Singer’ın Faydacı Hayvan Hakları Kuramının Eleştirisi: Türcülük Eleştirisinden Tür İçi Hiyerarşi İnşasına
Öz
Hayvan hakları konusu son yıllarda felsefe ve sosyal bilimler alanında gittikçe artan bir ilgiye mazhar olmaktadır. Bu bağlamda Peter Singer, günümüzde gün geçtikçe güçlenen Hayvan Hakları felsefesinin ve mücadelesinin önemli isimlerinden birisi olarak öne çıkmaktadır. Problemin felsefi zeminde güçlenmesi ve yaygınlık kazanmasında oldukça ciddi etkileri olmuştur. Faydacı ahlak geleneği içerisinden konuşan Singer, hayvanların tıpkı insanlar gibi hissedebilen varlıklar olduğunu, çıkarlarının farkında olduğunu, dolayısıyla insanlar ile eşit haklara sahip olması gerektiğini savunmaktadır. Ahlaki statü sahibi olmak için akıl sahibi olma, dil kullanma yetisine sahip olma, toplumsal sözleşme imzalama yetisine sahip olma gibi kriterleri keyfi olmakla niteleyen ve eleştiren Singer, çıkarların eşit önemsenmesi gerektiğini ancak bu eşitliğin mutlak eşitlik içermediğini, fayda ilkesi çerçevesinde uygulanması gerektiğini ifade etmektedir. Singer’ın bu yaklaşımı hem felsefi düzeyde hem de aktivizm anlamında güçlü bir etki yaratmış olsa da çeşitli açılardan da eleştirilmiştir. Bu çalışma da Singer’ın görüşlerinin bir eleştirisi kapsamındadır.
Anahtar Kelimeler
Peter Singer Faydacılık Hayvan Hakları Hayvan Özgürleşmesi Türcülük
Kaynakça
- Aktan, C. C. (2009). Ahlak ve ahlak felsefesine giriş. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi 1(1), 38-59.
- Alan, Sümer, B. (2019). Hayvan etiğine yönelik felsefi yaklaşımlar. Z. Karacagil & A. O. Tiro (Ed), Current debates on social sciences 2 içinde (ss. 19-27). İstanbul: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
- Arıkan, E. (2016). Hayvan hakları insan hukuku. Bursa: Ekin Yayınları.
- Aşar, H. (2018). Hayvan haklarına yönelik temel görüşler ve yanılgıları. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi (30), 239-251. doi. https://doi.org/10.20981/kaygi.411236
- Aydın, M. (2013). John stuart mill’in faydacı ahlakı. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XV(28), 1-25. doi: https://doi.org/10.17335/sakaifd.219829
- Aydın, M. (2017). Faydacılık. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19(36), 239-45. doi: https://doi.org/10.17335/sakaifd.346124
- Bentham, J. (2002). Deontology together with a table of the springs of action and the artical on utilitarianism. A. Goldworth (Ed.), Oxford: Clarendon Press.
- Bentham, J. (2017). Ahlak ve yasama ilkeleri. İstanbul: Litera Yayıncılık.
- Cengiz, E. ve Gökalp, N. (2022). Hayvanlar ve adalet: rawls ve nussbaum bağlamında bir inceleme. Beytülhikme An International Journal of Philosophy 12(3), 645-69. doi: https://doi.org/10.18491/beytulhikme.1950
- Cevizci, A. (2014). Etik: ahlak felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
- Çekem, K. (2023). Faydacılığın ve deontolojinin ötesinde: hayvan etiği için ihtimam-temelli bir çerçeve, Kaygı Felsefe Dergisi, 22(1), 460-497.
- Çelik, A. (2024). “Yeni bir toplumsal hareket olarak hayvan hakları (Yayımlanmamış doktora tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
- Degrazia, D. (2006). Hayvan hakları. Ankara: Dost Yayınları.
- Donaldson, S. ve W. Kymlicka. (2016). Zoopolis: hayvan haklarının siyasal kuramı. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- Dunayer, J. (2004). Speciesism. Derwood, Md: Ryce Publishing.
