Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

REKLAMLARDA KULLANILAN DİZİ KARAKTERLERİ İLE KURULAN PARASOSYAL ETKİLEŞİMİN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 27, 181 - 211, 30.04.2025

Ayşe Pelikli , Betül Özkaya

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1538216

Öz

Parasosyal etkileşim, kitle iletişim araçları aracılığıyla tanınan ünlülerle kurulan tek taraflı bir ilişkiyi ifade eder. Bu etkileşimde bireyler, karakterin duygularını anlamaya ve onların davranışlarını ve fikirlerini içselleştirmeye çalışırlar. Parasosyal etkileşim yoğunlaştığında bireyler genellikle hayran oldukları karakterlerin tüketim kalıplarını yansıtır. Markalar da bu sembolik tüketim eğiliminden yararlanmak için popüler dizi karakterlerini reklamlarında kullanmaya başlamıştır. Bu, mevcut parasosyal etkileşimi tetikleyerek, tüketicinin reklamını gördüğü marka, ürün veya hizmete karşı olumlu tutum sergilemesine yol açar. Popüler bir karakterle ilişkilendirilen ürünleri kullanma isteği, seyircinin özdeşim ihtiyacı tarafından yönlendirildiğinde, olumlu satın alma niyetlerinin artması beklenmektedir. Bu çalışma, reklamlarda kullanılan dizi karakterleriyle kurulan parasosyal etkileşimin tüketici satın alma niyetini nasıl etkilediğini araştırmaktadır. Nedensel araştırma yaklaşımı kullanılarak, kolayda örnekleme yöntemiyle 415 tüketiciye ulaşılmış ve bu tüketicilerden elde edilen verileri analiz etmek için SPSS 25.0 ve yapısal eşitlik modellemesi kullanılmıştır. Bulgular, markaların parasosyal etkileşimi ve satın alma niyetini artırmak için reklamlarda dizi karakterlerini kullanmaları konusunda uygulanabilir iç görüler sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kurgusal Karakterlerle Reklamcılık Parasosyal Etkileşim Tüketici Satın Alma Niyeti Reklam Stratejileri Yapısal Eşitlik Modeli

