Öz
1970’li yıllardan itibaren küresel iktisadi sistemde yaşanan Petrol Krizi ve stagflasyon sorunu süreç içerisinde, Keynesyen ekonomi politikalarının sonunu getirmiştir. Chicago Okulu’ndan Milton Friedman’ın önderliğinde ortaya atılan neoliberalizm bu dönemde ortaya çıkmış ve ekonomik krize bir cevap oluşturmaya çalışmıştır. Washington Mutabakatı ile somutlaşan neoliberal küresel kapitalizm ABD’de Ronald Reagan, İngiltere’de ise Margaret Thatcher önderliğinde bütün dünyaya ihraç edilmeye çalışılmıştır. Türkiye’ye yansıması ise 24 Ocak Kararnamesi ile olmuştur. Bu dönemden itibaren neoliberal küresel kapitalizme eklemlenen Türkiye, 12 Eylül Askeri Darbesi, Turgut Özal İktidarı, 1994 Krizi, 2000 Krizi, 2001 Krizi ve son olarak da 2008 Krizi’ni yaşamıştır. Bu çalışmada ise söz konusu olaylar incelenmeye çalışılacak ve “2008 Küresel Krizi Türkiye’yi nasıl etkilemiştir?” sorusuna cevap aranmaya çalışılacaktır. Çalışmada söz konusu süreç ekonomi politika üzerinden tarihsel olarak analiz edilemeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
2008 Küresel Krizi Türkiye Ekonomisi 2001 Krizi 2000 Krizi 1994 Krizi Neoliberalizm
Kaynakça
- Akbay, O. S. (2011). Küresel finansal krizin kökenleri üzerine bir değerlendirme. Sosyal Bilimler Metinleri, 2011(2), 1-13.
- Akçay, Ü. (2019). Türkiye’de neoliberal popülizm, otoriterleşme ve kriz. Toplum ve Bilim, 147, 46-70.
- Akın, F. (2020). Kapitalizmin ekonomik krizleri. Akademik Hassasiyetler, 7(13), 219-240.
- Alpay, Y., & Alkin, E. (2020). Olaylarla Türkiye ekonomisi: yirminci yüzyıl türkiye ekonomi tarihi. Hümanist Kitap.
- Altıok, M. (2007). Neoliberal yapısal uyum sürecinde son evre: AK Parti hükümeti. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 1(1), 57-72.
- Altunöz, U. (2013). Finansal krizler, erken uyarı sistemleri ve 2008 krizi için TR-ABD örneği. Beta.
- Arı, A., & Cergibozan, R. (2014). The recent history of financial crises in Turkey. JETAS, 2(1), 31-46.
- Balaam, D. N.; Dillman, B. (2018). Uluslararası ekonomi politiğe giriş. Ankara: Adres Yayınları.
- Beriş, H. E. (2008). Türkiye’de 1980 sonrası devlet sermaye ilişkileri ve “parçalı burjuvazi” nin oluşumu. Ekonomik yaklaşım 19 (69), 33-45.
- Bernanke, B. S. (2022). 21. yüzyılda para politikaları. Scala Yayıncılık.
- Boratav, K. (2005). Türkiye iktisat tarihi: 1908-2002 (9. baskı). İmge.
- Brenner, R., & Probsting, M. (2023). Marksist kriz teorisi ve kredi krizi. Yordam Kitap.
- Chang, H. J. (2014). Ekonomi rehberi: ekonomi hakkında size söylenenler ve söylenmeyenler. Mihriban Doğan (çev.), 1. Say Yayınları. Çelik, Ş. Ç., & Çelebi, A. K. (2021). 2008 küresel finansal krizine yönelik uygulanan maliye politikaları: seçili ülke örnekleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(4), 1617-1646. https://doi.org/10.21547/jss.900964
- Dumenil, G., & Levy, D. (2011). The crisis of neoliberalism. Harvard University Press.
- Ekren, N., & Asal, U. Y. (2020). Kriz ve sonrası dönemlerde ekonomilerin/piyasaların işlerliği ile hükümet destekleri/devlet yardımları uygulamaları ilişkisi: ekonomi politiğin yeni normali. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(Temmuz 2020 (Özel Ek)), 370-393.
- Engin, C., & Göllüce, E. (2016). 2008 küresel finans krizi ve Türkiye üzerine yansımaları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 27-40.