- Erdal Yekeler, F. (2023). Peter singer’ın veganlık gerekçelendirmesinin etik açıdan değerlendirilmesi ve eleştirisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Francione, G. L. (2009). Animal welfare and the moral value of nonhuman animals. Law, Culture and the Humanities 6(1), 1-13. doi: https://doi.org/10.1177/1743872109348989
- Fox, M. (1978). “Animal liberation”: A crituque. Ethics, Vol.88, 106-118.
- Franklin, J. H. (2005). Animal rights and moral philosophy. Colombia University Press.
- Gökçen, A. (2019). Hayvanlar sosyolojinin neresinde? Sosyoloji Divanı (14), 11-34.
- Koçak, H. ve Koyuncu, A. A. (2013). Modern ve postmodern insan doğa anlayışına eleştirel bir yaklaşım. Ulusal Çevre ve Ahlak Sempozyumu Bildiri Metinleri Kitabı, 677-688. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Basımevi.
- Koşum, A. (2018). İslam hukukunda hayvan hakları. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Koyuncu, A. A. (2023). Yerli sosyolojiye bir katkı denemesi: vasat sosyolojisi. İstanbul: Pınar Yayınları.
- Mill, J. S. (2017). Faydacılık. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Omay, M. (2020). Ahlaki statü kavramı ve teorileri. Temaşa Felsefe Dergisi (14), 201-217.
- Rawls, J. (2017). Bir adalet teorisi. Ankara: Phoenix Yayınları.
- Regan, T. (1983). The case for animal rights. Berkeley: University of California Press.
- Ryan, D. (2019). Hayvan kuramı: eleştirel bir giriş. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Singer, P. (2018). Hayvan özgürleşmesi. (2. Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Singer, P. (2021). Pratik etik. İstanbul: İthaki Yayınları.
- Singer, P. (2022). Neden vegan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Şakacı, B. K. (2012). Derin ekolojinin derinlikleri. O. İmga ve H. Olgun (Ed), Yeşil ve siyaset, siyasal ekoloji üzerine yazılar içinde (ss. 95-121). Ankara: Lotus Yayınları.
- Villanueva, G. (2018). Against animal liberation? peter singer and his critics. Sophia international journal of philosophy and traditions. 57(3/4), 5-19.
- Yaran, C. S. (2016). Ahlak ve etik. (2. Baskı). İstanbul: Rağbet.
Criticism Of Singer's Utilitarian Animal Rights Theory: From Criticism Of Species To The Constructıon Of Intra-Species Hierarchy
Öz
Abstract
The subject of animals rights has received increasing attention in the field of philosophy and social sciences in recent years. In this context, Peter Singer stands out as one of the important names of the Animal Rights philosophy and struggle, which is getting stronger today. He had serious effects in strengthening the problem on philosophical grounds and making it widespread. Speaking from the utilitarian tradition, Singer argues that animals are sentient beings, just like humans, are aware of their interests, and therefore should have equal rights with humans. Singer, who describes and criticizes criteria such as having reason, having the ability to use language, and having the ability to sign a social contract in order to have moral status, as arbitrary, states that interests should be given equal importance, but this equality does not include absolute equality and should be implemented within the framework of the principle of benefit. Although Singer's approach has had a strong impact both on a philosophical level and in terms of activism, it has also been criticized from various perspectives. This study is also within the scope of a criticism of Singer's views.
Anahtar Kelimeler
Singer Utilitarianism Animal Rights Animal Liberation Speciesism
Kaynakça
- Aktan, C. C. (2009). Ahlak ve ahlak felsefesine giriş. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi 1(1), 38-59.
- Alan, Sümer, B. (2019). Hayvan etiğine yönelik felsefi yaklaşımlar. Z. Karacagil & A. O. Tiro (Ed), Current debates on social sciences 2 içinde (ss. 19-27). İstanbul: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
- Arıkan, E. (2016). Hayvan hakları insan hukuku. Bursa: Ekin Yayınları.
