Öz
Bolu’da Osmanlıdan Cumhuriyet’e köklü bir eğitim geleneği bulunmaktadır. Tanzimat döneminden itibaren taşrada ilk eğitim uygulamalarının yapıldığı yerlerden birisi olan Bolu’da Cumhuriyet döneminde de benzer uygulamalar yapılmıştır. Bu çalışmada Bolu’da faaliyet yürüten eğitim kurumlarından Bolu Erkek Öğretmen Okulu incelenmiştir. Okulun açılış süreci, idareci kadrosu ve görevleri, öğrenci seçimi, eğitim-öğretim süreci ve mezun olanların eğitime katkıları üzerinde durulmuştur. Dönemin milli eğitim bakanı Hasan Tahsin Banguoğlu’nun ziyareti sonrasında kentin eğitime olan ilgisi ve fiziki şartların yeterli olması nedeniyle okul kurulması planlanmıştır. Tamamlanan hazırlıklar sonrasında 7 Aralık 1948 tarihinde Bolu Erkek Öğretmen Okulu eğitim faaliyetlerine başlamıştır. Kentin eğitim öğretim yaşantısına oldukça önemli katkıda bulunan okul 1975 yılında tüm öğretmen okullarının öğretmen liselerine dönüştürülmesi üzerine kapatılmıştır. Bolu Öğretmen Okulu mezunları sadece alanlarında donanımla kalmamış, biçki-dikiş, ev idaresi, ziraat, müzik, sanat ve pedagoji gibi alanlarda uzman bireyler olarak yetiştirilmişlerdir. Türkiye’nin dört bir yanına başarı ile görevlerini ifa etmişlerdir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme tekniği kullanılmıştır. Çalışmada alan yazınının yanı sıra yerel ve ulusal arşiv kaynakları ile süreli yayınlara ve anılara başvurulmuştur. Kentin eğitime olan ilgilisi, öğretmen okulunun açılmasında ektili olmuştur. Bolu Erkek Öğretmen Okulu Bolu ve çevre illerden yüzlerce öğrenciye nitelikli eğitim vererek, donanımlı öğretmenler olmalarını sağlamıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1967 Bolu İl Yıllığı. (1968). Bolu.
- (2022). Türk Dil Kurumu: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
- Arslanoğlu, İ. (1998). Kastamonu Öğretmen Okulları 1884-1977. İstanbul: MEB Yayınları.
- Aysal, N. (2005). Anadolu'da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, s. 267-282.
- Baykan, D. (2004). Niğde Öğretmen Okulları. Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Bolu İli Yılın Öğretmenleri (1981-1990).
- Bolu Gazetesi (1948, 7 Ekim), Milli Eğitim Bakanımızın Okullarda Tetkikleri, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1948, 4 Kasım) İlimiz Merkezinde Bir Öğretmen Okulu Açılması Kararlaştırıldı ve Hazırlıklara Başlandı, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1948, 9 Aralık) İlimizdeki Öğretmen Okulu Evvelki Gün Törenle Açıldı, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1949, 10 Şubat) Öğretmen Okulu Binasına Yapılacak İlaveler, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1949, 14 Nisan) Öğretmen Okulunun Yemekhanesi İçin Ödenek Geldi, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1950, 14 Eylül) Bolu Erkek Öğretmen Okulu 1950 Haziran Dönemi Mezunlarının Emrine Verildiği İller, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1950 28 Aralık) Öğretmen Okulundan 45 Kişilik Kafile İstanbul'a Gidiyor. Bolu Vilayet Matbaası
- Bolu Gazetesi (1951, 13 Aralık) Öğretmen Okulunun İkinci Kısım İnşaatı Sona Erdi, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1955, 4 Nisan), Münazara, Bolu Vilayet Matbaas
- Bolu Gazetesi (1955, 15 Ağustos) Bolu Erkek Öğretmen Okulu 1954-1955 Haziran Dönemi Mezunlarının Tayin Edildiği Vilayetler, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1956, 17 Mayıs), Erkek İlköğretmen Okulu Okul ve Öğrencileri Koruma Derneği Başkanlığından. Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1956, 28 Mayıs), İlköğretmen Okullarının Spor Haftası Maarif Vekilimiz Nutkiyle Açıldı. Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1957, 21 Ekim) İlköğretmen Okullarımızdan Güzdönemi Mezunlarının Tayinleri, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1958, 27 Şubat) Bolu Her Dereceli Okul Öğretmenleri ile Yapılan Mesleki Toplantı, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1959, 6 Ağustos) İlköğretmen Okullarından 1958-1959 Ders Yılı Haziran Dönemi Mezunlarından Vilayetimiz Emrine Tayin Edilen Stajyer Öğretmenler, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1960, 4 Ağustos) Vilayetimizdeki Öğretmen Okullarının Bu Sene Haziran Dönemi Mezunlarının Tayin Edildiği Yerler, Bolu Vilayet Matbaası.
