Araştırma Makalesi
Yıl 2025,
Sayı: 19, 73 - 88, 30.06.2025
Öz
Bu çalışma, ağız ve diş sağlığı merkezine başvuran bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeylerini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, tanımlayıcı ve kesitsel bir tasarıma sahiptir. Veri toplama sürecinde demografik özellikleri içeren bir anket formu ve sağlık okuryazarlığı düzeyini belirlemeye yönelik geçerliği ve güvenirliği sağlanmış Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (SOY-TR) kullanılmıştır. Çalışmaya katılan bireylerin büyük çoğunluğunun düşük ve yetersiz sağlık okuryazarlığı düzeyine sahip olduğu belirlenmiştir. Eğitim düzeyi, yaş ve cinsiyet gibi sosyo-demografik değişkenlerle sağlık okuryazarlığı düzeyi arasında anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda, bireylerin ağız ve diş sağlığına yönelik hizmetlere erişiminde sağlık okuryazarlığı düzeyinin belirleyici bir rol oynadığı sonucuna ulaşılmıştır. Sağlık hizmetlerinin etkinliği ve bireylerin ağız-diş sağlığına ilişkin tutum ve davranışlarının geliştirilmesi açısından sağlık okuryazarlığının artırılması gerektiği önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler
sağlık okuryazarlığı ağız ve diş sağlığı hasta profili sağlık eğitimi
Kaynakça
- BASKARADOSS, J. K. (2018). “Relationship Between Oral Health Literacy and Oral Health Status”. BMC Oral Health, voice: 18, issue: 1, s.172-177.
- BAUR, C., MARTINEZ, L. M., TCHANGALOVA, N. (2013). “A Health Literate Organization: Are We There Yet?”, Journal of Health Communication, voice: 18, issue: 1, s.110–122.
- BERKMAN, N. D., SHERIDAN, S. L., DONAHUE, K. E., HALPERN, D. J., & CROTTY, K. (2011). “Low Health Literacy and Health Outcomes: An Updated Systematic Review”, Annals of Internal Medicine, voice: 155, issue: 2, s.97-107.
- BOSTOCK, S., & STEPTOE, A. (2012). “Association Between Low Functional Health Literacy and Mortality in Older Adults: Longitudinal Cohort Study”, BMJ, issue: 344, s.16-22.
- ÇONGARA KIVRAK, T., MOKHTARI TAVANA, A. (2017). “Diş Hekimliği Fakültesi Öğrencilerinde Beslenme Alışkanlığı, Ağız Diş Sağlığı Tutum ve Davranışları ve DMFT İndeksinin Değerlendirilmesi”, EADS, voice: 44, issue: 1, s.1-8.
- DİVARİS, K., LEE, J. Y., BAKER, A. D. & VANN, W. F. (2012). “Caregivers' Oral Health Literacy and Their Young Children's Oral Health-Related Quality-of-Life”, Acta Odontologica Scandinavica, voice: 70, issue: 6, s.390-397.
- DUONG, T. V., ARINGAZINA, A., BAISUNOVA, G. (2017). “Measuring Health Literacy in Asia: Validation of the HLS-EU-Q47 Survey Tool in Six Asian countries”, Journal of Epidemiology, voice: 27, issue: 2, s.80-86.
- GUO, Y., LOGAN, H. L., DODD, V. J., MULLER, K. E., MARKS, J. G., & RILEY, J. L. (2014). “Health Literacy: A Pathway to Better Oral Health”, American Journal of Public Health, voice: 104, issue: 7, s.85-91.
- HAUN, J. N., VALERIO, M. A., MCCORMACK, L. A., SØRENSEN, K., & PAASCHE-ORLOW, M. K. (2014). “Health Literacy Measurement: An Inventory and Descriptive Summary of 51 Instruments”, Journal of Health Communication, voice: 19, issue: 5, s.302-333.
- ISHIKAWA, H., & YANO, E. (2008). “Patient Health Literacy and Participation in the Health-Care Process”, Health Expectations, voice: 11, issue: 2, s.113–122.
- KENDİR ÇOPURLAR, C, KARTAL, M. (2016). “Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Değerlendirilir? Neden Önemli?”, TJFMPC, voice: 10, issue: 1, s.12-20.
- KICKBUSCH, I., WAIT, S., & MAAG, D. (2005). “Navigating Health: The Role of Health Literacy”, Alliance for Health and the Future, voice: 1, issue: 2, s.15-19.