- Aşar, H. (2018). Hayvan haklarına yönelik temel görüşler ve yanılgıları. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi (30), 239-251. doi. https://doi.org/10.20981/kaygi.411236
- Aydın, M. (2013). John stuart mill’in faydacı ahlakı. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XV(28), 1-25. doi: https://doi.org/10.17335/sakaifd.219829
- Aydın, M. (2017). Faydacılık. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19(36), 239-45. doi: https://doi.org/10.17335/sakaifd.346124
- Bentham, J. (2002). Deontology together with a table of the springs of action and the artical on utilitarianism. A. Goldworth (Ed.), Oxford: Clarendon Press.
- Bentham, J. (2017). Ahlak ve yasama ilkeleri. İstanbul: Litera Yayıncılık.
- Cengiz, E. ve Gökalp, N. (2022). Hayvanlar ve adalet: rawls ve nussbaum bağlamında bir inceleme. Beytülhikme An International Journal of Philosophy 12(3), 645-69. doi: https://doi.org/10.18491/beytulhikme.1950
- Cevizci, A. (2014). Etik: ahlak felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
- Çekem, K. (2023). Faydacılığın ve deontolojinin ötesinde: hayvan etiği için ihtimam-temelli bir çerçeve, Kaygı Felsefe Dergisi, 22(1), 460-497.
- Çelik, A. (2024). “Yeni bir toplumsal hareket olarak hayvan hakları (Yayımlanmamış doktora tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
- Degrazia, D. (2006). Hayvan hakları. Ankara: Dost Yayınları.
- Donaldson, S. ve W. Kymlicka. (2016). Zoopolis: hayvan haklarının siyasal kuramı. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- Dunayer, J. (2004). Speciesism. Derwood, Md: Ryce Publishing.
- Erdal Yekeler, F. (2023). Peter singer’ın veganlık gerekçelendirmesinin etik açıdan değerlendirilmesi ve eleştirisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Francione, G. L. (2009). Animal welfare and the moral value of nonhuman animals. Law, Culture and the Humanities 6(1), 1-13. doi: https://doi.org/10.1177/1743872109348989
- Fox, M. (1978). “Animal liberation”: A crituque. Ethics, Vol.88, 106-118.
- Franklin, J. H. (2005). Animal rights and moral philosophy. Colombia University Press.
- Gökçen, A. (2019). Hayvanlar sosyolojinin neresinde? Sosyoloji Divanı (14), 11-34.
- Koçak, H. ve Koyuncu, A. A. (2013). Modern ve postmodern insan doğa anlayışına eleştirel bir yaklaşım. Ulusal Çevre ve Ahlak Sempozyumu Bildiri Metinleri Kitabı, 677-688. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Basımevi.
- Koşum, A. (2018). İslam hukukunda hayvan hakları. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Koyuncu, A. A. (2023). Yerli sosyolojiye bir katkı denemesi: vasat sosyolojisi. İstanbul: Pınar Yayınları.
- Mill, J. S. (2017). Faydacılık. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Omay, M. (2020). Ahlaki statü kavramı ve teorileri. Temaşa Felsefe Dergisi (14), 201-217.
- Rawls, J. (2017). Bir adalet teorisi. Ankara: Phoenix Yayınları.
- Regan, T. (1983). The case for animal rights. Berkeley: University of California Press.
- Ryan, D. (2019). Hayvan kuramı: eleştirel bir giriş. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Singer, P. (2018). Hayvan özgürleşmesi. (2. Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Singer, P. (2021). Pratik etik. İstanbul: İthaki Yayınları.
- Singer, P. (2022). Neden vegan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Şakacı, B. K. (2012). Derin ekolojinin derinlikleri. O. İmga ve H. Olgun (Ed), Yeşil ve siyaset, siyasal ekoloji üzerine yazılar içinde (ss. 95-121). Ankara: Lotus Yayınları.
- Villanueva, G. (2018). Against animal liberation? peter singer and his critics. Sophia international journal of philosophy and traditions. 57(3/4), 5-19.
- Yaran, C. S. (2016). Ahlak ve etik. (2. Baskı). İstanbul: Rağbet.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hayvan Hakları, Siyasal Teori ve Siyaset Felsefesi |
| Bölüm | Sosyoloji |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 18 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Nisan 2025 |
| Kabul Tarihi | 7 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 27 Sayı: 2 |
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.