Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

The Paris Station on the Cross-Cultural Representation Journey: An Analysis of Ahmet Mithat’s Novel Mesâil-i Muğlâka

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 91 - 119, 30.06.2025
https://doi.org/10.71313/asa.1680249

Öz

Ahmet Mithat, one of the leading novelists of Turkish literature during the Tanzimat period, aims to present his advice to readers in a style that is sometimes entertaining, like a storyteller, and sometimes didactic, like a preacher, particularly in his novels and short stories. Some of the subjects of his literary works take place far from the Ottoman territories of the 19th century. For example, the main setting of his novel Mesâil-i Muğlâka, completed in 1898, is Paris. Ahmet Mithat, who made Paris the main setting of many of his novels, placed his main character, Abdullah Nahifi, in the center of this city in Mesâil-i Muğlâka. In this way, he reflects the lifestyle of an Ottoman citizen living in Paris and the attitudes of Parisians towards him in a shared panorama. In Ahmet Mithat’s novel, there are certain influences in both the construction of his characters and his choice of setting. For this purpose, this study will identify the local and Western sources of inspiration for Ahmet Mithat’s novel Mesâil-i Muğlâka and conduct a comprehensive analysis of the novel in question.

Kaynakça

  • Ahmet M. E. (2015). Avrupa’da bir cevelan, haz. N. Arzu Pala, Dergâh Yayınları.
  • Ahmet M. E. (2018). Edebiyat yazıları 2, haz. H. Harika Durgun ve Fazıl Gökçek, Dergâh Yayınları.
  • Ahmet M. E. (2003). Eski mektuplar-Altın âşıkları-Mesâil-i muğlâka-Jön Türk, haz. Ali Şükrü Çoruk, M. Fatih Andı, Kazım Yetiş, Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Akyüz, K. (2017). Modern Türk edebiyatının ana çizgileri 1860-1923, İnkılap Kitabevi.
  • Alver, A. (2013). “Ahmet Mithat’ın mesâil-i muğlâka romanındaki gayrimüslim karakterlerin analizi”, Turkish Studies, 8(1), s. 721-733.
  • Cook-Gailloud, K. (2010), “Les trois romans experiméntaux d’Émile Zola: Lourdes, Roma et Paris”, Nineteenth-Century French Studies, 39(1), s. 131-153.
  • Çakmak, N. (2019). “Natüralizmin ilkeleri doğrultusunda Müşâhedât romanı üzerine bir değerlendirme”, Söylem, 4(2), s. 298-306.
  • Dayanç, M. (2014). “Bir yenileşme dönemi aydını olarak Ahmet Mithat Efendi”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. 47, s.81-96.
  • Enginün, İ. (2022) Edebiyatımızda dört ebedî doruk, Dergâh Yayınları.
  • Esen, N. (2014). “Ahmet Mithat’ın okuyucusu”, İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. 47, s. 97-104.
  • Esen, N. (2017). “Bir Osmanlının Batı romanına bakışı: Ahmet Mithat’ın ahbar-ı âsara tamim-i enzar’ı”, Modern Türk edebiyatı üzerine okumalar, İletişim Yayınları.
  • Evin, A. (2004). Türk romanının kökenleri ve gelişimi, Agora Kitaplığı.
  • Findley, C. V. (1999). Ahmet Mithat Efendi Avrupa’da, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
  • Gökçek, F. (2022). Çalışmaya vakfedilen bir hayat Ahmet Mithat Efendi- Cumhuriyetin 100. yılına armağan, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları.
  • Gökçek, F. (2012). “Tanzimat dönemi roman ve hikâyelerinde kadın-erkek ilişkileri”, Küllerinden doğan anka: Ahmet Mithat Efendi üzerine yazılar, Dergâh Yayınları.
  • Kerman, Z. (2006). “Ahmet Midhat Efendi”, Tanzimat edebiyatı, haz. İsmail Parlatır, Akçağ Yayınları.
  • Kütükçü, T. (2018). Hayatın dinamiklerinden yazınsal metne Tanzimat romanı, Ötüken Yayınları.
  • Nemutlu, Ö. (2018). Ahmet Mithat Efendi’nin kütüphanesi, Dergâh Yayınları.
  • Okay, M. O. (1989). “Ahmet Mithat Efendi”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 2, s. 100-103.
  • Okay, M. O. (2017). Batı medeniyeti karşısında Ahmet Mithat Efendi, Dergâh Yayınları.
  • Parla, J. (2018). Babalar ve oğullar, İletişim Yayınları.
  • Parla, J. (2006). “Rakım Efendi’den Nurullah Bey’e, cemaatçi Osmanlılıktan cemiyetçi Türk milliyetçiliğine Ahmet Mithat Efendi romancılığı, Merhaba ey muharrir, Ahmet Mithat Efendi üzerine eleştirel yazılar, haz. Nükhet Esen ve Erol Köroğlu, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • Parla, J. (2018). Türk romanında yazar ve başkalaşım, İletişim Yayınları.
  • Tanpınar, A. H. (2016). On dokuzuncu asır Türk edebiyatı, Dergâh Yayınları.
  • Tapan, A. (2021). “Kendi modernizmini icat eden yazar: Ahmet Mithat Efendi’yi Osmanlı modernleşmesi bağlamında roman mukaddimeleri üzerinden okumak”, Zemin, S. 2, s. 136-160.
  • Turinay, N. (2017). “Döneminin büyük romanı: Müşâhedât”, Ahmet Midhat Efendi Armağanı, haz. Mustafa Miyasoğlu, Beykoz Belediyesi Kültür Yayınları.
  • Us, H. T. (1955). Bir jübileninin intiba’ları-Ahmed Midhad’ı anıyoruz!, Vakit.
  • Zola, É. (2024). Paris, Dorlion Yayınları.

