Topraksız Marul Yetiştiriciliğinde Mikoriza ve Solucan Gübresi Kullanımı İle Kimyasal Kullanımının Azaltılması
Öz
Bu çalışma, topraksız tarım koşullarında marul (Lactuca sativa L.) yetiştiriciliğinde mikoriza ve solucan gübresi uygulamalarının kimyasal gübre kullanımını azaltma potansiyelini araştırmak amacıyla yürütülmüştür. Geleneksel tarımda yaygın şekilde kullanılan kimyasal gübreler, çevresel kirlilik ve toprak sağlığı üzerindeki olumsuz etkiler nedeniyle sürdürülebilir tarım arayışlarını hızlandırmıştır. Bu bağlamda, organik ve biyolojik girdilerin entegrasyonu önem kazanmıştır. Araştırma, Malatya Turgut Özal Üniversitesi Ziraat Fakültesi’ne ait serada yürütülmüş ve Cospirina marul çeşidi kullanılmıştır. Denemede üç farklı besin çözeltisi dozu (%20, %30, %40 azaltılmış Hoagland) ve bir kontrol grubu karşılaştırılmıştır. Arbusküler mikoriza inokulumu dikim sırasında uygulanmış, solucan gübresi ise yetiştirme ortamına dahil edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, %20 ve %30 oranlarındaki uygulamaların bitki boyu, gövde çapı, biyokütle ağırlıkları ve bazı makro-mikro besin elementleri açısından önemli artışlar sağladığını göstermiştir. En yüksek verim artışı (%19,78) %30 dozunda elde edilmiştir. Bulgular, mikoriza ve solucan gübresinin sinerjik etkisinin topraksız marul üretiminde kimyasal gübre kullanımını azaltabileceğini ortaya koymuştur. Bu durum, çevre dostu üretim sistemleri için sürdürülebilir ve maliyet-etkin alternatifler sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Topraksız tarım Mikoriza uygulaması Solucan gübresi Kimyasal gübre azaltımı Marul yetiştiriciliği
Etik Beyan
Bu çalışma, deneysel hayvan kullanımı, insan katılımcılar, klinik uygulamalar veya kişisel veri kullanımını içermediğinden dolayı etik kurul onayı gerektirmemektedir.
Destekleyen Kurum
Bu çalışma, Malatya Turgut Özal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenen “Topraksız Marul Yetiştiriciliğinde Mikoriza ve Solucan Gübresi Kullanımı ile Kimyasal Kullanımının Azaltılması” başlıklı proje kapsamında yürütülmüştür.
Teşekkür
Yazarlar, bu çalışmanın gerçekleştirilmesine sağladığı mali ve altyapı desteğinden dolayı Malatya Turgut Özal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi’ne (BAP) teşekkür eder.
Kaynakça
- Adiloğlu, S., Eryılmaz Açıkgöz, F., Solmaz, Y., Çaktü, E., & Adiloğlu, A. (2018). Effect of vermicompost on the growth and yield of lettuce plant (Lactuca sativa L. var. crispa). International Journal of Plant & Soil Science, 21(1), 1–5. Alaboz, P., Işıldar, A. A., Müjdeci, M., & Şenol, H. (2017). Effects of different vermicompost and soil moisture levels on pepper (Capsicum annuum) grown and some soil properties. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27(1), 30–36.
- Arancon, N. Q., & Edwards, C. A. (2005, October). Effects of vermicomposts on plant growth. In International Symposium Workshop on Vermitechnology. Philippines.
- Barley, K. P. (1961). Plant nutrition levels of vermicast. Advances in Agronomy, 13, 251.
- Büyükfiliz, F. (2016). Vermikompost gübrelemesinin ayçiçeği (Helianthus annuus L.) bitkisinin verim ve bazı kalite parametreleri üzerine etkisi (Master's thesis, Namık Kemal Üniversitesi).
- Durak, A., Altuntaş, Ö., Kutsal, İ. K., Işık, R., & Karaat, F. E. (2017). The effects of vermicompost on yield and some growth parameters of lettuce. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 5(12), 1566–1570.
- Erşahin, Y. Ş. (2007). Vermikompost ürünlerinin eldesi ve tarımsal üretimde kullanım alternatifleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2007(2), 99–107.