- Büyüköztürk, Ş. (2021). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Creswell, J. W. (2021). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Siyasal Kitabevi
- Çele Dergisi, 1963-1964, Yıl 1, Sayı 2-10-5-2, Bolu Kültür Yardımlaşma Derneği
- Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Yüksek Planlama Kurulu'nun Bolu Erkek Öğretmen Okulu'nun çatı onarımı projesi hakkındaki raporunun kabulü, hk. 288 - 73 - 19. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/Sayfalar/eSatis/BelgeGoster.aspx?ItemId=394234&Hash=97C E19E80AD9E62F5B13C7DBF8C6B027875E2489512D9D0709E3845A678605A0&Mi=0 Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Bolu Eğitim Enstitüsü ve Erkek Öğretmen Lisesi'ne meyve ve sebze alımı için yapılan ihale. hk. 365 - 23 - 20 https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/Sayfalar/eSatis/BelgeGoster.aspx?ItemId=645933&Hash=F4 A9CEF04A6E12F178A7FBA8ED91986C46AA7F0C76E0DF202A907999476BBD04&Mi=0
- Ekici, G. (2017). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Paradigma Akademi.
- Gündüz, M. (2023). Eğitim. Tübitak Bilim ve Toplum Başkanlığı Popüler Bilim Yayınları, s. 1-3.
- Kazan, M. (2009). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Bolu Merkezde Eğitim Kurumları. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kuru, M., & Uzun, H. (2008). Türkiye'de Öğretmen Adaylarının Seçiminde 1954 Örneği. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, s. 207-232.
- Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analiz Yöntemi Olarak Doküman Analizi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 170-189
- Kılıç, F., & Tarhan, M. (2014). Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Bolu'da Eğitim Uygulamaları. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 157-190.
- Maarif Teşkilatına Dair Kanun. (1926, Nisan 3). TBMM: https://web.archive.org/web/20140513180102/https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KAN UNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc004/kanuntbmmc004/kanuntbmmc00400789.pdf adresinden alındı
- Onay, A. T. (1995). Milli Mücadele Yazıları, İstanbul, MEB
- Öğretmen Okulları Genel Müdürlüğü (1975). 1973-1974 yıllığı, Milli Eğitim Basımevi
- Öğretmen Yetiştiren Her Derecedeki Okul ve Enstitülere Öğrenci Kayıt ve Kabul İşleri Hakkında Genelge (1952). Milli Eğitim Basımevi
- Öğüş, İ. (1966). İlköğretmen Okullarında Staj ve Uygulama. Ankara: MEB Yayınları.
- Özdemir Tiryaki, N. (2022). Cumhuriyetin Öncü Sanayicisi İzzet Baysal. Ankara: Phoenix.
- Özkan, İ. (2016). Türk Eğitiminde Öğretmen Okulları ve Öğretmen Yeterliliklerine Dair Düşünceler. 21.Yüzyılda Eğitim ve Toplum, s. 19-27.
- Özsoy, S. (2019). Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde Yerel Basın Bolu Örneği, İnif e-dergi, s.92- 110
- Sağlam, A. (2007). Gaziantep Öğretmen Okulları. Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Sezer, C. (2013). Bolu Mekteb-i İdadisi. Tarih Okulu Dergisi, s. 505-523.
- Tebliğler Dergisi (1955). İlköğretmen Okulları İdare Yönetmeliği. S:838
- Tebliğler Dergisi (1965).İlköğretmen Okulları İdare ve Yönetmeliği. MEB Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü. C:28, S.1364
- Tebliğler Dergisi (1969). İlköğretmen Okulları Sınıf Geçme ve İmtihan Yönetmeliği. S:1545
- Wofford, K. V. (1952). Köy Okullarında Öğretim. MEB.
- Yeni Hamle Gazetesi (1962, 16 Mart) Erkek Öğretmen Okulu Binası İçin Bakanlıkça Altı Milyon Liralık Bir Tahsisat Ayrıldı.
- Yeni Hamle Gazetesi (1962, 23 Mart) Yeni Yapılacak Erkek Öğretmen Okulu Binasının Arsası Alındı.
