Öz
The source of the narrations transmitted by Imām Mālik to al-Kutub as-Sitta is an important issue in terms of history of hadith and literature of hadith. The narrations that narrated by Tirmidhī from Mālik in his Sunan also constitute a part of this subject. According to our findings, no independent study has been carried out on this issue until today. Within the scope of this article, Tirmidhī's Sunan was scanned from beginning to end in order to clarify the subject, his narrations from Mālik were determined one by one and the following conclusions were reached: Narrations of Mālik is one of the important sources of the Tirmidhī’s Sunan. Tirmidhī narrated 129 narrations from Mālik. Although this amount is quite small compared to the narrations of Bukhārī, Muslim, Abū Dāwūd and Nasāī, the other authors of the book except Ibn Mājah, who narrated 71 narrations from Malik, it can still be said that it corresponds to a significant amount. About %74 of these narratives was transferred from Maʿn b. Ῑsā and Ḳutaybah b. Saīd. The first preference of Tirmidhī from Mālik on the narration is Maʿn b. Ῑsā. Tirmidhī narratives from him constitute approximately %62 of the total narratives from Mālik. Tirmidhī narrated hadiths from Mālik through his students, students of his students and students of his students of his students, but Tirmidhī’s narrations from Mālik his direct students are about %35 of the total narratives from Mālik. Narrations of Tirmidhī from Mālik when searched in the Muwaṭṭa's narrations, it was observed that the remaining 5 of them were included in these narrations. Most of the narrations of Tirmidhī from Mālik are located in narration of al-Laysī. In this article, it is aimed to clearly reveal the effect of Malik's narrations on al-Kutub as-Sitta, which is an important subject in terms of hadith’s history and hadith’s literature, within the framework of Sunan at-Tirmidhī, with these and similar concrete data.
Kaynakça
- Hatîb el-Bağdâdî. Târîhu Bağdâd. Beyrût, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1417.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Takrîbü’t-Tehzîb. Suriye, Dârü’r-reşîd, 1986.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Tehzîbü’t-Tehzîb. Hindistan: Matbaatü dâireti’l-meârif, 1326.
- Kandemir, M. Yaşar, “Muvatta”. TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA). 31/416-418.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Abdullâh b. Mesleme el-Ka’nebî rivâyeti). Thk. Abdülmecîd Türkî, Beyrût: Dârü’l- garbi’l-İslâmî, 1999.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Abdullâh b. Vehb rivâyeti). Thk. Mikloş Muranyi, Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 2002.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Abdurrahmân b. Kâsım rivâyeti). Thk. Muhammed b. Alevî, Abu Dabi: el-Mecmeu’s- sekafî, 2004.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Ali b. Ziyâd el-Hadesânî rivâyeti). Thk. Muhammed el-Şâzelî en-Nüfeyr, Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1980.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Ebû Mus’âb ez-Zührî rivâyeti). Thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf ve Mahmûd Muhammed Halîl, Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1998.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî rivâyeti). Thk. Abdülvehhâb Abdüllatîf, Kâhire: Lecnetü ihyâi’t-türâs, 1994.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Süveyd b. Saîd el-Hadesânî rivâyeti). Thk. Abdülmecîd Türkî, Beyrût: Dârü’l-garbi’l- İslâmî, 1994.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî rivâyeti). Thk. Muhammed Fuâd Abdülbaki, Kâhire: Dârü’l- hadîs, 2005.
- Mizzî, Yûsuf b. Abdurrahmân. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1980.
- Sezgin, Fuad. Buhârî’nin Kaynakları. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi, 1956.
- Sifil, Ebubekir. Muvatta Nüshaları Muhteva Analizi. İstanbul: Rihle Kitap, 2017.
- Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Siyerü a’lâmi’n-nübelâ. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1985.