Kaynakça

  • Adanır, O. (2003). Sinemada anlam ve anlatım. Alfa Yayınları.
  • Akarsu, B. & Akarsu, B. (2019). Bilimsel araştırma tasarımı. Cinius Yayınları.
  • Alikılıç, Ö., Gülay, H. G. & Binbir, S. (2013) Kullanımlar ve doyumlar kuramı çerçevesinde Facebook uygulamalarının incelenmesi: Yaşar Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (37), 40-67.
  • Alpar, R. (2000). Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinde örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlilik-güvenirlik. Detay Yayıncılık.
  • Alperstein, N. M. (1991). Imaginary social relationships with celebrities appearing in television commercials. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 35(1), 43-58. https://doi.org/10.1080/08838159109364101
  • Arda, S. (2006). Predictors of parasocial ınteraction with the favorite and the least desirable characters portrayed in tv serials [yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
  • Arslan, M. (2014). Tüketici davranışları. Harran Üniversitesi Birecik Meslek Yüksekokulu.
  • Arslan, Ö. (2013). Tv dizilerinde yer alan karakterler ile kurulan parasosyal etkileşim: bağlanma biçimleri ve yalnızlık açısından bir inceleme [yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Aytulun, G. (2015). Ergenlerde parasosyal etkileşim: internette gerçek benlik, kendilik algısı ve sosyal kaygı arasındaki ilişkiler [yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Bandura, A. (1969). Social-learning theory of identity process. D. A. Goslin (Ed.), Handbook of socialization: Theory and research içinde (s. 213-262). Rand McNally & Company.
  • Başaran, Ü. & Yıldız, M. (2022). Basılı reklamlara yönelik tutumun satın alma niyeti üzerindeki etkisinde ürün ilgileniminin düzenleyici rolü: Kadın tüketiciler üzerine bir araştırma. Business and Management Studies an International Journal, 10(3), 1118-1144. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i3.2101
  • Başarır, Ö. (2020). Marka farkındalığı ile satın alma niyeti arasındaki ilişki bağlamında televizyon dizilerinde ürün yerleştirme. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 383-403. https://doi.org/10.21733/ibad.740021
  • Başgöze, P. & Bozlak Arslan, E. B. (2021). Tüketicinin kurgusal markalara yönelik tutumunu etkileyen faktörler: Türk dizilerinde uygulama. Sosyoekonomi, 29(47), 285-299. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2023.01.24
  • Batıgün, A. D. & Sunal, A. B. (2017). Tv dizilerinde yer alan karakterlerle kurulan parasosyal etkileşim: evlilik doyumu, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demograik değişkenler açısından değerlendirme. Türk Psikoloji Dergisi, 32(79), 52-62.
  • Baudrillard, J. (1997). Tüketim toplumu. H. Deliceçaylı & F. Keskin (Çev.). Ayrıntı Yayınları.
  • Bayley, G. & Nancarrow, C. (1998). Impulse purchasing: A qualitative exploration of the phenomenon, Qualitative Market Research, 1(2),99-114. https://doi.org/10.1108/13522759810214271
  • Brown, W. J. (2015). Examining four processes of audience involvement with media personae: Transportation, parasocial interaction, identification, and worship. Communication Theory, 25(3), 259-283. https://doi.org/10.1111/comt.12053
  • Büyüker İşler, D. (2014). Televizyon reklamlarında ünlü kişilerin kullanılmasının satın alma davranışlarına etkisi: Cinsiyet ekseninde bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 5(11), 110-134.
  • Centeno, D. G. (2016). Celebrities’ parasocial interaction and relationships: Predictor of voting preference towards endorsed political candidates. Philippine Management Review, (23), 53-68.
  • Chung, S. & Cho, H. (2017). Fostering parasocial relationships with celebrities on social media: Implications for Celebrity Endorsement. Psychology and Marketing, 34(4), 481-495. https://doi.org/10.1002/mar.21001
  • Claessens, N. & Van den Bulck, H. (2015). Parasocial relationships with audiences favorite celebrities: The role of audience and celebrity characteristics in a representative flemish sample. Communications-European Journal of Communication Research, 40(1), 43-65. https://doi.org/10.1515/commun-2014-0027
  • Cohen, J. E. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
  • Cohen, J. (2003). Parasocial breakups: Measuring individual differences in responses to the dissolution of parasocial relationships. Mass Communication and Society, 6, 191-202.
  • Çeker, N. (2020). Dizilerde yaratılan karakter imajının geleneksel kuşak reklamlarında kullanımı ve marka algısına etkisi: Yalan Dünya örneği [yüksek lisans tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
  • Dağtaş, B. (2009). Reklam, kültür, toplum. Ütopya Yayınevi.
  • Demirtaş, H. A. (2003). Sosyal kimlik kuramı, temel kavram ve varsayımlar. İletişim Araştırmaları, 1(1), 123-144.
  • Elden, M., Ulukök, Ö. & Yeygel, S. (2015). Şimdi reklamlar. İletişim Yayınları.
  • Erdoğan, B. Z. (1999). Celebrity endorsement a literature review. Joumal of Marketing Management, (15), 291-314. https://doi.org/10.1362/026725799784870379
  • Erdoğan, E. (2022). Moda kuramları kapsamında influencerların moda tüketimine etkisi [yüksek lisans tezi]. Başkent Üniversitesi.
  • Featherstone, M. (2005). Postmodernizm ve tüketim kültürü. M. Küçük (Çev.). Ayrıntı Yayınları.
  • Fidan, S. (2018). Televizyon dizilerinde geleneksel müzik belleğinin kullanımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 125-139. https://doi.org/10.17719/jisr.2018.2767
  • Fornell, C. & Larcker, D.F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50. https://doi.org/10.1177/002224378101800104
  • Freud, S. (2016). Psikanaliz. C. İnal (Ed.). Gece Kitaplığı.
  • Giles, D. C. (2002). Parasocial interaction: A review of the literatüre and a model for future research. Media Psychology, 4(3), 279-305. https://doi.org/10.1207/S1532785XMEP0403_04
  • Giritli, İ. (2021). Parasosyal etkileşimin bir iletişim stratejisi olan ürün yerleştirme ile birlikte satın alma niyetine etkisi [yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
  • Gleich, U. (1997). Parasocial interaction with people on the screen. P. Winterhoff-Spurk & T. H. A. Van Der Voort (Eds.), New horizons in media psychology: Research co-operation and projects in Europe içinde (s. 35-55). Westdeutscher Verlag.
  • Goode, J. & Robinson, J. D. (2013). Linguistic synchrony in parasocial interaction. Central States Speech Journal, 64(4), 453-466.
  • Hair, J., Anderson, R., Tatham, R. & Black, W. (1998). Multivariate data analysis. Prentice Hall.
  • Hair, J., Hult., Ringle & C., Sarstedt, M. (2017). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). Sage Publications Inc.
  • Haspolat, N. K. (2022). Psikanalizin içinden bir kavram: “Özdeşleşme”. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-9.
  • Haşıloğlu, S. B., Baran, T. & Aydın, O. (2015). Pazarlama araştırmalarındaki potansiyel problemlere yönelik bir araştırma: Kolayda örnekleme ve sıklık ifadeli ölçek maddeleri. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 2(1), 19-28. https://doi.org/10.5505/pibyd.2015.47966
  • Horton, R. & Wohl, R. (1956). Mass communication and para-social interaction: Observation on intimacy at a distance. Psychiatry, 19(3), 188-211. https://doi.org/10.1080/00332747.1956.11023049
  • Isaksson, J. & Xavier, S. (2009). Online communities – Segments and buying behaviour profiles [yüksek lisans tezi]. University of Högskolan I Boras.
  • Kapukaya, N. (2021). Reklama yönelik tutum ve marka hatırlanırlığının satın alma niyetine etkisinin ikna bilgi modeli ile incelenmesi [doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
  • Karaboğa, M. T. (2019). Lise öğrencilerinin rol model tercihlerine ilişkin bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 363-391. https://doi.org/10.17860/mersinefd.537859
