Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Ulus Devletlerde Farklı Olmak: Türkiye’de (Y)Ezidilik ve (Y)Ezidi Algısı

Yıl 2025, Sayı: 18, 1 - 29, 17.06.2025

Musa Yavuz Alptekin , Mümin Ayparçası

https://doi.org/10.46628/ahu.1624095

Öz

(Y)Ezidilik Ortadoğu kökenli bir dindir. Günümüzdeki mensupları bu bölgeden çok Avrupa ve Amerika’da yaşamaktadır. Yezidilerin tarihsel olarak yaşadıkları en eski yurtlarından bir kısmı da Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde kalmaktadır. Hakkâri ve Mardin bu bölgelerin başında gelmektedir. Günümüzde Türkiye’de çok az Yezidi kalmış olsa da, bu bölgelerdeki hatıraları ve Türk toplumunda uyandırdıkları izlenim ve algı hala yaşamaya devam etmektedir. Bu çalışmada Türk toplumunda Yezidi algısı incelenmiştir. Bu amaca ulaşabilmek üzere, Türkiye’de internet ortamında ulusal olarak erişime açık ve güncel tanımlama yapmak suretiyle sözlük oluşturma platformlarında Yezidilerle ilgili yorumlar incelenmiştir. Araştırma sonucunda Türkiye’de böylesi üç sözlük bulunduğu tespit edilmiş ve bu üç sözlüğün her birinde ayrı ayrı “(Y)Ezidiler” ve “(Y)Ezidilik” maddeleriyle ilgili toplam 173 tanım ve yorum kendi içinde tasnif edilmek suretiyle çalışmanın verileri elde edilmiştir. Çalışma sonucunda Türk toplumunda Yezidilik ve Yezidilerle ilgili farklılık arz eden bir dizi algı ve imajın varlığı tespit edilmiştir. En öne çıkanları itibarıyla, Türkiye’de Ezidilerle ilgili steriotipin “şeytana tapanlar” olduğu anlaşılmıştır. Bununla birlikte bunun karşısında ayrı bir kutup olarak çok güçlü bir hümanist yaklaşımın varlığı da tespit edilmiştir. Türk toplumunun Ezidilik algısı da, nesnesi gibi senkretik, eklektik ve istikrarsızdır.

Anahtar Kelimeler

(Y)Ezidilik (Y)Ezidiler Türkiye (Y)Ezidilik ve (Y)Ezidi Algısı

Etik Beyan

Makale verilerinin bir kısmını içeren farklı bir versiyon, daha önce İngilizce olarak bir sempozyumda sunulmuştur. Verilerin tamamını içeren Türkçe metin ilk kez bir dergiye gönderilmektedir.

