Öz
Çalışmanın amacı, “Bab'Aziz: Ruhunu Tefekkür Eden Prens” sinema filmini
“kutsal mekân” perspektifinden çözümlemektir. Bab’Aziz filminde, sinemasal mekân
olarak kurgulanan örtük kutsal mekânlar, İslam felsefesi içinden Meşşai gelenek
(Farabi, İbn Sina) açısından analiz edilmektedir. Kutsal mekân, modern anlayışın
sunduğu profan-kutsal mekân ayrımında değil İslami düşünce geleneği içinde Meşşai
felsefenin temel anlayışıyla ele alınmaktadır. Kutsal mekân, inanç sistemleri içinde
var olan ve varlığını devam ettiren kutsalın tezahür alanlarından biri olarak kabul
edilmektedir. Çalışmada mekân, sınırlarla belirlenen içi boş geometrik bir şekil olarak
değil “hadise mekânı” olarak kabul edilmektedir. Mekânda yaşanan hadise sayesinde
anlam dönüşmekte ve örtük kutsal mekân ortaya çıkmaktadır. Bab’Aziz sinema
filminde kutsalın tezahür ettiği örtük sinemasal mekânlar, çöl ve harabe olarak kabul
edilmektedir Çöl, uçsuz bucaksızlığı ile insana kul olduğunu hatırlatırken, Allah’ın
ayetlerini okuyan insan için kutsalın tezahür ettiği mekân olmaktadır. Çölün ıssızlığı,
sonsuzluğu içinde bulunan insanın kendi yetkinliğinin farkına varması, Allah’ın
ayetlerini keşfetmesi için tetikleyici bir rol oynamaktadır. Harabe ise filmin ilk
sekanslarında İştar’ın kum fırtınasından korunmak için sığındığı ve yeniden doğumu
temsil eden olayın yaşandığı mekândır. İnsan eseri olan harabe doğanın eliyle özüne
dönerken İştar’da yeniden doğumuyla kendi özüne yönelerek kendi kutsal
yolculuğuna başlamaktadır. Harabe ne var oluş ne de yok oluştur; o dönüşümü ifade
eden bir süreçtir. Sonuç olarak, Bab’ Aziz filminde kullanılan mekânların, örtük
anlamının alımlayıcının, yönetmen, oyuncu ve kültürel arka planla ilişkisinde kendini
açığa vurduğu düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AİTKEN, S. & STUART-DİXON, D. (2006). “Imagining Geographies of Film”. Erdkunde, C. 60, (4), 326- 336.
- ARİSTOTELES. (2019). Fizik (S. Babür, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
- AYDUNLI, Y. (2020). Farabi ve Bağdat Meşşai Okulu. C. Kaya (Ed.), İslam felsefesi tarih ve problemler (s. 142-175). İSAM Yayınları.
- BACHELARD, G. (2020). Mekânın Poetikası (A. Tümertekin, Çev.). İthaki Yayınları.
- BEKİRYAZICI, E. (2014). “İbn Sînâ Düşüncesi İşrâkîliğe”. Diyanet İlmi Dergi, C. 50, (1), 123-138.
- ÇAM, A. (2019). “Sinemasal Mekânlar ve Sinemasal Mekânların Çözümlemesi”. Sinecine: Sinema Araş- tırmaları Dergisi, C.7, (2), 7-37.
- ÇEVİK, M. (2007). “Kutsal’ın Anlam Alanı”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 130-142.
- DEMİRKOL, M. (2010). “Seyyid Hüseyin Nasr’a Göre Ezelî Hikmet ve Geleneksel İslam”. Ankara Üni- versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 51, (2), 271-290.
- DEMİRLİ, E. (2007). “Varlık Olmak Bakımından Varlık İfadesinin Sûfîlerce Yeniden Yorumlanması ve Bu Yorumun Metafizik Sonuçları”. İslâm Araştırmaları Dergisi, 18, 27-48.
