Hacı Osman Nûrullah (Telli) Efendi’nin Fotoğrafı ve Alvarlı Muhammed Lutfi Efe’ye Gönderdiği Yayınlanmamış Bir Mektubu Üzerine Notlar
Öz
Alvarlı Efe namıyla meşhur olmuş Hace Muhammed Lutfi (ö. 1956) son dönemde Erzurum yöresinde yetişmiş önemli mutasavvıflardandır. Temsilcisi olduğu tasavvuf geleneği içerisinde pek çok ismin yetişmesini sağlayan Alvarlı Efe, müritleri ve dostlarına çeşitli vesilelerle mektuplar yazmıştır. Büyük oranda özel mektuplar kategorisine giren bu metinler, Alvarlı Efe’nin çevresindeki isimlerin kimler olduğu, bu kişilerle hangi konular hakkında yazıştığı, birbirlerine nasıl hitap ettikleri, hediyeleşme pratikleri gibi konular hakkında veriler elde edilmesini sağlayacak niteliktedir. Bu araştırma notuna konu olan mektup ise Alvarlı Efe’nin “ciğerim pâresi” şeklinde hitap ettiği dostları arasında olan Nurullah Telli (ö. 1960) tarafından Alvarlı Efe’ye yazılmıştır. Prof. Dr. İsmail Bayer’in aile evrakları arasında bulunan mektubun yazarı Hacı Osman Nurullah Efendi hakkında araştırma yapılırken, onun resmî bir işlem için çektirdiği fotoğrafı ve bu fotoğrafın hikâyesi de tespit edilmiş, mektup ile birlikte, fotoğraf ve hikâyesine de yer verilmiştir. Erzurum bölgesinde yaptığı toprak bağışları ve hayratları ile meşhur bir isim olan Hacı Nurullah Osman Efendi, mektubunda Alvarlı Efe’nin oğlu Seyfeddin Efendi’ye yolladığı bir mendilden ve Seyyid Seyfullah Divançesi’nden yazdığını belirttiği ancak mektupta yer almayan bazı manzumelerden bahsetmektedir. Hem hediye edilen mendil hem de bir divançeden şiirlerin alıntılanmış olması, Alvarlı Efe’nin çevresindeki hediyeleşme pratiklerini ve özellikle şiirlerin bu çevrede dolaşımda olduğunu gösteren bir veridir. Erzurum yöresinde yaşamış bir âlimin müritlerinden birinin şeyhine nasıl hitap ettiğini, mektubunda kimlere yer verdiğini ve dönemin bazı dil özelliklerini gösteren bu kısa metin, yakın dönemde yaşamış bir mutasavvıf ve müridi odağında şekillenen anlatı örneğiyle, Erzurum ve Anadolu kültürüne katkıda bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Alvarlı Efe Mektup Sosyal Tarih Erzurum Hacı Nurullah Telli.
Etik Beyan
Bu çalışma, etik kurul izni gerektirmeyen nitelikte olup kullanılan veriler literatür taraması/yayınlanmış kaynaklar üzerinden elde edilmiştir. Çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.
Kaynakça
- Atilla, Samat. “Dumlu’da Bir Allah Dostu”. Erzurum Haber Gazetesi (07 Mayıs 2021).
- https://erzurumhabergazetesi.com/91005-dumlu-da-bir-allah-dostu Aydemir, İbrahim. “Bir Zamanlar Erzurum”. Erzurum Gazetesi (22 Nisan 2006).
- https://www.erzurumgazetesi.com.tr/yazar/Erzurum-Gazetesi-Arsiv/747/ Hacı Nurullah (Telli) Efendi. Hacı Nurullah Efendi Mektubu. İsmail Bayer Özel Kitaplığı, 2, 2.
- Kutlu, Hüseyin. “Hâce Muhammed Lutfî (Efe Hazretleri)”. Uluslararası Hâce Muhammed Lutfî (Alvarlı Efe) Sempozyumu. I/50-59. Erzurum, 2013.