- Yeni Hamle Gazetesi (1962, 30 Mart) Erkek Öğretmen Okulu Arsasının Tapusu Bakanlığa Teslim Edildi.
- Yıldız, L. (2015). Sisler Ardından (1972-1980). Trabzon: Mert From Matbaacılık
Öz
Bolu has a deep-rooted educational tradition from the Ottoman period to the Republic era. One of the places where the first educational practices in the provinces began during the Tanzimat period was Bolu, and similar practices continued during the Republic period. This study aims to examine the Bolu Male Teacher's School, one of the educational institutions operating in Bolu. The study focuses on the establishment process of the school, its administrative staff and their duties, student selection, educational process, and the contributions of graduates to education. After a visit by the Minister of National Education, Hasan Tahsin Banguoğlu, due to the city's interest in education and adequate physical conditions, it was planned to establish the school. Following the completed preparations, the Bolu Male Teacher's School began its educational activities on December 7, 1948. Contributing significantly to the city's educational life, the school was closed in 1975 when all teacher schools were transformed into teacher high schools. Graduates of Bolu Teacher's School were not only equipped in their fields but were also trained as experts in areas such as tailoring, home management, agriculture, music, art, and pedagogy. They successfully carried out their duties across Turkey. The research used the document review technique, one of the qualitative research methods. In addition to the literature, local and national archival sources, periodicals, and memoirs were also utilized in the study. The city's interest in education was influential in the opening of the teacher school. The Bolu Male Teacher's School provided quality education to hundreds of students from Bolu and surrounding provinces, ensuring they became well-equipped teachers.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1967 Bolu İl Yıllığı. (1968). Bolu.
- (2022). Türk Dil Kurumu: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
- Arslanoğlu, İ. (1998). Kastamonu Öğretmen Okulları 1884-1977. İstanbul: MEB Yayınları.
- Aysal, N. (2005). Anadolu'da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, s. 267-282.
- Baykan, D. (2004). Niğde Öğretmen Okulları. Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Bolu İli Yılın Öğretmenleri (1981-1990).
- Bolu Gazetesi (1948, 7 Ekim), Milli Eğitim Bakanımızın Okullarda Tetkikleri, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1948, 4 Kasım) İlimiz Merkezinde Bir Öğretmen Okulu Açılması Kararlaştırıldı ve Hazırlıklara Başlandı, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1948, 9 Aralık) İlimizdeki Öğretmen Okulu Evvelki Gün Törenle Açıldı, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1949, 10 Şubat) Öğretmen Okulu Binasına Yapılacak İlaveler, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1949, 14 Nisan) Öğretmen Okulunun Yemekhanesi İçin Ödenek Geldi, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1950, 14 Eylül) Bolu Erkek Öğretmen Okulu 1950 Haziran Dönemi Mezunlarının Emrine Verildiği İller, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1950 28 Aralık) Öğretmen Okulundan 45 Kişilik Kafile İstanbul'a Gidiyor. Bolu Vilayet Matbaası
- Bolu Gazetesi (1951, 13 Aralık) Öğretmen Okulunun İkinci Kısım İnşaatı Sona Erdi, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1955, 4 Nisan), Münazara, Bolu Vilayet Matbaas
- Bolu Gazetesi (1955, 15 Ağustos) Bolu Erkek Öğretmen Okulu 1954-1955 Haziran Dönemi Mezunlarının Tayin Edildiği Vilayetler, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1956, 17 Mayıs), Erkek İlköğretmen Okulu Okul ve Öğrencileri Koruma Derneği Başkanlığından. Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1956, 28 Mayıs), İlköğretmen Okullarının Spor Haftası Maarif Vekilimiz Nutkiyle Açıldı. Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1957, 21 Ekim) İlköğretmen Okullarımızdan Güzdönemi Mezunlarının Tayinleri, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1958, 27 Şubat) Bolu Her Dereceli Okul Öğretmenleri ile Yapılan Mesleki Toplantı, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1959, 6 Ağustos) İlköğretmen Okullarından 1958-1959 Ders Yılı Haziran Dönemi Mezunlarından Vilayetimiz Emrine Tayin Edilen Stajyer Öğretmenler, Bolu Vilayet Matbaası.
- Bolu Gazetesi (1960, 4 Ağustos) Vilayetimizdeki Öğretmen Okullarının Bu Sene Haziran Dönemi Mezunlarının Tayin Edildiği Yerler, Bolu Vilayet Matbaası.
