Öz
Medya karakteri ile izleyici arasındaki bağ, parasosyal etkileşim kavramı ile açıklanmaktadır. Öğrencilerin medya platformlarından nasıl etkilendiğinin bilinmesi öğrencilerin davranışlarının anlamlandırılması ve bu konudaki planlamaların yapılabilmesi açısından önem arz etmektedir. Bu araştırma, temel eğitim düzeyindeki öğrencilerin youtuberlarla tek yönlü etkilenmelerini açıklayacak şekilde parasosyal etkileşime ilişkin görüşlerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Nitel araştırmaya dayalı bu çalışmada olgubilim deseni kullanılmıştır. Çocukların youtuberlar ile ilgili görüşlerinin daha detaylı öğrenilmesi açısından bu desen tercih edilmiştir. Araştırmanın verileri, Türkiye’nin farklı illerinde eğitim gören temel eğitim düzeyindeki 16 öğrenciden, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak elde edilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde betimsel çözümlemesi kullanılmıştır. Araştırmada öğrenciler çoğunlukla fenomenlerin ürettikleri içerikleri eğlence amacı ile takip ettikleri; fenomenlerin veya içeriklerin hayvan sevgisi değeri üzerinde büyük etkisinin olduğu; yaşantılarına özenme boyutu dâhil olmak üzere pek çok nedenle çocukların youtuber olmak istedikleri; bazı öğrencilerin izledikleri içerikler hakkında aileleri ile görüştüğü ancak bazılarının görüşmedikleri gibi başlıca sonuçlara ulaşılmıştır. Araştırma bulguları ve veri toplama esnasındaki gözlemlere dayalı olarak ebeveynlerin çocukları ile sağlıklı iletişim kurmaları ve izledikleri içerikler üzerinden etkileşimde bulunmaları gerekliliği ile ileri araştırmaların yapılması gibi öneriler geliştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Parasosyal etkileşim Sosyal medya Youtuber YouTube Değerler eğitimi.
Kaynakça
- Aran-Ramspott, S., Fedele, M., & Tarragó, A. (2018). Youtubers' Social Functions and Their Influence on Pre-Adolescence. Comunicar: Media Education Research Journal, 26(57), 71-79.
- Arellano, P. R., Pérez, V. G., & Fernández, I. B. (2020). YouTube and influencers in childhood. Content analysis and educational proposals. ICONO 14, Revista de comunicación y tecnologías emergentes, 18(2), 269-295.
- Ata, F. (2022). Z kuşağında YouTuberlarla kurulan parasosyal etkileşimin sosyoekonomik koşullarla ilişkisi: ortaokul öğrencileri örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi.
- Atalay, G. E. (2019). Sosyal medya ve çocuk: “Babishko Family Fun Tv” isimli YouTube kanalının eleştirel bir analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 1, 179-202. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.484856.
- Aytulun, G., & Sunal, A. B. (2020). Medya karakterleriyle kurulan parasosyal etkileşim. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(4), 494-506. https://doi.org/10.18863/pgy.688117
- Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 426-438. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
- Bandura, A., & Mischel, W. (1965). Modifications of self-imposed delay of reward through exposure to live and symbolic models. Journal of Personality and Social Psychology, 2(5), 698–705. https://doi.org/10.1037/h0022655
- Bozkurt, G. Ş. (2020). Sosyal medyada parasosyal etkileşim: Sosyal medya fenomenlerinin tüketicilerin marka algısına etkisinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Creswell, J. W. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. SAGE Publications.
- DataReportal. (2025, 12 April). Digital 2025: Turkey. https://datareportal.com/reports/digital-2025-turkey
- Fide, E. G., & Sapsağlam, Ö. (2020). YouTube yayıncılarının çocukların kimlik inşa süreçlerine yansıması. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 199-210.
- Goodrow, C. (2021). On YouTube’s recommendation system. Retrived from https://blog.youtube/inside-youtube/on-youtubes-recommendation-system/ 01.05.2025
- Gökçe, A., Arslan, İ., Ülgen Öz, S., Mete, U., Taşçı, D., & Yengil Taci, D. (2021). Yedi yaş altı çocuklarda mobil ekran maruziyeti. Medical Journal of Ankara Training & Research Hospital, 54(2).