- Kutlu, Hüseyin. Hâce Muhammed Lutfî (Efe Hazretleri) Hayâtı, Şahsiyeti ve Eserleri. İstanbul: Damla Yayınevi, 2006.
- Telli, Selami. Hacı Nurullah Efendi’ye Ait Fotoğraf (Mektup 07 Eylül 2023).
Historical Notes on a Photograph of Hacı Osman Nurullah (Telli) Efendi and an Unpublished Letter Addressed to Alvarlı Muhammed Lutfi Efe
Öz
Hâce Muhammed Lutfî, known as Alvarlı Efe (d. 1956), is one of the prominent Sufi figures who emerged in the Erzurum region in the late period. A significant representative of the Naqshbandi-Khalidi tradition, Alvarlı Efe played a key role in raising many followers within this school. He wrote numerous letters to his disciples and friends on various occasions. These letters, which largely fall under the category of private correspondence, provide valuable insights into the people in Alvarlı Efe’s circle, the subjects they discussed, the way they addressed one another, and their gift-giving practices. The letter at the center of this research note, however, was not written by Alvarlı Efe himself, but by one of his close friends, Nurullah Telli (d. 1960) to whom he affectionately referred as “a piece of my heart.” The letter was found among the family documents of Prof. Dr. İsmail Bayer during a study on Hacı Osman Nurullah Efendi, the author of the letter. During this research, a photograph taken for an official matter and its accompanying story were also uncovered, and are included alongside the letter. Hacı Osman Nurullah Efendi, well known in the Erzurum region for his land donations and charitable works (hayrat), mentions in his letter a handkerchief he sent to Alvarlı Efe’s son, Seyfeddin Efendi, and some poems he had written down from the Divan (collected works) of Seyyid Seyfullah, although the poems themselves are not included in the letter. The act of gifting a handkerchief and quoting poetry from a divan provides evidence of the gift-exchange culture within Alvarlı Efe’s circle and the active circulation of poetry among them. This short letter not only illustrates how a disciple addressed his sheikh, whom he held in deep esteem, but also includes references to others, showcasing certain linguistic features of the period. As such, it contributes to the cultural and spiritual history of Erzurum and Anatolia through a narrative centered around a contemporary Sufi figure and his follower.
Anahtar Kelimeler
Alvarlı Efe Letter Sosyal History Erzurum Hacı Nurullah Telli
Etik Beyan
This study does not require ethics committee approval, as the data used were obtained from literature review/published sources. It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited.
Kaynakça
- Atilla, Samat. “Dumlu’da Bir Allah Dostu”. Erzurum Haber Gazetesi (07 Mayıs 2021).
- https://erzurumhabergazetesi.com/91005-dumlu-da-bir-allah-dostu Aydemir, İbrahim. “Bir Zamanlar Erzurum”. Erzurum Gazetesi (22 Nisan 2006).
- https://www.erzurumgazetesi.com.tr/yazar/Erzurum-Gazetesi-Arsiv/747/ Hacı Nurullah (Telli) Efendi. Hacı Nurullah Efendi Mektubu. İsmail Bayer Özel Kitaplığı, 2, 2.
- Kutlu, Hüseyin. “Hâce Muhammed Lutfî (Efe Hazretleri)”. Uluslararası Hâce Muhammed Lutfî (Alvarlı Efe) Sempozyumu. I/50-59. Erzurum, 2013.
- Kutlu, Hüseyin. Hâce Muhammed Lutfî (Efe Hazretleri) Hayâtı, Şahsiyeti ve Eserleri. İstanbul: Damla Yayınevi, 2006.
- Telli, Selami. Hacı Nurullah Efendi’ye Ait Fotoğraf (Mektup 07 Eylül 2023).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dini Araştırmalar (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Notu |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mayıs 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Nisan 2025 |
| Kabul Tarihi | 29 Mayıs 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 17 |
Akademik-Us Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.