Kaynakça

  • Kaynaklar Allport, G. (1954). The nature of prejudice. Doubleday Anchor Books.
  • Alp, H. (2016). The reproduction of hate speech against gypsies in ekşi sözlük. Journal of İlef, 3(2), 143-172. https://doi.org/10.24955/ilef.305520.
  • Alptekin, M. Y., S. Fidan, S. Karyelioğlu (2019). Yerel ve ulusal boyutlarıyla teoride ve pratikte vatanseverlik: Trabzon merkezli doğu karadeniz araştırması. Gece Academy.
  • Bozkurt, V. (2011). Değişen dünyada sosyoloji. Ekin Basım Yayın.
  • Brewer, M. B. (1999). The psychology of prejudice: Ingroup love or outgroup hate? Journal of Social Issue, 55: 429–444. https://doi.org/10.1111/0022-4537.00126.
  • Brubaker, R. (1996). Nationalism reframed: nationhood and the national question in the new europe. Cambridge University Press.
  • Craig, R. (2005). Systemic discrimination in employment and the promotion of ethnic equality. University of Oslo.
  • Farley R, Steeh C, Krysan M, Jackson T, Reeves K. (1994). Stereotypes and segregation: Neighborhoods in the Detroit area. American Journal of Sociology, 100(3), 750–80.
  • Feshbach, S. (1994). Nationalism, patriotism, and aggression: A clarification of functional differences. L. R. Huesmann (Ed.), Aggressive behavior: Current perspectives (ss.. 275–291) Plenum.
  • Feuerbach, L. (1957). The essence of Christianity. (G. Eliot, Çev.) Harper&Row.
  • Gadd, D. (2010). Racial hatred and unmourned loss. Sociological Research Online, 15(3), doi: 10.5153/sro.2208.
  • Giddens, A. (2006). Modernity and self-identity (14. Baskı). Polity Press.
  • Gilbert, P. (1998). Philosophy of Nationalism. Boulder: Westview.
  • Heckman J. (1998). Detecting discrimination. Journal of Economic Perspectives, 12, 101–16. doi: 10.1257/jep.12.2.101.
  • Horkeimer, M. (2005). Akıl Tutulması. (Orhan Koçak, Çev.) Metis Yayınları, (Orijinal eserin basım tarihi 1947).
  • Horowitz, D. (1985). Ethnic groups in conflict. University of California Press.
  • Izady, M. R. (2013). Bir el kitabı Kürtler. (C. Atila, Çev.) Doz Yayınları.
  • Jefferson, T. (2014). Racial hatred and racial prejudice: A difference that makes a difference. Chancer, L. and Andrews, J. (Eds), The Unhappy Divorce of Sociology and Psychoanalysis: Diverse Perspectives on the Psychosocial, (s. 359‐379) içinde. Palgrave Macmillan.
  • Jwaideh, W. (2016). The Kurdish nationalist movement: Its origins and development. (İ. Çekem ve A. Duman, Çev.), İletişim Publications.
  • Kymlicka, W. (1995). Multicultural citizenship: A liberal theory of minority rights. Oxford: Oxford University Press.
  • Kymlicka, W. (1998). Human Rights and Ethnocultural Justice. In Review of Constitutional Studies, 4(2), 213–238.
  • Logan JR, Stults B, Farley R. (2004). Segregation of minorities in the metropolis: Two decades of change. Demography, 41(1), 1–22. doi: 10.1353/dem.2004.0007.
  • Macartney, C. A. (1934). National states and national minorities. London: Oxford University Press.
  • Merton R. K. (1970). Discrimination and the American creed. P. Rose (Ed.), The Study of Society. (s. 449–57) Içinde, Random House.
  • Miller, D. (1995). On nationality. Oxford: Oxford University Press.
  • Nelson, T. D. (2002). The psychology of prejudice. Boston: Allyn & Bacon.
  • Neuman, W. L. (2012). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nicel ve nitel yaklaşımlar (Cilt I-II). (S. Özge, Çev.) Yayın Odası.
  • Opotow, S. (2005). Hate, conflict, and moral exclusion. R. J. Sternberg (Ed.), The psychology of hate (s. 121–153) içinde. American Psychological Association.
  • Petersen T. ve Saporta I. (2004). The opportunity structure for discrimination. American Journal of Sociology, 109(4), 852–901. doi.org/10.1086/378536.
  • Pettigrew T. F. (1982). Prejudice.. S Thernstrom, A Orlov, O Handlin (Ed),. Dimensions of ethnicity (ss.1–29) içinde. MA: Belknap.
  • Quillian L. (2006). New approaches to understanding racial prejudice and discrimination. Annual Review Sociology, 32, 299–328. https://doi.org/10.1146/annurev.soc.32.061604.123132.
  • Rex, J. (1996). Ethnic minorities in the modern nation state. Macmillan.
  • Rothschild, J. (1981). Ethnopolitics: a conceptual framework. New York: Columbia University Press.
  • Rousseau, H. (1974). History of religions. (S. Kocapınar, Çev.) Gelişim Yayınları
  • Sanders, M. (2019). Yezidis in ancient India, or Indians in ancient Mesopotamia?: Re-imagining Ancient Yezidi Origins. Journal of Ethnic and Cultural Studies, 6(2), 68-82.
  • Sennet, R. (2015). The Culture of the new capitalism. (A. Onocak, Çev.), Ayrıntı Yayınları.
  • Silverstein, B., ve Holt, R. R. (1989). Research on enemy images: Present status and future prospects. Journal of Social Issues, 45(2), 159–175. https://doi.org/10.1111/j.15404560.1989.tb01547.x
  • Smith T. W. (1991). Ethnic images: GSS topical report, No. 19. Chicago: National Opinion Research Center, University of Chicago.
  • Spinner, J. (1994). The boundaries of citizenship: Race, ethnicity and nationality in the liberal state. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
  • Staub, E. (1992). The roots of evil: The origins of genocide and other group violence. Cambridge, England: Cambridge University Press.
  • Sternberg, R. J. (2003). A duplex theory of hate: Development and application to terrorism, massacres, and genocide. Review of General Psychology, 7, 299–328. https://doi.org/10.1037/1089-2680.7.3.299.
  • Şeref Han (1971). Şerefname Kurdish history. (M. E. Bozarslan, Çev.), Ant Publications.
  • Taylor, C. (1997). Nationalism and modernity. McMahan, J. and R. McKim (Ed.),, The Morality of Nationalism. New içinde. Oxford University Press.
  • Van der Loo, H. ve Van Reijen, W. (2006). Modernisierung: Projekt und paradox] Modernitenin Paradoksları. (K. Canatan, Çev.), İnsan Yayınları.
  • Yaşa, H. ve Öksüz, O. (2020). The role of social media in the construction of hate speech: Case of ekşi sözlük, Journal of Erciyes Communication, 7(2), 1383-1408. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.713467.
  • İnternet Kaynakları
  • URL-1: https://eksisozluk.com/
  • URL-2: https://www.uludagsozluk.com/
  • URL-3: http://www.incisozluk.com.tr/

