Keles Yörükleri Kadın Kıyafetlerinde Kimlik Ve Teknik Özellikler: Saha Çalışmasına Dayalı Bir İnceleme
Öz
Geleneksel Anadolu Türk kıyafetleri, köklü tarihî ve toplumsal birikimi ile geçmişle günümüz arasında kültürel bir köprü kuran önemli varlıklarımızdandır. Orta Asya’dan Anadolu’ya uzanan süreçte özellikle konar-göçer Oğuz boylarına ait Türkmen ve Yörük giysileri, ortak kültürel unsurlar barındırmakla birlikte bölgesel olarak farklı biçim ve özellikler göstermektedir. Bu giysiler, yalnızca estetik değer taşımakla kalmayıp; renk, desen ve formlarıyla atalarımızın giyim kuşam anlayışını, bireyin toplumsal statüsünü, yaşını, medeni halini ve ekonomik yaşam biçimini ortaya koyan benzersiz kültürel miras öğeleri olarak öne çıkmaktadır.
Toplumların yaşadığı coğrafi konum, tarihsel geçmiş ve sosyoekonomik şartlar giyim ihtiyaçlarını şekillendirmektedir. Bu araştırmada, Bursa’nın ilinin Keles ilçesi ve bağlı dağ köylerinde yaşayan Yörük kadınlarının yüzlerce yıl değişmeden devam etmiş giysilerinin kültürel kökenini ve teknik özelliklerini incelenmektedir. Geleneksel kadın giysileri, canlı renkleri ve el işçiliğiyle dikkatimizi çekmiş, analiz edilerek kayıt altına alınmaya değer görülmüştür. Çalışmayla kültürel değerlerin korunmasına katkı sağlarken, moda tasarımı alanında yenilikçi tasarımlara ilham kaynağı olması hedeflenmiştir.
Araştırma kapsamında, Keles ilçesi yetkilileri ziyaret edilmiş, Belediye başkanı ve Halk Eğitim Merkezi yetkililerinin yönlendirmesiyle çevre köyler ziyaret edilmiştir. Yörede bulunan Belenören, Kıranışıklar, Sorgun, Kocakovacık köyleri ve Halk Eğitim Merkezi olmak üzere beş farklı bölgede araştırma yapılmıştır. Toplam 13 adet giysi ve giyim eşyası incelenmiş; sahiplerinden elde edilen bilgiler doğrultusunda belgelenmiş ve fotoğraflanmıştır. Her bir parçanın türü ve kullanılan malzemeleri, işlevsel kullanım biçimlerine göre belirlenmiş; dikiş teknikleri analiz edilmiş, tasarımların teknik çizimleri hazırlanmış ve tüm bulgular sistematik biçimde kayıt altına alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Keles Yörükleri Geleneksel Giyim Konar Göçer Giyimi Geleneksel Anadolu Giyimi.
Kaynakça
- Altuntaş, Y., Şahin, Y., & Kahveci, M. (1993). Bursa ili halk oyunları kıyafetleri teknik çizimleri (Yay. No. 177). Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Bursa Olgunlaşma Enstitüsü. (2015). Keles Yöresi Geleneksel Kadın Giysileri. https://bursaolgunlasma.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/16/15/966823/dosyalar/2015_12/07093702_kelesyreskadingysler.pdf Durul, Y. (1965). Anadolu’da Türk Damgaları ve Giysi Motifleri. Etnografya Dergisi.
- Ertürk, N. (2018), Türklerde Giyim Kuşam, İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
- Kaplanoğlu, R. (2000). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu. Avrasya Etnografya Yayınları.
- Karakaya, P. (2017). Bursa ili Keles ilçesi geleneksel kadın giyim kuşam özellikleri (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü). Ankara.
- Keles Belediyesi. (t.y.). Tarih. https://www.keles.bel.tr/tarih/
- Ögel, B. (1978). Türk kültür tarihine giriş. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Özbağı, T. (1997). Bursa Keles yöresi Türkmen kadın giysileri. Sanatsal Mozaik Dergisi,
- Roux, J. P. (2013). Türklerin tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Sümer, F. (1999). Oğuzlar (Türkmenler): Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları. Türk Tarih Kurumu.
- Yalgın, A. R. (1943). Anadolu’da Türk Damgaları. Bursa.