- FAO. (2021). The state of food and agriculture 2021. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Kacar, B., & İnal, A. (2008). Bitki Analizleri. Nobel Yayın.
- Kibar, B. (2018). Marulda bitkisel özellikler, bazı kalite özellikleri ve besin elementleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 4(2), 149–160.
- Kumari, M. S., & Ushakumari, K. (2006). Effect of vermicompost enriched with rock phosphate on the yield and uptake of nutrients in cowpea (Vigna unguiculata [L.] Walp). Journal of Tropical Agriculture, 40, 27–30.
- Küçükyumuk, Z., Gültekin, M., & Erdal, İ. (2014). Vermikompost ve mikorizanın biber bitkisinin gelişimi ile mineral beslenmesi üzerine etkisi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(1), 51–58.
- León, A. P., Martín, J. P., & Chiesa, A. (2012). Vermicompost application and growth patterns of lettuce (Lactuca sativa L.). Agricultura Tropica et Subtropica, 45(3), 134–139.
- Marschner, H. (1995). Mineral nutrition of higher plants (2nd ed.). Academic Press. Ortaş, İ. (1997). Mikoriza nedir. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, 351, 92–95.
- Ortaş, İ. (1998). Toprak ve Bitkide Mikoriza. Workshop. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü.
- Özkan, N., Dağlıoğlu, M., Ünser, E., & Müftüoğlu, N. M. (2016). Vermikompostun ıspanak (Spinacia oleracea L.) verimi ve bazı toprak özellikleri üzerine etkisi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1), 1–5.
- Reddy, B. S. (2013). Soil health: Issues and concerns—A review.
- Savci, S. (2012). An agricultural pollutant: Chemical fertilizer. International Journal of Environmental Science and Development, 3(1), 73.
- Sinha, R. K., Soni, B. K., Agarwal, S., Shankar, B., & Hahn, G. (2013). Vermiculture for organic horticulture: Producing chemical-free, nutritive & health protective foods by earthworms. Agricultural Science, 1(1), 17–44.
- Smith, S. E., & Read, D. J. (1997). Mycorrhizal symbiosis (2nd ed.). Academic Press.
- Şahin, G. (2016). Türkiye'de gübre kullanım durumu ve gübreleme konusunda yaşanan problemler. Turkish Journal of Agricultural Economics, 22(1).
- Turhan, E. (1996). Bir topraksız tarım şekli olan saksı kültüründe farklı yetiştirme ortamlarının sera marul yetiştiriciliğinde verime etkisi üzerine bir çalışma [Yüksek lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü].
- TÜİK. (2021). Bitkisel Üretim İstatistikleri 2021. Türkiye İstatistik Kurumu.
REDUCTION OF CHEMICAL USE IN SOILLESS LETTUCE CULTIVATION WITH THE USE OF MYCORRHIZA AND VERMICOMPOST
Öz
This study aimed to investigate the potential of mycorrhiza and vermicompost applications to reduce chemical fertilizer use in soilless lettuce (Lactuca sativa L.) cultivation. Excessive use of chemical fertilizers in conventional agriculture has led to environmental degradation and soil health concerns, accelerating the search for sustainable alternatives. In this context, the integration of organic and biological inputs into production systems has gained significance. The experiment was conducted in a polycarbonate greenhouse at Malatya Turgut Özal University using the Cospirina lettuce variety. Three nutrient solution levels (20%, 30%, and 40% reduced Hoagland solution) and a control group were tested. Arbuscular mycorrhizal inoculum was applied at planting, while vermicompost was included in the growing media. The results demonstrated that 20% and 30% application levels significantly improved plant height, stem diameter, biomass weight, and macro- and micronutrient uptake. The highest yield increase (19.78%) was recorded at the 30% treatment. The findings reveal the synergistic effects of mycorrhiza and vermicompost in enhancing plant growth and reducing dependence on chemical inputs in soilless lettuce production. This integrated approach offers an environmentally friendly and economically viable alternative for sustainable horticultural systems.
