Proverbs, which are structured with expressions enriched by wisdom, common sense, and intuitive insight, consist of effective, reinforcing, and meaning-complementing linguistic units that reflect collective reasoning, preferences and social acceptance. In addition to their functions of conveying judgments and offering advice, they also possess the power to teach critical thinking by presenting problems alongside their solutions. Some of these ancestral sayings, which have been embraced by society, have—under the influence of colloquial speech—taken on coarse or offensive words and meanings, becoming fixed in this form. The standardized form of language, known as written language, is considered an upper register, while expressions that lack politeness and appear in everyday speech are classified as lower registers of language usages. This study is structured around proverbs containing coarse and vulgar expressions, compiled from dialects in which they are still actively used. Emphasizing the importance of analyzing societal language dynamics, this research seeks to highlight the appearances of offensive words within the linguistic system, particularly those perceived as disturbing in usage, thereby raising awareness of lower register vocabulary in the language. To achieve this, selected improper words from orally transmitted proverbs have been examined through interpretations focusing on their etymology and meaning. The implicit connotations or references, metaphors, and exaggerated emphases were analyzed based on their associative strength. Morphological units classified as coarse language have been described through semantic analysis within their linguistic context and categorized thematically. Furthermore, the study traces phonetic and morphological changes in selected offensive words by incorporating key perspectives on their etymological origins. During the semantic analysis process, proverbs were identified that include expressions targeting individual value judgments—such as contempt, gender, physical or social flaws, ethnocentrism, and material or moral values (family values, wealth, poverty). Additionally, proverbs featuring animal-based metaphors and sexual innuendos as prominent linguistic features were examined.
As the fundamental link between thought, perception, and understanding, words serve as the vocalized form of existential attributes such as beauty, aesthetics, ugliness, and improperness, thereby encompassing all expressive possibilities and capabilities of language. Therefore, language, as the origin of words, functions as a valuable repository where linguistic data -whether from upper or lower registers, in oral and written forms—are preserved and deemed worthy of examination in every form and context. Studies that document the full spectrum of sounds in communication, allowing for the observation of their relationships with standardized language, are particularly valuable in concretizing the connection between language and thought.
Rude/Vulgar words Proverbs Oral language/Colloquial language Turkish language
Bilgelik, sağduyu ve sezgili görüşle donanımlı anlatımlarla kurulu olan atasözleri ortak akıl, beğeni ve kabullerin işlendiği etkili, pekiştirici, anlam tamamlayıcı dil birimleriyle kurulu olup hüküm bildirme, nasihat etme işlevlerinin yanında problemleri çözümleriyle sunma yönleriyle düşünebilmeyi öğretme gücüne sahip kalıp sözlerdir. Toplumca benimsenen ata yadigârı sözlerin -halk dili tesiriyle- bazen saygınlıktan uzak kaba-kötü kelime ya da anlamlarla oluştuğu ve öylece kalıplaştığı görülür. Dilin ölçünlü hâli olan yazı dili bir üst dil olarak tanımlanır; gündelik dilde görülebilen nezaket dışı sözler ise alt alan dil kullanımlarından kabul edilir. Çalışma ağızlarda yaşayan atasözlerinden derlenmiş kaba-kötü vasıflı sözler merkezinde yapılandırılmıştır. Toplum dili dinamiklerini çözümleyebilmek maksadının önemsendiği bu çalışmada kullanımı rahatsızlık veren ayıp sözcüklerin dil sistemi içindeki görünümlerine dikkat çekilerek dilin alt alan sayılan söz varlıklarına dair farkındalıkları artırma amacı gözetilmiştir. Bunun için şifahi ürünlerden atasözleri bünyesinde saptanmış ayıp sözcükler köken-anlama yönelik yorumlamalarla incelenmiş; sezilen ima veya göndermeler, benzetme ya da abartılı vurgular çağrışım güçleri nispetinde değerlendirilmiştir. Kaba söz nitelikli biçimbirimler söz içi anlam denetiminde betimlenerek tematik tasniflerle sıralanmış; kalıp ifadeler içinden ayıp yükü oranınca seçilmiş kaba sözlerin ses-biçim değişimlerinin izini sürmek adına köken bilgisiyle ilişkili başlıca görüşlere yer verilmiştir. Anlamsal analiz sürecinde küçümseme, cinsiyet, kusur, kavmiyetçilik, maddi ve manevi değerler (aile içi değerler, zenginlik, fakirlik) gibi kavramlar çerçevesinde kişiye özgü değer yargılarının hedef alındığı sözlerin yanı sıra hayvanla ilgili yakıştırmaların ya da cinsel göndermelerin öncüllendiği anlatımlara sahip atasözleri tespit edilmiştir.
Düşünce, idrak, anlamak arasındaki bağın yegâne kurucusu olan söz güzel, estetik, çirkin, ayıp gibi varlık vasıflarını açığa vurmanın sese dönüşmüş hâli olduğundan dilin tüm söyleyiş imkân ve yeterliliklerini bünyesinde taşır. Dolayısıyla sözün çıkış yeri olan dil alt ve üst alanlarıyla sözlü ya da yazılı ürünleriyle her hâl ve biçimde değerlendirmeye layık verilerin korunduğu makbul bir kaynaktır. İletişimdeki sözlerin tüm seslerinin gösterildiği; böylece ölçünlü dille olan bağıntıların tanıklanabildiği araştırmalar dil düşünce ilişkisini somutlayabilmek açısından kıymetlidir.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Yeni Türk Dili (Eski Anadolu, Osmanlı, Türkiye Türkçesi) |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 20 Temmuz 2025 |
Gönderilme Tarihi | 30 Ocak 2025 |
Kabul Tarihi | 16 Temmuz 2025 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 9 Sayı: 2 |
This work is licensed under Attribution-NonCommercial 4.0 International