  • Karacan, E., İşcan, C. & Şener, Ş. (1998). Klinik ve terapi sürecinin kendilik psikolojisi açısından değerlendirilmesi: Bir ergen olgu sunumu. Klinik Psikiyatri, (1), 51-55.
  • Karadirek, G. (2017). Satın alma niyetini etkileyen faktörler: Otomobil markaları üzerinde bir uygulama. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 185-198.
  • Kır Elitaş, S. & Akyol, Z. (2022). Reklamlarda ünlü kullanımı: Effie Award Türkiye reklamlarına yönelik içerik analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 9(1), 515-535.
  • Koçak, S. & Tüplek, S. (2020). Dizi karakterlerinin reklamlarda kullanılmasının semiyolojik çözümlemesi: Mimesis ve Freudyen yaklaşım etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(3), 176-212.
  • Kohut, H. (1977). The restoration of the self. The University of Chicago Press.
  • Kula, N. (2012, 16-17 Kasım). Tv dizileri yoluyla yeniden üretilen tüketim kültürü [Bildiri sunumu]. Tüketim Toplumu ve Çevre Sempozyumu, Karabük.
  • Kuriş, A. (2019). Dizi karakterlerinin reklamlarda kullanımı ve satın alma davranışlarına etkisi: Türk dizileri üzerine bir araştırma [yüksek lisans tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
  • Kükrer Aydın, Ö. (2014). Televizyon reklamlarında dizi karakteri kullanımıyla sunulan tüketim kültürü değerleri: Yalan Dünya örneği. Journal of Yasar University, 9(36), 6261-6380.
  • Kükrer Aydın, Ö. (2017). Televizyon dizilerindeki karakterlerin reklamlarda kullanımının reklam, marka tutumuna ve satın alma niyetine etkisi üzerine deneysel bir araştırma [doktora tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
  • Levy, M. R. (1979). Watching tv news as para-social interaction. Journal of Broadcasting, 23(1), 69-80. https://doi.org/10.1080/08838157909363919
  • Malhotra, N. K. & Birks, D. F. (2000). Marketing research: An applied approach. Pearson Education.
  • Mehta, A. (1994). How Advertising Response Modeling (ARM) can increase ad effectiveness. Journal of Advertising Research, 34(3), 62-74.
  • Odabaşı, Y. & Barış, G. (2002). Tüketici davranışı. MediaCat Kitapları.
  • Ohanian, R. (1990). Construction and validation of a scale to measure celebrity endorsers perceived expertise, trustworthiness, and attractiveness. Journal of Advertising, 19(3), 39-52. https://doi.org/10.1080/00913367.1990.10673191
  • Orhan, S. (2018). Üniversite öğrencilerinin dizi karakterleri ile kurdukları parasosyal ilişkideki iki etken: Psikolojik sağlamlık ve yaşam doyumu [yüksek lisans tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
  • Önder, Ş. (2019). Yetişkin bağlanma boyutları ile parasosyal etkileşimin parasosyal ayrılık ve ayrılık anksiyetesi ile ilişkisi [yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
  • Övet, E. (2019, 11 Ocak). Çukur bir moda başlattı. 21 Şubat 2024 tarihinde https://htkulup.haberturk.com/yazarlar/esin-ovet-1064/2288500-cukur-bir-moda-baslatti adresinden edinilmiştir.
  • Özcan, B. (2011). Hedonizm ve kimlik temeline dayalı postmodern tüketim yaklaşımı. Istanbul Journal of Sociological Studies, (35), 119-130.
  • Özcan, S. O. (2010). İnternet pazarlama faaliyetlerinde tüketici satın alma karar süreci. İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 1(2), 29-39.
  • Özgören Bedek, S. (2021). 20-35 Yaş aralığındaki bireylerin erken dönem uyumsuz şemalarının ve algılanan ebeveynlik stillerinin dizi karakterleriyle kurdukları parasosyal etkileşim ile ilişkisinin incelenmesi [yüksek lisans tezi]. İstanbul Kent Üniversitesi.
  • Özkaya, B. (2021). Reklamlarda negatif duygu çekiciliği olarak tiksinti çekiciliğinin kullanımı, Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Dergisi, 22(48), 96-119.
  • Öztürk, G. (2017). Reklamlarda ünlü kullanımının marka güveni ve marka itibarına etkisi üzerine bir araştırma [yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Peltekoğlu, F. B. (2019). Kavram ve kuramlarıyla reklam. Beta Yayıncılık.
  • Rubin, A. M. & Perse, E. M. (1987). Audience activity and soap opera involvement: A uses and effects investigation. Human Communication Research, 14(2), 246-268. https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.1987.tb00129.x
  • Rubin, A. M., Perse, E. M. & Powell, R. A. (1985). Loneliness, parasocial interaction, and local television news viewing. Human Communication Research, 12(2), 155-180. https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.1985.tb00071.x
  • Russell, C. A. & Stern, B. B. (2006), Consumers, characters, and products: A balance model of sitcom product placement effects. Journal of Advertising, 35(1), 7-21. https://doi.org/10.2753/JOA0091-3367350101
  • Sezgin, M. & Yılmaz, E. (2019). Televizyon reklamlarında ünlü kullanımının tüketiciler açısından değerlendirilmesi: Uşak Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencilerine yönelik bir araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 472-488.
  • Schiappa, E., Allen, M. & Gregg, P. B. (2007). Parasocial relationships and television: A meta-analysis of the effects. R. W. Preiss, B. M. Gayle, N. Bureell, M. Allen & J. Bryant (Eds.), Mass media effects research: Advances through meta-analysis içinde (s. 301-314). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
  • Singhal, A. & Rogers, E. M. (1989). Pro-social television for development in India. R. E. Rice & C. Atkin (Eds.), Public communication campaigns içinde (s. 331-350). Sage.
  • Sood, S. & Rogers, E. M. (2000). Dimensions of parasocial interaction by letterwriters to a popular entertainment-education soap opera in India. JoBEM, 44(3), 386-414.
  • Spears, N. & Singh, S. N. (2004). Measuring attitude towards the brand and purchase intentions. Journal of Current Issues and Research in Advertising, 26(2), 53-66. https://doi.org/10.1080/10641734.2004.10505164
  • Stever, G. S. (2009). Parasocial and social interaction with celebrities: Classification of media fans. Journal of Media Psychology, 14(3), 1-39.
  • Şahin, B. G. & Akballı, E. E. (2019). Tüketici davranışlarını etkileyen faktörler ve yöntem analizi. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 1(1), 43-85.
  • Şeker, S. (2018). Parasosyal etkileşim: Kişilik özellikleri, sosyal destek ve bazı psikolojik ve sosyo-demografik değişkenler açısından bir inceleme [yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Şenyurt, C. (2018). Türk televizyon dizilerinde kadın imajı [yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Şimşek, S. & Uğur, İ. (2001). Star stratejisi ve uygulamaları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), 349-358.
  • Tajfel, H. (2010). Social identiy and intergroup relations. Cambridge University Press.
  • Toker, A. & Sulak, H. (2020). Reklam filmlerinde kullanılan çekicilik türleri ve tüketiciler üzerindeki etkilerine yönelik bir araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11, 117-133.
  • Türk, N. & Atlı, A. (2022). Popüler dizi-film karakterlerinin lise öğrencilerinin rol model alma davranışı üzerindeki etkisi: ‘Onun Gibi Olsam’. Milli Eğitim Dergisi, 51(234), 1639-1660. https://doi.org/10.37669 milliegitim.802862
  • Ünal, S. S. (2020). İnternet dizilerinde ürün yerleştirmenin satın alma niyeti üzerindeki rolü [yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Üstündağ, A. (2019). Gençlerin model aldıkları televizyon karakterleri. Akademik İncelemeler Dergisi, 14(1), 27-50. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.427334
  • Varol, S. & Tayanç, N. (2019). Parasosyal ilişki: Kavramsal bir çerçeve. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (48), 257-277.
  • Yıldırım, Y. (2010). Popüler televizyon dizilerinin ve dizi karakterlerinin marka farkındalığı yaratmadaki rolü [yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
  • Yurdakul, S. & Üstün, G. (2009). 13-18 yaş ergenlerin giysi seçiminde ebeveynlerin etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 273-285.

