostat/en/#data
- Ferguson, C., & Stewart, T. (2019). The impact of contamination on paper recycling: challenges and solutions. Waste Management, 98, 56–65.
- Frondel, M., Horbach, J., & Rennings, K. (2004). End-of-pipe or cleaner production? an empirical comparison of environmental ınnovation decisions across OECD countries. ZEW Discussion Papers, No. 04–82.
- Gertsakis, J., & Lewis, H. (2003). Sustainable development and cleaner production: A practical approach. https://www.unep.org/resources/report/sustainable-development-and-cleaner-production-practical-approach
- Gün, S., & Yalçın, H. (2021). Kağıt üretiminde kullanılan selüloz kaynakları ve geri dönüşüm süreçleri. Çevre ve Enerji Dergisi, 19(3), 45–59.
- Güngör F., & Felekoğlu B. (2018). Eko-verimlilik kavramı, gelişimi ve uygulanma süreci. BAUN Fen Bil. Enst. Dergisi, 20(3) Özel Sayı:90–104.
- Halaçeli Metlioğlu, H., & Yakın, V. (2021). Tekstilde sürdürülebilirlik: Hızlı moda markalarının sürdürülebilirlik stratejileri. OPUS International Journal of Society Researches, 18(Yönetim ve Organizasyon Özel Sayısı), 1883–1908.
- Hart, S. L. (1995). A natural-resource-based view of the firm. Academy of Management Review, 20(4), 986–1014.
- Hervani, A. A., Helms, M. M., & Sarkis, J. (2005). Performance measurement for green supply chain management. Benchmarking: An International Journal, 12(4), 330–353.
- Hoffman, R. 2021. Contamination in recycling: Understanding its causes and effects. Journal of Environmental Management, 275, 111234.
- Homa, M. (2019). Illustration of the paper or boardmaking process based on 1, 2, 3. https://www.researchgate.net/figure/Illustration-of-the-paper-or-boardmaking-process-based-on-1-2-3_fig1_292149713
- Iqbal, M. (2002). Environmental ethics in Islam. Islamic Studies, 41(3), 343–357.
- Kaçtıoğlu, S., & Şengül, Ü. (2011). Erzurum kenti ambalaj atıklarının geri dönüşümü için tersine lojistik ağı tasarımı ve bir karma tam sayılı programlama modeli. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(1), 89–112.
- Karaca, C. (2007). Çevre, insan ve etik çerçevesinde çevre sorunlarına ve çözümlerine yönelik yaklaşımlar. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 1–19.
- Karademir, A. (2022). Kâğıt üretim teknolojisi: Ders notları. Bursa Teknik Üniversitesi. Bursa.
- Karahan, B., & Karademir, A. (2019). Sustainable paper recycling practices and their environmental impact. Waste Management & Research, 37(4), 345–359.
- Karahan, S., & Karademir, A. (2020). Kâğıt fabrikası arıtım suyu çamurunun diğer atık kâğıtlarla birlikte ambalaj kartonu üretiminde değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10(1), 140–145.
- Karakuş, D. N., An, N., Turp, M. T., & Kurnaz, L. (2022). AB yeşil mutabakatı ve sürdürülebilir kalkınma amaçları kapsamında temel uygulama yaklaşımlarına küresel bakış. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 47–67.
- Kleindorfer, P. R., Singhal, K., & Van Wassenhove, L. N. (2005). Sustainable operations management. Production and Operations Management, 14(4), 482–492.
- Kleiner, A. (1991). The role of cleaner production in achieving sustainability. Journal of Cleaner Production, 1(1), 1–8.
- Koç, M. (2019). Kağıt geri dönüşümünün çevresel ve ekonomik etkileri. Orman Ürünleri ve Çevre Bilimleri Dergisi, 27(2), 77–91.
- Kuhlman, T., & Farrington, J. (2010). What is sustainability?. Sustainability, 2(11), 3436–3448. Lee, J. (2021). Technological advancements in paper recycling: Current state and future directions. Journal of Cleaner Production, 283, 124–134.
- Martı, T. (2021). İslam’da çevre koruma ve sürdürülebilirlik prensipleri. Türkiye Çevre ve Şehircilik Dergisi, 12(2), 15–29.