Anahtar Kelimeler
Soilless agriculture arbuscular mycorrhiza vermicompost chemical fertilizer reduction lettuce yield
Kaynakça
- Adiloğlu, S., Eryılmaz Açıkgöz, F., Solmaz, Y., Çaktü, E., & Adiloğlu, A. (2018). Effect of vermicompost on the growth and yield of lettuce plant (Lactuca sativa L. var. crispa). International Journal of Plant & Soil Science, 21(1), 1–5. Alaboz, P., Işıldar, A. A., Müjdeci, M., & Şenol, H. (2017). Effects of different vermicompost and soil moisture levels on pepper (Capsicum annuum) grown and some soil properties. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27(1), 30–36.
- Arancon, N. Q., & Edwards, C. A. (2005, October). Effects of vermicomposts on plant growth. In International Symposium Workshop on Vermitechnology. Philippines.
- Barley, K. P. (1961). Plant nutrition levels of vermicast. Advances in Agronomy, 13, 251.
- Büyükfiliz, F. (2016). Vermikompost gübrelemesinin ayçiçeği (Helianthus annuus L.) bitkisinin verim ve bazı kalite parametreleri üzerine etkisi (Master's thesis, Namık Kemal Üniversitesi).
- Durak, A., Altuntaş, Ö., Kutsal, İ. K., Işık, R., & Karaat, F. E. (2017). The effects of vermicompost on yield and some growth parameters of lettuce. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 5(12), 1566–1570.
- Erşahin, Y. Ş. (2007). Vermikompost ürünlerinin eldesi ve tarımsal üretimde kullanım alternatifleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2007(2), 99–107.
- FAO. (2021). The state of food and agriculture 2021. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Kacar, B., & İnal, A. (2008). Bitki Analizleri. Nobel Yayın.
- Kibar, B. (2018). Marulda bitkisel özellikler, bazı kalite özellikleri ve besin elementleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 4(2), 149–160.
- Kumari, M. S., & Ushakumari, K. (2006). Effect of vermicompost enriched with rock phosphate on the yield and uptake of nutrients in cowpea (Vigna unguiculata [L.] Walp). Journal of Tropical Agriculture, 40, 27–30.
- Küçükyumuk, Z., Gültekin, M., & Erdal, İ. (2014). Vermikompost ve mikorizanın biber bitkisinin gelişimi ile mineral beslenmesi üzerine etkisi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(1), 51–58.
- León, A. P., Martín, J. P., & Chiesa, A. (2012). Vermicompost application and growth patterns of lettuce (Lactuca sativa L.). Agricultura Tropica et Subtropica, 45(3), 134–139.
- Marschner, H. (1995). Mineral nutrition of higher plants (2nd ed.). Academic Press. Ortaş, İ. (1997). Mikoriza nedir. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, 351, 92–95.
- Ortaş, İ. (1998). Toprak ve Bitkide Mikoriza. Workshop. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü.
- Özkan, N., Dağlıoğlu, M., Ünser, E., & Müftüoğlu, N. M. (2016). Vermikompostun ıspanak (Spinacia oleracea L.) verimi ve bazı toprak özellikleri üzerine etkisi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1), 1–5.
- Reddy, B. S. (2013). Soil health: Issues and concerns—A review.
- Savci, S. (2012). An agricultural pollutant: Chemical fertilizer. International Journal of Environmental Science and Development, 3(1), 73.
- Sinha, R. K., Soni, B. K., Agarwal, S., Shankar, B., & Hahn, G. (2013). Vermiculture for organic horticulture: Producing chemical-free, nutritive & health protective foods by earthworms. Agricultural Science, 1(1), 17–44.
- Smith, S. E., & Read, D. J. (1997). Mycorrhizal symbiosis (2nd ed.). Academic Press.
- Şahin, G. (2016). Türkiye'de gübre kullanım durumu ve gübreleme konusunda yaşanan problemler. Turkish Journal of Agricultural Economics, 22(1).
- Turhan, E. (1996). Bir topraksız tarım şekli olan saksı kültüründe farklı yetiştirme ortamlarının sera marul yetiştiriciliğinde verime etkisi üzerine bir çalışma [Yüksek lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü].
- TÜİK. (2021). Bitkisel Üretim İstatistikleri 2021. Türkiye İstatistik Kurumu.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Bitki Besleme ve Toprak Verimliliği |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 28 Nisan 2025 |
| Kabul Tarihi | 16 Mayıs 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 2 Sayı: 1 |