Kültürlerarası Etkileşimin Paris Durağı: Ahmet Mithat’ın Mesâil-i Muğlâka Romanı Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 91 - 119, 30.06.2025
https://doi.org/10.71313/asa.1680249

Öz

Tanzimat devri Türk edebiyatının önde gelen sanatçılarından Ahmet Mithat Efendi, sanat yolculuğunda özellikle roman ve hikâye türünde kaleme aldığı eserleri ile kimi zaman eğlenceli bir meddah kimi zaman da nasihatçi bir vaiz edasıyla öğütlerini okura sunmayı amaçlar. Yazdığı edebî eserlerden bazılarının olay örgüsü, 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin hüküm sürdüğü toprakların oldukça uzağında geçer. Örneğin 1898 yılında tamamladığı Mesâil-i Muğlâka adlı romanının ana mekânı Paris’tir. Paris’i birçok romanına ana mekân yapan Ahmet Mithat, Mesâil-i Muğlâka’yı da yazarak Abdullah Nahifi adını verdiğini ana öznesini bu şehrin merkezine yerleştirir. Böylelikle Paris’te yaşayan ve öğrenim gören bir Osmanlı vatandaşının yaşayış tarzı ile Parislilerin ona karşı tavırlarını etkileşim hâlinde ortak bir panoramada yansıtır. Ahmet Mithat’ın, söz konusu romanını tasarlarken gerek kahramanların kurgulanışında gerekse mekân seçiminde birden fazla kaynaktan etkilendiği açıktır. Bu bağlamda bu çalışmada, öncelikle Ahmet Mithat Efendi’nin Mesâil-i Muğlâka adlı romanının esin kaynakları tespit edilecek, ardından ele alınan romana yönelik geniş çaplı analizler yapılacaktır.

Teşekkür

Makale yazım sürecinde desteğini esirgemeyen kıymetli hocam Prof.Dr. Mehmet Güneş 'e teşekkür ederim