- McKinney, A. (2018). Economic sustainability in recycling facilities. Journal of Waste Management, 38(4), 123–132.
- Moosavi, M., Ghorbannezhad, P., Azizi, M., & Hosseinabadi, H. Z. (2021). Evaluation of life cycle assessment in a paper manufacture by analytical hierarchy process. International Journal of Sustainable Engineering. 14(6), 1647–1657.
- Miller, R. (2006). The impact of recycling on environmental sustainability. Resources, Conservation and Recycling, 47(3), 304–316.
- OECD. (2013). Environmental outlook to 2050: The consequences of ınaction. Organisation for Economic Co-operation and Development, 1–353.
- Özkan, A., Günkaya, Z., Özdemir, A., & Banar, M. (2018). Sanayide temiz üretim ve döngüsel ekonomiye geçişte endüstriyel simbiyoz yaklaşımı: bir değerlendirme. Anadolu University Journal of Science and Technology B - Theoretical Sciences, 6(1), 84–97.
- Öztürk, A., & Çelik, H. (2020). Sürdürülebilir kağıt üretiminde yıllık bitkiler ve tarımsal artıkları kullanma. Tarım ve Orman Dergisi, 32(4), 101–115.
- Porter, M. E., & Van der Linde, C. (1995). Green and competitive: Ending the stalemate. Harvard Business Review, 73(5), 120–134.
- Siddiqi, M. N. (2006). Environmental preservation in Islam. Environmental Development, 7(4), 15–23.
- Smook, G. A., & Kocurek, M. (2016). Handbook for pulp and paper technologists (4th ed.). TAPPI Press.
- Staniskis J., & Varžinskas V. (2010). Life cycle based design and product development: application of ıca to Lithuanian ındustry. Environ Res Eng & Manage; 4(54):43–53.
- Tetik, M. (2021). Kağıdın geri dönüşüm prosesleri [Yüksek lisans tezi], Balıkesir Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Balıkesir.
- Tschirley, D., & Radhakrishna, K. (2020). Market demand for recycled paper: Trends and challenges. Resources, Conservation and Recycling, 163, 105–113.
- Tudor, T. (2008). Advances in recycling and waste management. Environmental Science & Technology, 42(8), 1234–1241.
- Türk Dil Kurumu (TDK). (2023, Kasım 10). Sürdürmek, Genel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ Birleşmiş Milletler. (2024, Eylül 11). Birleşmiş Milletler Türkiye: Sürdürülebilir kalkınma hedefleri. https://turkiye.un.org/tr/sdgs
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2023, Mayıs 15). Çevre koruma harcama istatistikleri 2022 [Bülten]. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cevre-Koruma-Harcama-Istatistikleri-2022-49671 U.S. Environmental Protection Agency (EPA), (2009). Sustainable management of materials. https://www.epa.gov/smm
- UNEP. (2011). Towards a green economy: Pathways to sustainable development and poverty eradication. United Nations Environment Programme.
- Waste Management Journal. (2019). Challenges in paper recycling: Sorting and processing. Waste Management, 87, 25–32.
- Yalçın, C. (2010.) Çevre sorunları bağlamında kızılderili çevre anlayışı. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34(1), 9–16.
- Yılmaz, M. (2022). Kağıt üretiminde kullanılan malzemelerin kalitesi ve maliyet faktörleri. Çevre Teknolojileri Dergisi, 25(1), 22–35.
- Yücel, M. (2011). Çeşitli endüstrilerde temiz üretim sistemi uygulamalarının işletme ekonomilerine sağladığı faydalar. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 150–166.
- Yücel, M., & Ekmekçiler, Ü. S. (2008). Çevre dostu ürün kavramına bütünsel yaklaşım: Temiz üretim sistemi, eko-etiket, yeşil pazarlama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 320–333.
- Zhu, Q., Sarkis, J., & Geng, Y. (2005). Green supply chain management in China: Pressures, practices and performance. International Journal of Operations & Production Management, 25(5), 449–468.
- Zhu, Y., & Pye, J. (2009). Technological innovations in paper recycling. Journal of Cleaner Production, 17(8), 765–772.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Lif ve Kağıt Teknolojisi |
| Bölüm | Derlemeler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 12 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 2 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 20 Kasım 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 6 Sayı: 1 |