- DESCARTES, R. (2015). Meditasyonlar (Ç. Dürüşken, Çev.). Alfa Yayınları.
- DESCARTES, R. (2023). Metot Üzerine Konuşmalar (Ç. Dürüşken, Çev.). Alfa Yayınları.
- DİKBAŞ, N. T. (2020). Yahudilik ve hristiyanlıkta kutsal ve kutsallaştırılmış mekânlar (Yüksek lisans tezi). Necmeddin Erbakan Üniversitesi.
- DURKHEİM, E. (2005). Dini Hayatın İlkel Biçimleri (F. Aydın, Çev.). Ataç Yayınları.
- ELİADE, M. (2017). Kutsal ve Kutsal-Dışı (A. Berktay, Çev.). Alfa Yayınları.
- FARABİ. (1998). El Medinetül Fazıla (A. Arslan, Çev.). Kültür Yayınları.
- HAKLI, Ş. (2007). “İslâm Felsefesinde Mekân ve Boşluk Tasavvurunun Kozmolojiye Tatbiki”. Hitit Üni- versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 6, (12), 41-58.
- HEİDEGGER, M. (1996). “İnşa Etmek Oturmak Düşünmek”. (O. Kunal, Çev.) Cogito Dergisi, 8, 67-70.
- İBN SİNA. (2021). İşaretler ve Tembihler (M. Macit, A. Durusoy ve E. Demirli, Çev.). Litera Yayınları.
- KAŞGARLI MAHMUD. (2018). Divanü Lügat-it-Türk (B. Atalay, Çev.). TDK.
- KİTABI MUKADDES. (1993). Kitabı Mukaddes Şirketi.
- KÖKSAL, C. (2015). Göstergebilimsel Yaklaşımla Sinemasal Mekân Analizi: Otellerde Geçen Filmler Üzerinden Mekânsal ve Anlamsal Çözümlemeler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- OKUYAN, M. (Çev.). (2024). Kur’ân-ı Kerîm Meâli: Ez-Zâriyât sûresi, 51. Haliç Üniversitesi Yayınları.
- LEFEBVRE, H. (2014). Mekânın Üretimi (I. Ergüden, Çev.). Sel Yayınları.
- NASR, H. (2022). Modern Dünyada Geleneksel İslam (A. S. Beşer, Çev.). İnsan Yayınları.
- OYMAK, İ. (2000). “Akçadağ ve Çevresinde Kutsal Mekân Anlayışı”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5, 443-465.
- İZ, F.H. & HONY, H. C. (1994). The Oxford English-Turkish Dictionary (F. İz & A. Alderson, Ed.). Oxford University.
- İNATİ, S. (2017). İbn-i Sina. S. H. Nasr ve O. Leaman (Ed.), İslam Felsefesi Tarihi (s. 277-279). Açılım- kitap Yayınları.
- SİNA, İ. (2017). Aşk’ın Mahiyeti Hakkında, Risale Fi Mahiyeti'l-İşk (A. Ateş, Çev.). Büyüyen Ay Yayınları.
- STRONGE, P. (2006). “In The Name Of All That İs Holy: Classification And The Sacred”. Faith, Belief and Community, 7, 1-10.
- PLATON. (2020). Timaios (F. Akdemir, Çev.). Say Yayınları.
- SİMMEL, G. (2020). Harabe, Kapı ve Köprü Kulpu (A. Tümertekin ve N. Ülner, Çev.). Janus Yayınları.
- ŞEKER, C. (2016). “Hıristiyanlıkta Yahudiliğe Tepki Olarak Gelişen Kutsallık Anlayışı”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. 5, (1), 42-65.
- TATAR, B. (2017). “Kutsal Mekân: Fenomenolojik Bir Analiz”. Milel ve Nihal, C. 14, (2), 7-22.
