Öz
Ömer Seyfettin, (1884-1920) hikâye, şiir, roman, inceleme türlerinde eserler vermiş bir Türk edebiyatçısıdır. Bilhassa, hikâyelerini kaleme alırken kullandığı çeşitli teknikler ve güçlü söylemleriyle çağdaş Türk hikâyeciliğinin gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır. Edebiyat teorisyeni Mihail M. Bahtin’in (1895- 1975), çiftseslilik ve tekseslilik metotları ekseninde ince-lenen Ömer Seyfettin’in kısa hikâyelerinde dönemin sosyal, toplumsal, kültürel değerleri yansıtılırken aynı zamanda kahramanların sorgulayıcı ve eleştirel tutumlarıyla çiftsesli söylemin metinler içerisinde inşa edildiği gözlemlenmiştir. Mektup biçiminde yazılan Erkek Mektubu hikâyesinde ana kahramanın öznel benliğini, geçmişini ve içinde bulunduğu zaman dilimini yegâneleştiren monolojik söylemin egemenliği nedeniyle çiftsesli yapının tahlillerine rastlanmamıştır. 19.yüzyılda gerçekleşen Batılılaşma hareketiyle birlikte sosyal hayatta dönüşümler yaşamaya başlayan Türk toplumu, modernleşme kavramıyla geleneksel öğretilerini sorgulamaya başladığında farklı medeniyetlerin kültürel normlarından ve hayat tarzlarından etkilenerek yeni bir yaşam biçimi ekseninde gerçekleştirmek istedikleri medeniyet dönüşümleri, yazarın evlilik temalı kısa hikâyelerinde sıkça işlenen olgulardan biri hâline gelmiştir. Bu araştırmada Elma, Erkek Mektubu, Aşk Dalgası, Fon Sadriştayn’ın Karısı, Fon Sadriştayn’ın Oğlu kısa hikâyelerinde evlilik kurumunun teksesli ve çiftsesli söylemleri dikkate alınarak çalışma kapsamında değerlendirilecektir. Makalede, aile büyükleri veya ebeveynler tarafından gerçekleştirilen görücü usulü evlilikler sonucunda ortaya çıkan mutsuz ilişkiler, eşler arasında zayıf münasebetlerin yarattığı duygusal yoksunluklar, modernleşme hareketinin Türk gelenek, örf ve âdetleri üzerindeki etkileri ile Batılılaşma görüşünün evlilik kurumu ve kahramanlar üzerindeki tesirleri tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Ömer Seyfettin çiftseslilik tekseslilik evlilik temalı kısa hikâyeler
Kaynakça
- Bahtin, M. Mihail (2004). Dostoyevski Poetikasının Sorunları. İstanbul: Metis Yayınları.
- Baş Kevser, M. (2019). Kimlik Arayışından Bireyselleşmeye: Cihan Aktaş’ın Seni Dinleyen Biri Romanında Çiftsesli Söylem. Erdem İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. 76, 47-64.
- Bektaş, M. (2019). Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Aile ve Toplumsal Cinsiyet. (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Birinci, E. (2002). Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Türk Toplumu. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Durmuş, M. / ATAY, D. / YAVUZ, A. (2021). Çağını Kurgulayan Yazar Ömer Seyfettin. Çanakkale: Pradigma Akademi.
- Ergeç, Z. (2021). Bahtin’in Diyaloji Kuramı Ekseninde Murat Gülsoy’un “İstanbul’da Bir Merhamet Haftası” Romanı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. (22), 452-465.
- Ömer Seyfettin. (2007). Bütün Eserleri: Hikâyeler 1 (H. Argunşah, Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Ömer Seyfettin. (2007b). Bütün Eserleri: Hikâyeler 2 (H. Argunşah, Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Ömer Seyfettin. (2007c). Bütün Eserleri: Hikâyeler 3 (H. Argunşah, Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Ömer Seyfettin. (2007d). Bütün Eserleri: Hikâyeler 4 (H. Argunşah, Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Sazyek, E. (2020). Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Mektubun Yeri. Sonsuza Uzanan Ses: Ömer Seyfettin içinde, (s.345-366), (1.Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları. Şklovskiy, V. (t.y.). Za I Protiv – Beleske O Dostojevskom.