- Horton, D., & Wohl, R. R. (1956). Mass communication and para-social interaction: Observations on intimacy at a distance. Psychiatry, 19(3), 215-229. https://doi.org/10.1080/00332747.1956.11023049 https://socialblade.com sitesinden 1.5.2025 tarihinde alınmıştır.
- Kabali, H. K., Irigoyen, M. M., Nunez-Davis, R., Budacki, J. G., Mohanty, S. H., Leister, K. P., & Bonner, R. L. (2015). Exposure and use of mobile media devices by young children. PEDIATRICS, 136(6). https://doi.org/10.1542/peds.2015-2151
- Kemp, S. (2023, Ocak 28). Is social media really dying? DataReportal – Global Digital Insights. https://datareportal.com/reports/digital-2023-deep-dive-the-worlds-top-social-media-platforms
- Kılıç, B., & Kaya, S. (2021). Yeni medya çağında çocuk YouTuberlar üzerinden çocukluğun yok oluşu. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(3), 1141-1156.
- Martínez, C., & Olsson, T. (2019). Making sense of YouTubers: How swedish children construct and negotiate the YouTuber misslisibell as a girl celebrity. Journal of Children and Media, 13(1), 36-52. https://doi.org/10.1080/17482798.2018.1517656
- Merriam, B. S. (2009). Qualitative research : A guide to design and implementation. John Wiley & Sons, Inc.
- Milliyet. (2020). YouTube’da En Çok Onlar İzleniyor! https://www.milliyet.com.tr/teknoloji/teknoloji-haberleri/youtubeda-en-cok-onlar-izleniyor-6128954 adresinden 01.05.2025 tarihinde alınmıştır.
- Moustakas, C. E. (2009). Phenomenological research methods. Sage.
- Özbek, B., & Sofuoğlu Kılıç, N. (2020). Çocuk öznelerin YouTube ve YouTuberlık algısı (Aydın ili örneği). Social Sciences Studies Journal, 6(62), 2000-2012. https://doi.org/10.26449/sssj.2304
- Pinto, B., Duarte, A., & Dias, P. (2023). The influence of YouTubers on children (8-12 years old): Current issues and brands. Doxa Comunicacion, (36), 321-340.
- Sapsağlam, Ö. (2018). Social media awareness and usage in preschool hildren. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 9(31), 728-746.
- Tunçay, S. (2019). Youtube vloggerlarının tüketicilerin satın alma niyeti üzerindeki etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Uğur, D. T., & Gökler, M. E. (2019, Ekim). Tanınmış bir YouTuberın çocuk ve gençler üzerindeki olası etkisinin incelenmesi. 3. International 21. National Public Health Congress, 26-30 Nowember 2019.
- U.S. Department of Health & Human Services. (2019, Ocak 23). Infographics—Screen Time vs. Lean Time. https://www.cdc.gov/nccdphp/dnpao/multimedia/infographics/getmoving.html
- Westenberg, W. M. (2016). The influence of YouTubers on teenagers: a descriptive research about the role YouTubers play in the life of their teenage viewers (Master's thesis). University of Twente.
- Yaşaroğlu, C. (2020). Temel Eğitim Çağı Çocuklarının Değerleri Bağlamında YouTube. Erken Çocukluk Dönemidin - Ahlak - Değerlereğitimi Ve Sorunları – 2 Sempozyumu, Balıkesir.