- Erol, M. E. (2019). State and labour under Ak Party rule in Turkey: an appraisal. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 21(6), 663-677.
- Foster, J. B. (2011). Tekelci finans sermayesi. Tanıttıran, H.(der.) (çev. Barış Baysal-Onur Gayretli-Selim Sezer). Kalkedon Yayınları.
- Gerbaudo, P. (2022). Büyük geri tepme popülizm ve pandemi sonrası politika. Ayrıntı Yayınları.
- Göze Kaya, D., & Durgun Kaygısız, A. (2015). 2008 küresel krizi ve sonrasında Türkiye’de uygulanan maliye politikaları genel bir bakış. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 11(26), 171-194. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2015.11.26.917
- Harvey, D. (2021). Neoliberalizm kısa tarihi. Sel Yayıncılık.
- Hepaktan, C. E., & Çınar, S. (2011). Mali krizler ve son mali krizin (2008) reel sektöre etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (30), 155-168.
- Işık, N., & Duman, E. (2012). 1929 ekonomik buhranı ve 2008 küresel krizi’nin Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 73-101.
- İmamoğlu, Ö., & Demircan, G. (2019) 2008 krizinin Türkiye’ye etkileri. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler-4, 135.
- Kazgan, G. (2012). 2008 küresel krizi: nedenleri, etik ilkeleri ve iktisat eğitimi (No. 2012/98). Discussion Paper.
- Kepenek, Y., & Yentürk, N. (2001). Türkiye ekonomisi (Turkish economy). Remzi Kitabevi.
- Kesebir, M. (2018). 2008 küresel finansal kriz ve bu krizin Türkiye’deki ekonomik göstergelere etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 531-538.
- Kurmuş, O. (2010). Türkiye’de neoliberalizm. Mülkiye Dergisi, 34(268), 9-41.
- Lapavitsas, C. (2009). Finansallaşma ve kapitalizmin krizi. Çev. Tuncel Öncel. Yordam Kitap.
- Öner, S. (2018). 2008 küresel krizi sonrası dönem Türkiye Cumhuriyeti merkez bankası para politikası uygulamaları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 409-416. Pamuk, Ş. (2021). Türkiye'nin 200 yıllık iktisadi tarihi: büyüme, kurumlar ve bölüşüm. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Rodrik, D. (1990). Premature liberalization, incomplete stabilization: the Ozal decade in Turkey. National Bureau Of Economic Research Working Paper, 3300, 1-45.
- Roubini, N; Mihm, S. (2017). Kriz ekonomisi dünya ekonomisinin çöküşü ve geleceği. Pegasus Yayıncılık.
- Savran, S. (2013). Üçüncü büyük depresyon: Kapitalizmin alacakaranlığı. Yordam Kitap.
- Serel, A., & Bayır, M. (2013). 2008 finansal krizinde para politikası uygulamaları: Türkiye örneği. Journal of Management and Economics Research, 11(19), 59-80.
- Shiller, R. J. (2023). İrrasyonel coşku. Nova Kitap.
- Sönmez, M. (2010). Teğetin yıkımı. Yordam Kitap.
- Taştemel, G. (2000). 2000-2001-2008 krizleri ile pandemi sürecindeki ekonomik verilerin karşılaştırılması. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 17(2), 27-45.
- Turan, Z. (2011). Dünyadaki ve Türkiye’deki krizlerin ortaya çıkış nedenleri ve ekonomik kalkınmaya etkisi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 56-80. Uğur, M. (2008). Turkish economic policy under akp government: an assessment. Biblioteca della Libertà, 43(191), 1-15.
- Uzgel, İ., & Duru, B. (2009). Ak Parti kitabı: bir dönüşümün bilançosu. Phoenix Yayınevi.
- Vieira, F. V. (2011). The new international financial crisis: causes, consequences and perspectives. Brazilian Journal of Political Economy, 31, 217-237.
- Williamson, J. (2004). The strange history of the washington consensus. Journal of Post Keynesian Economics, 27(2), 195-206.
- Yeldan, A. E. (2009). Kapitalizmin yeniden finansallaşması ve 2007/2008 krizi: Türkiye krizin neresinde?. Çalışma ve Toplum, 1(20), 11-28.
- Yurdakul, F. (2014). Factors that trigger financial crises: the case of Turkey. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 109, 896-901.