Öz
Ömer Seyfettin, (1884- 1920) was a Turkish literary figure who produced works in the genres of story, poetry, novel and essay. Especially, through the various techniques and strong expression he used in his stories, he made significant contributions to the development of modern Turkish storytelling. In the context of literary theorist Mikhail M. Bahtin’s (1895-1975) methods of dialogism and monologism, Ömer Seyfettin’s short stories reflect the social, cultural and societal values of his time, while also presenting the heroes questioning and critical attitudes, through which a dialogic discourse is constructed within the texts. In Erkek Mektubu (The Man’s Letter), written in the form of a letter, the dominance of a monologic discourse that defines the protagonist’s subjective identity, past and the time period in which he lives, prevents the analysis of a polyphonic structure within the story. With the Westernization movement that ocuured in the 19th century, Turkish society began to experience transformations in social life. As they started to question their traditional teachings with the concept of modernization, they were influenced by the cultural norms and lifestyles of different civilizations. These efforts to create a new way of life centered on desired civilizational changes became one of the frequently discussed issues in the author’s short stories with marriage theme. This study will analyze Elma (The Apple), Erkek Mektubu (The Man’s Letter), Aşk Dalgası (The Wave of Love), Fon Sadriştayn’ın Karısı (The Wife of Fon Sadriştayn), Fon Sadriştayn’ın Oğlu (The Son of Fon Sadriştayn). The focus will be on evaluating the monologic and polyphonic discourses of the institution of marriage in these works. The article will discuss the unhappy relationships resulting from arranged marriages conducted by elders or parents, the emotional deprivation caused by weak relations between spouses, the effects of modernization movements on Turkish traditions, customs and norms, the impact of Westernization on the institution of marriage and the characters.
Anahtar Kelimeler
Ömer Seyfettin polyphony monophony short stories with marriage theme
Kaynakça
- Bahtin, M. Mihail (2004). Dostoyevski Poetikasının Sorunları. İstanbul: Metis Yayınları.
- Baş Kevser, M. (2019). Kimlik Arayışından Bireyselleşmeye: Cihan Aktaş’ın Seni Dinleyen Biri Romanında Çiftsesli Söylem. Erdem İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. 76, 47-64.
- Bektaş, M. (2019). Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Aile ve Toplumsal Cinsiyet. (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Birinci, E. (2002). Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Türk Toplumu. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Durmuş, M. / ATAY, D. / YAVUZ, A. (2021). Çağını Kurgulayan Yazar Ömer Seyfettin. Çanakkale: Pradigma Akademi.
- Ergeç, Z. (2021). Bahtin’in Diyaloji Kuramı Ekseninde Murat Gülsoy’un “İstanbul’da Bir Merhamet Haftası” Romanı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. (22), 452-465.
- Ömer Seyfettin. (2007). Bütün Eserleri: Hikâyeler 1 (H. Argunşah, Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Ömer Seyfettin. (2007b). Bütün Eserleri: Hikâyeler 2 (H. Argunşah, Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Ömer Seyfettin. (2007c). Bütün Eserleri: Hikâyeler 3 (H. Argunşah, Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Ömer Seyfettin. (2007d). Bütün Eserleri: Hikâyeler 4 (H. Argunşah, Ed.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Sazyek, E. (2020). Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Mektubun Yeri. Sonsuza Uzanan Ses: Ömer Seyfettin içinde, (s.345-366), (1.Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları. Şklovskiy, V. (t.y.). Za I Protiv – Beleske O Dostojevskom.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkiye Sahası Yeni Türk Edebiyatı |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 26 Mayıs 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mayıs 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 3 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 23 Şubat 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 13 Sayı: 36 |
Evliya Çelebi
Mahallesi Hatboyu Caddesi, No: 2/2 TUZLA / İSTANBUL Tel: +90 532 732 00 21 (Türkçe
İletişim) Tel: +90 533 578 27 54 (For English) Tel: +90 545 933 24 14 (Pour le Français),
akrajournal@gmail.com