THE EFFECT OF PARASOCIAL INTERACTION ESTABLISHED WITH SERIES CHARACTERS USED IN ADVERTISEMENTS ON PURCHASE INTENTION

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 27, 181 - 211, 30.04.2025

Ayşe Pelikli , Betül Özkaya

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1538216

Öz

Parasocial interaction refers to a one-sided relationship formed with celebrities known through mass media. In this interaction, individuals attempt to understand the character’s emotions and internalize their behaviors and ideas. When parasocial interaction intensifies, individuals often mirror the consumption patterns of characters they admire. Brands have also begun using popular series characters in their advertisements to leverage this symbolic consumption tendency. This triggers the established parasocial interaction, leading to positive attitudes toward the advertised brand, product, or service. The desire to use products associated with a popular character, driven by the audience's need for identification, is expected to enhance positive purchasing intentions. This study explores how parasocial interaction established with series characters used in advertisements affects consumer purchase intentions. Using a causal research approach, 415 consumers were sampled through convenience sampling and SPSS 25.0 and structural equation modeling were used to analyze data from these consumers. Findings provide actionable insights for brands to use series characters in advertisements to increase parasocial interaction and purchase intention.

Anahtar Kelimeler

Structural Equation Model Advertising with Fictional Characters Parasocial Interaction Customer Purchase Intention Advertising Strategies

