The Twelver Shiism, one of the two main branches of Islam, began to spread and gain acceptance in some Kurdish region with the Islamisation of Kurdish regions from first century of Islam. Among the Kurdish Emirates, one of the Emirates where Twelver Shiism was most widely accepted, was the Emirate of Ardalan, wich ruled over a large area for seven centuries. According the information provided by historical sources, it is possible to say that most of the great Ardalan emirs belonged to Twelver Shiism branche of Islam and adopted this belief. Although it is not possible to give precise information about the date of the Shiism of the Ardalan emirs, it is certain that the last Ardalan emir/governor, Amanollah Khan II, also known as Gholam Shah Khan, was a Shiite and died as a Shiite. The aim of this article is to analyse the beliefs of emirs of Ardalan emirate in general, and in particular the Shiism of their last emir, Amanollah Khan, and his belief in Shaykhism, an esoteric Shiite school of thought, that becamed widespread in Iran from 19th century. For this purpose, in our paper, after analysing the history oft he Ardalan Emirate in general, the different views on the beliefs/religion to which the rulers oft he emirate adhered will be examined and finally the Shiism/Shaykhism oft he last governor oft he emirate, Amanollah Khan II, will be examined, especially through sources that have not been the subject of research before.
İslam dininin iki ana mezhebinden biri olan İsnâaşeriyye-On İki İmamlı Şiilik mezhebi Kürtlerin Müslümanlaşmasıyla birlikte, yani hicri birinci yüzyıldan itibaren bazı Kürt bölgelerinde yayılmaya ve kabul görmeye başladı. Kürt emirlikleri arasında bu mezhebin en çok kabul gördüğü emirlik, yedi yüz sene boyunca geniş bir coğrafyada hüküm sürmüş olan Erdelan Emirliğidir. Tarihi kaynakların kaydettiği verilere dayanarak Erdelan emirlerinin birçoğunun bu mezhebe bağlı oldukları ve bu inancı benimsediklerini söylemek mümkün görünmektedir. Her ne kadar Erdelan emirlerinin Şiileşme tarihi hakkında kesin bir bilgi vermek mümkün olmasa da, son Erdelan emir/valisi olan Gulam Şah Han lakaplı Emanullah Han-i Sânî’nin Şii olduğu ve bir Şii olarak vefat ettiğine kesin gözüyle bakılabilir. Bu makalenin amacı Erdelan emirleri ve onların inançlarını genel olarak değerlendirdikten sonra özellikle son emir olan Emanullah Han’ın Şiiliği ve 19. yüzyıldan itibaren İran’da yaygınlaşan bâtıni bir Şii düşünce ekolü olan Şeyhiliğini incelemektir. Bu amaçla çalışmamızda Erdelan Emirliğinin tarihi genel olarak incelendikten sonra, emirlik yöneticilerinin bağlı oldukları inanç/mezhepler hakkında bilgi verilecek ve son olarak sözkonusu emirliğin son valisi Emanullah Han-i Sani’nin Şiiliği/Şeyhiliği özellikle daha önce araştırma konusu olmayan kaynaklar arcılığıyla incelenecektir.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Kürt Dili, Edebiyatı ve Kültürü |
Bölüm | Araştırma Makalesi |
Yazarlar | |
Erken Görünüm Tarihi | 15 Nisan 2025 |
Yayımlanma Tarihi | |
Gönderilme Tarihi | 3 Eylül 2024 |
Kabul Tarihi | 11 Aralık 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 13 Sayı: 1 |
Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.