- Yaşaroğlu, C., & Boylu, M. A. (2020). YouTubers’ effect on children’s values: Parents’ views. The European Journal Of Educational Sciences, 7(4), 1-15. http://dx.doi.org/10.19044/ejes.v7no4a1
- Yılar, M.B. (2022). Medya alanındaki meslekler. T. Çelikkaya (Ed.). Medya okuryazarlığı eğitimi içinde (ss.133-169). Pegem Akademi.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
- Yurdakul, K. H. (2022). YouTube kullanımının gençler üzerindeki negatif etkisi: Sosyal medya bağımlılığı. Liberal Düşünce Dergisi, 107, 167-190. https://doi.org/10.36484/liberal.1094619
- Zinderen, İ. E. (2020). Yeni medyada kimlik inşası: YouTuber kimliğine ilişkin bir inceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 7(1), 415-434. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.650956
Öz
The bond between the media character and the audience is explained by the concept of parasocial interaction, which is a one-way interaction between media characters and the audience. It is important to know how students are affected by media platforms. This study aims to determine the views of students at the basic education level on parasocial interaction. In this qualitative research-based study, a phenomenological design was used. This design was preferred in order to learn children's views on YouTubers in more detail. The data of the study were obtained from 16 students at the basic education level studying in different provinces of Türkiye using a semi-structured interview form. Content analysis was used to analyze the data obtained. As a result of the analysis, it was concluded that students mostly follow the phenomena and contents for entertainment purposes, phenomena or contents have a great impact on the value of animal love, most of them want to be YouTubers, they want to be YouTubers for many reasons, including the dimension of envying their lives, some of them stated that they talked to their parents about the contents, while some of them did not. Based on the research findings and observations during data collection, recommendations have been made regarding the necessity for parents to establish healthy communication with their children and engage with the content they consume. Further research on this subject is also suggested.
Anahtar Kelimeler
Parasocial interaction Social media Phenomenon YouTube Values education.
Kaynakça
- Aran-Ramspott, S., Fedele, M., & Tarragó, A. (2018). Youtubers' Social Functions and Their Influence on Pre-Adolescence. Comunicar: Media Education Research Journal, 26(57), 71-79.
- Arellano, P. R., Pérez, V. G., & Fernández, I. B. (2020). YouTube and influencers in childhood. Content analysis and educational proposals. ICONO 14, Revista de comunicación y tecnologías emergentes, 18(2), 269-295.
- Ata, F. (2022). Z kuşağında YouTuberlarla kurulan parasosyal etkileşimin sosyoekonomik koşullarla ilişkisi: ortaokul öğrencileri örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi.
- Atalay, G. E. (2019). Sosyal medya ve çocuk: “Babishko Family Fun Tv” isimli YouTube kanalının eleştirel bir analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 1, 179-202. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.484856.
- Aytulun, G., & Sunal, A. B. (2020). Medya karakterleriyle kurulan parasosyal etkileşim. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(4), 494-506. https://doi.org/10.18863/pgy.688117
- Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 426-438. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
- Bandura, A., & Mischel, W. (1965). Modifications of self-imposed delay of reward through exposure to live and symbolic models. Journal of Personality and Social Psychology, 2(5), 698–705. https://doi.org/10.1037/h0022655
- Bozkurt, G. Ş. (2020). Sosyal medyada parasosyal etkileşim: Sosyal medya fenomenlerinin tüketicilerin marka algısına etkisinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Creswell, J. W. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. SAGE Publications.
- DataReportal. (2025, 12 April). Digital 2025: Turkey. https://datareportal.com/reports/digital-2025-turkey
- Fide, E. G., & Sapsağlam, Ö. (2020). YouTube yayıncılarının çocukların kimlik inşa süreçlerine yansıması. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 199-210.
- Goodrow, C. (2021). On YouTube’s recommendation system. Retrived from https://blog.youtube/inside-youtube/on-youtubes-recommendation-system/ 01.05.2025
- Gökçe, A., Arslan, İ., Ülgen Öz, S., Mete, U., Taşçı, D., & Yengil Taci, D. (2021). Yedi yaş altı çocuklarda mobil ekran maruziyeti. Medical Journal of Ankara Training & Research Hospital, 54(2).
- Horton, D., & Wohl, R. R. (1956). Mass communication and para-social interaction: Observations on intimacy at a distance. Psychiatry, 19(3), 215-229. https://doi.org/10.1080/00332747.1956.11023049 https://socialblade.com sitesinden 1.5.2025 tarihinde alınmıştır.