- Yücel, M. (2010). Türkiye IMF ilişkilerinde yeni dönem: Yola IMF’siz devam etmek ve mali kurala sıkı sıkıya sarılmak (mümkün mü?). Vergi Raporu, 130, 19-51.
Öz
Since the 1970s, the Oil Crisis and stagflation problem in the global economic system have brought the end of Keynesian economic policies in the process. Neoliberalism, led by Milton Friedman of the Chicago School, emerged during this period and tried to create a response to the economic crisis. Neoliberal global capitalism, embodied by the Washington Consensus, was tried to be exported to the whole world under the leadership of Ronald Reagan in the USA and Margaret Thatcher in the UK. Its reflection on Turkey was with the January 24 Decree. Turkey, which has been integrated into neoliberal global capitalism since this period, has experienced the September 12 Military Coup, the Turgut Özal Government, the 1994 Crisis, the 2000 Crisis, the 2001 Crisis and finally the 2008 Crisis. In this study, these events will be tried to be examined and the question "How did the 2008 Global Crisis affect Turkey?" will be tried to be answered. In this study, the process in question will be analyzed historically through economic policy.
Anahtar Kelimeler
2008 Global Crisis Turkish Economy 2001 Crisis 2000 Crisis 1994 Crisis Neoliberalism
Kaynakça
- Akbay, O. S. (2011). Küresel finansal krizin kökenleri üzerine bir değerlendirme. Sosyal Bilimler Metinleri, 2011(2), 1-13.
- Akçay, Ü. (2019). Türkiye’de neoliberal popülizm, otoriterleşme ve kriz. Toplum ve Bilim, 147, 46-70.
- Akın, F. (2020). Kapitalizmin ekonomik krizleri. Akademik Hassasiyetler, 7(13), 219-240.
- Alpay, Y., & Alkin, E. (2020). Olaylarla Türkiye ekonomisi: yirminci yüzyıl türkiye ekonomi tarihi. Hümanist Kitap.
- Altıok, M. (2007). Neoliberal yapısal uyum sürecinde son evre: AK Parti hükümeti. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 1(1), 57-72.
- Altunöz, U. (2013). Finansal krizler, erken uyarı sistemleri ve 2008 krizi için TR-ABD örneği. Beta.
- Arı, A., & Cergibozan, R. (2014). The recent history of financial crises in Turkey. JETAS, 2(1), 31-46.
- Balaam, D. N.; Dillman, B. (2018). Uluslararası ekonomi politiğe giriş. Ankara: Adres Yayınları.
- Beriş, H. E. (2008). Türkiye’de 1980 sonrası devlet sermaye ilişkileri ve “parçalı burjuvazi” nin oluşumu. Ekonomik yaklaşım 19 (69), 33-45.
- Bernanke, B. S. (2022). 21. yüzyılda para politikaları. Scala Yayıncılık.
- Boratav, K. (2005). Türkiye iktisat tarihi: 1908-2002 (9. baskı). İmge.
- Brenner, R., & Probsting, M. (2023). Marksist kriz teorisi ve kredi krizi. Yordam Kitap.
- Chang, H. J. (2014). Ekonomi rehberi: ekonomi hakkında size söylenenler ve söylenmeyenler. Mihriban Doğan (çev.), 1. Say Yayınları. Çelik, Ş. Ç., & Çelebi, A. K. (2021). 2008 küresel finansal krizine yönelik uygulanan maliye politikaları: seçili ülke örnekleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(4), 1617-1646. https://doi.org/10.21547/jss.900964
- Dumenil, G., & Levy, D. (2011). The crisis of neoliberalism. Harvard University Press.
- Ekren, N., & Asal, U. Y. (2020). Kriz ve sonrası dönemlerde ekonomilerin/piyasaların işlerliği ile hükümet destekleri/devlet yardımları uygulamaları ilişkisi: ekonomi politiğin yeni normali. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(Temmuz 2020 (Özel Ek)), 370-393.
- Engin, C., & Göllüce, E. (2016). 2008 küresel finans krizi ve Türkiye üzerine yansımaları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 27-40.
- Erol, M. E. (2019). State and labour under Ak Party rule in Turkey: an appraisal. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 21(6), 663-677.
- Foster, J. B. (2011). Tekelci finans sermayesi. Tanıttıran, H.(der.) (çev. Barış Baysal-Onur Gayretli-Selim Sezer). Kalkedon Yayınları.