- KOZAK, F., & ÇEVİK AKYIL, R. (2021). “Yaşlı Bireylerde Sağlık Okuryazarlığı ile Yaşam Kalitesi İlişkisi”, Hemşirelik Bilimi Dergisi, voice: 4, issue: 3, s.122-132. https://doi.org/10.54189/hbd.997788
- KUTNER, M., GREENBERG, E., Jin, Y., & PAULSEN, C. (2006). “The Health Literacy of America’s Adults: Results from the 2003 National Assessment of Adult Literacy”, National Center for Education Statistics, voice: 5, issue: 2, s.85-90
- LEE, J. Y., DIVARIS, K., BAKER, A. D., ROZIER, R. G., VANN, W. F. (2012). “Oral Health Literacy Levels Among A Low-Income WIC Population”, Journal of Public Health Dentistry, voice: 72, issue: 2, s.126–132.
- MACEK, M. D., ATCHISON, K. A., CHEN, H., WELLS, W., HAYNES, D., PARKER, R. M., & AZZO, S. (2010). “Oral Health Literacy Among Older Adults”, Journal of Public Health Dentistry, voice: 72, issue: 4, s.324–330.
- MACKERT, M., CHAMPLIN, S., HOLTON, A., MUNOZ, I. I., & DAMÁSIO, M. J. (2009). “Health Literacy and Health Information Technology Adoption: The Potential For a New Digital Divide”, Journal of Medical Internet Research, voice: 11, issue: 2, s.5-9.
- NAGHIBI SİSTANI, M. M., MONTAZERI, A., YAZDANI, R., MURTOMAA, H., & VEHKALAHTI, M. M. (2014). “New Oral Health Literacy Instrument For Public Health: Development and Pilot Testing”, Journal of Investigative and Clinical Dentistry, voice: 5, issue: 4, s.313–321.
- NORMAN, C. D., & SKINNER, H. A. (2006). “eHEALS: The eHealth Literacy Scale”, Journal of Medical Internet Research, voice: 8, issue: 4, s.20-27.
- NUTBEAM, D. (2008). “The Evolving Concept of Health Literacy”, Social Science & Medicine, voice: 67, issue: 12, s.2072-2078.
- OKYAY, P., ABACIGİL, F., HARLAK, H., KİRAZ, D. E., GÜRSOY TURAN, S., SARUHAN, G., ... & BEŞER, E. (2019). “Validity and Reliability of the Turkish Version of the European Health Literacy Survey Questionnaire”, Health Promotion International, voice: 34, issue: 4, s.658-667.
- PAASCHE-ORLOW, M. K., PARKER, R. M., GAZMARARIAN, J. A., NIELSEN-BOHLMAN, L. T., & RUDD, R. R. (2005). “The Prevalence of Limited Health Literacy”, Journal of General Internal Medicine, voice: 20, issue: 2, s.175-184.
- PARKER, E. J., & JAMIESON, L. M. (2010). “Associations Between Indigenous Australian Oral Health Literacy and Self-Reported Oral Health Outcomes”, BMC Oral Health, issue: 10, 3-10.
- SENTELL, T., & BRAUN, K. L. (2012). “Low Health Literacy, Limited English Proficiency, and Health Status in Asians, Latinos, and Other Racial/Ethnic Groups in California”, Journal of Health Communication, voice: 17, issue: 3, s.82-99.
- SØRENSEN, K., vd. (2015). “Health Literacy in Europe: Comparative Results of the European Health Literacy Survey (HLS-EU)”, The European Journal of Public Health, voice: 25, issue: 6, 1053–1058.
- ŞAHİN, G., & SEÇER, Ş. (2024). “Sağlık Çalışanlarının Dijital Okuryazarlık Düzeyleri Hakkında Bir Analiz: İzmir Örneği”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, voice: 13, issue: 2, s.93-126. Tanrıöver, Mine Durusu, Yıldırım, Hasan Hüseyin, Demiray, Ready D., Çakır, Banu, & Akalın, Erdal (2014). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması. Ankara, Sağlık-Sen Yayınları.
- UENO, M., TAKEUCHI, S., OSHIRO, A. & KAWAGUCHI, Y. (2012). “Relationship Between Oral Health Literacy and Oral Health Behaviors and Clinical Status in Japanese Adults”, Journal of Dental Sciences, voice: 7, issue: 2, s.170–176.
- VAN DER HEIDE, I., WANG, J., DROOMERS, M., SPREEUWENBERG, P., RADEMAKERS, J., & UITERS, E. (2013). “The Relationship Between Health, Education, and Health Literacy: Results From the Dutch Adult Literacy and Life Skills Survey”, Journal of Health Communication, voice: 18, issue: 1, s.172–184.
- VANN, W. F., LEE, J. Y., BAKER, D., & DIVARIS, K. (2010). Oral Health Literacy Among Female Caregivers: Impact on Oral Health Outcomes in Early Childhood. Journal of Dental Research, voice: 89, issue: 12, s.1395–1400.
- WANG, M. Q., vd. (2013). “Oral Health Literacy and Dental Care Use”, Journal of the American Dental Association, voice: 144, issue: 1, s.42–50.
Toplam 30 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 2 Haziran 2025 |
| Kabul Tarihi | 25 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 19 |