- Büyüköztürk, Ş. (2021). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Creswell, J. W. (2021). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Siyasal Kitabevi
- Çele Dergisi, 1963-1964, Yıl 1, Sayı 2-10-5-2, Bolu Kültür Yardımlaşma Derneği
- Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Yüksek Planlama Kurulu'nun Bolu Erkek Öğretmen Okulu'nun çatı onarımı projesi hakkındaki raporunun kabulü, hk. 288 - 73 - 19. https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/Sayfalar/eSatis/BelgeGoster.aspx?ItemId=394234&Hash=97C E19E80AD9E62F5B13C7DBF8C6B027875E2489512D9D0709E3845A678605A0&Mi=0 Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Bolu Eğitim Enstitüsü ve Erkek Öğretmen Lisesi'ne meyve ve sebze alımı için yapılan ihale. hk. 365 - 23 - 20 https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/Sayfalar/eSatis/BelgeGoster.aspx?ItemId=645933&Hash=F4 A9CEF04A6E12F178A7FBA8ED91986C46AA7F0C76E0DF202A907999476BBD04&Mi=0
- Ekici, G. (2017). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Paradigma Akademi.
- Gündüz, M. (2023). Eğitim. Tübitak Bilim ve Toplum Başkanlığı Popüler Bilim Yayınları, s. 1-3.
- Kazan, M. (2009). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Bolu Merkezde Eğitim Kurumları. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kuru, M., & Uzun, H. (2008). Türkiye'de Öğretmen Adaylarının Seçiminde 1954 Örneği. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, s. 207-232.
- Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analiz Yöntemi Olarak Doküman Analizi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 170-189
- Kılıç, F., & Tarhan, M. (2014). Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Bolu'da Eğitim Uygulamaları. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 157-190.
- Maarif Teşkilatına Dair Kanun. (1926, Nisan 3). TBMM: https://web.archive.org/web/20140513180102/https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KAN UNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc004/kanuntbmmc004/kanuntbmmc00400789.pdf adresinden alındı
- Onay, A. T. (1995). Milli Mücadele Yazıları, İstanbul, MEB
- Öğretmen Okulları Genel Müdürlüğü (1975). 1973-1974 yıllığı, Milli Eğitim Basımevi
- Öğretmen Yetiştiren Her Derecedeki Okul ve Enstitülere Öğrenci Kayıt ve Kabul İşleri Hakkında Genelge (1952). Milli Eğitim Basımevi
- Öğüş, İ. (1966). İlköğretmen Okullarında Staj ve Uygulama. Ankara: MEB Yayınları.
- Özdemir Tiryaki, N. (2022). Cumhuriyetin Öncü Sanayicisi İzzet Baysal. Ankara: Phoenix.
- Özkan, İ. (2016). Türk Eğitiminde Öğretmen Okulları ve Öğretmen Yeterliliklerine Dair Düşünceler. 21.Yüzyılda Eğitim ve Toplum, s. 19-27.
- Özsoy, S. (2019). Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde Yerel Basın Bolu Örneği, İnif e-dergi, s.92- 110
- Sağlam, A. (2007). Gaziantep Öğretmen Okulları. Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Sezer, C. (2013). Bolu Mekteb-i İdadisi. Tarih Okulu Dergisi, s. 505-523.
- Tebliğler Dergisi (1955). İlköğretmen Okulları İdare Yönetmeliği. S:838
- Tebliğler Dergisi (1965).İlköğretmen Okulları İdare ve Yönetmeliği. MEB Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü. C:28, S.1364
- Tebliğler Dergisi (1969). İlköğretmen Okulları Sınıf Geçme ve İmtihan Yönetmeliği. S:1545
- Wofford, K. V. (1952). Köy Okullarında Öğretim. MEB.
- Yeni Hamle Gazetesi (1962, 16 Mart) Erkek Öğretmen Okulu Binası İçin Bakanlıkça Altı Milyon Liralık Bir Tahsisat Ayrıldı.
- Yeni Hamle Gazetesi (1962, 23 Mart) Yeni Yapılacak Erkek Öğretmen Okulu Binasının Arsası Alındı.
- Yeni Hamle Gazetesi (1962, 30 Mart) Erkek Öğretmen Okulu Arsasının Tapusu Bakanlığa Teslim Edildi.
- Yıldız, L. (2015). Sisler Ardından (1972-1980). Trabzon: Mert From Matbaacılık
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 3 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | |
| Gönderilme Tarihi | 23 Eylül 2024 |
| Kabul Tarihi | 5 Mayıs 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 25 Sayı: 2 |