- https://www.google.com.tr/search?sca_esv=f80c30592a28dc32&q=geleneksel+bursa
- https://www.google.com.tr/search?q=Bursa+Keles++d%C3%BC%C4%9F%C3%BCn+adetleri
- https://timeoutbursa.blogspot.com/2012/04/bursada-oguz-boylarinin-izleri-ve.html
- https://www.bursa.com.tr/tr/icerik/keles-halk-kiyafetleri-300/
Identity and Technical Features in Yörük Women’s Attire of the Keles Region: A Fieldwork - Based Analysis
Öz
Traditional Anatolian Turkish garments constitute significant cultural assets that bridge past and present through their profound historical and social heritage. The clothing of Turkmen and Yörük communities, particularly those of the nomadic Oghuz tribes migrating from Central Asia to Anatolia, exhibits shared cultural elements while demonstrating regional variations in form and characteristics. These garments serve not merely aesthetic purposes but also embody ancestral sartorial knowledge, communicating social status, age, societal roles, marital status, and economic conditions through their colors, patterns, and silhouettes.
The sartorial traditions of a community are intrinsically linked to its geographical setting, historical trajectory, and socioeconomic structures. This study investigates the cultural roots and technical attributes of traditional garments worn by Yörük women in Bursa’s Keles district and its mountainous villages, where these sartorial practices have remained virtually unchanged for centuries.
Characterized by vivid chromatic expressions and exquisite handcraftsmanship, these women’s garments warrant systematic documentation and analysis. Beyond preserving intangible cultural heritage, this research seeks to provide a foundation for innovative applications in contemporary fashion design.
As part of the research, officials in the Keles district were interviewed, and surrounding villages were visited under the guidance of the Mayor and representatives from the Public Education Center. The study was conducted across five different locations, including the villages of Belenören, Kıranışıklar, Sorgun, and Kocakovacık, as well as the Public Education Center itself.
A total of 13 traditional garments were examined and documented. Photographs were taken with the consent of the owners, accompanied by detailed descriptions. Each garment was categorized according to its function, and further analysis was conducted on the materials used, stitching techniques, and structural design. Technical sketches of the garments were produced, and all findings were systematically recorded.
Anahtar Kelimeler
Keles Yoruks Traditional Clothing Nomads Attire Traditional Anatolian Attire
Kaynakça
- Altuntaş, Y., Şahin, Y., & Kahveci, M. (1993). Bursa ili halk oyunları kıyafetleri teknik çizimleri (Yay. No. 177). Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Bursa Olgunlaşma Enstitüsü. (2015). Keles Yöresi Geleneksel Kadın Giysileri. https://bursaolgunlasma.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/16/15/966823/dosyalar/2015_12/07093702_kelesyreskadingysler.pdf Durul, Y. (1965). Anadolu’da Türk Damgaları ve Giysi Motifleri. Etnografya Dergisi.
- Ertürk, N. (2018), Türklerde Giyim Kuşam, İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
- Kaplanoğlu, R. (2000). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu. Avrasya Etnografya Yayınları.
- Karakaya, P. (2017). Bursa ili Keles ilçesi geleneksel kadın giyim kuşam özellikleri (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü). Ankara.
- Keles Belediyesi. (t.y.). Tarih. https://www.keles.bel.tr/tarih/
- Ögel, B. (1978). Türk kültür tarihine giriş. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Özbağı, T. (1997). Bursa Keles yöresi Türkmen kadın giysileri. Sanatsal Mozaik Dergisi,
- Roux, J. P. (2013). Türklerin tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Sümer, F. (1999). Oğuzlar (Türkmenler): Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları. Türk Tarih Kurumu.
- Yalgın, A. R. (1943). Anadolu’da Türk Damgaları. Bursa.
- https://www.google.com.tr/search?sca_esv=f80c30592a28dc32&q=geleneksel+bursa
- https://www.google.com.tr/search?q=Bursa+Keles++d%C3%BC%C4%9F%C3%BCn+adetleri
- https://timeoutbursa.blogspot.com/2012/04/bursada-oguz-boylarinin-izleri-ve.html
- https://www.bursa.com.tr/tr/icerik/keles-halk-kiyafetleri-300/
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Geleneksel Türk Sanatları (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Kabul Tarihi | 10 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: ARIŞ 26. SAYI |