Kaynakça

  • Adanır, O. (2003). Sinemada anlam ve anlatım. Alfa Yayınları.
  • Akarsu, B. & Akarsu, B. (2019). Bilimsel araştırma tasarımı. Cinius Yayınları.
  • Alikılıç, Ö., Gülay, H. G. & Binbir, S. (2013) Kullanımlar ve doyumlar kuramı çerçevesinde Facebook uygulamalarının incelenmesi: Yaşar Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (37), 40-67.
  • Alpar, R. (2000). Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinde örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlilik-güvenirlik. Detay Yayıncılık.
  • Alperstein, N. M. (1991). Imaginary social relationships with celebrities appearing in television commercials. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 35(1), 43-58. https://doi.org/10.1080/08838159109364101
  • Arda, S. (2006). Predictors of parasocial ınteraction with the favorite and the least desirable characters portrayed in tv serials [yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
  • Arslan, M. (2014). Tüketici davranışları. Harran Üniversitesi Birecik Meslek Yüksekokulu.
  • Arslan, Ö. (2013). Tv dizilerinde yer alan karakterler ile kurulan parasosyal etkileşim: bağlanma biçimleri ve yalnızlık açısından bir inceleme [yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Aytulun, G. (2015). Ergenlerde parasosyal etkileşim: internette gerçek benlik, kendilik algısı ve sosyal kaygı arasındaki ilişkiler [yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Bandura, A. (1969). Social-learning theory of identity process. D. A. Goslin (Ed.), Handbook of socialization: Theory and research içinde (s. 213-262). Rand McNally & Company.
  • Başaran, Ü. & Yıldız, M. (2022). Basılı reklamlara yönelik tutumun satın alma niyeti üzerindeki etkisinde ürün ilgileniminin düzenleyici rolü: Kadın tüketiciler üzerine bir araştırma. Business and Management Studies an International Journal, 10(3), 1118-1144. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i3.2101
  • Başarır, Ö. (2020). Marka farkındalığı ile satın alma niyeti arasındaki ilişki bağlamında televizyon dizilerinde ürün yerleştirme. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 383-403. https://doi.org/10.21733/ibad.740021
  • Başgöze, P. & Bozlak Arslan, E. B. (2021). Tüketicinin kurgusal markalara yönelik tutumunu etkileyen faktörler: Türk dizilerinde uygulama. Sosyoekonomi, 29(47), 285-299. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2023.01.24
  • Batıgün, A. D. & Sunal, A. B. (2017). Tv dizilerinde yer alan karakterlerle kurulan parasosyal etkileşim: evlilik doyumu, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demograik değişkenler açısından değerlendirme. Türk Psikoloji Dergisi, 32(79), 52-62.
  • Baudrillard, J. (1997). Tüketim toplumu. H. Deliceçaylı & F. Keskin (Çev.). Ayrıntı Yayınları.
  • Bayley, G. & Nancarrow, C. (1998). Impulse purchasing: A qualitative exploration of the phenomenon, Qualitative Market Research, 1(2),99-114. https://doi.org/10.1108/13522759810214271
  • Brown, W. J. (2015). Examining four processes of audience involvement with media personae: Transportation, parasocial interaction, identification, and worship. Communication Theory, 25(3), 259-283. https://doi.org/10.1111/comt.12053
  • Büyüker İşler, D. (2014). Televizyon reklamlarında ünlü kişilerin kullanılmasının satın alma davranışlarına etkisi: Cinsiyet ekseninde bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 5(11), 110-134.
  • Centeno, D. G. (2016). Celebrities’ parasocial interaction and relationships: Predictor of voting preference towards endorsed political candidates. Philippine Management Review, (23), 53-68.
  • Chung, S. & Cho, H. (2017). Fostering parasocial relationships with celebrities on social media: Implications for Celebrity Endorsement. Psychology and Marketing, 34(4), 481-495. https://doi.org/10.1002/mar.21001
  • Claessens, N. & Van den Bulck, H. (2015). Parasocial relationships with audiences favorite celebrities: The role of audience and celebrity characteristics in a representative flemish sample. Communications-European Journal of Communication Research, 40(1), 43-65. https://doi.org/10.1515/commun-2014-0027
  • Cohen, J. E. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
  • Cohen, J. (2003). Parasocial breakups: Measuring individual differences in responses to the dissolution of parasocial relationships. Mass Communication and Society, 6, 191-202.
  • Çeker, N. (2020). Dizilerde yaratılan karakter imajının geleneksel kuşak reklamlarında kullanımı ve marka algısına etkisi: Yalan Dünya örneği [yüksek lisans tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
  • Dağtaş, B. (2009). Reklam, kültür, toplum. Ütopya Yayınevi.
  • Demirtaş, H. A. (2003). Sosyal kimlik kuramı, temel kavram ve varsayımlar. İletişim Araştırmaları, 1(1), 123-144.
  • Elden, M., Ulukök, Ö. & Yeygel, S. (2015). Şimdi reklamlar. İletişim Yayınları.
  • Erdoğan, B. Z. (1999). Celebrity endorsement a literature review. Joumal of Marketing Management, (15), 291-314. https://doi.org/10.1362/026725799784870379
  • Erdoğan, E. (2022). Moda kuramları kapsamında influencerların moda tüketimine etkisi [yüksek lisans tezi]. Başkent Üniversitesi.
  • Featherstone, M. (2005). Postmodernizm ve tüketim kültürü. M. Küçük (Çev.). Ayrıntı Yayınları.