Öz
İmâm Mâlik tarafından nakledilen rivâyetlerin Kütüb-i Sitte’ye kaynaklığı hadis tarihi ve literatürü açısından önemli bir konudur. Kütüb-i Sitte müelliflerinden biri olan İmâm Tirmizî’nin, Sünen’inde Mâlik’ten naklettiği rivâyetler de bu konunun bir bölümünü oluşturmaktadır. Tespitlerimize göre bu konuda günümüze kadar herhangi bir müstakil çalışma yapılmamıştır. Bu makâle kapsamında, konunun açıklığa kavuşturulması için Tirmizî’nin Sünen’i baştan sona taranmış, onun Mâlik’ten rivâyetleri tek tek tespit edilmiş ve şu sonuçlara ulaşılmıştır: Mâlik’in rivâyetleri Tirmizî’nin Sünen’inin önemli kaynaklarından biridir. Tirmizî eserinde Mâlik’ten 129 rivâyet aktarmıştır. Bu miktar Mâlik’ten 71 rivâyet nakleden İbn Mâce hâriç diğer Kütüb-i Sitte müellifleri olan Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd ve Nesâî’nin Mâlik’ten rivâyetleri yanında oldukça az kalsa da yine de önemli bir miktara tekâbül ettiği söylenebilir. Bu rivâyetlerin yaklaşık % 74’ü, Ma’n b. Îsâ ve Kuteybe b. Saîd tarikiyle nakledilmiştir. Tirmizî’nin Mâlik’ten rivâyette ilk tercihi Mâlik’in talebesi Ma’n b. Îsâ’dır. Tirmizî’nin Ma’n’dan rivâyetleri Mâlik’ten naklettiği toplam rivâyetin yaklaşık %62’sini oluşturmaktadır. Tirmizî, Mâlik’ten hem talebeleri, hem talebelerinin talebeleri hem de talebelerinin talebelerinin talebeleri vasıtasıyla hadis nakletmekle birlikte doğrudan onun talebelerinden aldığı rivâyetler, Mâlik’ten aktardığı rivâyetlerin yaklaşık %35’ini oluşturmaktadır. Tirmizî’nin Mâlik’ten rivâyetleri Muvatta’ın Yahyâ b. Yahyâ Leysî, Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî, Ebû Mus’ab ez-Zührî, Abdullâh b. Mesleme el-Ka’nebî, Süveyd b. Saîd el-Hadesânî, Abdurrahmân b. Kâsım, Abdullâh b. Vehb ve Ali b. Ziyâd rivâyetlerinde araştırıldığında 5’i hariç kalanının bu nüshalarda mevcut olduğu görülmüştür. Tirmizî’nin Mâlik’ten rivâyetlerinin çoğu Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî rivâyetinde yer almaktadır. Bu makalede, hadis tarihi ve literatürü açısından önemli bir konu olan Mâlik'in rivâyetlerinin Kütüb-i Sitte'ye etkisinin -Sünen-i Tirmizî çerçevesinde- bu ve benzeri somut verilerle net olarak ortaya konulması amaçlanmaktadır.
Kaynakça
- Hatîb el-Bağdâdî. Târîhu Bağdâd. Beyrût, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1417.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Takrîbü’t-Tehzîb. Suriye, Dârü’r-reşîd, 1986.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Tehzîbü’t-Tehzîb. Hindistan: Matbaatü dâireti’l-meârif, 1326.
- Kandemir, M. Yaşar, “Muvatta”. TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA). 31/416-418.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Abdullâh b. Mesleme el-Ka’nebî rivâyeti). Thk. Abdülmecîd Türkî, Beyrût: Dârü’l- garbi’l-İslâmî, 1999.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Abdullâh b. Vehb rivâyeti). Thk. Mikloş Muranyi, Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 2002.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Abdurrahmân b. Kâsım rivâyeti). Thk. Muhammed b. Alevî, Abu Dabi: el-Mecmeu’s- sekafî, 2004.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Ali b. Ziyâd el-Hadesânî rivâyeti). Thk. Muhammed el-Şâzelî en-Nüfeyr, Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1980.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Ebû Mus’âb ez-Zührî rivâyeti). Thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf ve Mahmûd Muhammed Halîl, Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1998.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî rivâyeti). Thk. Abdülvehhâb Abdüllatîf, Kâhire: Lecnetü ihyâi’t-türâs, 1994.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Süveyd b. Saîd el-Hadesânî rivâyeti). Thk. Abdülmecîd Türkî, Beyrût: Dârü’l-garbi’l- İslâmî, 1994.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî rivâyeti). Thk. Muhammed Fuâd Abdülbaki, Kâhire: Dârü’l- hadîs, 2005.
- Mizzî, Yûsuf b. Abdurrahmân. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1980.
- Sezgin, Fuad. Buhârî’nin Kaynakları. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi, 1956.
- Sifil, Ebubekir. Muvatta Nüshaları Muhteva Analizi. İstanbul: Rihle Kitap, 2017.
- Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Siyerü a’lâmi’n-nübelâ. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1985.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hadis |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 15 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 7 Şubat 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 9 Sayı: 1 |
Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.