- UYGUR, K. H. (2020). “Kutsal Mekân Bağlamında Gündelik Hayatın İzinde Mekânın Dönüşümü: Mardin Süryani Kilise ve Manastırları”. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, C.3, (4), 130-146.
- VIALE, C. M. (2012). “Sacred/Profane-The Durkheimian Aspect Of William James’s Philosophy Of Re- ligion”. Pragmatism Today, C.3, (1), 145-156.
Öz
The sacred space is considered one of the manifestation domains of the
sacred that exists and persists within belief systems. The aim of this study is to analyze
the film “Bab'Aziz: The Prince Who Contemplated His Soul” from the perspective of
“sacred space”. In “Bab’Aziz”, implicit sacred spaces constructed as cinematic spaces are
examined through the lens of Peripatetic philosophy within the Islamic intellectual tradition.
The concept of sacred space is not approached through the modern distinction between
the profane and the sacred but rather within the framework of Peripatetic philosophy’s
fundamental understanding in the Islamic tradition. In this study, space is not regarded as
a hollow geometric shape defined by boundaries but rather as a 'space of occurrence.'
Through the occurrence within the space, meaning is transformed, and an implicit sacred
space emerges. In the film, the implicit cinematic spaces where the sacred manifests are
identified as the desert and the ruins. The desert, with its vastness, reminds human beings
of their servitude to God, becoming a space where the sacred reveals itself to those who
read the signs of Allah. The ruins, on the other hand, serve as the place where Ishtar takes
refuge from a sandstorm in the film’s opening sequences and where an event symbolizing
rebirth takes place. While the human-made ruins return to their essence through the forces
of nature, Ishtar, through her rebirth, turns toward her own essence and embarks on her
sacred journey. Ruin is neither existence nor non-existence; it is a process of
transformation. Consequently, it is suggested that the implicit meaning of the spaces used
in the film “Bab'Aziz” is revealed through the receiver’s engagement with the director, the
actors, and the cultural background.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AİTKEN, S. & STUART-DİXON, D. (2006). “Imagining Geographies of Film”. Erdkunde, C. 60, (4), 326- 336.
- ARİSTOTELES. (2019). Fizik (S. Babür, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
- AYDUNLI, Y. (2020). Farabi ve Bağdat Meşşai Okulu. C. Kaya (Ed.), İslam felsefesi tarih ve problemler (s. 142-175). İSAM Yayınları.
- BACHELARD, G. (2020). Mekânın Poetikası (A. Tümertekin, Çev.). İthaki Yayınları.
- BEKİRYAZICI, E. (2014). “İbn Sînâ Düşüncesi İşrâkîliğe”. Diyanet İlmi Dergi, C. 50, (1), 123-138.
- ÇAM, A. (2019). “Sinemasal Mekânlar ve Sinemasal Mekânların Çözümlemesi”. Sinecine: Sinema Araş- tırmaları Dergisi, C.7, (2), 7-37.
- ÇEVİK, M. (2007). “Kutsal’ın Anlam Alanı”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 130-142.
- DEMİRKOL, M. (2010). “Seyyid Hüseyin Nasr’a Göre Ezelî Hikmet ve Geleneksel İslam”. Ankara Üni- versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 51, (2), 271-290.
- DEMİRLİ, E. (2007). “Varlık Olmak Bakımından Varlık İfadesinin Sûfîlerce Yeniden Yorumlanması ve Bu Yorumun Metafizik Sonuçları”. İslâm Araştırmaları Dergisi, 18, 27-48.
- DESCARTES, R. (2015). Meditasyonlar (Ç. Dürüşken, Çev.). Alfa Yayınları.
- DESCARTES, R. (2023). Metot Üzerine Konuşmalar (Ç. Dürüşken, Çev.). Alfa Yayınları.
- DİKBAŞ, N. T. (2020). Yahudilik ve hristiyanlıkta kutsal ve kutsallaştırılmış mekânlar (Yüksek lisans tezi). Necmeddin Erbakan Üniversitesi.