  • Fidan, S. (2018). Televizyon dizilerinde geleneksel müzik belleğinin kullanımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 125-139. https://doi.org/10.17719/jisr.2018.2767
  • Fornell, C. & Larcker, D.F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50. https://doi.org/10.1177/002224378101800104
  • Freud, S. (2016). Psikanaliz. C. İnal (Ed.). Gece Kitaplığı.
  • Giles, D. C. (2002). Parasocial interaction: A review of the literatüre and a model for future research. Media Psychology, 4(3), 279-305. https://doi.org/10.1207/S1532785XMEP0403_04
  • Giritli, İ. (2021). Parasosyal etkileşimin bir iletişim stratejisi olan ürün yerleştirme ile birlikte satın alma niyetine etkisi [yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
  • Gleich, U. (1997). Parasocial interaction with people on the screen. P. Winterhoff-Spurk & T. H. A. Van Der Voort (Eds.), New horizons in media psychology: Research co-operation and projects in Europe içinde (s. 35-55). Westdeutscher Verlag.
  • Goode, J. & Robinson, J. D. (2013). Linguistic synchrony in parasocial interaction. Central States Speech Journal, 64(4), 453-466.
  • Hair, J., Anderson, R., Tatham, R. & Black, W. (1998). Multivariate data analysis. Prentice Hall.
  • Hair, J., Hult., Ringle & C., Sarstedt, M. (2017). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). Sage Publications Inc.
  • Haspolat, N. K. (2022). Psikanalizin içinden bir kavram: “Özdeşleşme”. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-9.
  • Haşıloğlu, S. B., Baran, T. & Aydın, O. (2015). Pazarlama araştırmalarındaki potansiyel problemlere yönelik bir araştırma: Kolayda örnekleme ve sıklık ifadeli ölçek maddeleri. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 2(1), 19-28. https://doi.org/10.5505/pibyd.2015.47966
  • Horton, R. & Wohl, R. (1956). Mass communication and para-social interaction: Observation on intimacy at a distance. Psychiatry, 19(3), 188-211. https://doi.org/10.1080/00332747.1956.11023049
  • Isaksson, J. & Xavier, S. (2009). Online communities – Segments and buying behaviour profiles [yüksek lisans tezi]. University of Högskolan I Boras.
  • Kapukaya, N. (2021). Reklama yönelik tutum ve marka hatırlanırlığının satın alma niyetine etkisinin ikna bilgi modeli ile incelenmesi [doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
  • Karaboğa, M. T. (2019). Lise öğrencilerinin rol model tercihlerine ilişkin bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 363-391. https://doi.org/10.17860/mersinefd.537859
  • Karacan, E., İşcan, C. & Şener, Ş. (1998). Klinik ve terapi sürecinin kendilik psikolojisi açısından değerlendirilmesi: Bir ergen olgu sunumu. Klinik Psikiyatri, (1), 51-55.
  • Karadirek, G. (2017). Satın alma niyetini etkileyen faktörler: Otomobil markaları üzerinde bir uygulama. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 185-198.
  • Kır Elitaş, S. & Akyol, Z. (2022). Reklamlarda ünlü kullanımı: Effie Award Türkiye reklamlarına yönelik içerik analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 9(1), 515-535.
  • Koçak, S. & Tüplek, S. (2020). Dizi karakterlerinin reklamlarda kullanılmasının semiyolojik çözümlemesi: Mimesis ve Freudyen yaklaşım etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(3), 176-212.
  • Kohut, H. (1977). The restoration of the self. The University of Chicago Press.
  • Kula, N. (2012, 16-17 Kasım). Tv dizileri yoluyla yeniden üretilen tüketim kültürü [Bildiri sunumu]. Tüketim Toplumu ve Çevre Sempozyumu, Karabük.
  • Kuriş, A. (2019). Dizi karakterlerinin reklamlarda kullanımı ve satın alma davranışlarına etkisi: Türk dizileri üzerine bir araştırma [yüksek lisans tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
  • Kükrer Aydın, Ö. (2014). Televizyon reklamlarında dizi karakteri kullanımıyla sunulan tüketim kültürü değerleri: Yalan Dünya örneği. Journal of Yasar University, 9(36), 6261-6380.
  • Kükrer Aydın, Ö. (2017). Televizyon dizilerindeki karakterlerin reklamlarda kullanımının reklam, marka tutumuna ve satın alma niyetine etkisi üzerine deneysel bir araştırma [doktora tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
  • Levy, M. R. (1979). Watching tv news as para-social interaction. Journal of Broadcasting, 23(1), 69-80. https://doi.org/10.1080/08838157909363919
  • Malhotra, N. K. & Birks, D. F. (2000). Marketing research: An applied approach. Pearson Education.
  • Mehta, A. (1994). How Advertising Response Modeling (ARM) can increase ad effectiveness. Journal of Advertising Research, 34(3), 62-74.
  • Odabaşı, Y. & Barış, G. (2002). Tüketici davranışı. MediaCat Kitapları.
  • Ohanian, R. (1990). Construction and validation of a scale to measure celebrity endorsers perceived expertise, trustworthiness, and attractiveness. Journal of Advertising, 19(3), 39-52. https://doi.org/10.1080/00913367.1990.10673191
  • Orhan, S. (2018). Üniversite öğrencilerinin dizi karakterleri ile kurdukları parasosyal ilişkideki iki etken: Psikolojik sağlamlık ve yaşam doyumu [yüksek lisans tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
  • Önder, Ş. (2019). Yetişkin bağlanma boyutları ile parasosyal etkileşimin parasosyal ayrılık ve ayrılık anksiyetesi ile ilişkisi [yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