Kaynakça

  • Ahmet M. E. (2015). Avrupa’da bir cevelan, haz. N. Arzu Pala, Dergâh Yayınları.
  • Ahmet M. E. (2018). Edebiyat yazıları 2, haz. H. Harika Durgun ve Fazıl Gökçek, Dergâh Yayınları.
  • Ahmet M. E. (2003). Eski mektuplar-Altın âşıkları-Mesâil-i muğlâka-Jön Türk, haz. Ali Şükrü Çoruk, M. Fatih Andı, Kazım Yetiş, Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Akyüz, K. (2017). Modern Türk edebiyatının ana çizgileri 1860-1923, İnkılap Kitabevi.
  • Alver, A. (2013). “Ahmet Mithat’ın mesâil-i muğlâka romanındaki gayrimüslim karakterlerin analizi”, Turkish Studies, 8(1), s. 721-733.
  • Cook-Gailloud, K. (2010), “Les trois romans experiméntaux d’Émile Zola: Lourdes, Roma et Paris”, Nineteenth-Century French Studies, 39(1), s. 131-153.
  • Çakmak, N. (2019). “Natüralizmin ilkeleri doğrultusunda Müşâhedât romanı üzerine bir değerlendirme”, Söylem, 4(2), s. 298-306.
  • Dayanç, M. (2014). “Bir yenileşme dönemi aydını olarak Ahmet Mithat Efendi”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. 47, s.81-96.
  • Enginün, İ. (2022) Edebiyatımızda dört ebedî doruk, Dergâh Yayınları.
  • Esen, N. (2014). “Ahmet Mithat’ın okuyucusu”, İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. 47, s. 97-104.
  • Esen, N. (2017). “Bir Osmanlının Batı romanına bakışı: Ahmet Mithat’ın ahbar-ı âsara tamim-i enzar’ı”, Modern Türk edebiyatı üzerine okumalar, İletişim Yayınları.
  • Evin, A. (2004). Türk romanının kökenleri ve gelişimi, Agora Kitaplığı.
  • Findley, C. V. (1999). Ahmet Mithat Efendi Avrupa’da, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
  • Gökçek, F. (2022). Çalışmaya vakfedilen bir hayat Ahmet Mithat Efendi- Cumhuriyetin 100. yılına armağan, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları.
  • Gökçek, F. (2012). “Tanzimat dönemi roman ve hikâyelerinde kadın-erkek ilişkileri”, Küllerinden doğan anka: Ahmet Mithat Efendi üzerine yazılar, Dergâh Yayınları.
  • Kerman, Z. (2006). “Ahmet Midhat Efendi”, Tanzimat edebiyatı, haz. İsmail Parlatır, Akçağ Yayınları.
  • Kütükçü, T. (2018). Hayatın dinamiklerinden yazınsal metne Tanzimat romanı, Ötüken Yayınları.
  • Nemutlu, Ö. (2018). Ahmet Mithat Efendi’nin kütüphanesi, Dergâh Yayınları.
  • Okay, M. O. (1989). “Ahmet Mithat Efendi”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 2, s. 100-103.
  • Okay, M. O. (2017). Batı medeniyeti karşısında Ahmet Mithat Efendi, Dergâh Yayınları.
  • Parla, J. (2018). Babalar ve oğullar, İletişim Yayınları.
  • Parla, J. (2006). “Rakım Efendi’den Nurullah Bey’e, cemaatçi Osmanlılıktan cemiyetçi Türk milliyetçiliğine Ahmet Mithat Efendi romancılığı, Merhaba ey muharrir, Ahmet Mithat Efendi üzerine eleştirel yazılar, haz. Nükhet Esen ve Erol Köroğlu, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • Parla, J. (2018). Türk romanında yazar ve başkalaşım, İletişim Yayınları.
  • Tanpınar, A. H. (2016). On dokuzuncu asır Türk edebiyatı, Dergâh Yayınları.
  • Tapan, A. (2021). “Kendi modernizmini icat eden yazar: Ahmet Mithat Efendi’yi Osmanlı modernleşmesi bağlamında roman mukaddimeleri üzerinden okumak”, Zemin, S. 2, s. 136-160.
  • Turinay, N. (2017). “Döneminin büyük romanı: Müşâhedât”, Ahmet Midhat Efendi Armağanı, haz. Mustafa Miyasoğlu, Beykoz Belediyesi Kültür Yayınları.
  • Us, H. T. (1955). Bir jübileninin intiba’ları-Ahmed Midhad’ı anıyoruz!, Vakit.
  • Zola, É. (2024). Paris, Dorlion Yayınları.
Toplam 28 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Türkiye Sahası Yeni Türk Edebiyatı
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Cemile Görhan 0000-0001-9371-5459

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 21 Nisan 2025
Kabul Tarihi 10 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 3 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Görhan, C. (2025). Kültürlerarası Etkileşimin Paris Durağı: Ahmet Mithat’ın Mesâil-i Muğlâka Romanı Üzerine Bir İnceleme. ASA Dergisi, 3(1), 91-119. https://doi.org/10.71313/asa.1680249

                                                                                                                                      30413

                                                                                              ASA DERGİSİ Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası lisansı ile lisanslanmıştır.