- DURKHEİM, E. (2005). Dini Hayatın İlkel Biçimleri (F. Aydın, Çev.). Ataç Yayınları.
- ELİADE, M. (2017). Kutsal ve Kutsal-Dışı (A. Berktay, Çev.). Alfa Yayınları.
- FARABİ. (1998). El Medinetül Fazıla (A. Arslan, Çev.). Kültür Yayınları.
- HAKLI, Ş. (2007). “İslâm Felsefesinde Mekân ve Boşluk Tasavvurunun Kozmolojiye Tatbiki”. Hitit Üni- versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 6, (12), 41-58.
- HEİDEGGER, M. (1996). “İnşa Etmek Oturmak Düşünmek”. (O. Kunal, Çev.) Cogito Dergisi, 8, 67-70.
- İBN SİNA. (2021). İşaretler ve Tembihler (M. Macit, A. Durusoy ve E. Demirli, Çev.). Litera Yayınları.
- KAŞGARLI MAHMUD. (2018). Divanü Lügat-it-Türk (B. Atalay, Çev.). TDK.
- KİTABI MUKADDES. (1993). Kitabı Mukaddes Şirketi.
- KÖKSAL, C. (2015). Göstergebilimsel Yaklaşımla Sinemasal Mekân Analizi: Otellerde Geçen Filmler Üzerinden Mekânsal ve Anlamsal Çözümlemeler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- OKUYAN, M. (Çev.). (2024). Kur’ân-ı Kerîm Meâli: Ez-Zâriyât sûresi, 51. Haliç Üniversitesi Yayınları.
- LEFEBVRE, H. (2014). Mekânın Üretimi (I. Ergüden, Çev.). Sel Yayınları.
- NASR, H. (2022). Modern Dünyada Geleneksel İslam (A. S. Beşer, Çev.). İnsan Yayınları.
- OYMAK, İ. (2000). “Akçadağ ve Çevresinde Kutsal Mekân Anlayışı”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5, 443-465.
- İZ, F.H. & HONY, H. C. (1994). The Oxford English-Turkish Dictionary (F. İz & A. Alderson, Ed.). Oxford University.
- İNATİ, S. (2017). İbn-i Sina. S. H. Nasr ve O. Leaman (Ed.), İslam Felsefesi Tarihi (s. 277-279). Açılım- kitap Yayınları.
- SİNA, İ. (2017). Aşk’ın Mahiyeti Hakkında, Risale Fi Mahiyeti'l-İşk (A. Ateş, Çev.). Büyüyen Ay Yayınları.
- STRONGE, P. (2006). “In The Name Of All That İs Holy: Classification And The Sacred”. Faith, Belief and Community, 7, 1-10.
- PLATON. (2020). Timaios (F. Akdemir, Çev.). Say Yayınları.
- SİMMEL, G. (2020). Harabe, Kapı ve Köprü Kulpu (A. Tümertekin ve N. Ülner, Çev.). Janus Yayınları.
- ŞEKER, C. (2016). “Hıristiyanlıkta Yahudiliğe Tepki Olarak Gelişen Kutsallık Anlayışı”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. 5, (1), 42-65.
- TATAR, B. (2017). “Kutsal Mekân: Fenomenolojik Bir Analiz”. Milel ve Nihal, C. 14, (2), 7-22.
- UYGUR, K. H. (2020). “Kutsal Mekân Bağlamında Gündelik Hayatın İzinde Mekânın Dönüşümü: Mardin Süryani Kilise ve Manastırları”. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, C.3, (4), 130-146.
- VIALE, C. M. (2012). “Sacred/Profane-The Durkheimian Aspect Of William James’s Philosophy Of Re- ligion”. Pragmatism Today, C.3, (1), 145-156.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Ortaçağ Felsefesi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 29 Nisan 2025 |
| Kabul Tarihi | 14 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 12 |
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (HEFAD) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.