  • Övet, E. (2019, 11 Ocak). Çukur bir moda başlattı. 21 Şubat 2024 tarihinde https://htkulup.haberturk.com/yazarlar/esin-ovet-1064/2288500-cukur-bir-moda-baslatti adresinden edinilmiştir.
  • Özcan, B. (2011). Hedonizm ve kimlik temeline dayalı postmodern tüketim yaklaşımı. Istanbul Journal of Sociological Studies, (35), 119-130.
  • Özcan, S. O. (2010). İnternet pazarlama faaliyetlerinde tüketici satın alma karar süreci. İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 1(2), 29-39.
  • Özgören Bedek, S. (2021). 20-35 Yaş aralığındaki bireylerin erken dönem uyumsuz şemalarının ve algılanan ebeveynlik stillerinin dizi karakterleriyle kurdukları parasosyal etkileşim ile ilişkisinin incelenmesi [yüksek lisans tezi]. İstanbul Kent Üniversitesi.
  • Özkaya, B. (2021). Reklamlarda negatif duygu çekiciliği olarak tiksinti çekiciliğinin kullanımı, Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Dergisi, 22(48), 96-119.
  • Öztürk, G. (2017). Reklamlarda ünlü kullanımının marka güveni ve marka itibarına etkisi üzerine bir araştırma [yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Peltekoğlu, F. B. (2019). Kavram ve kuramlarıyla reklam. Beta Yayıncılık.
  • Rubin, A. M. & Perse, E. M. (1987). Audience activity and soap opera involvement: A uses and effects investigation. Human Communication Research, 14(2), 246-268. https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.1987.tb00129.x
  • Rubin, A. M., Perse, E. M. & Powell, R. A. (1985). Loneliness, parasocial interaction, and local television news viewing. Human Communication Research, 12(2), 155-180. https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.1985.tb00071.x
  • Russell, C. A. & Stern, B. B. (2006), Consumers, characters, and products: A balance model of sitcom product placement effects. Journal of Advertising, 35(1), 7-21. https://doi.org/10.2753/JOA0091-3367350101
  • Sezgin, M. & Yılmaz, E. (2019). Televizyon reklamlarında ünlü kullanımının tüketiciler açısından değerlendirilmesi: Uşak Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencilerine yönelik bir araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 472-488.
  • Schiappa, E., Allen, M. & Gregg, P. B. (2007). Parasocial relationships and television: A meta-analysis of the effects. R. W. Preiss, B. M. Gayle, N. Bureell, M. Allen & J. Bryant (Eds.), Mass media effects research: Advances through meta-analysis içinde (s. 301-314). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
  • Singhal, A. & Rogers, E. M. (1989). Pro-social television for development in India. R. E. Rice & C. Atkin (Eds.), Public communication campaigns içinde (s. 331-350). Sage.
  • Sood, S. & Rogers, E. M. (2000). Dimensions of parasocial interaction by letterwriters to a popular entertainment-education soap opera in India. JoBEM, 44(3), 386-414.
  • Spears, N. & Singh, S. N. (2004). Measuring attitude towards the brand and purchase intentions. Journal of Current Issues and Research in Advertising, 26(2), 53-66. https://doi.org/10.1080/10641734.2004.10505164
  • Stever, G. S. (2009). Parasocial and social interaction with celebrities: Classification of media fans. Journal of Media Psychology, 14(3), 1-39.
  • Şahin, B. G. & Akballı, E. E. (2019). Tüketici davranışlarını etkileyen faktörler ve yöntem analizi. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 1(1), 43-85.
  • Şeker, S. (2018). Parasosyal etkileşim: Kişilik özellikleri, sosyal destek ve bazı psikolojik ve sosyo-demografik değişkenler açısından bir inceleme [yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Şenyurt, C. (2018). Türk televizyon dizilerinde kadın imajı [yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Şimşek, S. & Uğur, İ. (2001). Star stratejisi ve uygulamaları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), 349-358.
  • Tajfel, H. (2010). Social identiy and intergroup relations. Cambridge University Press.
  • Toker, A. & Sulak, H. (2020). Reklam filmlerinde kullanılan çekicilik türleri ve tüketiciler üzerindeki etkilerine yönelik bir araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11, 117-133.
  • Türk, N. & Atlı, A. (2022). Popüler dizi-film karakterlerinin lise öğrencilerinin rol model alma davranışı üzerindeki etkisi: ‘Onun Gibi Olsam’. Milli Eğitim Dergisi, 51(234), 1639-1660. https://doi.org/10.37669 milliegitim.802862
  • Ünal, S. S. (2020). İnternet dizilerinde ürün yerleştirmenin satın alma niyeti üzerindeki rolü [yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Üstündağ, A. (2019). Gençlerin model aldıkları televizyon karakterleri. Akademik İncelemeler Dergisi, 14(1), 27-50. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.427334
  • Varol, S. & Tayanç, N. (2019). Parasosyal ilişki: Kavramsal bir çerçeve. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (48), 257-277.
  • Yıldırım, Y. (2010). Popüler televizyon dizilerinin ve dizi karakterlerinin marka farkındalığı yaratmadaki rolü [yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
  • Yurdakul, S. & Üstün, G. (2009). 13-18 yaş ergenlerin giysi seçiminde ebeveynlerin etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 273-285.
Toplam 89 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular İletişim ve Medya Çalışmaları (Diğer)
Bölüm Tüm Sayı
Yazarlar

