Öz
In the 20th century, some studies on Kurdish orthography were conducted, but due to the fragmentation of Kurdish society and the lack of systematic and centralized studies, many issues remain unresolved. Today, although Kurmanc Kurds mostly accept the Celadet Bedirhan model as a source of reference, there is no complete consistency in this model and not all spelling problems have been resolved. Therefore, since the 1980s, some studies on Kurdish orthography have been carried out and new suggestions have been presented. However, not all problems have been solved. In this paper, we present our proposals for 15 Kurdish spelling rules based on the principles of functionality, convenience, consistency, rootedness and economy. Some of the spelling rules discussed in this article have not been discussed in previous studies, while others have caused contradictions and conflicts in these studies. In this study, we present our suggestions on the undiscussed issues on the one hand, and on the controversial and contradictory issues on the other hand, we make our choice and state the reasons for this choice within the framework of these principles.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alî Bedir-Xan, Q. (1932). Edebiyata welatî. Hawar. (1), 5.
- Alî Bedir-Xan, K. (1941). Tefsîra quranê. Hawar. (27), 1-3.
- Ali Bedir Han, C- Lescot, R (2004). Kürtçe gramer. Avesta.
- Aydogan, M. (2012). Rêbera rastnivîsînê. Weşanxaneya Rûpelê.
- Azîzan, H. (1934). Kurd û kurdistan bi çavê biyaniyan. Hawar. (24), 1-3.
- Cizîrî, M. (2010). Dîwan. S. Dilovan (Amad.). Nûbihar.
- Ergün, Z. (2021). Çend kêşeyên veguhestinê ji kurdîya soranî bo kurdîya kurmancî. Nûbihar Akademî. (15), 11-46.
- Farqînî, Z. (2022). Ferhenga Kurdî-Tirkî. Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê.
- Hawar (1932). Armanc, Awayê xebat û nivîsandina hawarê. Hawar. (1), 1-2.
- Hawar (1941). Têxistiyên vê hejmarê. Hawar. (28).
- Hirorî, S (1996). Kurê Zinarê Serbilind. Weşanên Nûdem.
- Hirorî, S (1998). Evîn û Şewat. Weşanên Nûdem.
- Komxebata Kurmancî (2019). Rêbera rastnivîsînê. Weqfa Mezopotamyayê.
- Metê, H. (2020). Kitêba salê. Avesta.
- Metê, H. (2022). Deftera sor. Avesta.
- Sebrî, O. (1933). Ji dûr ve. Hawar. (21), 4.
- Sebrî, O. (1933). Tarîxa kurd û kurdistanê 2. Hawar. (41), 6-7.
- TDK (1996). İmlâ kılavuzu. Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Ûsif, (N). (1941). Gulê. Hawar. (29). 8-9.
- Xanî, E. (2022). Mem û zîn. H. Zana (Amad.) (Çapa 6ê). Nûbihar.
- Zêrevan, A. (1997). Bingehên rastnivîsandina kurdiyê (kirmancî). Nefel.
- Zîlan, R. (1996). Çend pirsên rastnivîsînê. Kurmancî. (19), 211-212.
- Zîlan, R. (2006). Pêşgirên kurmancî. Kurmancî. (39), 453-454.
Öz
20. yüzyılda Kürtçe imla üzerine bazı çalışmalar yapılsa da Kürt toplumunun parçalılığı ve sistematik ve merkezi çalışmaların olmamasından dolayı birçok konu çözümsüz kalır. Bugün her ne kadar Kurmanc Kürtleri çoğunlukla Celadet Bedirhan modelini referans kaynağı olarak kabul etseler de bu modelde tam bir tutarlılık olmadığı gibi bütün imla sorunları da çözüme kavuşturulabilmiş değildir. Bundan dolayı 1980’li yılllardan bu yana Kürtçe imla üzerine bazı çalışmalar yapılmakta ve yeni öneriler sunulmaktadır. Bununla birlikte yine de bütün sorunlar çözülmüş değildir. Bu çalışmada işlevsellik, kolaylık, tutarlılık, kökencilik ve ekonomiklik gibi ilkelere dayanarak 15 Kürtçe yazım kuralı hakkında önerilerilerimizi sunuyoruz. Bu makalede tartışılan bazı yazım kuralları daha önceki çalışmalarda tartışılmamışken bazıları da bu çalışmalarda karşıtlık ve çelişkilere sebep olan kurallardan oluşmaktadır. Biz bu çalışmada adı geçen ilkelere dayanarak bir yandan tartışılmamış konular hakkında önerilerimizi sunarken diğer yandan tartışmalı ve çelişkili konularda seçimimizi yapıp bu ilkeler çerçevesinde bu seçimin nedenlerini belirtiyoruz.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alî Bedir-Xan, Q. (1932). Edebiyata welatî. Hawar. (1), 5.
- Alî Bedir-Xan, K. (1941). Tefsîra quranê. Hawar. (27), 1-3.
- Ali Bedir Han, C- Lescot, R (2004). Kürtçe gramer. Avesta.
- Aydogan, M. (2012). Rêbera rastnivîsînê. Weşanxaneya Rûpelê.
- Azîzan, H. (1934). Kurd û kurdistan bi çavê biyaniyan. Hawar. (24), 1-3.
- Cizîrî, M. (2010). Dîwan. S. Dilovan (Amad.). Nûbihar.
- Ergün, Z. (2021). Çend kêşeyên veguhestinê ji kurdîya soranî bo kurdîya kurmancî. Nûbihar Akademî. (15), 11-46.
- Farqînî, Z. (2022). Ferhenga Kurdî-Tirkî. Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê.
- Hawar (1932). Armanc, Awayê xebat û nivîsandina hawarê. Hawar. (1), 1-2.
- Hawar (1941). Têxistiyên vê hejmarê. Hawar. (28).
- Hirorî, S (1996). Kurê Zinarê Serbilind. Weşanên Nûdem.
- Hirorî, S (1998). Evîn û Şewat. Weşanên Nûdem.
- Komxebata Kurmancî (2019). Rêbera rastnivîsînê. Weqfa Mezopotamyayê.
- Metê, H. (2020). Kitêba salê. Avesta.
- Metê, H. (2022). Deftera sor. Avesta.
- Sebrî, O. (1933). Ji dûr ve. Hawar. (21), 4.
- Sebrî, O. (1933). Tarîxa kurd û kurdistanê 2. Hawar. (41), 6-7.
- TDK (1996). İmlâ kılavuzu. Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Ûsif, (N). (1941). Gulê. Hawar. (29). 8-9.
- Xanî, E. (2022). Mem û zîn. H. Zana (Amad.) (Çapa 6ê). Nûbihar.
- Zêrevan, A. (1997). Bingehên rastnivîsandina kurdiyê (kirmancî). Nefel.
- Zîlan, R. (1996). Çend pirsên rastnivîsînê. Kurmancî. (19), 211-212.
- Zîlan, R. (2006). Pêşgirên kurmancî. Kurmancî. (39), 453-454.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kürt Dili, Edebiyatı ve Kültürü |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 15 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | |
| Gönderilme Tarihi | 11 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 26 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 13 Sayı: 1 |
Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.