Being Different in Nation-States: (Y)Azidism and (Y)Azidi Perception in Turkey

Yıl 2025, Sayı: 18, 1 - 29, 17.06.2025

Musa Yavuz Alptekin , Mümin Ayparçası

https://doi.org/10.46628/ahu.1624095

Öz

(Y)Azidism is a religion with Middle East origins. Today, its followers predominantly live in Europe and America. Historically, some of the oldest homelands of the Yazidis are within the borders of the Republic of Turkey. Hakkâri and Mardin are among the most important of these regions. In this study, Yazidi's perception of Turkish Society was investigated. In Turkey, comments about Yazidis were investigated in dictionary creation platforms by making nationally accessible and up-to-date definitions on the internet to achieve this aim. In consequence of the study, it was determined that there are three such dictionaries in Turkey, and the data of the study were obtained by a total of 173 definitions and interpretations about the items “Yazidis,” and “Yazidism” were classified in itself in each of these three dictionaries. The study determined the existence of a series of perceptions and images differing about Yazidism and Yazidis in Turkish Society. Among the most prominent among these, it was understood that the stereotype of Yazidis in Turkey is “demonists.” However, the existence of a powerful humanist approach as a separate pole has also been determined. The perception of Yazidism in Turkish Society, like its thing, is syncretic, eclectic, and unsteady.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Azidis Azidism The perception of Azidism and Azidis