Ayşe Pelikli 0000-0002-6157-8514

Betül Özkaya 0000-0001-6946-9403

Yayımlanma Tarihi 30 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 24 Ağustos 2024
Kabul Tarihi 7 Nisan 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 12 Sayı: 27

Kaynak Göster

APA Pelikli, A., & Özkaya, B. (2025). REKLAMLARDA KULLANILAN DİZİ KARAKTERLERİ İLE KURULAN PARASOSYAL ETKİLEŞİMİN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ. Akademik Hassasiyetler, 12(27), 181-211. https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1538216
AMA Pelikli A, Özkaya B. REKLAMLARDA KULLANILAN DİZİ KARAKTERLERİ İLE KURULAN PARASOSYAL ETKİLEŞİMİN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ. Akademik Hassasiyetler. Nisan 2025;12(27):181-211. doi:10.58884/akademik-hassasiyetler.1538216
Chicago Pelikli, Ayşe, ve Betül Özkaya. “REKLAMLARDA KULLANILAN DİZİ KARAKTERLERİ İLE KURULAN PARASOSYAL ETKİLEŞİMİN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ”. Akademik Hassasiyetler 12, sy. 27 (Nisan 2025): 181-211. https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1538216.
EndNote Pelikli A, Özkaya B (01 Nisan 2025) REKLAMLARDA KULLANILAN DİZİ KARAKTERLERİ İLE KURULAN PARASOSYAL ETKİLEŞİMİN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ. Akademik Hassasiyetler 12 27 181–211.
IEEE A. Pelikli ve B. Özkaya, “REKLAMLARDA KULLANILAN DİZİ KARAKTERLERİ İLE KURULAN PARASOSYAL ETKİLEŞİMİN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ”, Akademik Hassasiyetler, c. 12, sy. 27, ss. 181–211, 2025, doi: 10.58884/akademik-hassasiyetler.1538216.
ISNAD Pelikli, Ayşe - Özkaya, Betül. “REKLAMLARDA KULLANILAN DİZİ KARAKTERLERİ İLE KURULAN PARASOSYAL ETKİLEŞİMİN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ”. Akademik Hassasiyetler 12/27 (Nisan 2025), 181-211. https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1538216.
JAMA Pelikli A, Özkaya B. REKLAMLARDA KULLANILAN DİZİ KARAKTERLERİ İLE KURULAN PARASOSYAL ETKİLEŞİMİN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ. Akademik Hassasiyetler. 2025;12:181–211.
MLA Pelikli, Ayşe ve Betül Özkaya. “REKLAMLARDA KULLANILAN DİZİ KARAKTERLERİ İLE KURULAN PARASOSYAL ETKİLEŞİMİN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ”. Akademik Hassasiyetler, c. 12, sy. 27, 2025, ss. 181-1, doi:10.58884/akademik-hassasiyetler.1538216.
Vancouver Pelikli A, Özkaya B. REKLAMLARDA KULLANILAN DİZİ KARAKTERLERİ İLE KURULAN PARASOSYAL ETKİLEŞİMİN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ. Akademik Hassasiyetler. 2025;12(27):181-21.
 Kapak Resmi İndir

MAKALE DEĞERLENDİRME SÜRECİ

Yazar tarafından gönderilen bir makale, gönderim tarihinden itibaren 10 gün içinde dergi sekreteri tarafından makalenin, telif sözleşmesinin ve benzerlik raporunun (Turnitin programı) eksiksiz ve düzgün bir şekilde gönderilip gönderilmediği yönünden incelenir. İstenilen bu dosyalar eksiksiz ve düzgün bir şekilde gönderilmiş ise makale; ikinci aşamada derginin yayın çizgisine uygun olup olmadığı yönünden değerlendirilir. Bu süreçte makale yayın çizgisine uygun değilse yazara iade edilir. Makale yayın çizgisine uygun ise şablona uygun bir şekilde gönderilip gönderilmediği yönünden değerlendirilir. Şayet makale şablona uyarlanıp gönderilmemiş ise değerlendirme sürecine alınmaz. Bu süreçte yazarın derginin belirlediği şartlara uygun bir şekilde sisteme makale yüklemesi beklenir. Makale şablona uygun bir şekilde hazırlanıp gönderilmiş ise son aşamada makale derginin yayın ilkeleri, yazım kuralları, öz, abstract, extented abstract, kaynakça gösterimi vb. yönlerden incelenir. Bu ayrıntılarda makalede bir sorun varsa yazarın bu hususları tamamlaması istenir ve verilen süre içerisinde eksiksiz bir şekilde yeniden makaleyi göndermesi istenir.
Tüm bu aşamaları geçen makale, editör tarafından bilimsel yeterliliğinin denetlenmesi amacıyla ikinci 7 günlük süre içerisinde çalışmaya uygun iki hakeme değerlendirmeleri için gönderilir. Hakemlerin değerlendirme süreleri 15 gündür. Bu süre zarfında hakemlik görevini tamamlamayan bir hakem olursa ilgili hakeme değerlendirmeyi tamamlaması için 7 günlük ek süre verilebilir. Bu süre zarfında hakem görevini yerine getirmezse yerine yeni bir hakem ataması yapılır. En az iki hakemden gelen raporlar olumlu ise makale yayın aşamasına alınır. Hakem raporlarından birisi olumlu diğeri olumsuz ise makale üçüncü bir hakeme gönderilir. Üçüncü hakem raporu da olumsuz ise makale ret edilir. Üçüncü hakemin değerlendirmesi olumlu ise makaleyle ilgili hakem raporları dergi alan editörlerinden oluşan Editörler Kurulu tarafından incelenir. Makalenin yayınlanmasıyla ilgili nihai karar alan editörlerinden oluşan Editörler Kurulu tarafından verilir. Hakem raporlarının yetersiz ve tatmin etmekten uzak olması veya İngilizce editör tarafından abstract ve extented abstract’ın yetersiz görülmesi hallerinde de yine makaleyle ilgili son karar Editörler Kurulu tarafından verilir. Tüm bu aşamalardan geçen bir makale en yakın sayıya yayınlanmak üzere eklenir. İlgili sayıda yer kalmaması halinde makalenin yayımı bir sonraki sayıya kaydırılır. Bu durumda ve tüm değerlendirme sürecinde yazar isterse makalesini geri çekme hakkına sahiptir. Ancak bu durumu dergiye bildirmesi gerekir. Makale gönderim tarihinden makalenin yayına kabul tarihine kadar tüm bu işlemler için ortalama 3 aylık bir süre öngörülmektedir.