- Gerbaudo, P. (2022). Büyük geri tepme popülizm ve pandemi sonrası politika. Ayrıntı Yayınları.
- Göze Kaya, D., & Durgun Kaygısız, A. (2015). 2008 küresel krizi ve sonrasında Türkiye’de uygulanan maliye politikaları genel bir bakış. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 11(26), 171-194. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2015.11.26.917
- Harvey, D. (2021). Neoliberalizm kısa tarihi. Sel Yayıncılık.
- Hepaktan, C. E., & Çınar, S. (2011). Mali krizler ve son mali krizin (2008) reel sektöre etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (30), 155-168.
- Işık, N., & Duman, E. (2012). 1929 ekonomik buhranı ve 2008 küresel krizi’nin Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 73-101.
- İmamoğlu, Ö., & Demircan, G. (2019) 2008 krizinin Türkiye’ye etkileri. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler-4, 135.
- Kazgan, G. (2012). 2008 küresel krizi: nedenleri, etik ilkeleri ve iktisat eğitimi (No. 2012/98). Discussion Paper.
- Kepenek, Y., & Yentürk, N. (2001). Türkiye ekonomisi (Turkish economy). Remzi Kitabevi.
- Kesebir, M. (2018). 2008 küresel finansal kriz ve bu krizin Türkiye’deki ekonomik göstergelere etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 531-538.
- Kurmuş, O. (2010). Türkiye’de neoliberalizm. Mülkiye Dergisi, 34(268), 9-41.
- Lapavitsas, C. (2009). Finansallaşma ve kapitalizmin krizi. Çev. Tuncel Öncel. Yordam Kitap.
- Öner, S. (2018). 2008 küresel krizi sonrası dönem Türkiye Cumhuriyeti merkez bankası para politikası uygulamaları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 409-416. Pamuk, Ş. (2021). Türkiye'nin 200 yıllık iktisadi tarihi: büyüme, kurumlar ve bölüşüm. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Rodrik, D. (1990). Premature liberalization, incomplete stabilization: the Ozal decade in Turkey. National Bureau Of Economic Research Working Paper, 3300, 1-45.
- Roubini, N; Mihm, S. (2017). Kriz ekonomisi dünya ekonomisinin çöküşü ve geleceği. Pegasus Yayıncılık.
- Savran, S. (2013). Üçüncü büyük depresyon: Kapitalizmin alacakaranlığı. Yordam Kitap.
- Serel, A., & Bayır, M. (2013). 2008 finansal krizinde para politikası uygulamaları: Türkiye örneği. Journal of Management and Economics Research, 11(19), 59-80.
- Shiller, R. J. (2023). İrrasyonel coşku. Nova Kitap.
- Sönmez, M. (2010). Teğetin yıkımı. Yordam Kitap.
- Taştemel, G. (2000). 2000-2001-2008 krizleri ile pandemi sürecindeki ekonomik verilerin karşılaştırılması. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 17(2), 27-45.
- Turan, Z. (2011). Dünyadaki ve Türkiye’deki krizlerin ortaya çıkış nedenleri ve ekonomik kalkınmaya etkisi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 56-80. Uğur, M. (2008). Turkish economic policy under akp government: an assessment. Biblioteca della Libertà, 43(191), 1-15.
- Uzgel, İ., & Duru, B. (2009). Ak Parti kitabı: bir dönüşümün bilançosu. Phoenix Yayınevi.
- Vieira, F. V. (2011). The new international financial crisis: causes, consequences and perspectives. Brazilian Journal of Political Economy, 31, 217-237.
- Williamson, J. (2004). The strange history of the washington consensus. Journal of Post Keynesian Economics, 27(2), 195-206.
- Yeldan, A. E. (2009). Kapitalizmin yeniden finansallaşması ve 2007/2008 krizi: Türkiye krizin neresinde?. Çalışma ve Toplum, 1(20), 11-28.
- Yurdakul, F. (2014). Factors that trigger financial crises: the case of Turkey. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 109, 896-901.
- Yücel, M. (2010). Türkiye IMF ilişkilerinde yeni dönem: Yola IMF’siz devam etmek ve mali kurala sıkı sıkıya sarılmak (mümkün mü?). Vergi Raporu, 130, 19-51.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Enflasyon |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 6 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 25 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 1 Sayı: 1 |