Kaynakça

  • Kaynaklar Allport, G. (1954). The nature of prejudice. Doubleday Anchor Books.
  • Alp, H. (2016). The reproduction of hate speech against gypsies in ekşi sözlük. Journal of İlef, 3(2), 143-172. https://doi.org/10.24955/ilef.305520.
  • Alptekin, M. Y., S. Fidan, S. Karyelioğlu (2019). Yerel ve ulusal boyutlarıyla teoride ve pratikte vatanseverlik: Trabzon merkezli doğu karadeniz araştırması. Gece Academy.
  • Bozkurt, V. (2011). Değişen dünyada sosyoloji. Ekin Basım Yayın.
  • Brewer, M. B. (1999). The psychology of prejudice: Ingroup love or outgroup hate? Journal of Social Issue, 55: 429–444. https://doi.org/10.1111/0022-4537.00126.
  • Brubaker, R. (1996). Nationalism reframed: nationhood and the national question in the new europe. Cambridge University Press.
  • Craig, R. (2005). Systemic discrimination in employment and the promotion of ethnic equality. University of Oslo.
  • Farley R, Steeh C, Krysan M, Jackson T, Reeves K. (1994). Stereotypes and segregation: Neighborhoods in the Detroit area. American Journal of Sociology, 100(3), 750–80.
  • Feshbach, S. (1994). Nationalism, patriotism, and aggression: A clarification of functional differences. L. R. Huesmann (Ed.), Aggressive behavior: Current perspectives (ss.. 275–291) Plenum.
  • Feuerbach, L. (1957). The essence of Christianity. (G. Eliot, Çev.) Harper&Row.
  • Gadd, D. (2010). Racial hatred and unmourned loss. Sociological Research Online, 15(3), doi: 10.5153/sro.2208.
  • Giddens, A. (2006). Modernity and self-identity (14. Baskı). Polity Press.
  • Gilbert, P. (1998). Philosophy of Nationalism. Boulder: Westview.
  • Heckman J. (1998). Detecting discrimination. Journal of Economic Perspectives, 12, 101–16. doi: 10.1257/jep.12.2.101.
  • Horkeimer, M. (2005). Akıl Tutulması. (Orhan Koçak, Çev.) Metis Yayınları, (Orijinal eserin basım tarihi 1947).
  • Horowitz, D. (1985). Ethnic groups in conflict. University of California Press.
  • Izady, M. R. (2013). Bir el kitabı Kürtler. (C. Atila, Çev.) Doz Yayınları.
  • Jefferson, T. (2014). Racial hatred and racial prejudice: A difference that makes a difference. Chancer, L. and Andrews, J. (Eds), The Unhappy Divorce of Sociology and Psychoanalysis: Diverse Perspectives on the Psychosocial, (s. 359‐379) içinde. Palgrave Macmillan.
  • Jwaideh, W. (2016). The Kurdish nationalist movement: Its origins and development. (İ. Çekem ve A. Duman, Çev.), İletişim Publications.
  • Kymlicka, W. (1995). Multicultural citizenship: A liberal theory of minority rights. Oxford: Oxford University Press.
  • Kymlicka, W. (1998). Human Rights and Ethnocultural Justice. In Review of Constitutional Studies, 4(2), 213–238.
  • Logan JR, Stults B, Farley R. (2004). Segregation of minorities in the metropolis: Two decades of change. Demography, 41(1), 1–22. doi: 10.1353/dem.2004.0007.
  • Macartney, C. A. (1934). National states and national minorities. London: Oxford University Press.
  • Merton R. K. (1970). Discrimination and the American creed. P. Rose (Ed.), The Study of Society. (s. 449–57) Içinde, Random House.
  • Miller, D. (1995). On nationality. Oxford: Oxford University Press.
  • Nelson, T. D. (2002). The psychology of prejudice. Boston: Allyn & Bacon.
  • Neuman, W. L. (2012). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nicel ve nitel yaklaşımlar (Cilt I-II). (S. Özge, Çev.) Yayın Odası.
  • Opotow, S. (2005). Hate, conflict, and moral exclusion. R. J. Sternberg (Ed.), The psychology of hate (s. 121–153) içinde. American Psychological Association.
  • Petersen T. ve Saporta I. (2004). The opportunity structure for discrimination. American Journal of Sociology, 109(4), 852–901. doi.org/10.1086/378536.
  • Pettigrew T. F. (1982). Prejudice.. S Thernstrom, A Orlov, O Handlin (Ed),. Dimensions of ethnicity (ss.1–29) içinde. MA: Belknap.
  • Quillian L. (2006). New approaches to understanding racial prejudice and discrimination. Annual Review Sociology, 32, 299–328. https://doi.org/10.1146/annurev.soc.32.061604.123132.
  • Rex, J. (1996). Ethnic minorities in the modern nation state. Macmillan.
  • Rothschild, J. (1981). Ethnopolitics: a conceptual framework. New York: Columbia University Press.
  • Rousseau, H. (1974). History of religions. (S. Kocapınar, Çev.) Gelişim Yayınları
  • Sanders, M. (2019). Yezidis in ancient India, or Indians in ancient Mesopotamia?: Re-imagining Ancient Yezidi Origins. Journal of Ethnic and Cultural Studies, 6(2), 68-82.
  • Sennet, R. (2015). The Culture of the new capitalism. (A. Onocak, Çev.), Ayrıntı Yayınları.
  • Silverstein, B., ve Holt, R. R. (1989). Research on enemy images: Present status and future prospects. Journal of Social Issues, 45(2), 159–175. https://doi.org/10.1111/j.15404560.1989.tb01547.x
  • Smith T. W. (1991). Ethnic images: GSS topical report, No. 19. Chicago: National Opinion Research Center, University of Chicago.
  • Spinner, J. (1994). The boundaries of citizenship: Race, ethnicity and nationality in the liberal state. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
  • Staub, E. (1992). The roots of evil: The origins of genocide and other group violence. Cambridge, England: Cambridge University Press.
  • Sternberg, R. J. (2003). A duplex theory of hate: Development and application to terrorism, massacres, and genocide. Review of General Psychology, 7, 299–328. https://doi.org/10.1037/1089-2680.7.3.299.
  • Şeref Han (1971). Şerefname Kurdish history. (M. E. Bozarslan, Çev.), Ant Publications.
  • Taylor, C. (1997). Nationalism and modernity. McMahan, J. and R. McKim (Ed.),, The Morality of Nationalism. New içinde. Oxford University Press.
  • Van der Loo, H. ve Van Reijen, W. (2006). Modernisierung: Projekt und paradox] Modernitenin Paradoksları. (K. Canatan, Çev.), İnsan Yayınları.
  • Yaşa, H. ve Öksüz, O. (2020). The role of social media in the construction of hate speech: Case of ekşi sözlük, Journal of Erciyes Communication, 7(2), 1383-1408. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.713467.
  • İnternet Kaynakları
  • URL-1: https://eksisozluk.com/
  • URL-2: https://www.uludagsozluk.com/
  • URL-3: http://www.incisozluk.com.tr/
Toplam 49 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sosyal Teori, Sosyolojide Bölgesel Gelişme ve Küreselleşme, Sosyoloji (Diğer), Görsel Kültür
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Musa Yavuz Alptekin 0000-0002-6221-7913

Mümin Ayparçası 0000-0002-0970-1001

Erken Görünüm Tarihi 13 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi 17 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 21 Ocak 2025
Kabul Tarihi 7 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 18

Kaynak Göster

APA Alptekin, M. Y., & Ayparçası, M. (2025). Ulus Devletlerde Farklı Olmak: Türkiye’de (Y)Ezidilik ve (Y)Ezidi Algısı. Artuklu Humanities(18), 1-29. https://doi.org/10.46628/ahu.1624095
 Kapak Resmi İndir

Artuklu Humanities Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.