- Kabali, H. K., Irigoyen, M. M., Nunez-Davis, R., Budacki, J. G., Mohanty, S. H., Leister, K. P., & Bonner, R. L. (2015). Exposure and use of mobile media devices by young children. PEDIATRICS, 136(6). https://doi.org/10.1542/peds.2015-2151
- Kemp, S. (2023, Ocak 28). Is social media really dying? DataReportal – Global Digital Insights. https://datareportal.com/reports/digital-2023-deep-dive-the-worlds-top-social-media-platforms
- Kılıç, B., & Kaya, S. (2021). Yeni medya çağında çocuk YouTuberlar üzerinden çocukluğun yok oluşu. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(3), 1141-1156.
- Martínez, C., & Olsson, T. (2019). Making sense of YouTubers: How swedish children construct and negotiate the YouTuber misslisibell as a girl celebrity. Journal of Children and Media, 13(1), 36-52. https://doi.org/10.1080/17482798.2018.1517656
- Merriam, B. S. (2009). Qualitative research : A guide to design and implementation. John Wiley & Sons, Inc.
- Milliyet. (2020). YouTube’da En Çok Onlar İzleniyor! https://www.milliyet.com.tr/teknoloji/teknoloji-haberleri/youtubeda-en-cok-onlar-izleniyor-6128954 adresinden 01.05.2025 tarihinde alınmıştır.
- Moustakas, C. E. (2009). Phenomenological research methods. Sage.
- Özbek, B., & Sofuoğlu Kılıç, N. (2020). Çocuk öznelerin YouTube ve YouTuberlık algısı (Aydın ili örneği). Social Sciences Studies Journal, 6(62), 2000-2012. https://doi.org/10.26449/sssj.2304
- Pinto, B., Duarte, A., & Dias, P. (2023). The influence of YouTubers on children (8-12 years old): Current issues and brands. Doxa Comunicacion, (36), 321-340.
- Sapsağlam, Ö. (2018). Social media awareness and usage in preschool hildren. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 9(31), 728-746.
- Tunçay, S. (2019). Youtube vloggerlarının tüketicilerin satın alma niyeti üzerindeki etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Uğur, D. T., & Gökler, M. E. (2019, Ekim). Tanınmış bir YouTuberın çocuk ve gençler üzerindeki olası etkisinin incelenmesi. 3. International 21. National Public Health Congress, 26-30 Nowember 2019.
- U.S. Department of Health & Human Services. (2019, Ocak 23). Infographics—Screen Time vs. Lean Time. https://www.cdc.gov/nccdphp/dnpao/multimedia/infographics/getmoving.html
- Westenberg, W. M. (2016). The influence of YouTubers on teenagers: a descriptive research about the role YouTubers play in the life of their teenage viewers (Master's thesis). University of Twente.
- Yaşaroğlu, C. (2020). Temel Eğitim Çağı Çocuklarının Değerleri Bağlamında YouTube. Erken Çocukluk Dönemidin - Ahlak - Değerlereğitimi Ve Sorunları – 2 Sempozyumu, Balıkesir.
- Yaşaroğlu, C., & Boylu, M. A. (2020). YouTubers’ effect on children’s values: Parents’ views. The European Journal Of Educational Sciences, 7(4), 1-15. http://dx.doi.org/10.19044/ejes.v7no4a1
- Yılar, M.B. (2022). Medya alanındaki meslekler. T. Çelikkaya (Ed.). Medya okuryazarlığı eğitimi içinde (ss.133-169). Pegem Akademi.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
- Yurdakul, K. H. (2022). YouTube kullanımının gençler üzerindeki negatif etkisi: Sosyal medya bağımlılığı. Liberal Düşünce Dergisi, 107, 167-190. https://doi.org/10.36484/liberal.1094619
- Zinderen, İ. E. (2020). Yeni medyada kimlik inşası: YouTuber kimliğine ilişkin bir inceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 7(1), 415-434. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.650956
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sınıf Eğitimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 3 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | |
| Gönderilme Tarihi | 8 Mart 2024 |
| Kabul Tarihi | 2 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 25 Sayı: 2 |
